M. Tullii Ciceronis Orationum pars 1. 3.. Cum correctionibus Pauli Manutii

361쪽

quidui, quam non de istius prauitate, σdnis

Υijs deplorare, et conqueri massent . quas literas cum ad

omnes ciuitates prope 'ppliciter sset Metellus , taqmen antiqκκm modum sationis nulla ex parte exequi

potnit: diffugerant enim permulti, id quod ostendam: non suum arationes, sed etiam sedes suas patrias, istius

iniuri is exagitati, reliquerant. non mehercule criminuaugendi causa dicam iudices: sed quem accepi ipse oculis , animoq; sensum , hunc uere apud uos, et ut poteroplanissime ,exponam nam cum quadriennio post in Sicisiam uenissem , sic mihi affecta uisa est , ut eae terrae folent , in quibus. bessum acerbum , diuturnums uerso: tum est. quos ego eampos antea, collesque nitidissimos, uiridis moues uidissem , hos ita uastatos nunc , ac desertos

uidebam , ut ager ipse cultorem desiderare , ae lugere dominum uideretur. Herbitensis ager , Ennensis , Muν gentinus, Assorinus , Macharensis, Ararinensis Darelictus erat ex maxima parte , ut. non solum iuge rum , sed etiam dominorum multitudinem quaereres mus . Atenensis Nero ager, qui solebat esse cultissimus, et , quod caput est rei frument ire, campus Leontinlis, cuius anted species haec erat, ut , cum obsitum uidisses,

annonae caritatem non uererere 3 sic erat deformis , at que horridus , ut in liberrima Siciliae parte Siciliam quaereremus . labefactarat enim uehementer aratorei iam superior annus, proximus uero funditus euerterat. tu mihi etiam audes mentionem facere decumarum in in tanta acerbitate, in tot , et tantis iniurijs , cum inarationibus , et in earum rerum iure prouincia Sicili

consistat, eversiis funditus aratoribκs, relictis agris cit'

362쪽

IN V E R R E M. Ii; sin prouincia tam locuplete, ac referta, non modo rem, sed nestem p idem ullam reliquam cuiquam feceris, aliquid te populare putabis babere, eum dices te pluris, quam caeteros, decumas κendidisse ' quasi uero aut populus R. hoc uoluerit, aut senatus hoc tibi mandauerit, ut, cum omnes aratoTum fortunas decumarum nomine eriperes, in posterumfrnfluido, commodos rei'nmentaria populum R. privares i deinde , si quam parotem tuae praedae ad summam decumarum addidisses, bene depopulo R. meritus uiderere . atque haec perinde loquor, quasi in eo sit iniquitas eius reprehendenda, quod propter gloriae cupiditatem, ut aequos summa deaeumarum uinceret, acerbiorem legem , duriora edicta interposuerit, omnium superiorum auctoritatem reo pudiarii. magno tu decumas vendidi'. quid, si doaceo te non minus domum tuam auertisse, quam Roα mam misisse decumarum nomine quid habet populaare ratio tua, cum ex prouincia populi R. aequam parutem tu tibi sumpseris, atque populo R. miseriis quid, si, duabus partibus, doceo, te amplius frumenti abstutisse, qκam populo R. misisse s tamen ne putamus pstronum tuum in hoc crimine ceruiculam iastaturum , populo se ad coronam daturum 'haec uos antea ius dices audistis, uerum fortasse ita audistis, ut audiorem rumorem haberetis, sermonems omnium. cognoscite nune innumerabilem pecuniam frumentario nomine ereptam, ut simul illam quoque eius uocem improsbam agnoscatis ; qui se uno quaestu decumarum omnia sua pericula redempturum esse dicebat. Audiuimusiae tundia iudices : nego quenquam esse uestrum ,

363쪽

quin sepe audierit, socios istiusfuisse decumanos. niliti aliud arbitror in istu false esse die tum ab iis , qui mal de isto existimarint, nisi hoc . nam socii pκtandi sunt,

quos inter res communicata est . ego rem totam , fortunasq; aratorum omnes istius fuisse dico: Apronium , Venericis feruos, quod istopraetorefiat nouum genus publicanorum , taeteros s decumanos , procuratores istius quaestus, er ministros rapinarum dico fuisse. quo modo hoc doces quo modo ex locatione illa columundrum docui istum esse praedatum opinor ex eo mauxime, quod iniquam legem , nouamq; dixisset: quis

enim unquam conatus est hiara omnia,'consuetudinem omnium commutare cum uituperatione , sine

quaestu pergam, atque insequar longius. iniqua lege uendebas , quo pluris uenderes. cur, iam addictis, et uenditis decumis , cum iam ad summam decumarum nihil , ad tuum quaestum multum posset accede re , καbito atque ex tempore noua nascebantur edicta ' nam ut vadimonium decumano , quocunque is uellet , praetmitteretur 9 ut ex area , nisi paelius esset, arator ne tolleretrices. Sext. decnmas deportatus haberent : bH omnia , uenditis decumis , anno tertio te edixisse dico.

quae si resp. causafaceres, in uentando essent pronunαciata: quia tua causa faciebas, quod erat imprudenatia praetermissum, id quaestu , ac tempore admonistus reprehendisti. illud uero cui probari potest, te si' ne tuo quaestu, ac maximo quaestu , tantam tuam infamiam, tantum capitis tui, fortunarumq; perlaculum neglexisse ζ ut, cum totius Siciliae quotidie gra itus , querimonidis audires; cum , ut ipse diripi,

364쪽

I N V E R R E M. I 66 reum te fore putares; cum huiuste iudicii discrimen

ab opinione tua non albo 'erret, paterere tamen aratos

res indignisimis iniuriis uexari, ac diripi. profecto, quanquam es fingulari crudelitate,' audacia , idomen abs te totam alienari prouinciam, tot bonestis αmos tibi inimicissimos feri nolles , nisi hanc rarionem, cogitationem salutis tuae , pecuniae cupiditas, ac praesens ira praeda superaret. etenim, quoniam sumaniam, o numerum iniuriarum iudices uobis non posssum exponere, sigillatim autem de uniuscuiusque inis commodo dicere infinitum est ; genera ipsa iniuriarum, quaeso, cog oscite. Nγmpho est centur inus, homo nauus, industrius, experientissimus, ac diligentisi,

mus arator. is eum arationes magnas conductus habe,

vel, quod homines etiam locupletes, sicut ille est, in sicilia facere consueuerunt; easq; magna impe a, mas gno instrumento tueretur; tanta ab isto iniquitate σα pressus est, ut non modo arationes relinqueret, sed etiam ex Sicilia profugeret, Romamq; cum multis una ab isto eleelis ueniret . fecit, ut decumanus Nymphoonem uocaret ex edicto illo praeclaro , quod nullum ad alium rem, nisi ad huiusmodi quaestus, pertinebat: numerum iugerum prosi sum non esse. Nympho cum se uellet aequo iudicio defendere, iste uiros optimos res cuperatores dat, eundem illum medicum Cornelium,

is est Artemidorus Pergamenus, qui in siua patria dux isti quondam, o magister ad des oliandum Dianae templum fuit arusticem Volusianum, er

Valerium praeconem. Nympho, antequam plane conra

365쪽

L I B et R V. ἰerat edicti poma certa. frumenti eius Omnis , Mila areis esset. sic Apronius decumanus non decumam siubitam, non si mentum remotum, atque celatum, sutritici septem missu medimnum ex Nymphonis arathanibus edicti poena, non redemptionis aliquo iure tollit. Xenonis Meneni, nobilissimi hominis, uxoris fundus erat eolono locatus: colonus, quod decumanorum insiurias ferre non poterat, ex agro profugerat. Verres in

Xenonem iudicium dabat illud suum damnatorium tiiugerum professione. Xenon ad se pertinere negabat, fundum eum locatum esse icebat. dabat iste issarium; si pareret iugera ei 3 modo fundi esse plura , quam colonns esset professus, tum Xeno damnaretgr. dicebat ille, non modo non arasse se id, quod insitis 'erat , sed nec dominum eius esse fundi, nec Iocatorem; uxorem esse , eam ipsam suum negotium gerere, sam locauisse. defendebat Xenonem homo summo stlinia:

re, o summa auctoritate praeditus Μ.Cο setius. lenibilo minus lascium L X X X dabat. ille tometsi recuperatores de cohorte latronum sibi parari ubdebat: tamen iudicium accepturum se esse dicebat. tum iste magna uoce Veneri js imperat, ut Xenonem adirent ue dum res indicaretur, hominem ut asperusarent ue cum iudicatum sit , ad se adducant. illudfli mul dixit, se non putare istum , si propter diuitias paeanas damnationis contemneret, etiam uirgas contemne

re . huc ille ut, et hoc metu adductus tantκm decumsanis,quantum iste imperauit, exoluit. Polemarchus φMurgentinas, uir bonus, atque honestus . is, cum iugeribus qκinquaginta, medimnu D C c decuma in

366쪽

I N V ER REM. 16 γνerarentur, quod recusa bat, domum ad istum in ins deductus est 3 π, cum iste iam cubaret, in cubiculum introductus est; quod, nisi mulieri, et decumano, patebat alii nemini. ibi cum pugnis et ealcibus concisus esset, qui D c Cimedimnis decidere noluisset, mille promisit. Eubulides est Grostbus centur inus, homo cum uirtus te, et nobilitate domi suae, tum etiam pecunia princeps.

huic homini iudices honestissimae ciuitatis bonestissimo,

non modo frumenti scitote, sed uitae, o sanguinis tantum relictum esse, quantum Apronii libido tulit: nam ut, malo, plagis adductκs est, ut frumenti doret, non quantum haberet, sed quantum cogeretur. Sostratus, Nκmenius, er Iomphodorus eiusdem ciuitatis, cum ex agris tres fratres confortes profugis sent, quod ijs plus frumenti imperabatur,quam quan

tum exararant ue hominibus couditis, in eorum crati

nes Apronius uenit, omne instrumentum diripuit, se miliam abduxit, pecus abest. postea, cum ad enm Nymphodorus uenisset Ennam, oraret, ut sibi sua restituerentur , hominem corripi, ac fustendi ius sit in oleastro quadam, quae est arbor iudices in foro. tandiu pependit in arbore focius, amicusq; populi R.m

sociorum urbe, ac foro colonus, arators uester, qκan diu uoluntas Aproni j tulit. Genera landudκm inanumerabilium iniuriarum iudices 'gulis nominibus profero: insinitam multitudinem iniuriarum praetera

mitto. uos ante oculos, animosq; vestros tota Sicilia decumanorum bos impetus, aratorum direptiones,bum ius importunitatem , Aproniij regnum proponite. convierisit Siculos : non duxit homines: nec ipsis ad persea

367쪽

φιendum uehementes fore, er uos eorum iniurias leauiter laturas existimauit . esto: falsum de ita humilopinionem, malam de uobis. ueruntamen,cum de sis culis male mereretur, ciues R. coluit, Lis indulsit, Garum uoluntati π gratis deditus fuit. iste ciues Reae nullis inimicior, aut infestior IDD. mitto uincia, mitato carerem, mitto uerbera , mitto secures, crucem denique illam praetremitto, quam iste ciuibus R. testem humanitatis in eos, ac beneuolentia suae uoluit esse: mitto inquam haec omnia, atque in aliud dicendi remis pus reiicio: de decumis, ciuium R.conditionem arastionibus dis'uto. qui quemadmodum essent accepti, indices, audistis ex ipsis: bona sibi erepta esse dixere. uerum baee , quoniam bui modi casus it, ferenda

sunt , nihil valuisse aequitatem, nihilconsuetudinem: damna denique iudices nulla tanta sunt, quae non urri fortes magno, et ubero animo affecti, ferenda arbitrentur. quid, si equitibus R. non obscuris, neque linoαtis,sed honestis,stillustribus manus ab Apronio, isto praetore, sine ulla dubitatione asserebantur 8 quid exupediatis i quid a me amplius dicendum putatis e an id agendum, ut eo celerius de isto transigamus, quo masturius ad Apronium possimus, id quod ego illi iam instalia pollicitus sum, uenire ' qui C. Matrinium iussisces ,summa uirtute hominem, summa industria, sum.

ma gratia, Leontinis in publico biduum tenuit. atoque ab Apronio iudices, homine in dedecore nato, ad turpitudinem educato , ad Verris flagitia, libidinessaccommodato, equitem R. scitote biduum cibo, tectos

prohibitum, biduum Leontinis in foro custodiis monis

368쪽

I N V EiR REM. rogretentum, atque seruatum , neque ante 'dimissum , quam ad conditiones eius depactus est . Nam quid ego de QE Lodio iudices dicam, equite R. stectato , atque honesto clara res est, quam dicturus sum, tota Sicilia

celeberrima , atque notissima. qui cum araret in Enanensi, cum is ager Apronio cum caeteris agris esset traaditus , equestri uetere illa π auctoritate , π gratia fretus Usirmauit, se decumanis plus, quam deberet,

non daturum. refertur eius sermo. Apronio. enimuero

isse ridere, ac mirari Lollium nihil de Matrinio, nihil de caeteris rebus sudisse. mittit ad hominem Venerios. hoc quoque attendite, apparitores a praetore assigna tos basuisse decumanum: si mediine argumentum uideri potest, istam decumanorum nomine ad suos quaerastus esse abusum ) adducitur a Veneriis , atque adeo attrahitur Lollius , commode , cum Apronius e pala

stra redisset, er in triclinio, quod in foroEnnae 'auearat , decubuisset . statiatur Lollius in illo tempestiuo

gladiatorum conuiuio . non mehercule , quae loqηor , crederem iudices, tametsi uulgo audieram , nisi mescum ipsisenex, cum mihi, atque huic Moluntati accurasationis meae lacrymansgratias ageret, summa cum auctoritate esset locutus. statuitur , ut dico , eques R. prope annos L X X X X natus in Aproni j conuiuio , cum interea Apronius caput, atque os suum unguenato perfricaret . quid est Lodi, inquit ἰ tu, nisi malo coactus , rectefaceme nescis f homo, quid ageret I tacearet , restonderet ; quid faceret denique, illa duEtoritas

te aetate praeditus nesciebat. Apronius interea coeanam, ac pocula poscebat. serui autem eius, qμi π

369쪽

φιendum vehementes fore, o uos eorum iniurias leauiter laturos existimauit . esto: falsum de illis habiae opinionem, malam de uobis. ueruntamen,cum de Sta. culis male mereretur, ciues R. coluit, bis indulsit, eos rum voluntatiorratis deditus fuit. iste ciues Reat nullis inimicior, aut infestior fuit . mitto uincla, mitato carcerem, mitto uerbera , mitto secures, erucem denique illam praetermitto, quam iste ciuibus R. testem humanitatis in eos, ac beneuolentia suae uoluit esse :: mitto inquam haec omnia, atque in aliud dicenῶ te mispus reiicio : de decumis, de ciuium R. conditione in arastionibus distulo. qui quemadmodum essent accepti, iudices, audistis ex ipsis: bona sibi erepta essedlixere. uerum haee, quoniam bui modi casus a Mit, ferenda

sunt, nihil valuisse aequitatem, nihil consuetudinem: damna denique iudices nulla tanta sunt, quae non uiri fortes, magno, et libero animo assem, ferenda arbitrentur. quid, si equitibus R. non obscuris, neque ignoutis, sed honestis, illustribus manus ab Apronio, isto praetore, sine ulla dubitatione asserebuntur ρ quid exispectatis ρ quid a me amplius dicendum putatis an id agendum, ut eo celerius de isto transigamus, quo mauturius ad Apronium possimus, id quod ego illi iam iis Sisilia pollicitus sum, uenire ' qui C. Matrinium iudiaces ,summa uirtute hominem, summa industria, sumama gratia, Leontinis in publico biduum tenast. atoque ab Apronio iudices, homine in dedecore nato, ad turpitudinem educato, ad Verri,Mgitia, libidinos accommodato, equitem R. scitote biduum cibo, tectos

prohibitum, biduum Leontinis in foro custodiis Apronis

370쪽

IN VERREM. I 6gretentum, atque sermatum, nYM ante 'dimissum, quam ad conditiones eius depactus est. Nam quid ego de Lollio iudices dicam, equite R. stectato, atque Mnesto clara res est, quam dicturus sum, tota Sicilia

celeberrima, atque notissima. qui cum araret in Enanensi, cum is ager Apronio cum caeteris agris ess et traa

ditus, equestri uetere illa Cr auctoritare, o gratia fretus firmauit, se decumanti plus, quam deberet,

non daturum . refertur eius sermo, Apronio . enimuero

iste ridere, ac mirari Lollium nihil de Matrinio, nihil de caeteris rebus audisse. mittit ad hominem Venerios. hoc quoque atteneste, apparitores a praetore assigna tos habuisse decumanum: si mediocre argumentum uideri potest; istum decumanorum nomine ad suos quaerastus esse abusum ) adducitur a Veneriis, atque adeo attrahitur Lollius, commode , cum Apronius e pala

'a redisset, in triclinio, quod in foro Ennae 'rauearat, decubuisset. statiatur Lollius in illo tempestiua

gladiatorum conuiuio . nom mehercule, quae loquor , crederem iudices , tametsi uulgo audieram , nisi me cum ipse senex, cum mihi, atque huic uoluntati acciια sationis meae lacrymans gratias ageret, summa cum auctoritate esset locutus. statuitur, ut dico, eques R. prope annos, L X X X X natus in Apronῆ conuiuio , cum interea Apronius caput, atque os suum unguenito perfricaret . quid est Lolli, inquit tu, nisi malo uritus, rectefacere nescis homo, quid ageret; tacearet, restonderet ; quid faceret denique, illa ductoritas

te, aetate praeditus nesciebat. Apronius interea coeanam, ac pocula poscebat. Iuni autem eius, qni Cr