M. Tullii Ciceronis Orationum pars 1. 3.. Cum correctionibus Pauli Manutii

371쪽

L I B E R V. moribus sisiem essem, quibus dominus, π eodem gesnere, ac loco nati, praeter oculos Lolli, haec omnia fereri sobant. ridere conuiuae, cachinnari ipsi Apronius . nisi se forte existimatis, eum in uino, ac luxu non risisse, potnunc in periculo, ae exitio suo risum tenere non possit. ni, ne multa iudices: his contumeliis scitote M Lollium χαcoactum ad Apronii leges, conditioness uenisse. LAαlius aetate, π morbo impeditus , ad testimonium diis sicendum uenire non po tuit . quid opus est Lollio nemo ui hoc nescit: nemo tuorum amicorum, nemo abs te inraterrogatus, nunc se primum hoc dicet audire. M. Lolatius filiws eius, adesescens ledi simus, praesto est: bum temha uerba auditis. nam Lollius eius filius, qui ca lidium accusauit, adolescens o bonus, o fortis, re ' et in primis disertus , cum bis iniuriis contumelisss com αmotus in Siciliam esset profectus , in itinere occisus est. cuius mortis causim fugitivi sustinent: re quidem ne dira nemo in Sicilia dubitat, quin eo sit occisus,quod bara ribere clausa non potuerit sua consilia de Verre. iste por ro non dubitabat, quin is, qui antea adium studio adα ductus accusasset, sibi aduenienti praesto esset futurus, cum esset parentis iniuriis , Odomestico dolore coma motus . iam ne intelligitis iudices , quae pestis, quae im manitas in uestra antiquissima , fidelissima, pr iramis prouincia uersata sit fiam videtis, quam obcais sum Sicilia tot hominu antea furta, rapinas, iniquitaαtes , ignominicis perpessa, non potuerit nouum,acsingulare , vique incredibile genus iniuriarum, contumeliarums ferre iam omnes intelligunt, cur uniuerse

prouincia defensorem suae sequiis e m l sinit , cuius

372쪽

I N V E K R E M. Is iste fidei, diligentiae, perseuerantiae nulla ratione eripi 'sit . tot iudiciis interfuistis:.tot homines nocente, Gimprobos accusatos uest superiorum memoria scitis esse: ecquem uidistis, ecquem audistis in tantis

furtis, in tam apertis, in tanta audacia, tanta imae

pudentia esse uersatum Apronius stipatorios Venerios secum biddiebat: ducebat eos circum ciuita tes: publices conuiuia pirari, sterni triclinia etiam in foro iutibebat, eo uocari homines bonestissimos, non solum sis inlis, sed etiam equites R. ut, quocum inire conuiuium nemo unquam, nisi turpis, impurusq; uoluisset, ad ei s conuiuium stemtissimi, atque honestissimi uiri tenerentur. haec tu omnium mortalium profligatissio me, de perditissime cum sitires, cum auctres quotidie, inm uueres ;seisine tuo maximo quaestu ferent, cum tanto periculo tuo feri paterere, atque concederes ρ eruntκm apud te quaestus Apremi, tantum eius sermo

insonatissimus, π blanditiae flagitiosae ualuerunt,

ut nκnquam animum tuum cura tuarum fortunaumm, cogitatios tangeret f cernitis iudices, quod, erct nium incendium decumanorum impetu non βαηm per agros, sed etiam per reliquas fortunas crato aram, non solum per bona, sed etiam per iura libertas ociuitatis isto natore peruaserit. videtis pendeare estos ex arbore, pulsari autem alios, ex uerberari, ρρrro alios in publico custodiri, desti tui alios in conuiario, condemnari alios a medico, er Πα ne praetoris,

pone tamen interea nihilo minus eorum omnium: ex

uris auferri, ac diripi. quid i est hoc populi R. impes

373쪽

cia suburbina' nonne omnia potius eiusmodi sunt, quie, si Athenio uicisset, in Sicilia non fecisset non inquam iudices esset ullam partem istius neauitis Itigitiuorum insolentia consecuta . privassim hoc modo.

quid publice ς ciuitates quemadmodum tractatae sunt eaudistis permulta indIria,'testimonia ciuitatum,er reliquarum audietis. ae primum de Ararinensi popumis fideli,oillustri breuiter cognoscite. Aurinenπsis est in primis bonesta ciuitas Siciliis, hominum ante

hunc praetorem locupletium, summorumq; aratorum. eius agri decumas cum eminet idem Apronius, Agγα rium uenit . qui cum eό cum apparitoribus, idest cum minis, ac ni uenisset, poscere pecuniam grandem coempit, ut accepto lucro disicederet. nolle se negotii quido quam habere dicebat, sed accepta pecunia quampriamum aliam ciuitatem occurrere . sunt omnes Siculi

non contemnendi, si per nostras manstratus liceat , sed homines er satis fortes, satis plane frui, aes sem eram primis baec ciuitas, de qua loquor iudices. itaque homini in primis improbissimo restondent Agyrinensis,

sese decumas es, quemadmodum deberent,dasuros, Iuracrum, cum ille magno praesertim emisset, non addituαros. Apronius certiorem facit illum, cuia res erat, quid rei esset. statim, tanquam coniuratio aliqua Μγrii contra remp. 9Ela, aut legatus praetoris pulsatus essset, ita Agγrio magistratus, π quinqueprimi accitui lius euocantur. veniunt Syracusas: praesto est Apro nius: ait eos ipsos, qui uenissent, contra edictum prae;

toris fecisse . quaerebant, quid ' restondebat , se ad rem cuperatores esse dicturum . ille, aeqai simus homo,

374쪽

lis p

IN VERREM. I Ohrmidinem issam suam miseris Agyrinensibus in cisabat, recκperatores sie de cohorte sua daturum minabdatar. ADrinensis, uiri fortismi, iudicium se passuros esse Aebant . ingerebat iste Artemidorum medicum ci milium , pictorem Tlepolemum, o eiusmodi recus eratores: quorum ciuis R. nemo emat, sed Graecisacris sis, iampridem improbi, repente Cornelii . uidebant Agurinensis, quidquid ad eos recuperatores Apronius attulisset, illum perfacile probaturum: condemna ricum istius inuidia, infamias malebant, quim ad eius conditiones, pactionesq; cccedere. quaerebant, quae in verba recuperatores daret: restondebat, si paseret adaversius Urium fecisse, quae in iudicio diriurum esse

licebat: iniquissimis uerbis, improbissimis recuperatoranias , conflictari malebant,quam quiqua m cum isto vi uoluntate decidere .summittebati DTimarchide, Rimoneret eos ,sisaperent, ut transigerent . perne*Plant. quid ergo insingulos HS quinquagenis millibu damnari mauultis malle dicebant. tum iste, clare omnibus audientibus, qui damnatus erit , inquit, si ad necem caedetur. hic illi pentes roga re, atque prire coeperunt, uisibi suas segetes, fructuis omones, a rationcis uacuas Apronio tradere liceret, ut ipsi sim ignominia, molestias discederent . hac lege indisces decumas uendidit Verres. dicat licet Hortensius, si assiet, magno verrem uendidisse. haec conditio fuit isto praetore aratorum , ut secum praeclare an ar intrarentur, si vacuos atros Apronio tradere liceret: mssitas enim cruces propositas effugere cupiebant . ηantum Apronius edidisset deberi, tantum ex edi

375쪽

eso dandum erat. etiam ne si plus edidisset, quam

lsantum natum esset etiam . quo modo magistraαtus ex ipsius edi is exigere debebant . at arator repeterare poterati. uerum Artemidoro recuperatore . quid, si

minus arator dedisset, quam poposcisset Apronius mdisium in aratorem in quadrup lum . ex tuo iudicum numero ex cohorte praetoris , praeclara, honestissim Oorum . quid amplius ' minus te iugerum professum esse dico: recuperatores retice, quod aduersum ed ictum fece ris . em quo numero ex eadem cohorte . quid erit ex re

tremum 'si damnasus emis, nam dubitatio damnationis illis recuperatoribus quae poterat esse ἰ) virgis te ad necem caedi necesse erit. his legibus, his conditionibus, erit quisquam tam stultus, qui decumas uenisse arbistretur i qui aratori nouem partes reliquas faetas esse

existimet f qui non intelligat, istum sibi quaestuit α s babuisse bona, possessiones , fortunas aratorum e

virgarum metu Agyrinenses, quod imperatum esset, fariuros se esse dixerunt. accipite nunc, quid imperararit:-dissimulate , si potestis, Mos in tedigere, ipsum pretorem, quod tota Sicilia perstexerit , redemptorem

decumarum, atque adeo aratoram dominum, ac rem

gem fuisse . imperat Agyrinensibus, ut decumas ipsi publice accipiant, Apronio lucrum dent. si magno emerat: quoniam tu es, qui diligentissime pretium, exquisisti, qui, ut ais, magno uendidisti, quare putaribus emptori lucrum addi oportere esto: putabas.qliamobrem imperabas, ut adderent i qκid est aliud capere, er conciliare pecunias, in quo te lex tenet, si hoc non est, ut , aliue imperio cogere invitos lucrum . dare

376쪽

lIN VERRE M. I γ Idare alteri, hoc est pecuniam dare ' age, quid tum, si Apronio, deliciis praetoris, lucelli aliquid iussi sunt duo

re putate Apronio datum, si Apronianum lucellum, de non praetoria praeda uobis uidebitur. imperas, ut decumas accipiant ; Apronio dent lucrum, tritici mea Amna X X X IIII. quid est hoc una ciuita ex uno ro plebis Romanae, prope menstrua cibari praetoris imperio, donare Apronio cogitur . tu magno decumas vendidisti ; cum tantum lucri decumano sit datum qprofecto, si pretium exquisisses diligenter, tum, cum vendebas, X medimna potius addidissent, quam HS Dc postea . magna praeda uidetur . audite reliqua, et diligenter attendite, quo minus miremini Siculos re nemrestria coactos auxilium a patronis, a consulibus, ab

sinatu, ab lembus, 2 iudiciis petigisse. ut probaret

Apronius hoc triticum, imperat Agγrinensibus Verres, uti in medimnasiingula dentur Apronio HS III. quid est boc y tanto numero frumenti in lucri nomen impeαrato, expresso, nummi praeterea exigentur, ut probetiir frumentum ἰ dn poterat non modo Apronius, sed Druis, exercitui si metiundum esset, improbare Sicuαlgm frumentum, quod illi ex area ,si uellet, admetiri licebat frumenti, tantus numerus imperio tuo datur, o cogitur . non est satis . nummi praeterea imperan αigr . dantur. parum est. pro decumis hordei, alia pec inia cogitur. iubes in XXX lucri dari. ita ab μηα civitatqui, minis,imperio, iniurias praetoris,eriuri nivr tritici medimna XXX III, et praeterea HI LX. an haec obscura sunt f aut, si omnes homines

377쪽

. I I L 1 B E R V. in conuentu imperasti: omnibus inlectantibus coegilli: qua de re Agγrinenses magistratus quinqueprimi, quos tui quaestus causa eμocasti, adta, ex imperia tua domum ad sendtum suum renuntiauerunt: quorum renunciatio legibus illorum, literis publicis mandata est: quorκm legati, homines nobilisimi, Romae sunt, qui hoc idem pro testimonio dixerunt. cognoscite 'Frinensium publicas literas, deinde testimonium publi

cum ciuitatis. recita . LITERAE PUBLICAE.ΤEsTIMONIVM PVBLI CV M. animaduertistis in hoc testimonio iudices, Apollodoru, cui Pyragicognomen est, principe suae ciuitatis , lacrymantem testas ri, ac dicere, nunquam, post populi R. nome ab Siculis auditu,'cognitum , Agγrinenses contra quenquam insimum ciuem R. dixisse, aut fecisse quippiam ; qiii nunc contra praetorem populi R. magnis iniuriis, πη agno dolore, publice testimonium dicere cogerentur. tini mehercule huic ciuitati Verres obsistere tua defenα pone non potes: tanta auctoritas est in eorum homis num fidelitate, tantus dolor iniuriae, tanta religio intestimonio. uerum non una te , sed uniuerse similibus afflictae incommodis, legationibus, ac testimoni spubliscis persiquentur . etenim deinceps uideamus, Hersitensis ciuitas honesta', antea copiosa, quemadmodum Ilioliata ab isto, ac uexatasit. at quorum hominum lsummorum aratorum, remotissimorum a foro , iam csjs, e T controuersiis: quibus parcere, consulere bonio impurissime, et quod genus hominuin studiosissime conseruare debuisti. primo anno venierunt eius agri decumae tritici modiis X VIII Μ. cens s istins , itemab

luidiu

na era die

tieri et

378쪽

minister in decumis, cum emisset, praefecti nomine

cum uenisset Herbitam cum Venerijs, locus eipublioce, quo diuerteretur, duilis esset: coguntur Hersitendi sis ei lucri dare tritici modium V X X V II milliu , cudecuma Menissent tritici modium XVIII. atque hoe tristicum lucri cogatur dare publice ; cum iam priuatim aratores ex agrisJoliati, atque exagitati decumanoruiniuriis profugissent. anno sicundo cum emisset Apronius decumas tritici modium XXV millibus, ipse Herbitam cum illa praedonis copia, manus uenisseir pontus publice coactus est ei eonferre lucri tritici modiux X V l, accessionem de accessione dubito an Apronio ipsi data ' merces operae, pretiumq; impudentiae . de tritici quidem numero tanto, quis potest dis bitare, quin ad illum praedonem frumentarium , sicut

γrinensifrumentum, peruenerit f Anno uero tertio in boeagro consκetudine usus est regia. solere aiunt barbaros Reges Perstrum; ac Syrorum plures uxores bere; his autem Moribus ciuitates attribuere, hoe nolo : haec cisitas mκlieri redimiculum praebeat, bola collum, haec in crines. ita populos habent uniuersos, nsolam conscios libidinis suae , ueruetium adminis 'ri, eandem illius, qui sie Regem Siculorum esse diceα ut , liceritium , libidinemque fuisse cognoscite. Aeschrionis sγracusani uxor est Pippa, cuius nomen, istius ne Ditia,tota Sicilia peruulgatum est . de qua muliere plurimi supra tribunal ,π supra praetoris cara M scribebantur: hie Aeschrio Pippae uir adumbratus, in Herbitensibuι deeumis nouus instituitur publicanus. biten cicum uiderent, si ad Aesibrionem. pretiκm

379쪽

redisset, si ad arbitrium libidinosissimae mulieri,stolidatum iri ; liciti sunt Usue et , quoad se Usicere posse ar

bitrabantur . supra adiecit Aeschrior neque enim meminebat , ne pretore Verre decumana mulier damno allici posset. addicitur medimnis NI M. dimidio fere pluris, quam superiore anno. aratores funditus euertebantur, eo magis, quod iam superioribus annis exhausti erant, ac pene perditi . intellexit iste ita magno uenisse, ut amplius ab Herbitensibus exprimi non posset. demit de capite medimna D C . iubet in tabulas , pro mera dimnis ΜΜ referri Μ C D. bordei decumas eiusde agri Dotimus emerat . hie est Docimus , qui ad istum deduxerat Tertiam Isidori mimi filiam , ut abdurictum ab Rhodis tibicine . huius Tertiae plus etiam,q am Pippae , plus qnam caeterarum , ac prope discam tantum apud istum in Siciliensi praetura auctoαritas ualuit , quantum in urbana Chelidonis . Memninni Herbit4m duo praetorti aemuli non molesti, muraliercularum deterrimarum improbissimi cognitores: inracipi ni postulare , poscere, minari: non poterant taramen, cum cuperent, Apronium imitari: Siculi sicumlos non tam pertimescebant . cum omni ratione tamenia illi calumniarentur , promittunt Herbitenses vadimorinium Sγracusas. eo posteaquam uentum est, cogunα

tW Aeschrioni, id est Pippae , dare tantum , qwanmtum erat de capite demptum , tritici modios D C .mul iacula publicanae noluit ex decumis nimium lsreri dare , ne forte ab nocturno suo quaestu animum ad ueeligalia redimenda transferret. transactum putabant

Herbitensis, cum iste, quid de hordeo , mi it , e π

380쪽

IN VERREM. 1 3 Primo amiculo meo quid costatis ρ at hoc agesdein cubiculo iudices, atque inlectulo suo. negabant itilisibi quidquam esse mandatum. non aκdio: numeraram X V. quid1 acerent miseri y aut quid recusarent e praesertim cum in lectulo decumanae mulieris uestim uiderent recentia, quibus illum inflammari ad perseuerandum intelligebant . ita ciuitas una sociorum, atque emicorum, duabus deterrimis mulierculis, Verre praetorquectigalisfuit . atque ego nunc, eum frumenti nκα merμm, er eas publice pecunias decumanis ab Herbiis

tensibus datas esse dico. quo isti frumento, π quibus

pecuniis tamen a decumanorum iniursis ciues suos non redemerunt: perditis enim, direptis aratorum botinis, haec decumanis merces dabatur, ut aliquando extarum agris, atque ex urbibus abirent . itaque cum

nilinus Herbitensis, homo disertus, 'prudens domi nobilis, de caldmitate aratorum, de fuga, et it reliquorum paucitate publice diceret ; animaduertis ii iudices gemitum populi R. cuius frequentia bulataψe nunquam defuit . qua de paucitate 'aratorum alio loco dicam. nunc illud, quod pene praeterij, non

omnino relinquendum uidetur . nam per Deos immorrat les, quod de capite ipso dempsit, quo tandem modo

ferendum, uerum etiam animaduertendum uidetur

μηκs adhuc fuit post Romam conditam Dij immortuules faxint, ne sit alter cui res'. totam se tradidit, tempρribus coacta, o malis domesticis, L. Sγlla. hic taniηm potuit , ut nemo illo inuito nec bona , nec paα uiam nec uitam retinere posset: tantum animi has ad audaciam, ut dicere in concione non dubitaret,