Specimen experimentorum naturalium quae singulis annis in illustri Pisana Academia exhibere solet Carolus Alphonsus Guadagnius ..

101쪽

aa . Impleatur aqua vitreum vas AB (Tab. V. Fig. 3 i. J in cuius fundo C foramen sit obturatum . Notetur filo serico E altitudo, ad quam aqua pervenit, deinde immergatur globulus cereus D : aqua adscendens, signum illud superabit: aperiatur epistomio C foramen illud, ut inde eatenus aqua exeat , quatenus ad praedictum signum denuo perveniat. Glo-hulus D inde sublatus in lance M (Tab. . Fig. 3.) ponatur , in opposito lance N contineatur aqua F, quae ex vase defluxerat,bilanx aequilibrium servabit. aag. Fluidum acquirit pondus , quod solidum submersum amittit.

Fig. g. Fig. S. ) suspendatur vas vitreum C aqua fere plenum, eique submergatur cylindrus D aeneus, quem paulo ante

descripsimus . Ne cylindrus ipse fundum valis pertingat , seta equina sustineatur. Si

102쪽

(8i p Si lanci oppositae pondus imponatur , aequilibrium dabitur. Cylindro extracto, aequilibrium destruetur; quod instaurabitur infundendo aquam, quae cylindro cavo superius descripto contineri possit. ago. Solida ejusdem ponderis , sed diversae densitatis, amittunt partes inaequales ponderis, quando eodem fluido im

merguntur .

EXPERIM LN TU M.

23 I. Suspendantur uncis exactissimae bilancis AB ( Tab. V. Fig. I 3.) lamellae duae CD ejusdem ponderis, quarum unas annea sit, altera plumbea: aequilibrium dabitur. In aquam EF ipsae immergantur, destruetur aequilibrium . Si idem experimentum conficietur duabus lamellis, non

solum ejusdem ponderis, sed etiam ejus dem metalli, sed fluida diversa sint, idem nihilominus effictus habebitur. 232. Corpus fluido gravius ab hoc sustineri potest, & quasi innatare, tollendo pressionem fluidi superincumbentis. L EXTE-

103쪽

233. Habeatur cylindrus vitreus AB I(Tab. V. Fig. 33.) cuius extremitas B exa-8 e levigata sit , ibi applicetur lamina aenea rotunda C accuratissime plana, cujus centro adiectus sit uncus D; huic alligetur filum DE, quo lamina ipse sustineatur, adeo ut cylindrus nullo modo aquam recipiat. In aquam immergatur praedicta lamina , adeoque etiam cylindrus , aqua utrumque sustinebit.

23 A. Corpus fluido leuius in fundo retineri potest, tollendo pressionem fluidi in inferiorem superficiem, qua corpuS su sum pellitur .

EXPERIMENTUM.233. Fundo vasis vitrei AB (Tab. V.

Fig. 3q.) adhaereat sus entaculum, in cuius superiori superficie sit lamina vitrea C accuratissime levigata. Cylindrus ligneus D subere circumdatus , laminam similem habeat, una applicetur alteri in vase

ipso

104쪽

ipso aqua pleno : cylindrus deinde moveatur, ipse illico innatabit. a 36. Ex iis, quae dicta sunt, deducitur modus inveniendi differentes gravitates specificas fluidorum, & solidorum , ratione habita caloris, & frigoris, & altitudinis mercurii in Baro metro, & adhibita semper Bilance Hydrostatica ABCDEF(Tab. V. Fig. I.; quae ceteris hydrometris antecellit A. B. C . (Tab. V. Fig. 3 3.36. S .)Ex superioribus quoque non solum deducitur ratio construendi Thermo metrum hydrostaticum AB (Tab. C. Fig. ag.) a Florentina Experimentali Academia inventum ;sed etiam ostenditur effectus Siphonum, Tantalorum, & hydraulicorum fontium .

23 . Sipho recurvus , aequalia habens crura ABC (Tab. V. Fig. ag.) fluido plenus immergatur duobus vasis aequalibus CD EF, ex quibus DC fluido plenum omnino sit, EF plenum usque ad dimidium. Fluidum percurret siphonem, L a & in

105쪽

adscendet.

EX P ERIMENTUM II. 238. Ita paretur sipho , ut in fundo vasis DC (Tab. V. Fig. ia.) tubus EG

afferruminatus sit cum unico tantum orificio G: alter amplior tubus A B perveniat ad fundum eiusdem vasis. Impleatur aqua vas D C, eadem adscendet per tu-bum AB, & per tubum EF descendens effluet . Huiusmodi Sipho Diabetes , ac Tantalus vocari solet.

EXPERIMENTUM III.

23y. In amplo vase AB (Tab. VIII. Fig. IS.) collocetur parvum aliud vas EF plenum aqua colore aliquo imbuta, cum siphone CH DG. Si impleatur vas AB oleo terebinthino, aqua ipsa colorata per siphonem transiens in vas AB veniet.

ago. Si construatur tubus recurvus

ABCD (Tab. V. Fig. 3y.) cum vasis ABC, . impleatur

106쪽

impleatur 3 aere compresso per gravitatem aquae in tubo CF, aqua A exsiliet ab E,& fons producetur, qui Fons Herovis Uocatur, quoniam illum Hero Alexandrinus invenit.

I I. Vasa tria cylindrica ARC( Tab. VNI. Fig. ii. ) aequales diametros habeant, & altitudines ut unum, tria, &quatuor. In fundis vasorum A, & B, quaestini, ut unum, & quatuor, sint aequalia foramina DE. Duo haec vasa AB

impleantur aqua , eodem momento aperiantur foramina, si aqua fluente ex B impleatur vas C, eodem tempore vas A evacuatur. Bis evacuatur A dum B semel. ad a. Evacuatio est ut radix quadrata altitudinum aquae supra foramina.

ad 3. Habeatur vas metallicum

ABCD, (Tab. VIII. Fig. ia j quod solido

tempore, quo experimentum fit, aqua sit plenum

107쪽

t 863 plenum: in eodem vase sit foramen C distans quatuor pollices a superficie aquae AB: aliud foramen sit in D aequale C,& distans sexdecim pollices ab A B. Aperiantur foramina duo CD: aqua F, quae tempore aequali exierit a D, dupla erit aqua E, quae effluxerit a C. aqq. Aqua ex experimentis usque ad haec tempora factis non videtur compressibilis.

EXPERIMENTUM I.

ad 3. Tenuis globus aeneus A( Tob. V. Fig. i impleatur aqua aere purgata , & cochlea firmissima clausus, torculari B comprimatur 3 aqua per globi poros exsiliet.

EXPERIMENTUM II.

a s. Sit vitreus tubus recurvus

A B (Tab. V. Fig. 38. adeo ut pars ipsius

longior quinque pedes aequet , brevior quatuor pollices , haec claudatur hermetice B,

108쪽

vero longioris partis A infundatur mercurius , aqua BC nullo modo comprimetur. a T. Aquae gutta in vaporem conversa spatium occupar ipsa gutta majus, ut quatuordecim millia ad unum.

EXPERIMENTUM.a g. Globo vitreo A ( Tab. I

Fig. 8.) aptetur tubus B, eo modo, quo fit in Thermometris. Capacitas globi habeat ad guttam, ut quatuordecim millia ad unum : Infundatur in eum globum gutta aquae, & haec ignis D ope in vaporem convertatur. Si immergatur tubus

ipse in aquam C , illico globus aqua

implebitur, a v. Si tubus guttam aquae continens hermetice clausus sit, eadem gutta in vaporem conversa, globus magno fragore disrumpctur.

PARS

109쪽

auae ad Aerometriam pertinet. aso. Aer est fluidum corpus globum terraqueum undique circum ambiens, quod spatia ab aliis corporibus relicta, quae vacua est e videntur, occupat, nisi ab alio impediatur. 23 i. Aer vere est corpus impenetrabile .

as a. Tubus vitreus AB (Tab. V. Fig. 6. ) cujus una tantum pars ope vesicae A clausa sit, immergatur ex parte altera perpendiculariter vase aqua pleno CD: aqua ipsa in tubum non. adscendet donec aer, qui tubo continetur, exitum non habeat. Sed statim ac vesica acu perforabitur, egredietur aer, ac tubus aqua implebitur usque ad superficiem aquae ipsius, quae vase continetur.

110쪽

as . Vitreus tubus AB (Tab. V. Fig. II. ) quatuor pedum longitudine, cujus extremitas hermetice obturata sit, mercurio impleatur 3 extremitas altera B immergatur vase BC, quo contineatur mercurius : hic ad altitudinem fere viginti novem pollicum sustinebitur. Aer igitur premit superficiem mercurii in vase . Ini rumentum hoc tubus Torricellianus, Zarommetrum, & Baro copium dicitur.

a 33. Si tubus recurvus AC DB( Tab. V. Fig. II.) quatuor pedes longus foramen habeat in D vesica opertum, &ipse tubus omnino plenus mercurio sit , idemque fiat, quod in praecedenti experimento , Vesica perforata, tubus AC implebitur mercurio, & mercurius, qui continetur tubo D B, descendet in vas F. a 36. Iisdem modis aqua, & alii liquores in tubis sustinentur ad disserentes altitudines , iuxta differentem eorum spe-M cificam