장음표시 사용
671쪽
ORATIO dii π certis locis eum ferro homines concati, Mi misnα, pericula, terroresque mortis,ibi uim non fuisse 'n nio, inquit, occis s est, neque saucius . quid abs cum de possessionis controuersia , Erde priuatorum homi
num contentione iuris loquamur, tu uim negabis esse factam , si caedes π occisio fudia non erit ego exercistus maximos sepe pulsios er fugatos esse dico terrare ipso, impetuq; hostium,sine cuiusquam non modo mor
te, uerum etiam uulnere. etenim recuperatores non
ea sola uis est, quae ad corpus nostrum, uitamq; perra
uenit , sed etiam multo maior ea, quae, periculo morratis iniectoformidine animum perterritum loco sepe σcerto de statu dimouet: itaque saucij saepe homines,
cum eo pore debilitantur, animo tamen non cedunt ,
neque eum relinquunt locum, quem statuerint defenodere: at alsi pelluntur integri: ut non dubium sit,quin maior adhibita uis es sit, cuius animus sit perterritus, quam illi, cuius corpus nulneratum sit . quod si ui pulsos dicimus exercitus esse eos, qui metu ac tenui μο
pe μί'icione periculi fugerunt; si non solum imi
pusu scutorum, neque conflictu corporum, neque ictu comminus, neque coniectione telorum, sed sepe clamore ipse militum, aut instruetione, alectus signorum magnas copias pulsas esse π uidimus,staudiuimus: quae uis in bello appellatur, ea in otio non appessabiturier quod uehemens in re militari putatur, id leue in
iure ciuili iudicabitur ' et quod exercitus armauos m Met, id aduocationem togatorum non uidebitur mouissse e uulnus corporis magis istam vim, quάm terror
672쪽
PRO A. c Ag cINA. 3Ii factam esse constasit tuus enim testti boe dixit, metis perimitis nostris aduocatis, locum, qua effugerent, demonstrasse. qui non modo ut fugerent, sed etiam ipsius fuga tutam uiam quaesierunt, bis uis adhibita non uidebitur quid igitur fugiebant f propter meα
tum . qvid metuebant uim uidelicet. potestis igitur principia negare, cum extrema conceditis fugisse pera territos confitemini : causam fugae dicitis eandem , quam omnes intel imus, arma, multitudinem hodiminum, incursionem atque impetum armorum: haec tibi conceduntur esse facta, ibi uis facta negabituνῆ at vero hoc quidem iam Metus est, ex maiorum exemplo multis in rebus usitatum; cum ad uim faciundam Memniretur , si quos armatos quamuis procul constexisssent , ut statim testifcati disicederent, optime θοψο- nem facere possent , ni aduersus edictum praetoris Misfacta esset. ita ne uero scire esse armatos, satis est ut Mim fa,am probes: in manus eorum incidere, non est satis sectus armatorum ad uim probandam uale. bit, incursus er impetus non ualebit qui abierit, μαcitius sibi uim factam probabit, quam qui fugerit eat ego dico hoc : si, ut primo in castello Caecinae dixit Ebutius, se homines coedisse, er armasse, neque e. ιμm, si eo accessisset, abiturum , statim Caecina dissessisset dubitare uos non debuisse, quin caecinae fas clauis esset. si uero , simulac procul constexit armastos , recessisset: eo minus dubitaretis: omnis enim nisest, quae periculo aut decedere nos alicunde cogit, aut prohibet accedere. quod si aliter statuetis; uidete: ne hoc nos statuatis, qui uiuus discesserit, ei uim non es in R iij
673쪽
sefactam ,ne soc omnibus in possessionum contrauerilis 1 praescribatis, ut confligendum sibi π armis decertandi dum putent i ne , quemadmodum insesso poena ignara ltiis ab imperatoribus constituitur, sic in iudicii, dete- Irior causa sit eorum, qui fugerint, quam qui ad m,
tremum Uiue contenderint . cum de iure, lentis imis homin um controuersiis loquimur, et in rebus uiris nominamus, pertenuis uis intelligi debet. uidi armautos, quamuis paucos: magna uis est. decessii unius hominis telo perterritus: deledius detrususq; sum. hoc si ita statuetis, non modo non erit cur depugnare quisequam posthac possessionis causa uelit, sed ne illud quisdem, cur repugnare . sim autem uim sine caede , sine uulneratione , sine sanguine nullam intelligetis; autuetis, homines possessioris cupidiores , vim uitae, esse oportere, age uero, de ui te ipsium habebo iudicem Ebutari: restonde, si tibi uidetur: in fundum Caecina utrum noluit tandem, ac non potuit accedere cum te obstistisse, er repudiasse dicis, certe hunc uoluisse concedis . potes igitur dicere non ei uim fuisse impedimento , cui, cum cuperet, eos consilio uenisset , per homines coaractos non sit licitum accedere ζ si enim id, quod maxime Moluit, nullo modo potuit: uis profecto quaedam O laterit, necesse est: aut tu die, quamobrem, cum uellet accedere, non dccesserit . iam uim factam negare non
potes. deledius quemadmodum sit , qui non accesse; rit, id quaeritur: dimoueri enim, Cn. depelli de loco necesse est eum, qui deῆciatur. id autem accidere et , qκi potest, qui omnino in eo loco, unde se deiecisum est
se dicit, nunquam fuit quod si fuisset, σ ea eo bis
674쪽
PRO A. CAE cI NA. 3 Iaco , metu permotus fugisset , cum armatos nidissem, diceres ne esse deledrum opinor. at tu, qui tam dialigenter et tam callide uerbis controuersias, non aequistate di juduas, er iura non utilitate communi, sed ita teris exprimis, poteris' ne dicere deiectum esse eum , qui tactas non erit f quis, detrusam dices 'nam ea uerbo antea naetores hoe interdicto' uti solebant.
quid ait ' potest ne detrudi quisquam , qui non atπtingitur non ne, si uerbum sequi uolumus, hoc ino telligamus necesse est, eum detrudi, cui manus afferantur necesse est inquam, sit.ad uerbum rem uoluumus attingere , neminem statuere detrusum, qκi non adhibitaui , manu demotus, actus P ceps intelα
ligatur.'deiectus uero qui potest esse quisquam, nissi in inferiorem locum de superiore maius y pοα test pulsus, 'gatus , eiecitus denique': illud uero nudo modo potest, deiectus esse quisquam, non modo qui tactus non sit, sed ne aequo quidem, πplarano loco. quid ergo i hoc interdicitum p κtamus eorum esse causa compositum , qui se praecipitatos ex l cis superioribus dicerent f eos enim vere possumus discere esse de tedios. an non, cum uoluntas, Cr consislium, siententia interdidit intelligatκr, impudens tiam summam, aut stultitiam 'gularem putabimus,
in uerborum errore uersari, rem, et causim, er utiπlitatem communem non relinquere solam , sed etiam prodere ' an dubium est, quin neque uerborum tanota copia sit, non modo in nostra lingua, quae dicitur esse inops, sed ne in alia quidsm ulla res tit omnes suis certis, ax propnjs uocabalis nominentur neque
675쪽
ORATIO vero opus sit uerbis, cum ea res , eurus causa uerba quaesita sint, intelligatur. quae lex , quod senatusconsultum, quod magisatus edictum, quod faedus, uni pareo , quod ut ad priuatas res redeam
testamentum , quae indicia, aut stipulationes, aut pacti, et conuenti formula non infirmari, aut cose uelli potest, si ad uerba rem deflectere uelimus, consilium autem eorum , qui scripserunt, π rationem , auctoritatem relinquamus f sermo herculi, familiaris, er qκotidianus non cohaerebit, si uerba inmter nos aucupabimur. denique imperium domesticum nullum erit, si seruulis hoc nostris concesserimus, ut ad uerba nobis Obediant, non ad id quod ex uerbis inatelligi possit, obtemperent. exemplis nunc uti uidelicet ibi necesse est barum rerum omnium. non occurrit unicuique uestrum aliud agit in omni genere exemαplκm, quod testimonio sit, non ex uerbis totum pensdere ius, sed uerba seruire hominum consili s, auractoritatibus f Ornate copiose L. Crassus, homo linage eloquentissimus , paulo antequam nos in forum venimus, iudicio centumui rati hane sententiam deufendit ; π facile, cum contra eum prudentissimus homo Mutius diceret, probauit omnibus M. καrium , qui haeres institutus esset i ta, mortuo posthumoflio, cum flius non modo non mortuus, sed ne nastus quidem esset, haeredem esse oportere . quid ἰ -τα bis satis hoc cautum erat minime. quae res igitur uasluit uoluntas. quae si tacitis nobis intelligi posset,uerbis
omnino non uteremur. quia non potest, uerba reper
ta μηt, non quae impedirent, sed quae indicarent
676쪽
PRO A. c Ag c I N A. 3I3 Iuntuum. lex usum auctoritatem fundi iubet esse biennium . at utimur eodem iure in aedibus, in lege non appellantur . si uia sit immunita, iubet , qua uelit, ageme iumentum . potest hoc ex uerbis intelligi, licere, si uia sit in Brutiis immunita, agere, si
uelit, iumentum per M. Scauri Tusculanum . actio est in actorem praesentem bis uerbis: inrandoquidem te in rure consecto . hac aemone Appius ille caecus uti non posset, si tam uere homines uerba consectarentur,quam rem, cuius causa uerba sunt, non considerarent. terstamento si recitatus beres esset pupillus cornelius, is iam annos X X haberet, uobis interpretibus amitteret haereditatem ueniunt in mentem mihi permκlta, vobis plura certo scio. uerum ne nimium multa coma plectamvr, atque ab eo, propositum est, longius aberret oratio ; hoc ipsum interdictum, de quo agitur, consideremus. intelligetis enim in eo ipso , si in verbis ius constituamus, omnem utilitatem nos huius interdis est, dum uersuti ex callidi nolumus esse, amissuros. UNDE TU AUT FAMILIA, AUT PROCURATOR TUUS . Si me uidicus tuus
solus deiecisset ; non familia deiecisset, ut opinor, sed aliquis de familia; recte igitur diceres te restituisse lquippe . quid enim facilius est, quam probari iis,
qui latine sciant, in uno seruulo familiae nomen non ualere si uero ne habeas quidem servum praeter eum, qui me deiecerit ; clames uidelicet, si habeo familiam, a familia mea fateor te esse deleolum . neque dubium est , quin , si ad rem iudicandum uerbo ducimur, non re, familiam intelligamus, que constet exseruis plκα
677쪽
ORATIOribus; quin unus bomo familia non sit . uersum certe hoc non modo postulat, sed etiam cogit. at uero ratio iuris, interditiis uis, o praetorum uoluntas, ho αminum prudentium consilium, π duectoritas restuat hanc defensionem, pro nihilo putet . quid ergo Ut homines latine non loquuntur ἰ immo nemo tantum loαquuntur , qκantum est satis ad intestigendum uoluntatitem : curn sibi hoc proposiverint i, siue me tu deiecediris, siue tuorum qi illam , sine seruorum, siue amiα eorum, ut seruos non nκ mero distinguunt, sed appellent uno familiae nomine ; de liberis autem , quisquis est , procuratoris nomine appelletur : non quo omnes sint aut appellentur procuratores , qui negoti j nostri aliquid gerant: sed in hac re , cognita sententia interdidiAi, uias exquiri omnia noluerunt: non enim alia causa est aequitatis in uno seruo , in pluribus: non alia ratio iuris in hoc genere duntaxat, utrum me tuus procurator deiecemit is, qui legitime procurator dicitur omnium rerum eius, qui in Italia non sit, absit uere . causa, quast quidam penes minus, hoc est alieni
iuris vicarius ; an tuus colonus, aut uicinus,aut cliens,
aut libertus, auis tuis , qui illam vim, delamonem in tuo rogatu, aut tuo nomine fecerit. quare si ad eum restituendum , qui ui deiectus est, eandem uim habet aequitatis ratio: ea intellecitu, certe nihil ad rem pertinet, quae uerborum uis sit, ac nominum, tam restitues, si tuus me libertus deiecerit, nudi tuo praepositus nego tio , quam si 'procurator deiecerit: non quo omnes sentprmcuratores , qui aliquid nostri negotii gerunt; sed quod in hac me quaeri nihil attinet. tam restitues , si
678쪽
PRO A. CAECINA. 33 tinus seruulus, quam si familia deiecerit uniuersu: non quo idem sit seruulus, quod familia i uerum quia, non quibκs verbis quidque dicatur, quaeritur, sed quae
res agatur. etiam ut iam longius a uerbo decedamus, ab aequitate ne tant iam quidem : si tuus seruus nullus fuerit, omnes alieni ac mercenari , tamen et ipsi tuae familiae π genere nomine continebuntur. Peruge porro hoc idem interdidium sequi . HO M I N IuBUS COACTIS . neminem coegeris , ipsi conue
nerint sua s Onte: certe cogit is, qui congregat bomisnes π conuocat. coacti sunt ij, qui ab aliquo sunt n- num in locum congregati. si non modo conuocati non sunt, sed ne conuenerunt quidem, sed ii modo fuerunt, qui etiam antea, non uis ut feret, uerum colendi, aut pascendi causa esse in agro consueuerant: dffendes, hamines coactos non fuisse ; uerbo quidem superabis, me ipso iudice ; re autem ne consistes quidem ullo iam ce : uim enim multittidinis restitui uolnerunt, non βαlum conuocatae multitudinis ἰ sed, quia plerunque, tibi multitudine opus est, homines cogi solent, ideo de coactis compositum interdictum est : quod etiam si uerbo deferre uidebitur, re tamen erit unum, om Gnibus in causis idem ualebit , in quibus perlicitur una atque eadem causa aequitatis. ARMAT ISVE. quid dicemus ' armatos, si latine loqui uolumns, quos appellare uere possumus opinor eos, qui scutis, leatisq; parati , ornatis sunt, quid igitnr si glebis, aut saxis, aut fustibus assiquem de fundo praecipitem egeraris , iussusq; sis, quem hominibus armatis deiectaeris, restituere: restituisse te dices Aerba si ualent ,
679쪽
eense miratione ,sed vocibin ponderantura mean defore dicito. vinces profecto non 'isse armaros eo aut saxa iacerent, quα deterra si tolle remi : non esse aemma cestites, neque glebas ἰηon fuisse armatos eos , qui
praetereuntes ramum destingerent arboris: arma esse suis nominibus, alia ad tegendum, alia ad nocendum:
quae qui non habuerint, eos inermes fuisse uinces . ura lyum, si quidem erit armorum iudicium, tum ista di-
cito. iuris iudicium cum erit, er riuitatis, cauem
ista tam frigida, tam ieiuna calumnia delitescas: non l
enim repotes quenquam iudicem, aut recuperatorem, i
qui, tanquam si arma militis injiciunda sint,ita proubet armatum : sedperinde ualebit, quasi armatissimi lfuerint ,si reperientur ita parati 'isse, ut uim uitae, aut corpori potuerint afferre: atque ut magis intellis gas, quam uerba nihil nabant: si tu situs, aut quiuis junus cum scuto, cum gladio impetum in me fecisset, atque uo ita deledrus e siem, auderes ne dicere interdis ictum esse de armatis hominibus, bis autem hominem armatum unumsuisses non,opinor, tam impudens es: ses. atquiniis , ne musto nunc sis impudentisr: nam tum quidem omnes mortales implorare posses, quia homines in tuo negotio latine loqui obliuiscerentur, quod inermes armati iudicarentur, quod, cum inter*dictum esset de pluribus, commissa res set ab uno,
Anus homo plures esse homines iudicarentur. uerum in his causis non verba veniunt in iudicium, sed ea res, cuius causa uerba haec in interdictum coniecta sunt. vim, quae ad caput ad uitam pertinet, restitui sinensia exceptione uoluerunt. easit erunquerer θοα
680쪽
P Ro A. c Ar c I N A. 3 is misees eoactos armatosq;. quae si alio consilio, eodem pericula facta sit, eodem iure esse uoluerunt: non enim malar est iniuria , si tuafamilia, quam si tuus uilliacus; non si tui serui, quam si aliena, ac mercenarii; non si tuus procurator , quim si nicinus , aut libertus tuus , non si coadiis hominibus, qMim si uoluntariis, aut etiam assiduis, ac domesticis: non si armatis,qκὰms inermibus, qui uim biberent armatorum ad nocentidum: non si pluribus, quam si uno arm sto: quibas enim rebus plerunque uis sit, elusimodi hae res appellantur interdicto. si per alias res eadem facta uis est, ea, tametsi uerbis interdicti non coscluditur, tamen sena
tentia iuris atque auctoritate retinetur. venio nunc ad
illud tuum : non deieci ,si non sini accedere. puto te ipsum Piso persticere, quanto ista sit angustior iniquiorcs; defensio, quam si illa uterere: non fuerunt armati, eum fustibus er saxiffuerunt. si mehercule mihi, non copiose homini ad Scendum, optio detur, utrum mactim defendere , non esse deieetum eum , cuiui π ars reis ingredienti sit occursum, an armatos non fuisse
eos , qui sine scutis ac siise ferro silerint: omnino adprobandum utranque rem uideam insirmum nugatorariams esse: ad dicendum autem, in altera uidear misbi aliquid reperire posse , non Disse armatos eos, qui neque ferri quid nam neque sicutum ullum babuerint; hic uero haeream, si mihi defendendum sit, eum qui pulsus , 'gatusq; sit, non esse deiectum . atque illud
in tota defensione tua mihi maxime mitrum uidebatur, te dicere iurisconsultorum austoritati obtemperari non oportere . quod ego , tametsi non nηnc primκm, net e