De finibus inter civitatem atque ecclesiam caute regundis : commentatio juris publici qua viro perillustri, jurium consultissimo, gravissimo Christiano Jacobo Eisenstuck ... summos in utroque jure honores, quos ante hos quinquaginta annos consecutus

21쪽

pariter in mandat Regis Saxoniae de exerciti cui ius Romano catholici in his terris dato d. 16. Febr. 1807, et quae illud consecutae Sunt legibus, ad utriusque religionis consortes Significandos non eccle siae vocabulum sed alia beluit Confession Gott cliensi, Unteri hanen beide Religionen, Confossion8Derwandio adhibita sunt. Idem in conventione die 28. Aug. 1819 inter regem Saxonicum atque o

russicum inii art. I. comm. . factum est.

Ulterius haec exsequentem me, quum adis ctiones a Romano Ontifice cum regibus principi busque populorum Christianorum concordi placito iniri solitas me convertam, haud quidem fugit, in hisce actionibus de ecclesia sensu magis generali saepissime sermonem fieri ). Sed ea res parum me movet, si quidem in ejusmodi actionibus sty lus curiae Romanae magis, quam ea ipsa dicendi ratio, quae summis duxis publici universalis princi piis constanter respondet, adhibetur, neque verba

nimis remuntur, dummodo re ipsa SerVetur. Longe autem aliter res se habet, ubi in actis recentiorum temporum, quibus jura summorum in perantium atque populorum inter se constituta atque ordinata sunt, etiam jura ecclesiarum ita in censum 4 Veluti his verbis te assaire de Peglige, te mali qui a

fligent Vegii se cupientes ecclesiae negotia componere, secundum doctrinam ecclesiae, ecclesia atque ipse status etc. Et ita ex gr. in pactis a sede Romana cum imperatore Francorum anno 1811, cum rege Francogalliae d. 11.

Iun. 1817, cum rege avariae d. 24. Oct. 1817, et cum rege IIollandiae d. 18. Iun. 1827. conventis legitur.

22쪽

vocantiar, ut iis societatum religiosarum longe lateque patentium Nirchengeselischa flen, Lan deshirchon natura tribuatur. Hoc enim notionem ecclesiae ampliorem, etiam iuris significatu, exhibet. Idque actum est in omni fere Germania, . r. in Bavaria ), magno ducatu Badensi ), regno M uriem bergic y electoratu Hassiae ), ducatu Saxonico Alienburgensi ), regno Hannoxiae δ'), et magno ducatu Hassiae '). in verba Legis Fundamen

talis Regni Saxonici de anno 1831 g. 57., quae ita se habent Dor Esin ubi die Statiis etfait uber die fili chori jus circa sacra , die ussicht una das Schutarochi tiber ioselbon nachion dies ali sinen geseretichen Nestinanivngen aus, unia es incldahor amentito avo dic eisllichon Nohsiruenalior Confessionen or obera sic hi dos Ministe rium de Cultus uritergeor et Die mordiiungenia Betres' der innern hirchlichen Angelegenhelten

5 Edictum reis avariae d. d. 26. Maj ISIS uber die

zielun aus Religion und hirchliche Geselischoten).6 Edici magni ducis Badens. d. d. 22. Aug. 1818. g. 10. 7 Lex undamentalis regni Wiirtemberg. d. d. 25. Sept. 1819. g. 71. 75 7 sqq. 8 Lex fundamentalis elect Hassiae d. d. 5. Jan. 1831. g. 132 135. 9 Lex fundament ducatus Sax Altenburg d. d. 29. Apr. 1831. g. 28 sq. 10 Lex fundament regni Hannovia d. d. 26. Sept. 1833. g. 57 sqq. 11 Edici magni ducis Hassiae d. . . Iun. 1832. die Or

23쪽

bleibo de bes Onder Eirchen versas sungciner ede Confession libertassen certissime non solum de singulis templis et paroeciis, sed potius de

ecclesiis majoris ambitus, inter se diversis, quarum suis quaeque statutis regitur, intelligenda sunt. Quare si qui sunt, qui ecclesiam compositam, ultra fines pa-roeciae se extendentem cf. g. seq.), subjectum juris esse negent λη), non modo a jure canonico, verum etiam a sapientissimis hujus aetatis egumlatoribus longe abhorrent.

2 notio ecclesiae USa.

Quibus praemissis, sive historiam spectes, sive ipsam rei naturam intuearis, haud procul a vero aber raveris, si ecclesiam in uni Versum dixeris esse consociationem hominum eandem fidem Chri stianam profitentium, de cultu Dei externo secundum communem normam instituendo. Haec definitio omnibus ecclesiis Christianis convenit, et conveniret etiam secundum mentem exterorum, si V. c. Veterum jurisconsultorum aut philosophorum, qui ante Christum vixerunt, aliquis e mortuis rediret, ut de statu religioso nostratium sententiana ferret. Non dicimus ecclesiam societatem, quoniam societas apud

12 cs GUNTHER: In rei reeit is die ische in Reehissubjeet in Polit Iahrb. d. Gesch. u. Maatshuns Sept. 1833, et quae contra eum disputata sunt sub titulo Ist die Hreheein Nechissubject in ephemeridibus das Valeriand oderBlsister fur deuisches Volks und Stratfleben, heraiugeg. onPro f. illuuis. eis e Leips. d. 10. Sept. 1833. o. 73.

24쪽

Jurisconsulios aliquid proprii in se habet, quod utrum

cadat in ecclesialia nec ne adhuc in dubium voca tur et a nobis alio forte loco accuratius disqui retur. . Hoc loco vox illa vitanda erat, ne forte in gyrum agi videremur. Neque etiam dicimus congregationem, quia haec multitudinem in unum coactam significat, quod non utique cadit in ecclesiam. Ceterum sine aliqua conjunctione et communi vinculone cogitari quidem potest ecclesia quare si quis ita

velit definire, esse ecclesiam multitudinem hominum, qui eodem modo deum colant, non recte se haberet haec definitio, quoniam accedere oportet conscientiam et Voluntatem consensus aliorum et communionis fidei.

Deinde praeter cultum divinum, qui cerni potest, et praeter fidem, quam quisque publice profitetur, nil amplius est requirendum, neque flagitandum, ut a

viter Omnes sentiani, et eadem omnia ex ima animi sententia communiter credant. Hinc culium exter num tantum, et rofessionem dei, non autem cultum internum, neque sensus de religione atque

cogitationes, quas ro se quisque in animo suo fovet, ad notionem ecclesiae pertinere putavi. Denique non est dubitandum, quin communis norma cultus divini in quaque ecclesia sit necessaria. eque si hic illic Pauca sint diversa, protinus communitas normae illius neganda. Sat est enim in plurimis iisque maximis consentiri, neque omnia ad vivum sunt resecanda μ). Potest autem ecclesia pro ambitu, in quem se

Lirche eit in v. 1834. d. 28. Dec. o. 206. S. 688.

25쪽

exserit, esse et universalis, quae Omnes ejusdem religionis consortes er omnem terrarum Orbem

comprehendit, Vel articularis, quae intra ali cujus terrae, civitatis vel provinciae sine se continet, vel denique singularis, quae ad certum aliquem

locum religiosum, quo cultus exercendi causa con eniunt, adstricta est. Universalis atque articularistin Verbo appellantur ecclesiae comΡositae, ingulares vero simplices. Particularis secundum patriae nostrae conditionen duplicem, qua non modo arctiori sensu aliquam partem Germaniae in rei publicae formam redactam, sed insuper etiam uni Versam Germaniam unitam significat, nobis est vel ecclesia specialis, veluti Saxonica, vel Germanica

g. 4.

Finis ecclesia C. Summus ecclesiae finis non is est, ut mores hominum emolliantur, nec ut tutius, melius beatius que inter se vivant, neque ille finis est illud nu dum ConSOnanter, συι εφωνως ὁμολογουμλως Vi Vuru, sis Secundum naturam κατα φυσιν Vix ore, in quo philosophi Stoici finem bonorum quaesierunt, neque etiam honestas per se suaque vi et dignitate e petenda, quae M. Tullio Ciceroni summa sapientia visa est β). Sed finis ecclesiae est idem, qui finis religionis, id est, sanctissimae Supremi Νuminis voluntati et benivo Ientissim ipsius de immortalium animarum salute On-15 CicER de finib. bon et mal Lib. III. g. 5. 6.

26쪽

sili convenienter vivere. Patet igitur, eam rο-Ρrium, qui summus omnium et Verum τέλος των ἀγα- praedicandus est, finem habere, neque adjutricem untaxat et iam esse ad messem alienam colligendam. Hinc etiam sapientissimus ille aganorum Socrates, teste Xenophonte q), non id docuit, deos esse colendos, ut homines me liores fierent, sed potius, honeste vivendum, et facienda deorum imperata, quo rectius illi coleret tur, et debitae illis gratiae referrentur. Hic amor Dei invictus et immutabilis, haec grata ietas erga Deum, haec Voluntas sincera, ad ipsum Omnia re ferendi, quae est nobilissimus atque purissimus ani mi sensus, qui in immortali hominis anima nasci potest, omnibus praestat, quae ulla ars politica vel philosophica excogitare Oierunt. Dixi autem, ecclesiae sinem eundem esse, qui et religionis, quoniam non nisi religionis causa con ditur ecclesia, eaque aliud quidquam, nisi religio nem ipsam, sine maxima sua emet ipsius causae roditione velle non potest.

g. 5. Notho civitati S. Civitas res publica est conjunctio hominum in

aliquo territorio sub communi imperante mutuae e

curitatis atque justitiae tuendae causa inita. Alii alia immiscent huic definitioni, veluti Cicero, qui

civitatem ait esse utilitatis communione sociatam, et Ev. Otio, qui eam communis salutis causa COH- 16 XENOPAONTis memorabilia L. IV. c. 3. g. 15-17.

27쪽

iraciam perhibet. Sed haec, ut statim apparebit, noli ertinent ad caput rei, neque ita sunt om parata, ut sine iis indoles civitatis non possit in

ielligi. g. 6. Finis civitati S. Si quis igitur quaerat, quem in finem homi

ne in civitates coierint, in romtu es responsio, securitatis mutuae atque justitiae tuendae causa id factum esse. Ita enim inter summos et juris consultos et hilosophos constat. am si civitas non esset, de Omnibus ad vitam necessariis manu atque armis decertaretur, alter alieri vim inferret, et inferior fortiori succumberet. Si judicia non essent, ait Obbesius, unus homo inerum devoraret. Nunc autem societate clxili, quae appellatur civitas, constituta, ordine lites dirimuntur, et quisque a laesionibus aliorum abstinere et suum

cuique tribuere jure cogitur. Sic edi sapienti consilio Deiocen regem sibi crearunt, ut justis legibus egerentur, et tuti ab injuriis aliorum pro se quisque operi vacare possent I). Hinc C. S.

18 Jus naturae et gentium L. VII c. 1. . 7.

28쪽

que ita se gerere et liber suo arbitrio uti debere, ut ipsius liberias cum omnium aliorum libertate communi lege stare possit, idque Ostulare naturalem rationem: civitates vero condi, ut huic legi rationis satisfiat, et praecepta juris Velitum habeant. In eandem sententiam abit A. C. SCHLOEE-nus ' monens, eo tantum consili quemque o minem summo imperanti se submittere, ut tanta libertate, quanta salva aliorum libertate possit, tuto

fruatur, similis ei, qui pariem lucri sperati praemii loco ineri cedat pro pericul navigationis, quod ille in se receperit Pari modo Minastius i in securitate juris naturalis perfecti Sichea heit des na turlichen wangsrechis et Po1 Iigius η in sum in valore juris per Vim legitimam obtinendo, sinem civitatis ponunt. 1 fBERLs, magnus ille juris v blici in Germania professor δ), propriam civitatis

naturam in e consistere censet, ut securi ab omni

parte homines praestentur et aliseitiger Sichea heit , idque non male, propterea quod etiam ad injurias

exterorum fortius propulsandas in unum cives coe-20 Aligemeines Stauffrecht Gotting. 1793. pag. 4. 21 Iuristische Encyclopsidie Alton 1797 g. 15. u. 54.

23 Quem ego, quum adhuc eidelbergae doceret, nudivi, in Siaatsrech de deuischen unde. Frankfurt

29쪽

unt. Iura denique dabit vir illustris C. S. Α- CHARIAE tu libris de republica q). Quod autem a quibusdam salus publica omnis

generis atque summum bonum in universum ad finem civitatis refertur, id quidem in tantum verum est, ut recte faciant, qui summa potestate recte et modice utantur ad salutem Omnium augendam, quo uberius cives fruantur commodis, quae, ut ait u fendorsius, ex hominibus in homine provenire apta sunt. Sed hic usus salutaris supremae potestatis nec ultra modum roserendus est ' nec ita ne cessario ertinet ad materiam civitatis, ut sine eo civitas esse non ossit. Quare acute et naturae rei convenienter disserunt, qui hunc finem civitatis secundarium tantummodo appellant de orti ei terten, ni ferriten, mittetbaren Staalsau echis quo sensu etiam aries et morum emendatio ad finem civita

iis referri solent f) Sed quemadmodum is solum-

26 ΡUFENDOR FIU loc laud. Postquam autem ita dispo siti fuere homines, ut a mutuis laesionibus securi esse possent, facile consecutum deinde fuit, ut eo uberius fruerentur commodis, quae ex hominibus ut homines pro-

30쪽

modo bene docet, qui bene distinguit, ita haec quoque distinctio constantissime tenenda est, et quoties id agi tur, ut propria civitatis indoles erspiciatur, subsistendum in sine rimario, qui ipsi proprius est, nec facile excurrendum in alia, quae etiamsi non aliena sint a civitate, tamen ab ea abesse vel etiam citra eam locum habere possunt ').

g. T.

Non confundendam esse ii ιtalem cum eccleSia. His raemissis facile apparet, ecclesiam et cravitatem, quoniam diversos habent fines η'), nouunum idemque esse, neque illam solummodo Par ticulam hujus efficere, sed esse aliquid per se spectandiun, quod, licet in ipso civitatis territorio vitam agat, multosque ejus ci Ves recipiat, et generali ipsius lege teneatur, tamen ad instar alia

rum ersonarum aliorumque sodalitiorum in repim venire apta sunt etc.' POLIT Siaatswissensehapen Th. I. tuaisrecht . . pag. 154. RU Handb. de Pholosophie. Th. II pag. 82. . 27 Quo jure . STEPHAN in WEis Archis de M chenrechtswissenschas H. . . pag. 2. asserere potuerit, plurimos rerum publicarum scriptores inconditam illam, ut ipsi quidem videtur, de statu uris doctrinam jam dereliquisse, et u sonte id hauserit, dissicile est in telligere. 28 Adde S. PusANDOR Fiu de habitu religionis Christia nae . . se superioribus qu0que colligitur, propter re

ligionem civitates non esse institutas, seu homines non ideo in civiles societate colvisse, ut religionem invenirent vel eidem vacarent.