장음표시 사용
41쪽
Proinde, nil miri est, si illiusmodi naturae, hac aetate, amoris illecebras intimius sentiant; &, si in eorum pectore ignes isti, pabulo idoneo sustentati, pulchrius, dum
prospere res geruntur, eXardeant; Verum, fortius eosdem adurant, modo cum adversa
luctari fortuna necesse habeant : Utpote qui, vividiore, quam caeteri homines, dotati ingenio, sese, cum duris moribus conflictando impares, experiantur ; at graVissima exinde vulnera, quae itidem diuturna evadant, pati adsuescant. Interea, vero, horum hominum indoles
perpoliri solet; qui, quoniam ex proprijs affectibus addidicerunt, quantum mali, ex insuavi rudis vulgi ingenio, quondam semet ipsos adortum fuit, in misericordes mollescunt ι atque in alios, indulgentes
evadunt : Utpote qui suorum memores, alienos pariter dolores lenire cupiunt, solatiumque ac perfugium miseris saepenumero praebent. Quapropter, humanum est, hosce quasi flammis ereptos conservare, ut exempla ferita-
42쪽
feritatis expertium immani mortalium generi proponantur. Porro, ad hos accedunt, qui vitam urbanam artibus excolunt, quique, studijs Iiterarum addicti, seculum lcriptis cedro dignis ornant. Quemadmodum Celsus magnam partem urbanorum, omnesque pene cupidos literarum, imbecillis annumerat. Quorum quidem posteriorum gratia auditor i laudatus refert, medicinam a septemtibus exercitam esse : Scilicet his hanc m axime requirentibus, qui corporum suorum robora inquieta cogitatione, nocturnque Tigilia mia
' L. I. c. II. t In Praefatione.
43쪽
De ijs, qua Emunctoriorum ostcium praestant.
solet, qui ex valentissima conflatur materia ; praeterquam quod a civili vita exulent hominum alimenta, qui in sylvis degebant. ina rum igitur genus idoneum est validissimis naturis ; illoque aevi sui tempore, quandocunque vitalis flamma ebusque viget, ut hujusmodi pabulo ad sese sustentandum i digeat. Interim, periculosum est cibis potion, busque, quae in tantum nutrire valeant, perpetuum repleri : Quippe quae sanguinem ad altissimum evehant gradum ; unde vel recrementa in corpore abundent, ii cesse est ι vel in promtu sint loca, ubi r poni queant, usque dum rejicere liceat.
44쪽
Illud, autem, in calidioribus naturis maxime requiritur, sicut etiam in frigidioribus : Quarum illae acrioribus succis . hae vero, lentioribus & viscidioribus scatere solent. Proinde, postquam non ulterius proceritate adolescentes efferantur, adimplentur ductus adiposi ditiori ex vena; habitumque in obesum dilatari non insuetum est. Hinc, exercitationes sortiores magisque assiduas ferre possunt, atque easdem exigunt. Nam, quae exuperant, mollia atque unctuosa reponuntur, quibus artus motui redduntur apti ; & ex quibus gradatim restituatur, quicquid supra modum decesserit. Quando, autem, dilatetur corpus eo us. que, ut nil ultra recondi queat aut inanitio jam tum per consuetas vias incipienda est, aut in discrimen sanitatis insere
aevis, interim, natura, siquis ad imsius molimina advertat, peculiari aliquomodo ad ea, quae exuperant, eliminanda proeli-
45쪽
proclivis est. Tales, Vero, Viae, per quas, quae superesse cuivis contingit, facillime &commodissime ejiciantur, omnes ad instaremunctoriorum habendae sunt : Sive tramites isti per meatus culaneos educant ;Vel per tumores, qui attollantur & erumpant ; vel per glandes renates atque intestinorum, aut etiam salivales ; sive per Ora quaedam, ex quibus sanguis effuit rQuae quidem itinera alia hisce visceribus, alia illis, idonea int; prout materia per
eadem rejicienda, crassior lentiorque aut tenuior, atque ad motum expeditior evase-iit.
Propterea, haec singula internoscere medici est, illorumque momentum ; ut simul, quae perniciosa sunt, exturbari sinat, atque per proprium quidem iter, eoque
modo, quo corpus commodissime supervacanea excerni ferat. Est, enim, ubi modo solo peccetur, quum natura violentiores edat nixus ; quibus sane coercendis fraeno opus est : Est etiam ubi, acrioribus succis laboranti, sentiendi organa extimulentur, atque ad opus utile praestandum tam sortiter adigantur, ut periculum exinde D et immi-
46쪽
immineat, turbaeque immanes cieantur ;dum tranquillius omnia habere in rem corporis communem sit. Alias, itidem, ex via ipsa patentiore, quam expedit, periclitantur nonnulli ; quale accidit, quum sanguis per nares pleniore rivo perfluat ;quanquam, eundem illinc extillare, bonae in aliquibus notae, perpetuo fuerit. Quapropter, operae pretium est itinera advertere, an usitata sint, & per quae supervacua vel vitiosa transire solita fuerint, sine ullo stiperveniente incommodo, at potius cum fructu & levamine : Unde etiam discere est, quale cuique a natura robur,& cujus generis, quod viiij delitescat, habendum est ; ac quali fere modo auxilia subministranda, siquando morbi accidant :Subinde, enim, aegrotatio, hisce itineribus obstructis, accersitur ; causaeque illius omnino tolluntur, easdem vias aperiendo, &tanquam portas custodiendo, per quas hostes domiti tandem excludantur. Ex ijς, autem, itineribus quaedam sunt,
per quae gravissime laedentia pelli queant,& quae vix unquam spem fallant, quando
47쪽
natura, de rebus suis satagens, per eadem secedere cogat sibi inimicissima. Inter haec recensentur glandes salivales, quandocumque acerbissima in febribus mali moris eji
Quin &, frigore ut vulgo dicitur susicepto, per hasce fluit lympha aggesta ι &crassior viscosiorque materia egeri potest. Sic, quando tussis invadat, saeviatque, non sine ulceroso dolore partium ad thoracem sitarum, periculum mortis instaret, nisi aD gesta ibi materies, profundo haerens pectori, dimoveri & quasi exantiari posset. Cui quidem usui inserviunt compressi ac dii tati lymphae ductus ; quorum tenuis latex,
viscosis huic mata pituitone copia satis
larga admistus, solvendo paria naturae conamina reddere consuevit ; aut saltem ipsam adeo fluidam, ut canaliculi salivam ducentes non impervij eidem hant, atque ita , ut expectorationem promoventibus commodus detur locus. Proxime ad haec accedunt quaedam tumorum ac pustularum genera ; quae, simul atque apparent, salutem serre notum est ;
48쪽
quamvis deploratae aegrorum res prius a prudentibus, nec immerito, haberentur. Saepenumero tanquam pustulae exiguae labris extremis, ut & imis narium partibus, in conspectum Veniunt.
Profecto, ex ejusmodi tumoribus aut etiam pustulis male curatis, vehementissima oriuntur morborum symptomata ; quae quidem pustulae non aestimandae sunt, nisi veluti emunctoria, per quae corpori super sua aut etiam insensa subtrahuntur : At, quibus si impediatur opera, infestant mombi graves ; scilicet, fomite vitioso intus
nonnunquam in corpore retento, ac saepius prorumpere, qua data merit porta, enitente ; secus, vero, acrimoniam ac vim adurentem contrahente, visceraque demum ipsa corrodente.
Ex ijs, autem, clare patebit, quales sint, qui peccant, humores : Imo & ex colore ipso pustularum sententia frequenter serri potest, an putrescant humores ; an itidem in sanum habitum facile rediturus sit aeger, vel periclitetur. Color lividus, purpureus& ater, vulgo pro pessimis notantur at,
49쪽
si in flavum, imo & fulvum assiirgant,
non ita res aegrorum terrere solent. I
terim, hic loci advertere est, ubi subalbae sunt pustulae, medicum haerere ; usque dum, quae res sit, aperiatur : Quippe quae interdum pessimae notae sunt, tandemque nigricant . interdum etiam, praecipue quando exiguis esse contingat, auspicato febres dissiciles lentasque solvitnt. Neque, igitur, magnitudo & numerus negligenda; ubi, licet evadant aegroti, a tamen non sine labore : Quum, vero, non nisi exiguae sint paucaeque, coloris non longe a communi isto genere, quod vix inter affectiones recensere solent, recedentis ; quumque levamen, ijs statim natis, sentiatur ; fausti fiunt ominis, quae sanita, tem certo praenunciant.
Sanguinis superfui fieri solet vel extillatio, vel etiam pleniore rivo effuxus, per nares vel etiam per os, in quibusdam naturis solennius, ac cum levamine; quae loca igitur emunctorij usui inserviunt. His sane opem fert natura sua dives ; neque, ideo, nisi curam eam postulant, quae adhibetur
50쪽
ad eundem fluxum intra naturae fines continendum, at non prorsus si1stendum, nisi causa aliqua suspicioni offeratur, sanguinem nimia copia profluere. Reliquum est, ut de sanguine per ha morrhoidas fluere solito sermonem instit amus ; qui, si in hisce, quibus solennis fuerit, supprimatur, in causa esse potest, cur gravissimi invadant morbi. Habent enim observante Celso purga tionem hanc, non morbum. Itidque curati quidam, cum sanguis exitum non haberet, inclinata in praecordia ac Tisicera materia, subitiso gravissimis morbis correpti sunt. Et quidem constat, periculo non vacare, ubicunque sanguinis illa profusio praeter morem non responderit. Indicat, enim, te torem siepe isculentum in sanguine situm: Quin & mali habitus exinde oriuntur ;quibus supervenit interdum febris ; quae sive intermittat, sive remittat solum, num