장음표시 사용
431쪽
FEBRIS ARDENS- 393 parotis non sUppurans eXitialis; alvus ni
mis fluxa letalis ; cum tremore abit in delirium , inde in mortem , transit in peripneumoniam saepe cum delirio sa); post ingentia alvi tormina qUae Oritur pesSima; solvitur critice cum rigore b).
7 a Quibus explanatis haud dissicul
ter morbuS praesens Cognoscitur : neqse de ejus caUsa propiori, et proXima ambige tur ; est enim a cruore orbato parte blan
diore , liquidiore , inflammatione per Uni VerSum corpus , viribus validioribus so):
Quin praesagia haud infirma hinc dedu
centur. ο) Hippocrates binorum horum concursum letalem verissime pronuntiavit dicens : quibuscunque in febre non intermittente expirandi di-
ficultas fit , et delirium letale Lib. V. Apho
b) Febris ista aliquando' in intermittentem
quamdam , vel et suppurationem terminatur. SO-lutio ejus cum rigore critica erit , si brevi sequitur eum aequabilis per universum corpuS Calor i tunc enim indicat restitui liberum humorum motum per vasa , mobiliorem factam fui se materiem , et evacuationi aptam : si enim eXtremorum frigus excipit dum immeabilis redditus sanguis ad extrema usque corporis prope ii nequit rigor iste non criticus i Sed Omluosus judicandus. c) Humor densus inflammatorie erasus, aeris ; rigida solidorum structura . . hujus febris ardentis etiam causae sunt.
432쪽
7 a Curatio sa) exigit aerem purum,
frigidum , renovatum saepius ; integumenta minime suffocantia, Vel aggraUantia Corpus ; situm Corporis erectum Saepe; potus
copiosos , blandos , demulcentes , subaci dos, aqueos, calidos b); cibos leves, farina-
α Indicationes curativae in hac febre sunt:
liquidissimas sanguinis partes instaurare : COI- Creta crassiora solvere : impetum , et attritum humorum minuere : acrimoniam et putredinem humorum imminentem arcere , et avertere : jam Conceptam tollere.
b) Antiqui potus frigidos in febre ardente
laudaverunt. In hac re Hippocrates , Galenus, Celsus , Aetius , Rhazes . . . eminent. Hi tamen non largis haustibus , sed parca dosi seu paulatim ut Hippocrates , non in principio , sed eum jam mediocriter concocti essent humores , ut Galenus ; plurimis cautelis adhibitis ne temere haec in omni casu tentarentur ut Celsus noxas Vitando, quae inde quandoque contingunt in principio , vel augmento piaesertim in quibus aqua fracta praestat , sed praetenuatis jam humoribus, ut Aetius summere in potu aquam frigidam si non fuerit quod prohibeat , ut Avicena , si laborans sanitatis suae tempore in nullo viscere abScessum expertus fuerit, neque in ventriculo, neque jocinere ullam imbecilitatem , ut Rhaces . .
Notandus tamen Galenus, usque asectae etiam animadvertendi , qui intempestive , imo periclitanter coctionis signa ad exhibendam istam patuli expectabant in calamitatem miserorum torrefactione miserrime occumbentium. Pro dolor l
433쪽
i Subacidis consectos; Venae sectionem sa), si
Viginti tres potiones frigefactorias proposuit Hipp. Lib. III. de Morbis) in febribus ardentibus , quas quando voles hoc est juditio Medici , non intemperantia aegri) bibendas dato. Alibi jam dictum in morbis inflammatOtOriis potus tepidos , in putridis vero frigidos
praestare. Aer frigidus aptissime laudatur in hoc morbo , nam aer longe rarior aqua calescit ilico dum inspiratur ; et tamen nemo prudens gelidissimum hyemali bruma aerem aestuanti a febre ardenti corpori applicabit sed tantum nimis aestuantem aerem grato refrigerio temperabit.
Nihilominus in regione nostra admodum servida potus frigidi in hisce febribus ab ipso initio conveniunt. Ita sanguinis caloricum exuperans in aequilibrium juxta legem ei a Creatore impositam ad frigidam aquam tendet , et inter alia hujus beneficia , sensim illud temperabitur, imminuetur. Ad calorem febrilem temperandum frigidorum lenta , et blanda applicatio interna atque externa proponebatur a Boerha auro Aphoris m. 69i. Num hic error subest in textu φ ο Nimias forte cautelas proponit hic BOer-haavius pro venae sectione exequenda , Cum lata tum aliquando nocere possit. Dum circa Vitalia viscera immeabilis jam redditus sanguis incipit colligi, et ingentem quidem aestum circa praecordia facit , verum in extremis corporis simul frigus adest novimus paululum sanguinis tantum adhuc versus extrema propelli , omnemque fer sanguinem in systemate arterioso colligi. Si ergo in tali casu vena secatur tollitur pauculus
434쪽
s 96 FEBRIs ARDENς. morbi initium , plethorae indicia, inflam
mationis singularis signa , calor intolerabilis , rarefactio nimia, reUaeSio neceSSaria, Symplomata Urgentia , neqUe alio reme
dio facile superanda , hanc exigunt ; Clysmatum blandorum , diluentium , laxan
ille sanguis , qui eκ arteriis in venas transire potuit , et quo solo adhuc vita sustentabatur; adeoque summus metus est , ne pro remedio mortem venae sectio adferat. Unde patet, quare id initio morbi , quando , nondum diffata parte tenuissima , sanguis adhuc satis meabilis est venae sectio imprimis locum habeat , per quam , et Crasissima sanguinis pars evacuatur , diluentibus , et attenuantibus remediis locus , et facilior miscella paratur , et futura instam matio optime
Febris ista quando solvitur per alvum , urinam , sudorem , Sputa . . raro periclitatur , et si ista excedant facile compescuntur. Haemorrha gia quandoque tam furibundo impetu procedit ut ex soluta in naribus arteria sanguis erumpit ita ut pauco tempore ad plures libras exeat, et metus est ne ex subita et valida illa inanitione syncope aut convulsio fiant. Tunc curanda ista abnormis haemorrhagia. Venae sectio in juvenibus , verno vel aestivo tempore talibus haemorrhagiis alias assuetis proderit , non aliaS. Artuum ligaturae leves , quae venas tantum comprimant . . cucurbitae magnae hypochondriis applicatae , frigida posca nare attracta , spongia frigida mulsa imbuta fronti apposita , an OdyIA, purgantia antiphlogistica . . proderunt. His minime proficientibus tur unda vitrioli albi meracis-
435쪽
FEBRIS ARDENS. 397tium , antiphlogisticorum , refrigerantium
applicationem repetendam , prout Vis ardoris , siccitas alvi, revulsio , requisita imperat : Humectationem totius corporis sa hauriendo aerem fumo calidae blandum per nares, coli Uendo OS , et guttur , la
Vando pedes , manUSque tepida , fovendo spongiis calidis loca , ubi plurima vasa
contactui magis exposita ; Medicamenta aquosa , blanda , nitrOSa , grato a Ore Sapida , alvum lenissime laxantia , Urinae materiem suppeditantia , Supplentia , Sudori
vehiculum copia praebentia , non acrimOnia, omnem contractionem fibrarum, crassima solutione Aqua arteriali , seu styptica Pharmacop. hispan.) madida naribus profundissime immisa , et ibi per unum alterumve diem relicta e ficacissimum erit remedium. Animi deliquium quandoque istam sistit haemorrhagiam ex Hippocrate VI. Epid. Sec t. VII. a. o An huniectatio totius corporis hic imperata utilissime consequetur balneis universa libus , aut saltem semicupiis tepidis , aut etiam
frigidis ς Certe nisi plenitudo , cruditas , diarrhina , debilitas . . Obsint proficua valde Censentur. Hieronimus Xime nec ius hoc statu frigidibulnei adeundi peroportunum tempus erit si modo et ealidus , sicusque coeli stutus sit , et euSurc0 , quadrat0que aeger habitu. Plerique enim a balnei frigidi uiu mox audore profusso ; alii etiam bile per alvum Meata a febri protinus convaluerunt. Iu. t. Med. Lib. IV. Cap. IV. pag. 37s
436쪽
a98 FEBRIS ARDENS.sitiem liquorum , acrimoniam eorumdem
solventia , diluentia , temperantia sa).
Quibus qui adjunxerit dicta in
regulis universalibus de Cura acutarum, harumque Symplomatum , et Secutura de acutis in perniciem ViScerum singularium
tendentibus , liquido perspecta habebit Ardentis Febris cujuslibet remedia. 4s Quin et reliquae febres acutae singulares ex dictis intelliguntur, vel ad symptomata singularia b) pertinent, vel Sunt alius morbi acuti effectus.
Praeter remedia ista alia regulariter exigunt febris ardens , ejusque Symplomata. Ace tum , acida mineralia , cortex per uvianus , nitrum , consectio cardiaca , hirudines , moschus, camphora , vesicantia , Lermes minerale. . . pro varus indioationibus necessaria Sunt. b) Quandoque febres istae ardentes exquisitae , vel etiam spureae adeo vehementes sunt ut vel inflammationem in aliqua parte determinata essiciant , vel symptoma aliquod ita per
niciosum producant ut ulterius periculOSae eva
dant , et dicuntur epialae , lipiriae. . vid. Appendix. Sa uva gestus Clase ΙΙ. Genere VII. Tiotheophia seu tertiana continua. Specie II. proponit trutheophiam causon Hippocratis Lib. III. Epia.' Hippocr. plurima de labre ardenti Causo lO- qutus fuit. Vid. Franc. Puente Med. Doct. et Prosessor. Celtiberi. Ars Hippocratica . ,eci. II. de febribus. pag. 66. Mari uelli commentarIa In
Hipp. Verb. Cautua et febris ardent.
437쪽
FEBRIS INTERMITTENS.m 6 Febris Intermittentis definitio
te patet, distinctio sa) in Varias classes facilis , utpote soli temporis differentiae inni Xa, Septenvia exquisita quandoque accidit , ut vidi. 7 7 Tamen scire est, hane in gene re esse Vernalem, quae a Februario in Augustum , et Autumnalem , quae ab Augusto in Februarium dominatur. 4 Distinctio
a) Aliqua subest dificultas in dignoscenda
febre intermittente in paroxysmo primo, et in distinguendo an quotidiana , tertiana , quartana . . futura, an tertiana complicata , deceptiva . . Galenus ausus fuit dicere quod tertianam quidema quartana , qui primo statim die nescit distinguere , neque omnino Medicus est. In intermittente benigna nihil ossicit deceptio ista nisi honori Medici ; in perniciosa vero aegrotantis vitae ulte
Quotidiana labris a tertiana duplici facile istinguitur. In illa calor humidior est , sitis
parva , Vomitus pituitosus , parvus aestus, Paro Xysmi aequaleS . . . tertiana majori cum rigore , Vomitu bilioso . . incipit , brevi magnitudine et vehementia increscit , calor magnus , sitis insatiabilis acces nes tertio quoque die sibi res-
i. ' ΠpikςδxM , Qt deceptivae intermitten sedimento lateritio , aliisque distinguntur.
438쪽
febris ; quin una aliam fugat. 48 Quin et saepe initio autumni aemulantur exacte indolem continuarum b , ob
a) Distinctio intermittentium in vernales et
autumnales adeo necessaria est ad prognosim , et curationem ut dixerit Siden hamus febres illae tota sua natura sive essentialiter distinguntur. Verno tempore Solvuntur illa quae hyemuli otio accumulata fuerant in corpore lenta , et viscida: , adeoque cum ipsa febre anni constitutio conspira ut cito solvatur labrilis materia. Ad id simul faciunt salubrium vegetabilium tunc germinantium succi , qui tam ciborum quam remediorum titulo adhiberi solent. Postquam vero aestivis caloribus exusta corpora luerunt liquidissimis dissipatis major humoribus nascitur tenacitas ; bilis acrior fit.et spissior ; et aeri adestinaequalis temperies , unde incautos toties matutina , et vespertina frigora laedunt , qui
diurni caloris impatientes corpus non satis vestibus tegunt , et morbis plurimis ocasio nascitur, simulque auctu in quotidie frigus 1 morbo rc surgentibus toties recidivam generat. Praeter vernum teporem , quo languentia diuturnis morbis corpora tam pulchre reficiuntur mutata epide mica diathesis facit ut una aliam fuget , ut dicitur in textu , seu quod intermittentes autumnales Vere desinant. M observatione constat per calida numsremedia data febrim intermittentem mutari posse in continuam. Nonne a nimio aestat IS cal Ore sebres , quae initio autumni intermittentes lo-
439쪽
longiores, et duplicatOS paroxysmos , dum tamen indoles , et curatio plane sa) di
Versae Sunt. rent in continuas mutantur φ Ita videtur. Vitan . da igitur medicamenta ista nimis aestuantia. a) Plane, prorsus , omnino , penitus diversae sunt indoles sive natura, atque curatio febrium intermittentium , et continuarum , Boerhaavio hic
Vere , et utiliter pronuntiante. Quid igitur faciundum erit Medico in intermittentibus larvatis , degeneratis , continuas febres aemulantibus mentientibus φ Quid in intermittentibus cum continuis complicatis Magna artis salutaris peritia ne dum theoretica , sed potius clinica huc advocanda , consilia dum fieri poterit e Xpetenda . . ne nubem pro Junone praecipitanter accipientes Medici praesertim cursores aegros Suae curae creditos non curent , interitum permittant imo necent. Revera est res ista valde ardua. Galenus ipse vir si quis alius perspicacissimus in discriminandis similibus intentissimus , et in tractando isto similitudinum negotio Lib. praesertim Ι'l citas Hipp. et Platonis) di fusissimus et profundissimus dissicultatem istam jam agnovit
et consilia minime nobis spernenda reliquit. Nos ea , et aliqua quantum notulae brevitas permittit proponemus.
Notandae juxta Pergamenum, et introspiciendae lebres illae simplices in simplicitate sua ipsa , quae cum intermittentibus consociari ipsasque tu care, ac veluti delere solent. Cognoscencae in primis febris vere continua , Sive continuitatis essentiales caracteres ; et intermittens se-Dris , limus ve intermittentiae pathognomonica TOMO III. CC
440쪽
r 9 Incipiunt cum Oscitatione , Pan-
sumptomata. Cognoscenda itidem continuarum sanatio generalis , quae Venae sectiones , temperantia , anti-Septica , nervina , aleXipta armaCa . . exigit et respuit corticem , et etiam Intermittentium , quae illa fere omnia respuit , et unicum fere corticem expostulat. Hoc , et illud est admodum dissicile. Pro illo utcumque declarando Cullenius istam intermittentium descriptionem character isticam proposuit : 1ebres inrasmate paludum ortae par0USmis pluribus , GDrexis , saltem remissi0ne evidente interp0sita cum exacerbatione notabili , et plerunque cum h0rrore redeuntibus constantes : ParoxγIm0 qu0vis die unico tantum. Continuas ita descripsit: Febres sine intermissione , nec inraSmate paludum ortae , sed cum remissionibus , et exacerbationibus , parum licet notabilibus perstantes : Par0YIsmis qu0zis die binis. Intermittentium principium mi asina paludum agnoscit ἱ continuarum , contag Ium humanum saepe ad minus manifestum , maximeque frequens. His utcunque sic stantibus cognoscendae uiterius febres illae continuae , quae frequentius cuin intermittentibus junguntur. Tales sunt quotidiana , pituitosa , messente rica, catarrhalis , nervo
Sa. . In quarum complicationibus, quas inter praesertim haemitritea insurgit placet regulam Elienam praescribere: qu0d illa febras apecies quae prius invadit , vel quae pericul0sior et gravioribus Stpata es Q sγmptomatibus in curali 0ne potussinum tendenda sit , et remedia e0rumquem0dus ad illam abigendam dirigenda : ita 1 eo acuta inflammatoria methodo huic febri con e nienti , tractanda exiguo res petu habito ad intermi ;entem , quae ilium quandoque commitatur ,