M. Tullii Ciceronis Orationum pars 1. 3.. Cum correctionibus Pauli Manutii

341쪽

ACcVSATIONIS IN C. VERαREM LIBER V. ORAΤIO VIII. M N E S,Halterum iredices, nuda Iu impulsi inimicitiis, nulla priuatimo lasi iniuria, nullo praemio adducti, in iudicium re .causa uocant, prouideare debent, non solum quid oneris in praesentia tollant, sed etiam suantum in omnem nistam negotii suscipere conentur: legem enim sibi si indicunt innocentiae, continentiae , uirtutumq; om*nium , qui ab altero rationem uitae reposcunt, atque eo magi si id, ut ante dixi, faciunt nulla re commosti alia, nisi utilitate communi. nam qui sibi hoc sumpsit, ut corrigat mores aliorum, ac peccata reprehen*dat , quis huic ignoscat, si qua in re ipse ab religione οἱ icij declinarit quapropter hoc etiam magis ab omαnibus ei modi ciuis laudandus, ac diligendus est, qui

non solum re . ciuem improbum remouet, Merum ea

tiam seipsum eiusmodi fore prositetur , ac praestat, ut

sibi non modo communi uoluntate uirtutis, atque ομα est, sed etiam ut quadam magis necessaria ratione rediesit , honestes uiuendum . ita hoc iudices ex homine cla, simo , atque eloquentissimo L. Crasso saepe auditum est, cum se nullius rei tam poenitere diceret, quam

quod C. Carbonem unquam in iudicium uocauisset: ninus enim liberas omnium Moluntates rerum habebit,

er uitam suam pluribus, 3κάm uellet, obseruari ocuralis arbitrabatur . atque ille ijs praesidiis ingenii, fortu*nxii

342쪽

Ita , nondum confirmato consilio , sed ineunte aetate susceperat . quo minus etiam perstititur eorum uirtuso interritas, qκi ad hanc rem adolescentuli, quam qui iam firmata aetate descendunt. illhenim , antedi quam potuerunt existimare, quanto liberior vita siueorum , qui neminem accuserint, gloriae causa, atque stentationis accusant: nos , qui iam , π quid facere, quantulum iudi are possemus, ostendimus ; nisi facile cupiditates nostras teneremus, nunquam ipsim et nobis praecideremus istum licentium, libertatemq; uiuendi. atque hoc ego plus oneris babeo, quam qui caeteros accusarunt: si onus est id appellandum, quod cum lae αtitia feras, ac uoluptate neruntamen hoc ego amplius suscepi , qua m caeteri, quod ita postulatur ab omnibus, ut ab iis si abstineant maxime uitijs , in quibus altearum reprehenderunt. furem aliquem, ant rapacem accuseris: vitanda tibi semper erit omnis auaritiae μίλιcio. maleficum quempiam adduxeris , aut crudelem: cauendum erit semper, ne qua in re asterior, aut inabumanior fuisse uideare. creruptorem , adulterum: prouidendum diligenter, ne quod in uita uestigium libidinis appareat. omnia postremo, quae uindi aris in altera , tibi ipsi uehementer fudenda sunt: etenim non modo accusator, sed ne obiurgator quidem ferendus estis , qui , qκod in altero uitium reprehendit , in eo ipse deprehenditur . ego in uno homine omnia uitia,

μα possunt in homine perdito , nefario a esse, reprennendo; mullum esse tittium libidinis , sceleris , audauxis , quod non in unius istius uita per stere positis. X

343쪽

uo in istoreo Iegem bane iudices mihi statuo, nivem dum ita esse , ut isti non modo factis dicti, omnibus ,

sed etiam oris, oculorumsida contumacia, ac superasia, qwam uidetis, dissimissimus esse, ac semperfuisse

Midear. patior non moleste iussices, eam uit4m ,

mihi suastonte antea iucunda fuerit , nunc iam meatige , π conditione necessariam quosve 'turam , e in hoc homine sepe a me quaeris Hortensi, quibus inimicitiis, aut qua iniuria adductus ad accusendum descenderim mitto iam rationem os ij mei , necessitudinisssicularum: de ipsis tibi inimicitiis restondeo. an tu maiorei ullas inimicitias putas esse, quam contrarias hominum sententias, ac di similitudines studiorum , voluntatum fidem sanctissimam in vita qμi p tat, ροηtest ei non inimicus esse, qκi quaestor confutemsuum , consilli is commissis, pecunia tradita, res 1 omnibus creditis , stoliare, relinquere, prodere, opprinare auctus sit 'pudorem π pud uitiam qui colit, potest animo aequo istius quotidiana ad iteria, meretriciam dis Durinam, domestisum lenocinium videre ' sui relinones

deorumimmortalum retinere uult, ei, qui fana stomitarit omnia, qui ex tensarum orbitis praedarisit ausus, inimicus non esse qui potest qui iure aequo omnes putat esse oportere, is tibi non infestissimus sit, cum cogitet uarietatem, libidinemq; decretorum tuorum ' qui μαriorum iniariis, prouinciarum, incommodis doleat, is

in te non expilatione Asiae , vexatione Pamphyliae , squalore lacomis Siciliae concitetur φ qui civium R. inra, ac libertatem sanctam apud omnes haberi uult,

is non tibi plus etiam, i am inimicμι, esse debeat, cum

344쪽

IN VERREM. Is stud uerbera, eum secures, cum cruces ad ciuium R. supplicia fixas recordetur an, si qua in re contra rem meum decresset aliquid iniuria, iure me ei inimicum esse arbitrarer: cum omnia contra omnium bonorum Tem, causam, rationem, Militatem, voluntatem

fecerit, quos cur ei sim inimicus, cui topulus R. instyussit ' qui praesertim plus etiam, quam pars virilis Fostulat, pro voluntate populi R. oneris, ac muneris suscipere debeam. quid illa, quae leuiora uidentur esse , non cuiusuis animum possunt mouere quod ad tuam

ipsius amicitiam, caeterorum omnium maiorum, atraque nobilium facillarem aditum istius babet nequitia, audacia, quam cuirusquam nostium uirtus,oinratoeritas. odistis hominum nouorum industrias: delicitis eorum frugalitatem: pudorem contemnitis: ingrenium Mero , uirtutem depressam , extinctam

cupitis: Verrem amatis, ita credo,si non uirtute, non

industria, non innocentia, non pudore, non puduitia, at sermone, at literis, at humanitate eius delectamini. nihil horum est: contra sunt omnia cum μmmo dea decore, ac turpitudine, tum singulari stultitia, atque inhumanitate oblita. huic homini si cuius domus patet, Mirum ea patere, an hiare , ac poscere aliquid uideturqhunc vestri ianitores, hune cubicularii diligunt: hune Iiberti uestri, hunc serui, ancillaes amant: bic cum uenit, extra ordinem uocatur: hic Plus intriaμcitur, caeteris pefrugalissimi homines excluduntur. ex quo inmtelligi potest, eos uobis esse carissimos, qui ita uixerunt,

Mi sine uestro praesidio salui esse non possint . quid hoe iniquam ferendum putas esse, nos ita uiuere in res

345쪽

esintit tenxi , ut prorsus nihil acquirere uelimus, ut dignitatem nostram , populi R. beneficia non copiis, sed

uirtute tueamur, istum rebus omnibus undique ereptuimpκne eludentem circunfκπe, atque abundare ' huius argento domos uestras, huius signis, tabuli, μαrum, Comitiumq; ornari s praesertim cum uos uest ore arte ins rebus omnibus abundetis. Verrem esse , q inestras uillas sinis manubiijs ornet Verrem esse, qud cum L. Mummio certet 8 ut plures bis sociorum urbes,

suam ille hostium sycliasse uideaturii plures hic solus nillas ornamentis fanorum, quam ille fana stoli s bostium

ornasse. π is erit ob eam rem uobis carior, ut caeteri

libentius suo periculo uestris cupiditatibus serviant f nerum haec dicentur alio loco, o dicta sunt. nunc pro iciscemur ad reliqua, si pauca ante erimus a uobis iudices deprecati . superiore omni oratione perattentos ueristros animos habuimus . id fuit nobis gratum admoα dum , sed multo erit gratius , si reliqua uesetis attenadere: propterea quod in his omnibus, quae antea dicta sunt, erat quaedam ex ipsa uarietate, ac nouitate rerum , ac criminum delectatio : nunc tractare causam instituimus frumentariam, quae magnitudine iniuriae fere criminibus caeteris antecessit, iucunditatis in agendo, o uarietatis minus habebit. Mestra autem auctos vitate, o prudentia dignissimum est iudices, in aκα diendo diligentiam non minus religioni tribuere, quam Mesuptati. In bde causa frumentaria cognoscenda, haec uobis proponite iudices, uos de rebus fortκnissculorum omnium, de ciuium R. qui arant in Sicilia,

bonis , de uectigalibus a maioribκs traditis, de uita uti

346쪽

IN VERREM. II populi 'R. cognituros. quae si magna , atque adeo maxima nobis uidentur ; quam uarie, π quam com i piose dicantur, expectare nolite . neminem Remum e uis praeterit iudices, omnem utilitatem, opportunitatem p prouinciae Siciliae , quae ad commodaepopuli R. adiuncta ui cta sit , consistere in re frumentaria maxime: in caetemmis ris rebus adiuvamur ex illa prouincia , bac uero His ρ mur, ac sustinemur . ea causa tripartita iudices erit in rus aiccusatione : primum enim de decumano, deinde de empto dicemus frumento , postremo de aestimato. inter hi Siciliam, caeterasci; prouincias iudices in agrorum uera, ii ctigalium rationibus hoc interest, caeteris alie

u rmpositum uectigal est certum , quod stipendiarium dicitur, ut Histanis, er pleri' e Poenorum, quasi

victoriae priemium, ac poena belli ue aut censoria locautio constituta est, ut Asiae lege Sempronia. Siciliae cis vitates site in amicitiam , fidemq; recepimus, ut eodem iure essent, suo Dissent ; eadem conditione populo R. is parerent, ei a sub antea purnissent . perpaucae Siciliae is ciuitates sunt bello a maioribus nostris subactae qua tarum ager cum esset publicus populi R. factus , taαmen illis est redditus. is ager a censioribus locari solet.

foederatae ciuitates duae sunt, quarum decumae ueniare non soleant, Mamertina, o Taurominitana. quina, is q e praeterea sine foedere immunes ciuitates, ac libearie, Centuripina, Halestina , segestana, Halyciensis, Panormitans . praeterea, omnis ager Siciliae ciuitatum decumanus est, items ante imperium populi R. ipsorum Siculorum noluntate , institutis fuit . uidetenκης mesorum sapientum: qui, cum Siciliam tam

347쪽

LIBER V.

Opportunum subsidium belli , atque paris ad rem

adiunxissent, tanta cura Siculos tueri, o retinere uoluerunt, ut non modo eorum agris uestigal nouum nullum imponerent , sed ne legem quidem uenditionis decumarum, ne ue vendundis aut tempus aut locum commutarent, ut certo tempore anni, ut ibidem in sicilia, denique sit lege Hieronica uenderent. uoluerunt eos in suis rebus ipsis interesse, eorum animos non mos do lege noua , sed ne nomine quidem legis nouo commos Meri. ita decumas Iege Hieronica semper uendendas rensuerunt, ut iis iucundior esset muneris illius funmo, si eius regis, qui Siculis carismus fuit, non solum inostituta commutato imperio, uerum etiam nomen maneret. hoc iure ante Verrem praetorem Siculi semper usi sunt. bieprimus in lituta omnium, consuetudinem amularibus traditam, conditionem amicitiae, ius Dieatatis conuellere, π commutare ausus est . qua in reprimum illud reprebendo, maccuso , eur in re tam

Meteri, tam usitata quidqκam noui feceris ingenio aliquid assecutus es tot homines sapientissimos, quilla iam prouinciam ante te tenuerunt, prudentia, consia tiob; uicisti ἰ est tuum, est ingenii prudentiaeq; tuae. do hoc tibi,'concedo: scio te Romae, eum praetor esse , edicto tuo possessiones haereditatum ad assienos, a primis haeredibus ad secundos, a limbus ad libidinem tuam transtulisse: sicio te talicta superiorum omnium correxisse, possessiones haereditatum non secundum eos, qui proferrent, sed secundum eos, qui dicerent testamentum factum, dedisse: eas s res nouas ais te

prolatas , o inventas magno ubi quaestuistisse sua:

348쪽

IN VERREM. is geundem te memini censorias quoque leges in sartis te

elis exigendis to ere, e I commutare, ne is redimeret, cuia res esset ; ne pupillo tutores, propinqliis consuleurent, quo minus fortunis omnibus euerteretur, raraguam diem praefiniri operi, qua caeteros ab negotio exscluderes, ipse in tuo redemptore nullam certam diem obseruaras.. quamobrem nouam legem te in decumis statuisse non misor, hominem in edictis praetorqs , incensoriis legibus tam prudentem, tam exercitatum .

non inquam miror, te assiquid excogitasse: siesquod tuastonte, iniussu populi, sime senatus auctoritate iura

proviruiae Siciliae mutaris, id reprehendo, id accuso. L. Octauio er c. Cottae consi ibus senatus permisit, ut Mini, o olei decumas, o frugum minutarum, quas a te quaestores in Sicilia uendere consuessent, Romae Menderent, legemq; bis rebus, quam ipsis videretur, edicerent. cum locatio feret, publicani postularunt i quasdam res ut ad legem adderent, neque tamen a censoriis caeteris Irbus recederent. contradixit is, qui

casu tum Romae fuit, tuus holes Verres, hostes insuam, o familiaris tuus sthenius bis Thermitanus.

conssules eausam cognouerunt: eum uiros primarios,

atque amplissimos esuitatis multos in considium aduos cassent, de consilii sententia pronuntiarunt, se lege Hieronica uendituros . ita ne uero e prudentissimi utiri, summa auctoritate praediti, quibus senatus legum dicendarum in locandis vectigalibus omnem potestas rem permiserat, populusq; R. idem iusserat; Siculorino recusante, cum amplificatione nee tigalium nosmen Hieronicae loes mutare noluerunt: tu, homo mis

349쪽

nimi consilii, nussim auctoritatis, inins populi, de

senatus , tota Sisilia recusante , cum maximo detris mento, ataue adeo exitio uectigalium totam Hieroni.

eam legem sustκ isti. at quam legem corrigit iudices , asque adeo totam tollit c acutissime , ac diligentismi scriptam ; quae Omnibus custodis, subiectum aratorem

decumano tradit , ut neque in segetibus , ne se is areis , neqκe in borreis, neque in amouendo , neqκe is ortando frumento grano uno posset arator sine maxima poena fraudare decumanum . scripta lex ita ib

i enter est , ut eum scripsisse appareat, qui alia vestis

galia non haberet; ita acute, ut Siculum; ita sint , ut tyrannum. qua lege Siculis tamen arare expediret: nam ita diligenter eonstituta fiunt iura decumani, gltamen ab inuito aratore plus decuma non possit aufer ri. cum baee essent ita constituta, Verres tot annis ,

atqκe adeo seculis inuentus est , qui baee non commη taret, sed euerteret , eas, quae iam diu ad salsum sociorum , utilitatems reip. composita , compara tas essent, ad suos improbissimos quaestus cinnate ret: qui primum certos instituerit, nomine decuma nos, re uera mini os , ac satellites cupiditarum sed rum : per quos ostendam sic pro inciam per trim

nium uexatam , atque uastatam italices, ut eum mutis annis , multorum innocentia , sapientiq; recta re nequeamus. eorum omnium, qui decumani μγ cabantur, princeps erat ille Apronius , 1μα

uidetis: de euins improbitate singκlari grauisse 'rum legationum querimonias audistis. asticite ruisti uultum bominis, et albedinm i π ex ea coninmod i

350쪽

IN VERREM. Is θνam bis in perditis rebus retinet, i os eius sitiritus sticilienses 3κos fuisse putetis, cogitate, ac recordemini. hie est Apronius, quem inprouincia tota Verres, cum vn radique nequitisimos homines conquisisset, cum ipsi staeum sui similes duxisset non parum multos, nequitia, luxuria, audacia sui simillimum iudicauit. itaque istos

inter se perbrevi tempore non res, non ratio, non comvimendatio aliqua , sed studiorum turpitudo ,similituados coniunxit. Verris mores improbos, impurosq; noustis: fingite nobis , si potestis, aliquem , qui in omniabus isti rebus par ad omnium flagitiorum nefarias tibiis dines esse posse: is erat Apronius ille: qui, ut ipsi nomsolum uita, sed etiam corpore, atque ore significat, ima mensa aliqua uorago est, aut gurges uitiorum, turpia tudinum s omnium. hane in omnibus stupris, hunc in fanorum expilationibus,hunc in impuris conuiuiis principem adhibebat: tantamq; habebat morum similitudo coniunmonem, atque concordiam, ut Apronius, quiali is inhumanus, ac barbarus, isti uni commodus, ac disertus uideretur ; lit quem omnes odissent, neqne ui dere uellent, sine eo iste esse non posset , ut, cum alii ne conuiuiis quidem iisdem , quibus Apronius, bis isdem etiam poculis uteretur ; postremo ut odor Apronii teterrimm oris, π corporis, quem, ut aiunt, ne bestiae qui*dem ferre possent, uni isti suauis, iucundus uidereis tur. ille erat in tribunussi proximus, in cubiculo solus, in conuiuio dominus, ac tum maxime, cum, acclibante praetextato praetoris silio, in conuiuio saltare nudus coeperat. hunc , uti dicere institui, principem Verres ad mertendas fortunas arctorum,κexandas, diripiens