장음표시 사용
421쪽
FEBRIS CONTINUA PUTRIDA. 383 pilationi , et capillarium fere omnium,
31 Cognoscitur calore digitum tangentem quasi pungente , pulsu febrili , sed
et inaequali, et non Ordinato , Urina CLAS-sa , rubra , turbida , Cruda sine sedimen to , temperie , aetate, habitu, Calidis , san
guinolentisque b).732 Haec Homoton Os , Epacma Stica,
superat , Vel superatur , ut alibi dictum ex Ga
α) Acrimonia ista potest esse Variolosa , maligna , pestilentialis . . . solis effectibus manifestanda. Humores quandoque in spissando se prodit, et inflammando ; alias attenuando , haemorrhagias producendo, eosdem iundendo , et ad putredinem disponendo. Hujus prosapiae videtur tuisse ille morbus , quam sub I 3phi nomine Hippocrates Lib. de inter n. affect . Cap. 41.) descripsit e XVan-SWietento. Hae videntur etiam esse illae febres acutae , in quibus Vididae potio tanquaein utilissima a veteribus Medicis laudatur. Maxima enim febrium continentium remedia duo esse dixit Galenus Meth. med. Lib. IX. Cap. s. venae Sectionem , et potionem frigidae. Spiritus ex sale marino , nitro , sulphure eliciti putridam istam
nil morum di solutionem coercere valent.
b Temperies debet esse bilioso - sanguinea: etas consistens, habitus gracilis. Praeter ista Ob- l-ςrvanda respiratio , lassitudo, debilitas , mentis perturbatio , prostratio appetitus . . quorum Rra- 'u' prognostin efformant ut mox dicitur. Apho -
422쪽
33 Ex quibus prior Salutaris: pessi
34 Pulsus quo debilior , frequentior,
inaequalior robore , inordinatior tempore, intermittentior ictu; respiratio quo difficialior , frequentior , anhelOSior , cUm narium pinnis magis motis , quo magis dolens Circa Uitalia , quo inordinatior ; Iaxitudo quo vehementior , debilitas major , jactatio corporis frequentior , decubitus in dor-SUm , extenSis membris , frequentior ; rationis , affectuum , qUO USUS pertUrbatior, appetitus magis prOStratUS , digestio molestior , Urina rubicundior , Cret Sior , turbidior b), cum sedimento minori, vel et
c) Febris Homolonos seu Acmastica est illa , quae principium , et declinationem brevissima habet , augmentum , et statum longiora, et aequabilia sine remissione ulla , aut Saltem sensibili. Febris Epacinastica , seu Anabatica est illa , quae paulatam increscit : Paracmastica, quae decrescit. a) Huc advocanda se in otice , quae de pulsu , urina . . Per tractat. Legendus etiam , et Ferio meditandus Hippocratis Liber Prognosticon, quem in sine hujus voluminis transcribimuS in memoriam , et contemplationem diuturnam me rito revocandus. De urina tantum hic dicendum , quod si Dus Contentis Saturatior su itast. Med. 3. 37s.) cr Sior erit , verum quo validior febris luerit e major attritus , et degeueratio salium , et Oico
423쪽
tenuior , magisque aquosa , parcior , minus retinenda ; motUS quo magiS tremuli, tactum refugientes, ludentes, Carpentes a ;oculi, quo luctuosiores, involuntariis larum sanguinis in majorem acrimoniam adsunt adeoque eo major copia talium , quae per urinam debent cxire de corpore. Si tanta Sit contentorum copia vel diluentis vehiculi in urina penuria , ut illa , quae in urina soluta haerent aequabiliter sustineri nequeant turbatur urina, et opaca redditur citius vel serius pro varia contentorum copia et Indole , et majori ininori ve frigoris grada cui talis urina exponitur. Videmus enim hyemali sub frigore sanorum urinam turbari , et crassam fieri , quae tamen aucto calore iterum limpida et tenuis redditur. Idem etiam aestivis caloribus per sudores diffata sanguinis aqua contingit dum sic rubra , et acris urina redditur , quae quandoque satis cito turbida , et opaca sit i affusa vero aqua calida reddit pelluciditas , vel etiam Si postea dilutior , et calida urina addatur : unde saepe mirantur ignari dum urinam Ve5pcri ante somnum em missam turbidam mane redditam videntatque paulo post iterum pellucidam cum recens' et calida urina illi admiscetur . . tales ergo
V μ φ'- ςm magnam morbi designanta febribus, et validum impetum quo ii urari morbi materiam agit , et si e Periculosa: a) Haec est illa carphologia , de qua Sau
ci finit : Est motus velut convulsinus ura
κ β colligere, muscas venari &e υ idolori se
Ddinu i subsultus referri p6,, viii ' D'TOMO III. BR
424쪽
crhymis humidiores sa), eo morbus hie rao) pejor , lethalior. as Sed ubi somnus dissicilis, et male
cedens , pustulae purpureae, vel lividar co pus deturpant, hypochondria tensa , et inflata sue) , sere moritur. 736 Curatio ante tradita pro indicantium varietate sc); symptomatum vehe-
a) Ad omnia haec attendendum est : unde optime Celsus jussit ut Medicus neque in tenebris, . neque a capite aegri resideat, sed illustri loco a L
versus eum ut Omnes n0tas ex vultu quoque cu
bantis perspiciat. Lib. III. Cap. 6.) b) Hoc casu inflatio ista fit vel a putrefac-
tis humoribus elasticam materiam generantibusi. vii etiam ab inflammatoria distensione hepatis, . et lienis , qui casus letalis est. In moribundis , saepe totum abdomen in aequabilem tumorem ab tolitur , et instatur. Hoc accidit a resolutione. ventriculi, et intestinorum , unde non amplius dilatantibus causis resistunt, sed miro modo expanduntur. Natura quandoque universi potestarem non superat jam dixerat Hippocrates. De diebus judicatoriis vers. I s. In hoc casu enim ab universi potestate , hoc est a qualitatibus physici aeris v. gr. Pondere , elasticitate , calore . . supe
c) In synocho a naturali statu plurimum degenerant humores ; quandoque in spissitudi nem inflammatoriam tendunt , aliquando etiam in nimiam dissolutionem vergere observant usi adeoque et morbus quamvis nomine idem , di Versam Omnino medebam requirit prout vel linilammationem , vel in putrefactionem vergi l
425쪽
mentia, aegri caditione , statuque morbi variata nihil singularis sa) requirit. 7 7 Has dixit Unochos Vetustas, Continentes Schola , quia nulla in his fervoris remissio : Unechera b) vero , SiVe continuas s7 27), quae Continuae remittenteS.
a) Curatio febris continuae putridae in gratiam tyronum hic amplius esset declaranda. Et quoniam res ista maximi est momentiet hae febres valde communes sunt in Appendice ulterius ista proponenda et commentanda.
bH Vox ista graeca , qua unice uSus fuit Hippocrates significat febres continuas quae remisiones sive notabiles admodum , vel minus nOtabiles habent. Posteriores Graeci invenerunt vocem Synochus per quemdam solecismum uua volunt significare febres ita continuas ut vel nullas, vel mei nspicuas remissiones habeant et Ideo continua. continentes vocavere. Sed dubium unice lia vocibus existit. Dissicultas notabilis haeret in distinguendis febribus remittentibus in-ammatorias a putridis , et quando remittentes istae ad intermittentes veras licet fucatas reducendae vel ad vere continuas. Hic enim periculum maximum in aequivocatione existit i si enimun Ice remittentes sint tanquam continuae pertractandae , qui Ous peruvianus cortex Vix confert 'SI Ut ro revera intermittentes sint cortice fuRan- h kβ 07 ς' ς K Omιββιone aegri quam maxime periclitantur.
426쪽
a8 euas inter Causos, siUe Ardens dicta febris meretur Singulatim di cuti ob frequentiam, discrimen , Sanandi laborem a .
et utiliter hac de Re agit. Postmodum Νot. in Aph. 7 8. quae ad id necessaria Tyronibus
Sau vagesius Cl. II. Febres. Ord. I. Continui Gen. III. Diiochus febris continua putrida speties : sanguinea : sudatoria : variolodes : dysenteriodes : pleuritica : ardens biliosa) , rheumatizans : hiemalis catarrhalis ) , ani versaria: spermatica castis φ) tarant ata musicis familiaris) : soporosa : scor butica : miliaris. Cullenius Clase Ι. I rexiae. Ord. I. Febres. Gen. 6. Θnochus morbus contagiosus : febris ex Synocha et typho composita, initio syn Ocha, pringressu , et versus finem typhus, febris continua putrida Boerhaavit. Dubitat de Synoco anniver-εaria , Spermatica , et tarantata Sa uva gesti.
a Si causa excitans febris biliosae sita Appendice describendae in fuerit gravior , diutius applicata , polycholia multa bilis) mole major,
mora , indole acrior , praeter illius symptomata produxerit inflammationem universalem , vel etiam topica in quamcunque , acutissimam tamen erit febris ardens quae inter continuas remitten Ie S meretur singulatim discuti ob frequentiam, discrimen , sanandi laborem. Ea ergo considerauda velut ex pluribus se
427쪽
E B R Τ s ARDENS. 389 39 Hujus symptomata primaria , Cain lor ad tactum fere urens , inaequalis diversis locis , ad vitalia ardentissimus , in EXtremis saepe remissior , imo aliquando Digus , ipsum aerem eXSpiratUm incendens ; siccitas in cute tota , naribuS , Ore lingua; Respiratio densa screbra , anhelosa, cita, Lingua sicca , flaVa , nigra , eXUSta, aspera; sitis inexplebilis, saepe subito sublata; fastidia cibi, nausea, UOmitUS; anxietRS, inquietudo , lassitudo summa ; Tussicula, vox clangosa sa); delirium, phrenitis, pervigilium , coma , convulsio , diebus imparibus exacerbationeS.
74o Causa labor nimius , iter longum,
aestus solis, sitis diu tolerata, USUS Calefacientium , fermentatorum, aromaticorum acrium, Veneris nimiae, delassatio immodica , maxime aestate , &c. b)hribus constata biliosa nempe et inflammatoria, utraque solito validiore , accutiore : queis Juncta tertiana , stadio frigoris deficiente. Haec Stolliu S. a) Haec fit dum prae summa siccitate arefactis faucibus vox non transit per mollia , et humida loca ut in sanis sit ; sed resonat , ae si per tubam metallicam siccam , et glabram expelleretur.
b aetas iuvenilis, virilis : solidorum fabrica
rigida , fortis , tensa : fluidorum indoles dura, compacta , acris , biliosa . . ad Istam febrem con- cipiendam etiam disponunt.
428쪽
39o FEBRIS ARDENS. 4r Decursus talis , tertio et quarto die saepe letalis , Septimum raro transit
si persecta sa); solvitur saepe haemorrhagia quae si tertio vel quarto die parca , te talis ; haec praenunciatur f cervicis dolo-
a Divisio labris ardentis in persectam, et exquisitam , et imperfectam , Seu spuream est attendenda. Hic a Boerhaavio exquisita potius describitur. In hisce ambae discriminantur : exquisita
juvenibus , et aestati communis i spuria pueris, Fenibus , autumno , hyemi , veri ipsi. Illa vomitibus incipit ; ista non , vel remissioribus. Illa sitI , et ardore ingentibus ; ista mitioribus fatigatur. Illa linguam aridam sere ab initio ipso reddit; ista albam , et humidam , et in progressu lentores circa dentes producit. Illa quatuordecim diebus finitur ; ista viginti, vel viginti septem. Illa per haemorrhagias , sudores , di arrhoeas biliosas ; ista per urinas , dejectiones se rosas , pituitosas , abs
cessus , parotide S . . . ut plurimum terminatur.
b) Per haemorrhagiam simpliciter nominatam intelligitur illa , quae per nares fit sanguinis eruptio , et haec praecipua febrium ardentium
exquisitarum sanatio. Aliae etiam quandoque prossunt ut quae per haemorrhoides , menstruOTum evacuationes . . fiunt. Hae haemorrhagiae debent esse copiosae , non si illa titiae ; et cum tanta horia ab his expectanda non mirum est Si tanta cum cura inquisitum fuerit in illa signa, quae hane evacuationem praecedere solent , et brevi adfuturam esse nunciant. Cave ne Ueme Sec tionibus repetitis haemorrhagias istas supplere coneris attentam horum signorum in morbis ob
servationem fastidiens , pessime enim decipieri ,
429쪽
PEBRIS ARDENS. 39 Ire , temporum graVitate , tenebricosa Caligine , praecordiorum contentione sine doloris sensu , invitis lacrymis sine letali signo alio , rubore faciei, pruritia narium, optima fit die decretorio; solvitur et die decretorio sa), Vomitu, alUO, Sudore , Urina, Sputo crasso; accessio die pari pessima,
et pessumdabis aegros. Signis haemorrhagiae futurae a Boerhaavio propositis addendum illud quod ex pulsu resiliente seu dicroto desumsit his panus Medicus Solano) qui ex intervallo , quod
inter pulsus illos resilientes intercurrebat tem pus secuturae haemorrhagiae determinabat ; sicut si trigesimo quoque pulsu Circiter talis resiliens pulsus animadverteretur post quatriduum narium haemorrhagiam expectaret ; post triduum si decimo sexto quoque pulsu recurreret; si Octavo, post biduum , si citius intra nyctemeri spatium. Medici in morbis observationes istas minime despiciant ; imo promOVeant. α) In morbis a dubio observantur quaedam temporum intervalla in quibus materia morbi mutata , subacta , et mobilis reddita vel expellitur de corpore , vel ad alia loca deponitur. Sedula igitur horum observatio summi usus est in morbis curandis , ne intempqstivo saepe artis molimine noceamus , dum expellere , vel retinere nitimur naturam indebite turbantes. In mor. bis longis etiam Hippocrates dies criticos ob-εervavit , et per vigesimos definivit , ut ex Aphorismis , et Prognosticis patet. Crisium , et dierum criticorum observatio sedulam curam , et attentum ad omnia animum requirit , hinc ne-
430쪽
392 FEBRIS ARDENS.si 1d ante diem sextum ; Urina nigra , pauca , tenuis huic letalis ; letale sanguinis sputum ; letalis sanguinis mictus; deglutitio laesa mala ; extremorum restigeratio pessima ; facies rubra, et sudans mala sa ;mini mirum videbitur quod aliqui Medici haec
neglexerint. Dificultas eligendi tempus oportunum cibandi aegros coegit Celsum ad ita pronuntiandum : ex his autem intelligi potest ab uno Medico multos non posse curari : eumque si Artifex est idoneum esse , qui non multum ab aegro recedit. Sed qui quaestui serviunt quoniam his major ex p0pulo est libenter amplectuntur ea praecepta , quae sedulitatem non exigunt Lib. III. Cap. 4.) Quanto graviora posset de Re ista protulisset obiter advertendum ex Galeno ita rationabiliter hac in re se explicante : c0ctionis signa nunquam male apparent , decretoria vero est ubi male appareant) neque enim in augmen iis , neque in principiis ; sed in statibus illa arparere c0nvenit. Lib. I. de crisibus cap. 8.3Semper etiam observanda illa Hippocratis Sententia : Acutorum morborum non omnino certae sunt praedictiones , neque mortis , neque sanitatis. Hero son praeter Hippocratis expectationem ex periculo issimo morbo sospes emersit. Cave tamen
ne doctrina ista patulos expectatores Medicos ossiciat. Remedia lenia , et apposita crises non turbant , sed expediunt. Medici illi , qui quoties ad aegrum accedunt toties peccant turbabunt istas , et aegros in pra cipiti constituent. Ο Sudor iste particularis , et frigidus Sudor est , de quo mira phrasi dixit Hel monitus: quod non sit tam latex in sua natura quan tum ros alimentarius resolutus, cui mors imperat