장음표시 사용
31쪽
taque mixtionis in monetis antiquis insit S ex illis valor nouae monetae aestimetur, si etenim in noua moneta eadem it portio,quq erat in antiquis nullum potorii desiderari augme- tum, sed si variatali quantitas, seu metalli pondus in singulo nummo tunc debebitur augmentum unde ii de anno Is o. quo florenus auri valebat florenos s. parui ponderis quis mutuo dederit centum aureos, licet hodie aurei nummi valeant fio 1 . si tamen in aureo num molit eadem quantitas auri, reidem pondus insit liberabitur debitor soluendo nummos ata, reos hodie currentes, sed si in alterius generis moneta vellet debitor soluere tenebitur ad augmentum de uno tempore ad aliud contingens maiorem quantitatem florenorum parui ponderis, seu alterius monetae per quam florenus aestimatur soluendo, quia variatio in aerosa moneta contigit. Quinimo si antiqui olidi, seu storen extarent plus essent inaestimatione quam noui, quia sunt minoris ponderis, bonitatis, prout in
Hyspania contigisse in illis Maraueditiis testatur Didae.o
modo calculandi pulchre tractat sicotiin Tanagliaeamprima
suae arithmet.bbrycapa.o in regu rima. Quocirca non erit re-q cipienda opinio Rini,' qui inconci . . voluit debitorem non liberari solutione aurei eiusdem ponderis,&formae, quando eadem auri bonitas reperitur, nam in praxi seruatur contrarium & hodie sunt eiusdem valoris. S hoc sensit Sola in tracta demon. caluo. ideo in calculatione experti debent plenam notitiam habere veteris monetae, uti iusque pondus expendere, deinde si utraque pura non fuerit, utriusque temperaturam. seu ligam explorare, tum quod ad veterem pertinet diligenter considerare, an vere illa vetus sit, an ad veteris exemplar facta, quod si vere vetus sit, an mutilata, vel attrita,aut corrosa, nam haec omnia nisi quis diligenter aduerterit, plereque
cognita habuerit, nullius antiquae monetae pretium, nullius rei nummariae summam recte poterit aperire, ut egregrcm ne, sirico sib. s. depretio veter monetar. In temperatura vero
32쪽
calculanda cauere debet, ut dignoscat quantum argenti sit in Besse,vel Marcha quot grana siue scrupula in auro. Z quot silique ii quoque grano Prudenter autem faciet calculator si monetas: omnes non prout mercatorum abusus introduxit, I sed prout quantitas metalli ferre solet aestimabit, licet enim pecunia soleata communi cursu aestimationem recipere tamen,communis cursus a vero valore regulari debet, solent c-nimi r mercatores, ut supra dixi,alterari pretia monetarum maioris ponderis, ut dimittant aprosam monetam.&perfectiorem extrahant, ut dicit etiam Put. deris. ω num. χι a. Ide,facti contingentia superioribus diebus dicebam non teneri debitorem qui tenetur bluere aureos nummos creditori, emere illos aureos plus iusto pretio, sed rem esse per optim si iudicem ad aequitatem reducendam, vino excedat iustum valorem: si factum sit edimam per quod monetae valor sit declaratus dicet tractu temporis fuerit variata aestimatio non tamen erit ab edicto recedendum, prout censuit Senatus,&declarauit in causa uxoris D Claudii de Rullia,contra D. C mitem Cato lum Costam ex Comitibus Polorieriae; isor. men .Februarii. A dicam infra latius in o. casu. in hac autem cauculatione est animaduertendum, quod licet magis Communiter Doctores nostri in eam transeant sententiam, via is ciliorem liquidationem faciendam , sit tota summa quae de . betur, ad valorem auro nummi reducenda,& quando abetur augmentum.tunc videndum sit quanta aureorum qu ritas ingrederetur in summa debita, quia aurum uti omnium metallorum pretiosus debet regulare caetera metalla, S ab eius valore pretia regulanda sunt, cum in metallorum genere aurumPertemam natura opus existat, multaque habeat specialia, quae vir doctissimus Georgius grico lib. primo depretioneteraturum se monetarum abunde refert,& hac ratione Alchimistae tanto studio caetera metalla in aurum conuertere, fatue quidemi maximo cum credentium detriment, perquirant cum haec transformatio si non impossibilis arti chia inicae i
33쪽
micae asseratur, salieri fallacissimi sit euentus, ob innumera requisita quorum uno deficiente totum perit opus, ut experientia ipsa docuit,& rerum usus de monitrat, ita ut iuxta nat,
valorem aurei tot florent imaginariae monet .e nothice valore, atque aestimatione inspecta currente tempore solutionis;&li in hac re controucrsia oriatur seleat Excellentissimus Senatus ordinare ut eadem summa pro tertia in auro pro tertia in argento, S pro tertiam moneta soluatui S in hoc consuetudini standum eis super valore auri dicat obseruatum per Senatum Sabaudiae idem Senator Faber Ei utit di is r . Ego tamen semper tutius existimaui instrumentorum verba diligenter perpendere, e considerare si aperte vel tacite apparmat contrahentes animum habuisse ad valorem aurearum, argentearum monetarum; aut creditorem stipulasse, ut solutio in ea pecunia pura fieret vel respexisse tantum ad valorem nummorum imaginatorum, nempe lorent, siue librae,& simialium, si enim constet propositum valorem auri tunc censere habendam rationem valoris aurei numi ni, Maleum proportionandam quantitatem monetarum argenti,aut puri, ut a TemlXti, ita ut creditor recipiat tantum argenteae, vel .Ero Emonetae, quantum aurea posset ex illis a campsoribus permutari, si autem videatur respexisse valorem argentei nummi, pari modo ad eius valorem puto reducendam liquidati nemin solution quae fieri cogitur in alio monetarum genere; si vero mens contrahentium pro fine habuerit tantum a Iorem imaginaria: monetae, quod saepius inter idiotas contigit,quia non sunt huius materiae capace tunc iudico satis e D seli seluatur augmentum habita consideratione ad communem curtum florenorum,& libra um, d aliarum monetarum prout erant tempore contractus data duntaxat intrinsecae honitatis aestimatione consideratae X deterioratione metal-
Ii,aut ponderis ipsius monetae imaginatae tempore contracias ad tempus solutionis, exempli gratia si tempore contractus marca aerosae pecuniae currentis Continebat solidos 76. temporci
34쪽
tempore autem Blutionis contineis o debet creditori liquidari augmentum ad rationem 6 . pro singula marca lidorum si eiusdem sint ligar sin deterior liga facta sit istud etiaaugmentum Considerari debet, prout conclusim Aotum adDecisiones D. mei I . Ex cuius loci dictis in conclusione ista colligimus errasse Surdum t in hac calculatione inω E..diro. 43
numeris versic Non tamen, eum eo Solarn,quid volueruntaurei nummi habendam esse rationem Nam contrahentes,qui contraxerunt in florenis, seu libris,&in illa qualitate monetae stipulati sunt, non respexerunt ad aurum, sed ad argentum,&aerosam monetam, nempe ad florenum valoris gro librum a. de libram valoris solidorum Eo.&aliud est calculare valorem
librae, florent de tempore contractus, aliud soluere tot libras seu florenori quae constituant aureum nummum Et hoc modo euitatur quod pro absurdo ponit Brun. de augmen. σφannumer. I. quod dari non possint centum librae pecunia contaminata loco centum librarum antiquarum, quiadatur valorantiquarum de moneta curre tui,prinit hodie valerent si esset in rerum natura,vt dixit Ol ad consit ro3. Pres Ad tertiam quaestonem, optimam infra casu.s insecundo exemplo ubi late articuluexaminabo, ksic valorem florent in calculo ponendum dicit
Bertran .coufioy.num. I.obprimo, & non esse iustam proportionem in calculo isto contrarium tenendo traditidem Suraeco m. nam . ins .hb3. ita ruit me proponentem non morolo
debitore declaratum, se e runt a me uti re litore, cui de more solet conmaitti liquidatio ordinatae hoc modo calculatio. nes, satis enim mihi videbatur esse creditori ne sit in damno, sed non in lucro cum debitoris iactura.' Sed dubium est quo nam modo sit facienda florenorum.&librar uim calculatio, cum dixi' sint istae monetae imagi nariae,quae neque augmentum,neque diminutionem recipere possunt Et dixi argenti, quod in foreno vel libra ingrederetur habendam rationem, & habita proportione ad valore
algemeae monetae posse iustam fieri calculationem, Exempli gratia
35쪽
gratia videndum est tempore contractus quot florent illius
monetae constituerent Ducatonum, seu Crosonum,S quanti nunc illa moneta argentea in florenis aestimetur L iuxta illa aestimatio 'em detur norent valor in alia moneta,que: tempore solutionis currere solita est ut in cabalottis , Z solidis, & sic erit satis tactum creditori, cui non in auro, sed in illis florenis, seu libris est tacienda solutio Et quamuis ut supra dicebam aliqui voluerint monetam aeros inno aestimari per puriorem,
, t tenuit Sartani. Paulus de otat tamen contrarium tenet magis communiter Doctores dum volunt deberi augmentum monetae aerosis ellam quod debitor non sit in mora;& Bari Ium reprehenditumo i, quanto. 8c erit solutum creditori si kat blutio de moneta, quae currebat tempore contractus,quae
in instantia non sit variata, S illa moneta minuta, vestior nus recipit suam altimationem hoc considerato, quod i illa moneta reperiretur in rerum natura, prout reperiebatur teru-pore Serenissimi Ducis E MANvEL Isai BERT I, quo tempore etiam libra argenti fuit imprena illa esset tanti valoris, A persolutionem illorum florenorum non est dubium, quod debitor non morosus esset omni obligatione liberatu S,&ridiculum esset dicere quod debitor, qui est obligatus soluere tot florenos, vel argenteam monetam, quae tot florenis aestimatur,cogatur soluere pro illa moneta aurum vel argenteam pecuniam maioris ponderis, valoris contra con
Sexta hinc subsequitur conclusio. Ad hanc calculationem is aciendam duplice bonitatem 4 considerari in moneta, qua admodum necessariam esse omnes uno ore Dectores asseuerant, Intrinsecam unam uextrinsecam a terandi unde I augmentum siue Incrementum illud de quo loquimur,4 quod supra diffiniuimus in duplici differentia versari intelligimus, prout ex variatione bonitatis reria quibus adiicitur illud quoque cernimus variatiantrinseca bonitas vulgo dicitur,quq in metalli ex quo moueta fabricata est substantia, b qualitato vorta
36쪽
versatur,ex qua monetam ipsam pretium, atque aestimatione sibi sum ere Iol: tam esse scripsimussupra conci secunda sntrinseca dicta, quia intra rem, te in ipsa rei substantia consistat, ut 'in auro puro, in argentos no ac nitido,& denique in moneta nulla temperatura commixta, appellatur qualitas. Gι.
trinseca vero dicitur,quae extra rem puta in sola pecunie: aestumatione continetur,ac ex communi cursu monetae profici scitur,&dicitur quantitas l. I. de contrahen.empl.Zabar est ca. quanto.num.a.de iureiuri Bani, vinum. num Is sceniet. Unocin a. CHZac.inter. pl. numera IIcta u. Hanc autem differentiam ex duplici' variatione contingere reperimus, nam ali Asiquando mutatur in D neta in pondere,materia, i forma,&tuc dicetur mutata bonitas monetae in auro vel argento, sic in bonitate intrinseca, quod a monetariis saepius fit modis supra narratis, nempe aes plus solito argento, aut argentum auro miscendo vel nummos laritiores,quam antea sub eodem nOmine cudendo; sed sepissime ab unpus, de falsariis hominibus, qui pecunias, re alsas, aut mutilatas, diste minant; aliquando remanet eadem materia. S substantia in moneta,tam in auro, quam in argento,&tamen mutatur valor, di pretium monetae ex aliis causis de quibus diximussipra conclus 3 praesertim arte campsorum, qui ad rem attenti multoties solutiones fieri curant in suis cambiis modo in aurea, modo in argetea mo-ncla, quare eo tempore haec,aut illa pecunia valorem consu tum mutat, si una pretio augetur , altera minuitur, ut his proximis diebus vidimus Ducatos, quo Vngaros nominant, pluris aestimari invalutatione forenorum,&gros rum qua caetera numismata aurei eiusdem bonitatis, ponderis, requia non mutatur substantia non dicitur mutatus vaIorobbonitatem intrinsecam sed extrinsece ob extrinsecam illari causam, quae mutationem facit,ut pretium, Laestimatio. γ
tionem variationis secit Lartis Ipaulus num. o. est in cum quid
37쪽
si cer per Curi de mora num a P.L Anchara in clementsi beneficiorum num. 8.GDuim. Sed in hac bonitatis distinctione sunt notandi aliquot nostrorum errores, irimo dum in intrinseca bonitate iuni alii volunt haberi rationem tormae. nam hoc est ridiculum,ut considerat futigenu repetit c cum quid. numer. V. stibi Purpur. m. . nam forma magis dicitu si quid extrinsecum, quam intrinsecum, S forma non mutatvalorem monetae nisi in aliam monetam transeat. Secundo dum extris secus' nascete mutationem ob valorem nummi bonitatem vocant,nam illa bonitas nullo modo dici potest cum ex mala&praua causa proficiscatur, vel enim prouenit extabricatione aerosae monetae,vel ex metalli mutatione,prout plus, vel minus aestimatur,&cum proueniat ex intrinseca caulino potest appellari bonitas extrinseca,i dicit Faland .cceptam. I. V.C. Uuriquod stimatio in moneta est qualitas intrinseca, seu accidens proprium quod pro intrinseca bonitate habetur.& salae quitur Purpu/9πd.Lum quid. ium. too poterit tame considerari bonitas hac in re de una moneta ad alteram, ut moneta grossa aurea,vel argentea sit desiderabilior, Mideo sita mercatoribus lolutio pro illius melioris monetae commoditate quam agium appellantiquo fit ut si incremetum, seu augmentum, de quo loquimur addatur extrinsecae bonitati dicatur extrinsecum, ut si pretium aurei,vel alterius monetae crescat, si autem addatur intrinseca bonitati.ut quia in auro liga fiat purior, di perfectior, tunc intrinsecum appelletur Ex qua conclutione colligimus inale scripsisse.Iasin cons . . colo. lib. I. dum voluit in aureis nummis nullam contingere mutationem in illa intrinseca bonitate, na hoc est fallum ut optime
aduertit gno in L 2. Coaed pacZinterempt.uum. IIIIm G dicemus etiam in aureis nummis, argenteis: monetis bonitatem intrinsecam considerati respectu minutae molietae, quae
deterior facta,vel in substantia,vel in pondere dat causam augmenta, ut videmus hodie in solidis Sabaudie ,qui minuti sitiit in pondere statuto,i in caballotis Montisserati, qui praui
38쪽
sunt in substantia, quorum causa in dies crescit aurea, urgertea moneta:& crederem hoc casu verum deberi augmentum creditor, etiam quod inaestimatione latum creuerit grossior moneta, sic in bonitate extrinseca;propter rationem rex. in Paul desolus. idem enim arbitror dicendum siue moneta utia rosa reprobetur, siue sit uti pondere iniusta reprobanda, dc hac de causa crescat aurum Margentum, ne sit in damno creditor cui bona moneta soluenda est. Septima concluso descendit ex ista communi traditione, quae Augmenti debitum concernit nempe. Augmentui l Α' omne quod propter intrinsecae bonitatis variationem contingit creditori debitum esse,siue ille in mores luendi fuerit, siue non. Hanc conclusionem ponit, communem asseri'
,2ib.I. IJt.lib. a. ct Ratio est quia res tradi debet in ea dem bonitate, quae erat tempore contractiis ad CHod semper contrahentes respexi me censentur,ut dicemus issea covilutio.&eandem conclusionem vult locum habere curae Pap. q. n. num.I. eciam quod ex facto,& decreto Principis mutata fuerit antiqua moneta, quia non est credendum Principem voluisse contrahentibus praeiudicare,i iam Contractas, communi stipulantium pacto firmatas obligationes immutare. Et hanc lam intrinsecae bonitatis rationem considerauit I. C. in LPaulus desolui.cum a rosa moneta reprobata fuit iussu superioris. Et quamuis illam controuertant Pars Us est D. Fabri. quos refert Didac volentes nouam monetam loco veteris excusam licet in bonitate, .substantia variatam esse eodem
pretio capiendam per debitorem nulla variationis habita ratione pertex. incat cum canonicis decens s cpaam opinionem videtur nouissime confirmare Peregrin consit. I. lib.y. Tamen
cellabit controuertia si illius loci verba diligenter perpenda'
39쪽
Io tur,ibi enim' non agitur de bonitate intrinseca, seu extrinseca. sed quiritur an persolutionem antiquae pecuniae,quae cur rebat tempore contractus debitor esset liberatus , respondit Summus Pontifex, vel soluendam antiquam pecuniam, vel quatenus illa amplius non reperiatur, vel non sit in usu soluendam aestimationem antiquae monetae quae quidem aestimatio, ut diximussupra conel ione quinta non recte seri poterit,nisi considerata bonitate antiquioris monetae,5 hoc notantum procedit fauore debitoris,ut arbitratur Parisiensis sed etiam fauore creditoris,cui solutio est per debitorem facienda,cum omni augmento antiquae monetae,unde quoties pre: supponimus creui si veteris monethaestimationem , obvacationem nouae monetae, quae vel rosa facta fuerit, vel est dere,& substantia deterior, semper debetur augmetum iuX-ta liqui lationem, de qua in alicta conclusione quinta scripsimus, cuius rei probatio licet facillima sit inaestimatione antiquae monetae rossioris aureae, vel argenteae, diffficilior tamen redditur inminuta moneta, sed& illius erit facilis calculatio si
conlideremus in experimento quanta moneta erat necessaria ad arcam argenteae monetae constituendam, R quanta nunc ex noua, siue ex veteri deteriori necessariast,&toturuid quod plus est de una moneta ad alteram erit creditori Luendum, ut est exemplum in istis solidis antiquis Sabaudiae: nam ex illis bonis centum triginta quatuor constituebant
marcam argenti, siue libra, aut paulo minus nunc ex nouis sit
Me ex illis antiquis deterioribus, qui remanserunt sunt nece sarii solidi centum sexaginta octo quo fit ut non sit liberatus debitor, qui soluere debens in moneta aeros a vult soluere de illis antiquis solidis deterioribus, currentibus tamen tempore cotractus, ut constituat illos florenos imaginarie in instrumento conceptos, nisi bluat in moneta eiusdem valoris, cibonitatis, tam in pondere, quam in substantia,quae currebat tempore contractus hoc etenim receptissimum est in iure nostro augmenturo Per deteriorationem monetarum contingens
40쪽
tingens nocere debitori vulgata l. Paulinde sit. Et hoc procedere etiam,quod dictum tuisset in instrumento,quod ieret solutio de moneta currenti tempore lutionum voluit D. Ω- nator Sotide monet.casu o. quia illa cautela eius ficetiis est, vestiaberetur debitor a perquisitione veteris monetae. non autem ut per eam damniam possit sentire creditor, cui deterior moneta soluitur,quicquid scripserit Crau consim m. num. ρ Γ . Declarat. t . de quo tamen dicemus infra in examinatione casuum ubi istius Theoricae praxim habebimus. Et cum ista coclusione solet passim transire Senatus sine ulla di licuitate re probata opinione Doctorum contrarium tenentium.
Ex quo infertur statutum ' prohibens capi augmentum stmonetae, prout est statutum in ciuitate Vercellarum non intelligi de bonitate intrinseca quin illa eo no obstante debeatur,ut in ca statuta specie concludit CN .i it a C. depact.in terempt.num. aio. Sed an idem dicendum sit in pacto & videretur eo non obstante deberi augmentum ab intrinseca bonitate proueniens,ita ut etiamsi fuerit conuentum inter partes, yt nullum debeatur augmentum, sed solutio fiat de moneta cinrente tempore Glutionis N ad valorem tuccurrente nihilominus debeatur augmetu a deteriorata moneta causiatu, contrarium tamen verius eiIe existi mo, prout sentit Brun. Dricla I ij. secum eo Cra intonsa sonum S. quia pacta contrahetium sunt stricte intelligenda, illa moneta deteriorata erat in usu tempore solutionis. ad quem usum contrahentes respexerunt. Et cum hac conclusione intelligendum est quod aliqui scripserunt, variata monota in bonitate intrinseca, vel an liquam soluendam , vel de noua ad aestimationem antiquae, hoc est ut per nouam soluatur augmentum, quod prouenit a tempore illius monetae ad tempus solutionis, ut ex communi tradit Bertran considio num. r. hb.I. se consill aot num. .eodi Eub.cos II. m.r. qui dicit hoc verum esse etiam quod fuerit
dic tum, in qua moneta sit facienda solutio,nec ab ista opini ne recedit Crau in I. cor sit Do si bene ponderetur, licet ibi via deatur