Specimen experimentorum naturalium quae singulis annis in illustri Pisana Academia exhibere solet Carolus Alphonsus Guadagnius ..

121쪽

-M ( roo ps VXPERIMENTUM.28s. Vesicae collum firmiter ligetur, relicto in ea pollice cubico aeris , vesica deinde collocetur in pyxide lignea A, ( Tab. C. Fig. gi.) & supra vesicam positus cylindrus plumbeus B quadraginta librarum pondere, pyxidem penetret. Omnia haec in recipiente machinae pneumaticae collocentur 3 exhausto aere , attolletur cylindruS. 28s. Elaterium adris corpora quaedam sibi objecta disrumpit. EX P ERIMENTUM.a8 . Glutine firmiter obturetur

in vase BC detineatur ponderis ope aqua gravioris. Extrahatur deinde ope machinae pneumaticae aer aquam illam comprimens , ab elaterio aeris in phiala inclusi phiala ipsa magno impetu disrumpetur. 288. - Ex deminuta pressione aeris, apparet aeris elaterium. EXPE-

122쪽

agy. Immergatur in vas A (Tab. VI. Fig. a. ) aqua plenum vesica aerem continens, cui aptatum sit pondus, ut ipsa infundo vasis jaceat: vacuo facto, vesica, quae minus premitur ab externo superiore aere, aquam premente, extenditur, &emergit : rursus admisso acre , in vasis fundum descendit.

EXE ERIMENTUM II.

aso. Plumbum conjungatur suberi, ut hoc in vasis aqua pleni A ( Tab. VI. Fig. g. fundum descendat , exhausto ambiente aere, suber plumbo conjundium emerget. Expanso enim aere, qui in subere est, suberis moles augetur, ejusque gravita; specifica minuitur.

EX P ERIME NTUM III.

asi. Si vitreus globus, in quem aqua intromissa sit, modica aeris portione ibi relicta, in vas aqua plenum immmergatur, in laudum vasis descendet. Vacuo facto

123쪽

apa. AEr subitam expansionem, subitamque compressionem recipere potet .

a PS. .. Vasis aenei cylindrici A B(Tab. VI Fig. 13.) orificio firmiter aptetur tubus, qui ad fundum vasis fere pertingat: tubo in extremitate extra ipsum vas prominenti jungatur epistomium C: vas vero ad dimidium fere sit aqua plenum. Aptetur tubus recipienti D E aere vacuo , si epis omium C aperiatur, statim aere, qui in vase A B est, expanso, aqua in rem Lipiens prosiliet.

EX P ERI MENTUM II.

avg. Globus vitreus AB, (Tab. Q. Fig. 6.) in quo rarefactus sit aer ope machinae pneumaticae, in terram proficiatur, aliove modo frangatur, maximus illico ex subita aetas externi ingressione strepitus orie

tur :Disi tiroes by Cooste

124쪽

A s Tab. Fig. 3.) simili modo instructus

in vacuo disrumpatur.

2SJ. Aire comprimi potest . EXI ERIME NTUM I. ass. Vesica inflata A, (Tab. 'Fig. r. Tab. VIII. Fig. ig ) cujus collum arctissimo

ligamento obstrictum sit, collocetur in vase crystallino cylindrico BC, utrinque aperto, cujus crassities pollicem superet , ne ullum in conficiendo experimento, adstantibus periculum creetur. Superior, &inferior cylindri pars laminis metallicis, &madefacto corio superinducto firmissimc cochlearum ope DE claudatur. Aer deinde in vas ita instructum in trudatur, adhibita antlia F ad epistomium G uni ex iis laminis aptatum. Interim vesica paulatim flaccida fiet ex aeris intrusi pressione : sed aperto epistomio , statim sese expandet.

Quae omnia ostendunt constructionem machinae condensando acri paratae.. h. EXPE-

125쪽

as . Si tubus vitreus recurvus HI Κ(Tab. VI. Fig. 13. 3 ab uno orificio Id hera

metice clausus, qui tantum mercurii contineat , quantum solam tubi recuruam Partem occupet, collocetur perpendiculariter in praedicta machina condensando aeri parata, aere condensato, mercurius in Partem hermetice clausam adscendet.

EX P ERI MENTUM III. as8. Vitrei globi A, (Tab. V.

Fig. i a. ) orificio firmiter aptetur vitreus tubus utrinque apertus , qui ad fundum globi fere pertingat ; globus impleatur aqua usque ad dimidium, & collocetur in machina condensando aeri parata : interim dum aer in truditur , aer per aquam permeabit: aperta deinde machina, e globo aqua non sine impetu exsiliet. apy. Idem experimentum capitur, adrem ope antliae in trudendo in vas aeneum cylindricum AB, (Tab. GFig. i 6.)cui aptatus sit tubus, ut superius dicturr

est:

126쪽

(ios) est: aperto enim epistomio C, aqua fere ad triginta pedes exsiliet. goo. Hoc eXperimento excogitari possunt machinae ad incendia restinguenda, Selopi pneumatici, variique fontes, e quibus magna vi aqua prorumpat.3o I. Corpora quaedam in speci aqua graviora, quae ad aquae superficiem

detineantur, per aeris compressionem immachina ad condensandum aerem apta descendunt.

plumbum B conjungatur, ut in aquam inis natet , condensato aere, in fundum vasis aqua pleni CD descendet, redactis ad minus volumen particulis afris in subere existentibus: quod etiam sequenti experimento patebit.

EX P ERIMENTUM II.

3o3. Firmiter obturetur orificium parvae antliae AB (Tab. H. Fig. 22.) aere plenae: eadem antlia ponatur in machina. O ad

127쪽

ad aerem condensandum constructa, embolus C paulatim ad fundum antliae accedet. Aperta machina, ipse ad pristinum statum redibit.

EXE ERI MENTUM III. go . Si in vase metallico A B( Tab. VI. Fig. 18.) condensetur aer, & alligetur ad epistomium C vesica D, aperto epistomio, aer in vesicam irruet, eamque magno fragore disrumpet.

EXPERIMENTUM IU. go S. Duo hemisphaeria MN sTab UTILFig. ig.) simul juncta suspendantur in recipiente AC machinae ad aerem conden sandum aptae , si in recipiente ipso duplicata fuerit adris densitas, fere idem pondus ad hemisphaeria separanda requiretur, ac si aere vacua essent. Quantum ponderis exigatur, indicabit vectis SP, quantus aer in recipiente condensari possit , ostendet index mercurialis ΚI H .gos. Aeris particulae ab atmosphaera superiori compressae, per corporum quorumdam

128쪽

at (io quorumdam poros permeant , veluti lignorum , licet duriora sint, corii exsiccati, vesicae ita inversae, ut ejus interior pars exterior fiat, &c.

EX P ERIME NTUM I. 3o . Si ligneum recipiens A B(Tab. N. Fig. is.) collocetur in machina pneumatica eo modo , quo recipiens vitreum collocari solet, machinae non adherebit , & index mercurialis C D non adscendet.

EXPERIMENTUM II. 3o8. Superiori orificio vitrei cylindri AB (Tab. VI. Fig. II.) firmiter aptem

tur ligneus cylindrus C, paululum excavatus , cujus fibrae perpendiculares sint ;& in ejus cavitate mercurius habeatur: vacuo facto, mercurius per ligni poros permeabit, & in cylindrum vitreum descendet.

EX P ERI MENTUM III.

gos. Corium valde crassum , aut

vesica, ut dictum est , inversa, firmitero a cylindro

129쪽

cylindro vitreo aptetur eo modo, quo lignum in superiore experimento: aqua, vel mercurius, qui in eo corio, aut vesica reperiatur, facto vacuo, descendet. gio. Si ea corpora veluti lignum, corium, vesica illimantur oleo, resina, cera , aer non permeabit. 3 ii. Per vitri, & laminarum metallicarum , & crassiorum, duriorumque lapidum poros, aer non permeat , idque satis demonstrat recipiens vitreum, sive metallicum , sive lapideum machinae pneumaticae aptatum,

gla. Liquores plerique aerem absorbent, qui in omne liquoris volumen aeque distribuitur.

EXPELI MENTUM.

e . . . .

3IJ. Vas vitreum A, (Tab. VI. Fig. 26. aqua tepida plenum, in recipiente machinae pneumaticae collocetur , vacuo facto , quamplarimae aeris bullae adscendent: ita vas illud habeatur, donec nulla aeris bulla exsiliat. Restituto aere, aqua in aliud vas infundatur, atque ipsa rursus

130쪽

- troy in recipiente collocetur, vacuo iterum his, novae aeris bullae exsilient. 3Iq. In ceteris etiam liquoribus id ipsum contingit . Major autem aeris quantitsis in iis liquoribus reperitur, qui majore spiritu praediti sunt, quem amittunt, quum diutius in vacuo fuerint . Etiam aquae minerales omni ipsarum qualitat spoliantur, aerre ab ipsis extrae M. 3IJ. Animalia aere opus habent ad vivendum , & iis , quae veluti homines respirant, eadem symptomata accidunt in

vacuo

EXI ERIMENTUM.gis. Volatile (T . UL Fig. p. Fig. I.)

aut cuniculus in machina pneumatica , dum extrahitur aer, inflatur , maxime Uero oculi tumefiunt , addita respirationis dissicultate , venter exoneratur , accedunt ipsi convulsiones , frequentior respiratio , deliquia, mors. Reddito aere, mortuum

animal, molle, & flaccidum sit, eius pulmones longe minores reperiuntur, quam si sub aere aperto mortuum esset , iidemque