Memoria Heusdii

61쪽

mindos. Fontes autem ueriuri non historica tantum πω Iebat gentium scripta, in quibus a multi inde annis totus erat; sed complectebatur OC OII in Ipsarum

poesis et literas, phitimo iam et disciplinas, quin a te etiam emimque monumenta. Eu has ominbus Mi gnoscendam putabat peculiarem indolem uniuscuius- quo populariim orbis, singui Mn, quas sibi successi sent, generis humani partium. Perspiciebat igitur argumonti sui amplitudinem, eamque quum non reso nudaret, bino exquisita sensim fluat scholarum extraordinariarum varietas Ut enim inquimido progrediebatur, ita si iuriis frueius, historia ludor uix philosophiamarum antiquarum et recenilamim menda, eoninium- eare eum discipulis soletini.

In studiis igne IIeusdIus alia alus debuit, quorum et nomina OhIscum communicavi Et vim tradidit ad maximas dissicultates sensim expediendas. antum a

tem quantum mereno, recinularum historicorum ac ceptum tuli nemini. iuvii, qua adhuc prodierant, disquisitiones, visi h mparaverat, paulo serius cognovit, initio eos soriasse nondum habens progressus, ut multiplicem illarum prae glantiani perspiceret. Sed postquam tertio, quartove muneris anno ilIas assidue legere

suisque de orientalium populorum historia opinioni Misadhibero coeperat, adnuidum conium hunc sinpiorem probavit. Praeterea, eo duce, mercaturam et colonissantiqui orbis.airentius spectare, arctis,unam geographiae

62쪽

e lusismo necessitudinem, rapicere, in mutua hi in rica et soniiunx investigation eorum progredi dissimi. Et quum dein alia ex aliis lectitaret perpenderetque scriptoris uritu in paucis perspicui Opera tantum inde prosecit ad suas de omni generis hinnani historia opini ne illustrandas et supplendo, ut Merenum ieriti mili Polybium suus iesiaretur. in Haec, ni fallor aute ex isdii do studiis suis tr ratione pronienda e 1i, quam perspicua oneri

rum schol Iun historIearum mentio fieri posset. In his aut m scholis interior apparebat Oluuiis gentiumque contemplatio. Ne mirum. Ipsa enim quo dilutiroiο-

rem requirit in gandi observandique tumidiatias a quo. iorem iudicandi prudentia' eripi, eo nestius ris ua continuo prodire poterat. Eam ab initio lania avi , ita pedetentim progressam ei ad plura deinceps argumenta relatam esse, ut inricholis anno 1813 posterioribus ubique perspicue appareret, laudatae proba' tanimadversiones. γ' opter prout antea in camis indagandis non semper ulula emmia rerum minuenia procedebatur, sic dehinc adem a mam tenetiam locum, ei a causis sensiantissime secemiebantur opportunitas . Has Heusdius minime negligens, locorum naturae, regiminis formarum rationi, viri u In Physicarum couditioni, suum omnino cuique tribuens, i iisdem tamen subsistere noles at ad civitatum incrementa, vigorem, lapsum ei interitum exponendum. Liritates sebacide iidem quum non saxo lignove verum hominibus, coim

sient, horum et studi reserunt et his quid adsit aut desii

63쪽

diligenter investigandum gravissianarunt iniversa unicatio sessotianitinis. ν Et lino investigatio is diei vix potest quam sedulo discipulis praeiret, inquirens non tantum

in gentium ilidolem, studia, mores, inque aliarum ab aliis discrimina accurate constituenda, sed etiam in lentam generis humani ad maturiorem aetatem progressionem

ei, pro hoc progressuum modo distinguens ab Orient liam Graecos, ab his Romanos, genies denique Go mameas ab omnibus antiquitatis populis. M autem in primis ammadversione digniam Antea enim quum

doceret historiam ad om ne cog IIoscendum adducere,

jam pariter hujus cognitionem ad illam intelligendam valero assirmabat hominem enim in ipsa agentem in spiei, exuus quo magis perspicerentur diversa diversis vitae temporibus studia ei sensus, eo certius apparere, suas gentibus quoque et generi humano aetates nec dissimialem esse progrediundi rationem. Sed hoc argumentum postquam si h v sus erat mente complecti lotum , longo

dignissimum audicavit, quod peculiaribus de historia I manuatis sobolis plenius explicaretur. Has primum aperuit anno 181 habuitque dein sae pius continebani autem historicam disquisitionem dovia ac ratione, qua homines, sive genus humanum, per temporum decursum ad ea omnia tetenderint, quae ad humanitatem, id est, universam hominia persectionem reseruntur. Hujus historiae munus describebat, qua nam sit hominis natura aecurate explorare, porro em

1 --- uimis Muadius, probo nomi, ea neque omnia eontineri, quae nostro voeabido mis-h vi exprimuntur, ne vero eo ne i Me , nobilioribus quippe recentiorum Mnsibus antiquitati ignotis. i. omnino Se οὐ in μω. p. an ei laud. iuio Sehesus Mero Moea.

64쪽

et progressare ducere eorum omnium, quae et culti vitae genus reserunt et ad majorem humanitatem genus humanum adduxerunt, tum vero de ipsa generis nostri

ad persectiorem conditionem progressione diligensius agere. Ecqua emaeis rerum pergravi in cum tuum Uinis commuiacandarum opportunitas nominis alte debatur conditio tota , externa, qua partim nonnullis

animantibus cedat, interna, qua excellat ornaribus et comporis praestantiam ad optima quaeque convertere discat et natura moralis sit pulcri, veri , justi, immortalitatis sensu praedita saeuitates quidem suas pedetentim exserens et in iis preliciendis alendisquo multum amore aluia, a ni sim sublimes earum his in terris nons iis explicans, quin alarum in pullis instar absinonditas

prope habens novam requirentes, ut plenissimo pandam tur vitam. Si spectata homilii lia lura dusque ad meliora accedendi studio ac lacultatibus principio progressi num positis, hae ipsae, illinc ductae, in hominum gentiumque studiis, inventis, institutis animadvertebano tur quaecumque e religionum, societatis, regimitiis sormarum, muliebris sexus historia huc pertineni,

veterum recentiorumque populorum ratione habita expoliebat itur suus erat incultissimis stirpibus Iocus,

ut non minus infimum humanitatis gradum quam huic proximos et altiores deinceps contemplaremur cunctis ea accedebat, quae interiorem illustrissimi argumenti rationem pateticeret, disquintio, generis humani comparans et singularis hominis progressionem, eoque te

dens , ut et utri iisquB convenientia appareret et verisi mile fieret, genus livmanum puerilem aetatem transe

gisse in regionibus Orientalibus, adolescentiae vigore Dissiliae by Cooste

65쪽

in Graecia ei Italia subis, ad ii iiiiiistem ei, propius in recentio, viribropae gentibus mei autem

facieiidae inserviebant plurima auo agi natorum, in Oriente ga erili iis Constantium, apud Graecos et Romanos

dias quidem non carentiunt, sed cum gym silais iussis Momunctoriani adolamentiae consentaneis, in geniivin perni lamini omisanientia tam conderiandi modo liminhonoro sentinis inbito provectiorem aetatem reseren tium: porro pro Maiis a is, qui apud orientales

in reverentia positus esset erga parente et Potentaure , in Graecia ad amicitiae sensum progrederetur adolescen aiae congruum, apud Germanicas gentes eo perveniretui, quod malauioris aetatis sit, una iusto eonjunseretur ni arum audio: dein τεσί--ia formarum otio. quae apud orientales ad patriarclueam, quam dioiant, eo

ditionem compositae, in Graecia Romaeque rebuspublicis constarent, aequalitatis studio conspicuis inis sentiore Europa ad monarchiam accesserint temperat Iaa, multo illam ceteris formis praestabiliorem et magis πι- rilem tum smisu seu ris in oriente ad Muiliam ei

tritam, in rebus Mihi antiquis ad oriialem, pud

inmanicos populos ad seram hominis dignitatem relatus denique, quod non ultimo loco memorandum fuerat, rerum externarum , varii ac plendidi puteri,

vari juati, magnanimitutis et gens63itutis tudia, evolventia sese eodem modo et ordine in genere humano atque in singulari homino ceterum unum erat in his, omnibus perpetuum, hominis dico α-υργων, euius

culiarem ita nolini unquam commemorabat euiatus, ut in Divina Providentia voti ratione defitIieret, lille hominem haud aliunde pendero, di iutrinseeu seSe e

Nicare et ad persectionem tondere posse voluerit. Hub

66쪽

dem has disquinitimos tiro audiens , pamia instiligebam; graves ianum optu din, velarii is ridens nulla a uindisciplimirum studiosos in iis audiendis ei excerpendis

diligentissimos Belli vero mihi quoque elera in I s n-

teresse licuit, ac profecto illorum diligentiari neque tunc miratus smi nec postea improbavi. T des autem opina mea haud conti imo aes intra fines

seliolamin iis disem eminendis desii larum, sed

ps Misim velis maturitatem consecuta si erant, eo majorem vim in aliis habuisso Heusdiariae disciplinae partibus, laciIo est ad assoquendum et ipsae testantur de artium, philosophiae, literarum historia scholae. Vastiistas et splendor monumentorum Orientalium, Graec

rum ones itas, docor, mitiva venustas intentis phialo pluas decreri r Madibamaias specimina, Graeca placita subtilioris indagationis plena, politica Romanormas india ingenii in veteribus selIcitas, at Omi in reCEntiora hus liligentia sonsus in Homeri et Ossiani quae

seruntur, carminibus longe diversi, haec igitur aliaque plurima ubi commemoranda veniesnuat, interior illa li minis generisque humani contemplatio ad lucem singulis asserendam tamquam praesto erat. In historiae amtem liniversae enarratione qui eadem contemplatio non multo maxIme conspicua luisset I Iio, quemadmodum significavi supra, ubique prodibat hic necessitatis, metus, emolumenti vim ad praeclara quaeque parienda rejiciebat et discernendo pariter ac comungendo, diversarum periodoriim naturam ac auccessionem --

67쪽

monstrabal et paruum studii tammenia penesini, ut vel collisint testes ac diris paene devoi. Istimus--o constarent laudesa et virium moralium in rebus populorum vim spectandam dabat et in historia medii aevi non solum necessitudinem cum recentiore aetato, sed in primis gentium Germanicamim o vinia te ad cultum progressionem, nobiliores quam et imi se iis r

vectiusque ingenium exhibobat, quae et iidem, ubi christia na potissimi religione explicita se in esseni atque

firmata, sacrorum pepererint commutationem et sic es- fecerint, ut ipsius religionis moment uni ad Blonem cogi landi agendique rationem infinite provehendam valero queat.

Sed opportuno res iugi morales, quippe quas Musdius sedulo memorare soleret. Harum ope quantum perfecerint, harum desectione quantope e in pejus

rint gentes, disertissime declarahat. In iustor a InuII Ovelut in speculo cernendum praebebat, omne elicitatis

momentum in boni mitum esse justique studio, nulla , quae hinc non aloentur et tamquam mecum et sanguinem ducerent, sussicero in homilium gentiumque sal tem tuendam ingenii laudes his omnibus sinite altius adscendebat, ut in historia Divinam etiam Pro, dentiam attenderet. Quod ubi apte fit, montem erigit, ubi inepte, meris eam implet om ntis, quae selices sunt praedicandi quibus serius ocius evellit veri amor Ineptias autem intelligo, quando nos in nullis nonin nullum populorumqu6 rebus interpretanda sumimus comialia dirina, et horum accuratissimam scientiam venditamus, ulu nostra ipsoru II et popularium nostrorum causa agitur : ac si non praestet iis, quae in historia quoquo agnoscere licet, ad sidem evehi et venerationem Illius,

68쪽

61 cuiliis consilia non nostra quidem semper, sed sublimia

semper, semperque persecta sum. Hoc ab evidio discebamus res gentium enarrante idemque religio-no Christianam tandem speculam nactus, inde in omne partes diligentissimo observabat. Sed id infra patebit. Historia saepe definita est rerum gestamini commemoratio cum significatione temporum et locorum; in qua definitione silentium displicet de rerum auctoribus, tamquam hos accessionis loco habere liceat. xine dii historicis soliolis nutio quis tempore hanc duxisset opinionem; sed postquam suum ille, quo tetenderat ab initio scopum attigerat, contraria Omia exinde apparuisse vel memorabile Mesarat veterani cujus tam discipuli responsum, qui anno si magistro quaerensi ecquid historia esset, ueniique vulgarem eamque coram

auditoribus nondum improbatam definitionem, hanc sibi minus prohari , illa in autem videri dixit ibi arrationem vitae generi humani. Ac prosecto res gestas,

Ue dio interprete, spiritu, inlus alere, adesse cernebatur, qui molem agitar ei, homo philosophiae erat eum historia conjunctio, non eo speciam, ut a priori, quod junt, ponerentur omnia et traderentur unde hist

riae auctoritas vacillat, quodque gravius, sensus veri hebescit verunt eo valere illa conjunelio Phehat, ut, exquirendo et obseoarid res hominum et populorum,

ad ea eveheremur intelligenda, quae et horum ei generis humani quam maximo propria dixeraisque temporibus

se exseruisse videntur. Hinc critica a praeceptore commendabatur duplex, altera teraria, fidem monumentoria inci isto IiCDrunt religioSiS8III e explorans , altera καr εζοχ hiνtoriere, a temporum consusione, a priorum Diuitiae by Corale

69쪽

aesaium e nostri e vi omitonibus contemplatione , tine rimis illis errorum sontihu , avocans et 8i ilici PStim P Ditus inducens historiam, ut rite ea pleneqtie dijudicetur. Utriusque autem exemplum proponebant scholae,

quod qui emeruitur, vix is, in rebus generis humani, primordia, vicissitudines, progressionem humanitatis, neo ne προαπιλιας diligentur, et indagandi non ob trudendi studio, et mesentius quam subsilitis persequi

discebat. Hae non temero scripsi, inprimsque erat, quod προ--αψειας diligentiam memorarem. Fuerunt enim neu-

diu auditores, qui, quum pri hanc et ligerent, non imirum in ridiculos probarent historiae rudiosos, sed insuper sermonum suoram levitai phillampham historiso

eolenda rationem inepto aliis enarrarent; unde haec apud in D neminem in athselm et ollinio, abducere eam ab accuratissima rerum gestarum ex ipsis sentibus indaqgatione. uio autem opinioni eo aegrius assentiare, quo dissicillius est noulum ridere inter Halaria, penia ius persi, menda studium et ias, illud uuine ducentis, neglectionem gaudemiis omnino, nuper Κissum et

JBRrd8 Iuni, ex Heusdiana utrumque schola profecturri, quo illam opinionem infirmaretit, ad decemir vocasse disquisitionum historicarum a se deinceps ditre

volumina. Sedrae dius diligentiam pustulabat, ut quo discipuli maiis operi adhiberent, prorsus requir bat. -- qui lacero detrectarent, horum in gratiam ouocias dapes apponere, quas sibi quisque de binoi

70쪽

63xes adluae interat pari re ipsi vi inui eunt i iiiiiii Nisi, eadem imo diminis ei onsilio rugit ire sic, ut

hoc utar, ex quo et in Minnami mistris hi risi aco ratius tradi coepta erat et meliora adolescentibus prodierant Enchiridia historica, major in ejus scholis animinuersa sui parsimonia eorum, quae e compendiis

peti possent. Ad auditores prae rhin , adeonimodabat commmmmi literarum laud ignaros, quos, risimili adhibens obrussam veri, iam porro in apsam genitimi historiam induceret; et, licet in discipulis sita eos intubiligeret rudiores nonnullos , rationemquo hahor omnium conar tur, quos Academio institutioii non indignos constaret firmiter tamen tenebat, se item corona juvenum

cingi, quos patrias aliquando decori et alumento et pinesidio et robori lare suspicaretur. Attuli, qua et aliarum et historicarum praecipuoseliolatum ubertatem auxisin arbitror. idequesticium puto, ut eusdius historicae scholae in patria nostra auctor celebrar lur. Quodsi nonnulIi nova hic in onerint opinione pauciora, multa adeo ejusmodi, qua jamdudum

ipsi aut a praeceptoribus suu Ut gliundo ac perant proh ver niquo cogitem tui vesim quas anis hos viginti quinque annos ea eclina histori 6 cathedra primum traditam in ei plenius dein emendatiusque explicii sunt,

per hane aIulorum serieni in gurdia cantata fuisse. In iisdem autem si sorte discipuli eorum habeantur, qui Mus

dioivo praesentes sive absentes magistro usi sunt, his equidem si de suos adeant praeceptores Ilon enim Ohiis, qui responsum laturi sint ab eleel numinio quoque simplicissimum. Sed hic non subsistendum. Quanti enim resor non solum quid, sed quo illud modo quoqua eon illo cum