장음표시 사용
411쪽
us autem illud nommodo non deligit . sed etiam vehementer auersatur. ao adiectis comminationi-hus inte dicit. solumque patiari patitur: quare culpa omnis in hi imine residet, ut ait diuinus Plato s a ). Neque ex ea peccati permissione quidquam in illum redundat malitiae. Cum neque impedire scelera lege teneatur vlla. et hoc pacto agat naturae a se Conditae conuenienter, utaturque ipsis hominum stagitiis ad fines sanctissimos. Sed haec, et quae huius lunt generis , reuelatae theologiae disputanda relinquimus.
stri Thetis gubernat omnia. Cum enim infinita polleat sapientiac dus ) , finibus praestantissimis optima adiungit subsidia ; ac proinde cuncta
refert ad certos fines: id autem est, quod gubernationem absoluit: Deus ergo gu
bernat omnia. SIS. Qui Vniuersa conseruat, ad sinis gulas rerum creatarum actiones Concurrit , omnia denique gubernat, ille curam omnium gerere dicendus est: quae qui, dem cura, et quafi solicitudo uno vn cabulo prouidentia adpellatur.
412쪽
Sehesion. Prouidentia. qua toti rerum uniuEr- Et quotis.fitati communiter consulitur . generalis dicitur; plex qua vero seorsim singula adminilirantur. singulo,rum bona prossurantur, mala submouentur. Om in is vocatur. Nobis de utraque' erit disputatio.
sis. Deus prouidentia sua mundum An Deua administrat. Primum enim cumsta in hoc hues,... rvniuerso conseruat ( SIS ; deinde ad
singulas creatarum rerum actiones efficien
das concurrit (SI 6 ; denique gubernat omnia (SI I): atqui prouidentia, et mundi administratio his continetur (praee. rDeus ergo prouidentia sua mundum administrat.
Veholion. Rurius autem grauissimum in rem praesentem argumentum sumeti tacitus ille nimi sensus. quo nemo . quantum lis Dei prouidentiam verbo inficietur . non se experitur urgeri . Cum nunquam possit Cum Uerecundia exuere Conmicientiam . cuius voce sine intermissione admonetur. Omnino enim hinc efficitur ut impressa sit animis nostris anticipata notio. qua Deum ircs , nostras curare sentiamus. Et videtur ea quidem rebus potissimum prosperis velut, obliterari, ut ait Lactantius et at vero siqua grauior necessitas presserit si belli terror iniremuerit. si frugibus Imbres Coelum uegauerit. 'si s eua tempestas, si semes . si pestis subito exstiterit et tum demum Bd Deum confugimus . tum opem exposcimus . tum fateri cum Virgilio cogimur o qui res hominumque . deumque Aeternis regis imperiis , et fulmine terrest Aeneid. X. Quodsi praeterea sapientissi morum hominum . Leutium , atque nauonum testimonia in re manife-
413쪽
M colligam . infinitus sim. Libera voee fatetur
Cltero L. I. de Diu. C. So. esse deos . et eorum
prouidentia mundum administrari. eosdemque Con- Jsulere rebus humanis . neci solum uniuersis. sed etiam singulis. Apud eundem Balbum in L. a. do Nat. deor. C. so. sIC OXOrditur. Dico igitur . ., prouideutia deorum mundum. et omnes mundi ., partes et initio constitutas esse, et omni tempo-- re administrari Totam vero eam disputationem hunc in modum coneludit: - Ergo utrum ignorant. sdiib. quae res maximae sint, quoque hae modoo tractaudae . et tuendae 8 an vim non habenti iniqua tantas res sustineant. Et gerant at et ignin ratio rerum aliena naturae deorum est . et su-- stinendi muneris propter imbecillitatem dissicul-- tas minime radit in maiestatem deorum. Ex quo emcitur id, quod volumus, deorum proui-- dentia mundum administrari Multis desindo hoc ipsum urget, probatque primum ex admiram hili ornatu totius huius uniuersi, ex stabilitate. ac veIuti Concentur tum ad tellurem . et animalia eam incolentia descendens. ostendit elucere ubique impressa prouidentiae diuinae vestigia. Grauissimum autem momentum religio ipsa suppeditat . qua Deum nationes omnes venerantur. quod profecta non facerent. nisi a Deo rebus suis consuli arbitrarentur. - Sunt enim philosophi, inquit Cicero. - et merunt. qui omnino nullam habere censerentis humanarum rerum Procurationem deos. Quo-- rum si vera sententia est . quae potest esse pietasto quae sanctitas 3 quae religio 8 haec enim omnia H Pure . ac Caste tribuenda deorum numini ita is sunt. si animaduertuntur ab his . et si est aliquido a diis immortalibus hominum generi tributum.., Sin autem dii neque possunt nos iuuare , ne-- que volunt . nec omnino' Curant . nec . si quid agamus, animaduertunt. nec est . quod
, ab his ad hominum vitam Permanare possit, quidis est, quod ullos diis immortalibus cultus. ho-- notes . PreCes adhibeamus 2 is L. i. de Nat.
414쪽
Nam quid erit . qstare solito dignemur honore , Numina . si denias velle iuuare deos Iupiter oranti surdas fi praebeat auroS . ' Victima pro templo 'cur cadat icta Iouis TiSi pacem nullam pontus mihi praestet eunti , Irrita Neptuno cur ego tura teram vana laborantis vi fallat vota-coldhi. Accipiat grauidae cur suis exta Ceres Nec dabit intonm iugulum caper i stia Baccho. Musta sub adducto si pede nulla stuant.
Neque cummunem nationum sensum refellit Paucorum in partem Contrariam autoritas i Optant enim hi magis. quam Cr ant Deum humanis rE-hus non consissere Audin' Epicureum illum apua Tullium aduersus prouidentiam depugnantem Imposuistis . loquit. in ceruicibus nostris sem-- Piternum dominium: quem dies . et noctis timeremus Quis enim non timeat omnia prout se dentem, et Cogitantem . et animaduertentem .. et omnia ad, se pertingre putantem . Curiosum hi et plenum negotii Deum o ,Hinc nimirum illae lacrimae. hinc ardons illud prouidentiae subminuendae studium, hinc illa senis Ennii vox i
Ego deum genus esse semper dixi . et dicam
Sed eos non curare opinor i quid agat hu-- manum genus. At ex aduerso stat turba clarissimorum hominum. qui ut rationem sententiae suae non reddErent. autoritate minutos hos philosophos vincerent. Sed res ipta admonet . ut praecipua impiorum perfugia paulo prolixius explicemus: volumus enim non solum ramos amputare impletatis. sed omnes radicum fibras euellere. Sic igitur argumentantur:
a Si Deo res humanae curae sint . quare genus hominum . cui certe imprimis consultum oportuIC
415쪽
tot malis diuexatur Cur sv cet tot morbi . sibus fortuitis. incendiis , u ufragiis . bestiarum
incursibus . innumeris auis calamitatibus. quibus Prouidendis , atque propulsandisi nulla saepe remedia suppetaut i Haec quum nulla mortalium Culpa accidunt, quomodo cum prouidentia Dei Cohaerent Optime inquam.i Sed mi iniqua in omni re acculanda . praetermissis bonis . malorum accusatio . vitiorumque selectio. ut ait Tullius: cur inlinita. alia reticentur . e quibus prouidentia luculenter plueet Quod mala haec attinet, physica duntaxat illa sunt. cum innumeris moralibus honis Coniuncta. Et .vt mittam cetera . non uE in tanta vitae incertitudine casus hi identidem adimonent, ut de animi integritate. , deque reddemea gestorum ratione semper cogitem 's X Nonne in culcant mentibus illud Poetae . nDiscite iustitiam rhoniti isti. Bon temnere
Fonne cogimur, tot matis in ceruices nostras quotidie incumbentibus . mentem consilio, prouidetutia . sapientia r. reliquoque pulcbqrrimarum vir tutum adparatu praemunire liqueae certe maiorumitiorum absentia plurimum autecellunt. Quid. quod sinistri eiusmodi euentus innumera alia habeant
adiuncta emolumenta 8 auocant nimirum Cogita tiones a rebus Creatis . atque ad virtutem, reique sempiternas consectandas traducunt: fiduciam nostram erga Deum exercent, peccatis elueudis deseruiunt, peiorum saepe remedia sunt. quum multi praematuro fato idcirco rapiuntur, ne in aeterna
deinde supplicia deuoluantur. ouare desinat Epheurus suum illud trilemma auribus inculcarer Deus aut vult tollere mala . nec potest; et imbecillus est: aut potest. nec vult; et inuidus est , aut dinnique necivult , nec potest . et Deus noni est. Potest enim . si velit . tollere; relinquit tauieu,
cum sint naturae humanae consectaria, et virtu,
F a. Postquam Cotta apud Tullium plurima Contra prouidentiam accumulasset, se ipium reprehendidit, quasi in re manifesta prolixior fuerit. si Ae
416쪽
nos quidem . inquit. nimis multa in re apertio is sima: Telamo autem uno versu lo*um totum si conficit. Cur dii homines negligant. si Nam si curent. bone bonis sit, male malis:
Debebant quidem illi omneis honos efficere. si- quidem generi hominum consulebant;. sin id mi- nus . bonis quidem certe Consulere debebant. - Cur igitur duos Seipiones fortissimos et optimos viros in Hispania Poenus oppressty cur MMo ximus extulit filium Consularem S cur MarceIta tum Hannibal interemit 8 cur Paulum Cannaeis suffulerunt i cur Poenorum crudelitati Reguliis Corpus est praebitum S cur Africanum domesti-- ci parietes non texerunt ., Magna deinde pugnat exemplorum nube . plurimis improbis optime euenisse. Eandem impiam vocem misit etiam Ouidius, Cum elegantissimi poeta ingenii Tibulius fato immaturo ereptus esset rCum rapiant mala fata bonos . ignoscite fasso. Eolicitor nullos ese putare detos. cu)Verum illos . qui improborum telicitatem tant, pere exaggerant, Floratjanum illud meminisse per-
Raro antecedentem scelestum Deseruit pede poena Claudo.
Quod si fortunati aliquamdiu esse videantur. Deus aut bona quaedam illorum opera rem Unerat: aut grauioribus suppliciis mactandos seruate aut his quasi illiciis ad desiderium aeternae beatitatis . at ad agnoscendam bonitatem . et potentiam suam exstimulat. Quanquam satis eos domellitus camicu) Eadem erant Electrae sensa apud Sophoclem rvm Mira SIMON SEU , AF msx λαι τη; Ixisg υπεpTUoc.
417쪽
sex conscientia, dies . noctesque extrueiat cu). Quis nemit Dionysium illum . quem idem Cotta ait duodequadraginta annis tyrannum fuisse opulentissimae . et beatissimae ciuitatis Quam ille infelix in summa felicitate merit, luculenter expinxit Cicero in L. f. Tusc. quaest. Quod ad probos
malis diureatos attinet saepe ea leuioribus illorum culpis debentur . saepe augendae virtuti inseruiunt. Vniuerse autem omnes praesentibus calamitatibus docentis . non esse homini propositam caducam huius mundi felicitatem. Vt Cottae . eique stablium Conclusio teneat, ostendendum esset vel unum aliquem ex impiis debitas sceleribus poenas, vel unum ex probis fructum virtutis non tulisse; quod Cum doceri nequeat . erit semper . quod maius terreat. bonos Consoletur. utramuis in partem fortunae impetus inclinauerit.
s Eccur autem Deus. siquidem tangatur fatis hominum . quosdam patienter sinit Crimina Cri. minibus accumulare, in aliis . veluti delicatior . Primum. aut secundum facinus poenis . vel exitio multat vir'm haec aequae in omnes clementiae distributio 8 an sincerum benefaciendi studium 8- Diogenes quidem Cynicus . inquit Cotta dice-- re solebat Harpalum, qui temporibus illis prae-- do felix habebatur. contra deos testimonium di-- Cere . quod tu illa fortuna tam diu viueret.., Dionysius . de quo ante dixi, cum fanum Pro-- serpinae Locris expilauisset, nauigabat SyraCinta las; isque cum secundissimo vento cursum tene--, ret, ridens. videtiSne, inquit. amici, quam bo-- na a diis immortalibus nauigatio sacrilegis de-- tur'. Atque homo acutus, cum bene . Planequeis Percepisset. in eadem sententia perseuerabat: A qui Cum ad Peloponnesum elassem appullisset, si et in fanum venisset Iouis Olympii , aureum tuita detraxit amiculum grandi pondere. quo Iouem
si ornarat ex manubiis Carthaginensium tyrannus
cu) Sapientissima dixit Menandere et up etro ac dii χει καν
418쪽
- Gelo. atque in eo etiam cavillatus est . aestates A graue esse aureum amiculum . hieme frigidum; - eique laneum pallium iniecit, cum id esse adis Omne anni tempus diceret. Idem Aesculapio - harbam auream demi iussite neque enim conue-- nire barbatum esse filium, cum in omnibus fa-- nis pater imberbis esset. Iam merdas argenteas
si de omnibus delubris iussit auferri, in quibus
in quod more veteris Graeciae insculptum esset M BONORUN DEORUM . uti se eorum bonitate si velle dicebat. Idem victoriolas aureas . Et pa- .. teraS . Coronasquci, quae simulaCrorum porre-- ctis manibus sustinebantur, sine dubitatione tolis lebat, eaque se ACcipere . non auferre, dicebat ,. esse enim stultitiam , a quibus bona precamur . , ab iis porrigentibus . et dantibus nolle sumere. - Eundem ferunt . haec, quae dixi, sublata e fa-- nis in forum protulisse , et Per praeConem vere. A didisse. exactaque pecunia edixiise , ut quod - quisque a sacris haberet . id ante diem certum .. in suum quodque sanum referret; ita ad impie-- tatem in deos . in honunes adiunxit iniuriam. Ilunc igitur nec Olympius Iupiter fulmine per-- Cussit, nec Aesculapius misero , diuturnoque in morbo tabescentem interemit: atque in suo .. lectulo mortuus in Tympanidis rogum illatus est. - eamque potestatem. quam ipse per scelus na-- ctus est , quasi iustam . et legitimam haeredi- ... talis loco filio tradidit Equidem quare Dio- sysium Olympius ille Iupiter fulmine non percusnerite aut Aesculapius iliuturno, grauique morbo non amixerit, facile intelligitur, cum iniuriam fictiles illi dii ne senserint quidem. Cur autem improbos Deus interdum patienter toleret. Causiaci multiplices esse possunt: quandoque benefacta quaedam eorum respicite aliquando proborum proci bus vitam ipsorum tribuite semper aliquid bonitati, et prouidentiae iuae consentaneum sequitur. ad quam illud in primis pertinet, ut morte repEutina quosdam e medio tollat. ne spes impunitatis peccandi licentiam confirmet. Rapit sceleratum uou raro . quod sciat grauiora, si vitam produ-
419쪽
Ceret, esse admissurum. atque idcirco acerbiore silp/plicio pi ectendum . id quod Iniseri Cordiae. non saeuitiae genus est. Sed nimis curiosi sunt, qui exigue . et exiliter ad calculum vocant Dei pro uidentiam. Melius iudicauit de malis bene facere. quam mala nulla esse Permittere , inquit Augustinus. .) sl genus humanum legibus obligare Deus voluit . quarum ductu ad propositam sibi beatitu
dinem perueniret. Cur non eas explicate omnibus propomit cur sunt nationes plurimae adeo esseratae . et immansuetae. ut ea nonesta ducant, quae naturae legibus aduersantur; vi infantes, quos nolint educere, frigori. inediae. belliis exponere: senes desperata valetudine in foveam abiicerer Isberos diis immolare . et sexcenta ems generis fiagitia i At illa , sit in examen diligenter vocentur. cum diuina prouidentia vel maxime Cohaerere de prehendentur. Imprimis enim si populi issi naturae leges nulla sua culpa ignorarent. mores Mimmanes fraudi illis non omnino essent . neci haberent proinde . quod aduersus Deum Conqu rantur.
. Verum nemo, qui ratione utatur. citra suum ublium ignorat Communes naturae leges. quemad .
modum docent ethici et quare absurdi illi errores non vitio prouidentiae diuinae. sed ex eorum prauis cupiditatibus. atqu3 effrenata libidine oriuntur e neque historiae testantur vllae . eos ista sine morsu aliquo conscientiae perp'trare. Illud fatemur . saepe esse dissicilem legum generalium iaeuentis specialibus adplicationem . indeque tan
tam morum varietatem interdum exsiliere . quae
tamen tunc in culpis habenda non sit. Quod au tem Deus legum suarum interpretes aliis populis prouiderit , aliis non item , facit pro summa, quam in genus humanum obtinet . potestate iquanquam vix est natio . quae non peccato tuo sit eiusmodi interpretibus destituta., 5 Denique indignum maiestate Dei videtur, ut cuncta etiam minima. et vilissima per sese ad ministret. Remus Epicurus, qui Deum volupta te sua contentum, in otio considere. atque deli
420쪽
toscere' bitratur. Quod enim, inquit aeternum. beatumque sit. id nec habere ipsum negotii quid.
quam . nec exhibere alteri r si autem in ipso mundo Dema inest aliquis. qui regat . qui, gubernet.. qui cursus astrorum . mutationeS temporum. rerum vicissitudines . ordinesque Conseruet. terras. Et maria contemplans . hominum Commoda. vitas que tueatura nae ille est implicatus molestia negotiis, et operosis. Haec EpiCurus e concinit eius interpres Lucretius L. 3. de dat. Ter
. Omnis enim per se diuum natura necqsse est. Immortali aeuo summa cum pace fruatur, Semota a nostris rebus , seiuuetaque longe.
diam priuata dolore omni . priuita perielis Ipsa suis pollens opibus . non indiga nostri.
Nec dene promeritis Capitur . nec tangitur ira..i Profecto EpiCurus, inquit Cotta, quasi pueri d=Iieati . nihil coctatione melius existimat. Atia ipsi tamen pueri etiam Cum Cestant. exerCitati se ne aliqua ludiCra delectantur. Deum sic feria-,, tum volumus Cessatione torpere. ut si se com-- moVerit. vereamur . ne beatus esse non possit Et recte quidem reprehendit hominem voluptat, Um: nam inus, qUae agit, non molitur Cum labore operoM. ac molesto; non enim venis, et nerula. et ossibus Continetur; neC escis . aut potionb bus vescitur. unde aut nimium acres. aut nimium Concretos humores Colligat: nee denique est Corporatus . vi aut Casus . aut ictus extimescat. aut morbos metuat ex defatigatione membrorum
Quare nihil prouidentia vel dignitati eius . vel finlicitati detrahiti et siquis eum immensum. Omnia Pervidentem, ac peruadentem atque potentissimum Cogitauerit . facile latet liget . nec fatigari ulla cura posse, neque minimarum rerum administrationea reliqua mundi gubernatione avocari cu .cub Insignis est ea de re Iocus apud Ariestotelem r. κα-3oλΗ h, oπεe Ev xiv o Se Tη , - αυλαυ