Aphorismi de cognoscendis, et curandis morbis, et materies medica ejusdem suis locis interposita ...

131쪽

oBSTRUCTIO. 93quum oriatUr a tam Variis, et di Versis cau- sis I 17 , etiam pro re nata Varia remel dia , variam sanandi methodum , requi rit: quae diversitas in singulis dein mor bis indagata ipsa auxilia , et applicandi modum dabit. 13a At moles concreta in genere tollitur 1. motu VaSis reciproco. 2. dilutio ne. 3. attenuante fluido advecto, permis-tO , moto. q. Coagulante causa educta. 133 Reciprocum Vasi motum conciliant 1. quae distendentes CaUSas tempe rant, Ut est Venae Sectio. 2. qU32 URSaroborant. 28. 29. s. q6. q7- q9 ) 3. Die-tio , et muscularis motus. q. Stimulantia. 134 Diluit aqua , calida imprimis , si hausta , injecta , exhalans , applicata ; at que dein ad loca , ubi solvendum haeret, pulsa sit. Quo derivantia, attrahentia,

propellentia Spectant.13s Attenuant I. aqua P. Sal marinus , gemmae, ammoniacus sa), nitrum, horax , fixus alcatinus , Volatilis. 3. M- pones ex alcati, et oleo nativi, compOSi

ii , suliginosi, volatiles, fixi, biliS. q. Prae

u) Ammoniacus sal prioribus levior , sali

ous nativis sanguinis magis assinis per vires nostri corporis mutabilis , et penetrabilis maXi- .

Uruis. Nitrum au praestantius

132쪽

94 OBSTRUCTIO. parata Mercurialia. Quae ipsa perducuntur ad loca debita per derivantia , attrahentia , propellentia. 136 Causa coagulans educitur attractione alterius fortius trahentis. Siet acida in alcalia , olea in alealia , &C. trahuntur,

quae experimentis sa) Chemicis in primis :

137 Verum quum liquidum in loca aliena pulSum , non penetrabile fit, hinc

b) Hac in re aliquantum laboravit hodierna Chemia Affinitatum doctrina . Utinam ulterius procedatur. Calculi elementa , v. gr. inilimpidissima sani hominis urina fluunt ; adu- , nata postea Se cohaerent ita , ut hactenus per artem. resolvi non potuerint. Qui posset vim illam, qua liscunque' demum sit , qua uniuntur calculii clementa tollere , solveret calculum. An aquai acido carbonico saturata id poterit cssicere prout in Pharmacopoea Hispana pag. I 23. pri ponitur An e contra vitium rachitieum a deficien te acido fossorico in terra calcarea animali pro ductum emmendabitur lotionibus alca linis , usuque interno fossati calcaret , et Sodae ut pro

ponit Bon home Medicus in Analibus chemicis Laboisicrianis Tom. XVIII. pag. iIῖ .concretorum in corpore humano resolutioncs media violenta non exigunt i sed proportionata quantumvis inocua , et lenia, pariter ut blan dum oleum solvit ceram , quae aquae Stygiae re sistit ; iners ovi cocti albumen myrrham cilliae-xe iacit , quae Aquae regiae inacceSa manet . . . Pulcherrimus ta Ilum remediorum usuS eXigit, ut investigentur dedulo.

133쪽

. OBSTRUCTIO. 9sque obstructiones creat, prodit iantur multi , malignique morbi , Unde meretur id malum attente perpendi 1a8 Scimus id factum , Si noVimus I. causas ejus ΙI8 , qUae Ut pi Urimum satis observabiles , praegressas fuisse. 2. His

dein succeSsisSe contrarias. 3. ubi effectus ejus clare cernimUS. Ι2O. I 2I. I 22.

139 Facile quoque est praevidere , quid

fiat ex hoc malo posito per ea , qUae CX' posita sunt I2O. I 2I. 122. 123.)1 o Curatio fit 1. impaCtum retro pellendo motu retrogrado in Vasa majora. 2. id resolvendo. 3. VaSa laXando. q. suppurando. 1 I Impactum retrosertur. I. EUR-cuando liquorem , qui impactum Urget magna , Subita Sanguinis Missione unde nixu contracti vasis retro agitur. 2. frictione ab extremis vasis ad basin.

Sapones in obstructione attenuanteS

Sapones nativi ex oleo , et alcati,

134쪽

06 OBSTRUCTIO. esunt sUeci recenteS, maturi , pressi ex herbis omnibus acrimonia alcatina validis. Aphor. 76. vel admodum aromaticis. Aphor. 7s. Num. s. Sapones arte compOSiti ex alcati, et

Starheyanus , Sive Helmontianus a granis quatuor ad Scrupulum

Sapones fulginosi volatiles. Spiritus oleosi, alcatini, ex Aromatibus alcalescentibus. Aphor. 75. Num. 5. guttae quindecim. Ex Fulgine guttae Sesdecim. Ex omni humore vel solida parte animalium guttae decem , et octo.

Mercurius dulcis ad grana decem. Mercurius sublimatus , corrosivus adloctavam grani partem dilutus. Praecipitatus ruber ad grana duo albus ad grana qUatUOr. Turbith ad grana diaΟ. Niger ad grana Sexdecim. Attrahentia. Sunt , quae laxant locum , quo add

135쪽

OBSTRUCTIO. 97cendum , arctant unde deducendum. Vid. Aph. 35, 28, n. iDerivantia.

Quae liquores pellunt in locum datum , talia Sunt:evacuantia in loco , frictio artificiosa in Vicinis. Propellentia. Sunt stimulantia. Aph. 7s. Num. s.

DE VULNERE IN GENERE a .

cens , Cruenta , partis mollis, a corpore a) Boerhaavius hic jure , meritoque antequam interiora mala difficillima tractaret , externa , Chirurgica , magis obvia praeposuit. HOC eκigebat recta methodus a facilioribus initium praescribens, imperans. Medici, qui ista non curent , non percipiant , non calleant Audabatarum more Pharo isto privati progredientur , imo aptius , titubabunt , a sapientioribus,

diligentioribus . . immane quantum eXceden

tur , ridebunturi In Physicis , Bolanicis , Chenaicis . . ea quaerant, quae ad Medicinam spectant, saciunt , et quae non Valde multa sunt ; in Chirurgicis ad ac men pervenire studeant i sciantque Iirones Medici in hac Medicinae Parte hic a. Boerhaavio nitide , exacte , methodice , luculentur , scientifice , prae aliis omnibus Auctoribus pertractatae serio in supremo Medicinae Magistratu fore pro Evimine perScrutandOS.

b) I raditur hic optuna vulneris definitio, TOMO III. G

136쪽

s8 DE VULNERE duro, acuto, moto, preSSO , Vel reSistente. 146 Causa ergo sensibilis ejus est durities , acuties , motuS , resiStentia instrumenti vulnerantis.

is Subjectum pars mollis , adeoque

textura vasorum SanguiferorUm , SerOSO-rum , lymphaticorum, adipOSOriam, nerUOSOrum , membranOSOrum , tendinosorum; . tum Vesicularum, quae ex his conflantur.

producit cohaerentis separationem , liquidi contenti effusionem. 149 Inde laedit actiones , quae pendent ab integritate partium , et ab determinato fluxu liquorum per VaSa. 1so Quae vulnera proinde occupant eas partes , quarum integritas Vitae inse

parabilis , Lethalia sa) sunt.1s1 Horum Iso) autem alia inevi

tabili necessitate mortem ferunt.

15a Alia, sibi relicta , mortem inse-

et proponuntur,ea , quibus vulnera ab ulceribus , fracturis , contusionibus . . distinguntur. Ulcus enim est solutio non recens , Sed antiqua. Fractura , fissura . . sunt solutio non partis mollis , sed durae , ossis nempe. Conlusio non a corpore acuto , sed obtuso , et duro producitur. . ) Optima hic iraditur doctrina super Iethalitate vulnerum necessario a Medicis prae nOScenda , et solicitissisne distinguenda pro Renuntiationibus exacte coram dudicibu3 proic-

137쪽

runt, sed artis sa) auxilio ita emendari pOSSunt, Ut mortis periculum absit. Isa Tandem ex non lethalibus, neglectus , vel error b) lethalia potest facere. Isq Pro varietate alterius cujusdam actionis, a parte integra prius eXercitae, etiam alia vulnerum effecta, atque inde variae appellationes oriuntur , vix ignotae perito actionum Sanitatis. Iss Nec minor nominum , forma rum , et effectuum Varietas in vulneribus, a diversitate cauSae vulnerantis 1 6)quoad figuram , modum adigendi, Pungendo , secando , caedendo , agitando, illatum , vim impingendi , ablationem ex vulnere , relictionem in eo , infectionem Venenatam so) Is 6 Tum etiam omnia eadem Issinvariant pro disserentia partis Vulnus exci

pientis 1 7), quoad ejus duritiem , IDON

a) Decursus maiorum vasorum, et illa loca ubi

comprimi possint commode , ut mors ab haemorrhagia secutura praecaveat tar, exacte cognoscenda.

b) Qui vulneratos ob ingentes haemorrha gias in animi deliquium lapsos spirituosis conantur rei ocilare vim vasorum in liquida augent' unde nova reddit sanguinis jactura , et

mortis causa augetur.

e) Ubi adsunt anomala simplomata , quae non possumus suspicari ex vulnere ut causa orta fuisse , tunc de infectione venenata ins-irutaeati laedentio cogitandum est,

138쪽

IOO DE VULNERE

quida contenta, faciem mutatam.

Is7 Hujus multiplicitatis originem

HOSSe Ut opus , ita nomina subtiliter distinguere non juvat.1s8 Si in corpore sano , robuStoque factum vulnus in loco visibili , non irrigato magna quadam arteria , nec nimis tendinoso , haec oriuntur phaenomena ; si modo a frigore , aere b , Siccatione , Vulneris hiatus defenditur: 1. Partes , inter quas causa VUlneransadaCta, SenSim magis, magiSqUe a Se mutuo recedunt, licet Causa ablata Sit, nisi punctura fuerit parUR. 2. Cruor primo cum impetu effluit,

dein sensim sponte Sistitur.3. Tum Crusta sanguinea cavo Vulneris innascitUr.

q. Et liquor dilutus, rubellus, tenuis effluit. s. Tum vero labia vulneris incipunt rubere, calere , dolere sc), tumere , retor

i) Hic frequenter per malomem , et phisi Olcigiam explicatur ; quandoque neque ista suficiunt , sed observatio sola. Mesenterii vulnera parva licet frequenter necant. Discisio nervi intercosialis , et paris octavi oculum ejusdem lateris obscurat, mole minuit , iustaminat , S c. b) Aer imprimis frigidus admisus miro modo mutat partes vulneratas , et laedit tenerrima vascula , illaque e Xicat . .

c Observabit jam Hippocrates Pleraque

139쪽

queri, fundi interim tumido assurgente, praecipue assurgente adipe in aperturam vulneris , ibidemque cito degeneraScente. 6. Atque eodem tempore febricula cum Calore , et Siti adest. 7. Hinc tertio , qUartove die ferius, vel ocytis , vulneri adest liquor tenax, albus , pinguis , aeqUalis, PUS a . i8. Simul rubor , calor , dolor , t imo retorsio labiorum , febricula , CeSsant, vel

minuuntur. 19. Et sensim cavum vulneris a fundo sursum , et ab ambitia VerSus Centrum Crescente nova , rubra , ViVaj, materie,

vulnera tertio aut quarto die recrudescere , hoe est , dolere , tumere , &e. Dum Sororis stuprum vindicaturi Simeon , et Levi persuaserant Incautis ut circunciderentur , tertia die posxicir-Cuncissionem , acerrime dolente Vulnere , imp Qne occidebant omnes Genes. Cap. 24. o) Ρus est liquor unctuosus Consistentiam fere habens cremoris lactis recentis parum sub- flavescens , aequkbilis omnino , inodorus Saporem blandum chyli fere instar habens , quod

maximum securitatis signum habetur.

b) Hoc vocatur incarnatio licet id proprie,

et exacte non accidat. Nihilominus demonstrationibus edocti hodie stupemus quomodo elongata vasorum in vulnere hiantium oscula vicinis concurrant, uniantur , concrescant nee hoeantum sed arteriae arteriis , venae Venis , &C. Fie debeut uniri ut renascatur similis deper-

140쪽

IO et D E VULNEREgine albo, subcaeruleSCente , molli , aequali. IO. Postremo Siccatur vulnus , et Obducitur Cicatrice.

1s9'Si arteria non nimis magna , ne Cordi admodum propinqua , Omnino transversim dissecatur , retrosilienS , atque inter solida Vicina se recondens, sibimet obturaculo est; et caetera Ut Is 8) prius.16o Si eadem Is9 . Vulneratiar tranS versim non tota dissecta , retrotractis fibris vulnus ampliatur ; hinc Haemorrha-gia perpetua ; et ea Sedata , a tenuitate cicatricis cedente AneiariSma. 161 Si arteria major tota dissecta, oritui perpetua , Usque ad defectum animi , vel vitae , Haemorrhagia ; inferius posita tabescunt, et putri eXediantUr , sed lenta gangraena i aut arefacta penitUS contrahuntur.

162 Nervi majores , tensiqUe, totidissecti retrosiliunt, se recondUnt, ramUlos Uulnere paulo Superiores trahunt, tendunt , vicinis dolorem , ObStructionemque creant, parti vero infra Vulnus positae stuporem , immobilitatem , marc

remque , aut et gangraenam a .ditae in vulnere substantia. Infinitam Creat ris Sapientiam adoramus exclamat hie I an-S iet. qui corpus humanum his dotibus ias

truxit.

b Nervorum actiones in corpore humano