장음표시 사용
11쪽
Actus omnis repraesentationis mentis nostrae eviden, vel singularibus, vel universiibus seu noti nibus, subjecti vel praedicati, ut Vocamus, vices agentibus, et re inrmatione , vel negatione uniusiceae, seu notionis, de altera, id es, ex intuitu
mutua continentire omnium notarum unius in notis
alterius, vel contradictionis & exclusionis notarum completarum unius ab altera, componitur. Experientia intima testis est. Ut igitur evidentia realis in mentis nostra reis p sentationibus γ judiciis obtineatur, opus es, ut mens claro intuitu veritatem logicam tum idea- rum aiaque notionum subjecti γ' prindicati, tum af- mationis , uti negationis unius de altera, in judiciis discernat.
sinctarum PRAESENTEM actu ex erimur sen externo ; quatenus ideas earum, sua, sensuales UO-camus, ita in nobis exoriri percipimus, ut mentis intuitu in eas conjecto eas discernere quidem possio' mus; sed ut tamen adsint in mente ut plurimum; etsi nullum mens nostra in eas obtutum conjiciat. Inde vero, . quod illae ideae valde variabiles in exi. stendo sint, ac modo adsint, modo iterum EUaneseant ex mente; in primis colligimus, i. rationem exissentia ultimam illarum idearum sim alium in mentis no ra sentia, attributis, vel accidentibus intrinsecis, contineri non posier si enim in essentia Vel. attributis mentia contineretur, illae ideae, uti essen.
12쪽
. essent:a ipsa mentis, sic & ipsae in variabiles scirent: in ac dentibus autem, quae ipsa varianilia sunt. ratio ultima nullius rei, saltem completa, inesse potest. Colligimus it.. ex eo, quod mens nullam actionem immanentem propriam in ipsis ideis senis statibus, conjecto in eas sui ipsius intrmiscas moisdificationes intultu, discernat quam tamen semper discernit, cum ipsos istos intuitus & conscie tias suas reflexo intuitu cons derat mentem ipsemne quidem immediatam caussam incientem esse tymrum idearivm I sed eas ab alio ente extrinseco esse,
quod ipsum eo nomine prasens nobis esse ob mfari, dicimus ; quod ejup actionem in liuo effectu
suo, nempe n ideis illis ab extrinseco ortis, experiamur ; in quo ipso effectu, tanquam in rationato suo, entia extranea, ceu eausas illius, & rationes suffetentes existentiae ejusdem. cognoscimus, &discernimus. Neque enim extis uobis actu prasentis nomine aliud concipimus, quam quod actu ratio suffciens est existentiae alicujus determinationis nobis in trinsecae. Ill. Denique caussae immediatae emeienti ideas nostras sensu ares plus non tribuimus, quam quantum virtutis effetentis in il Iis id eis, ceu effectibus, relucet. itaque ex ideis issis immedici aliud extra nos niMI. nisi corpora, concipimus, ceis ea ta earum immediatas, id est, talia composita materia ia; quae ex simplicibus substantiis denique coalescant, Vi repulsiva & attractiva praeditis. At. que ista ratio est, cur ex ideis sensualibus non immediate existere jeu Deum, seu alium DEO inse- . ri 'rem spiritum, colligamus; quia videlicet, etsi DUUS . vel alius etiam spiritus inferior, easdemideas immediare in mente nostra sortassis essicere possit; tamen in illis effciendis non virtutem spiris
tualem proprie dictam, sed virtutem soli materiae A s ' pro
13쪽
propriam, in mentem nostram exerteret: non est autem caussae immediata emetenti plus tribuondum virtutis; quam quantum ex ipso effectu relucet, ceu ex rationato suo. Atque se princise modus es, quo in cognitionem exsentia corporum extraneorum, totius mundi cor,breisimpliciter pervenimus; ex quo ipso tamen ulterius ad caussam ipsius mundi rem porri ultimam progredimur.
experiri praesentem existentium corporum ἶ negavit tamen, nes experiri ullo externo sensu eorum innustum in eorpus nostrum , & hoc mediante in animam; volui que, nos solum experiri tum idearum sensualium, tum utriusque motus, tam nostri, quam aliorum corporum. eoexistentiam. At enimvero sesellit & se illustria Philosophus, & plerosque alios secum in errorem traxit: Gquidem influxum extranei entis in animam nostram intuitu proprio certissime in ideis sensualibus experimur e modo, quo eadere is, si actu detur, sub experi tiam nostram praeelse posset, & deberet. Cum enim mens intuitu suo immediate nihil intueri ac proin experira possit, nisi quod in ipsa ut subjecto inest: idcireo non illud
immediata experiri ae intueri potest, quod in ente extraneo, seu corpore innuente, ceu ratio sufficiens existentiae idearum sensualium inest, ac ratione cujus corpora agere
in animam dieuntur ; sed illud solummodo, quod emactionis istius intranea ess ectus in mente ipsa exoritur a que i nesse de novo incipit. Quod si tamen in istora νον in se exorto clam mens proprio intuitu detegat & experiatur, illum & variabilem, nee immediata sua ipsiua actione In se exortum esse; experitur hoc ipso, illas ideaa
14쪽
& novos In se exortos effectus esse ab ente extraneo. tanquam a causa immediata aeque ae ultima; sive jam idem numero Ens extraneum sit utraque haec caussa, sive eorpora extranea sint immediata solum causa emetens, DEUS autem aliquis existat ceu ratio omnium ultima. Interim dis eatissa immediata plus sub experientiam mentis haud eadit, quam virtus corporea ἔ qualis sola prae ei se in essectu relucet.
EXISTENTIAΜ PRAESENTEM TUM MENTIS NOSTRAE IPSI Us, TUM MUTATIONUM EIUSDEM, tunc
primum cognoscimus; cum sensatione intima coni Aesentias nouras de rebus extraneis siensibilibus res . xe intuemur, ae ut proprias mentis nostra actiones discernimus. Dum enim cogitamuε, nOε cogitare; eo ipso existere nos adpercipimuS.
EXISTENTIAM PRAETERITA Μ RERUM A MENTE EXTRANEARUM recognoscimus. dum
conscientias de istis olim prosentious habitas, γnunc a phanta a secvndum propriam sibi legem re. productas, nos jam olim de rebus eisdem ut pro emtibus habuisse exinde recognoscimus; quod easdem secundum omnes fui partes , quin ex. Vfurum
occaseone etiam otiorum objectorum, nunc omnino
absentium, conscientias cum certa oliqua facilitate reproducamus ; qualis facilitas in prima earum efformatione non petebat; quippe in qua ex intuitu idearum objectorum primum valde confusi Gnms ope reserionis clara distinctis conficientia de istarum partibus singulis seorsum formari. atyue aliqua iterata repetitione cujusque flvularum partium singuiaris intuitus primum illa acquiri facili ras reproductionis prisdictis debreat. Unde ex risia facilitate reproductionis elara ac disincta conscieu tia
15쪽
eia Neognoscere eum certitudine solemus, nos talueonscientias jam olim habuisse, O cum hae quidem feris successiva, vel Amultanea.
' Phantasiam non ipsas Ideas sensuales , sed solum conscientias super ipsis attentione partium singularium obiens & reflexione formatas, reproducere, exinde P tet; quod, si, e. gr. palatium, vel hortum olim ingressi,
in aliquas totalia ideae sensualis, per apertos oculos receptae. partes nullum omnino mentis intuitum coniecerimus ; postmodum phantasia, etsi ceterarum conscientias reproducat. quibus attentionem aliquando assiximus, tammen illarum, quas non ad percepimus unquam, nec u Iam ideam seu. repraesentationem reproducat , cujus i tuitu earum nune sormare conscientiam possimus; utcunque diu in eodem palatio, Mi horto, versati fuerimna. Neque dicas: obseuras nimis esse ideas illarum partium, quam ut diseerni possint. Nam tone eerte, eum praesen aderas in palatio , tam vivates & clarae esse potuerunt, ut obtutu mentis in eas defixo, eas facillime discerneres.
Si ergo nune reproducuntur a phantasia, quales tunc suere; sienti conscientiae ab eadem tales reproducuntur; qua- Iea tune erant; etiam nunc mens ideas illas obtutu in eas defixo diseernere posset. Nequε rursum opponas: etiam eonseientias obscuriores reproduci; quam ex rei praese eis intuitu primo formabantur. Nam primo reproducuntur saltem tam elare. ut proXimo quoque tempore, postquam e. gr. egressi sumus, satis vivaces appareant; etfidecursu temporis partem vivacitatis obliteratione quadam amittant: e eontra tota illa lux idearum sensualium 'momento post ablatum ex oculis obiectum prius corporeum evanesciti Deinde quod conscientiae rerum corporearum reproductae a phantasia universe obscuriores vru
16쪽
deantur . quam apparebant diu , cum primo super praesente obiecto corporeo sormabantur ; haud dubie IIudipsum in caussa est, quod illa ipsa illustris species ideae senis sualis, a luee, colore, sono, odore Sc. praesente menti impressa , deinceps in reproductione phantastica a conseientiis obiectorum sensibilium absit , . istaeque solae a phantasia , non item illa , reproducantur. Quod ipsum novum argumentum est, species illas sensualium igearum ab actione extranea corporum nasci, & conserVari, qua durante duraui, qua finiente , continuo & ipsae penitus finiuntur.
Ill. Wolfius, quod ideas ab adperceptionibus skuobtutibus animae, qui conscientias pariunt, non distinxerit; etiam in conceptu memoria, id est, cognitionis edit stentiae rerum praeteritarum, a Vero aberravit, docens: ex eo mentem recognoscere cogitationes jam olim habitas , quod rei idea nunc iterum obveniens excitara in nobis ideas rerum nunc absentium advertatur, quarum N i famembrum fit. Ut errorem certo cognoscas; quaelo primum: quo ex indicio mens cognoscat, ideas istas ab idea rei nune obvenientis excitatas esse absentium potius rerum, quam praesentium, ideas, prima Vice a se acceptas. Cum enim anima circa solas ideas rerum sensibilium obtutu suae conscientiae versans nE quidem de semet ipsa adhue cogitet, nec sui sibi eonina st; quo 'pacto ex solo earundem reproductarum idearum sensualium intuitu recognoscere poterit, se jam illas habuisse Τ At contra in conscientia, ceu actione propria, primae ct secundae prcductionis diserimen, ex diversa facilitata ortum. sensu in timo necessario advertit. Deinde quaero ulterius: squis velo obductis oeulis in aulam solus introdueatur, in qua sol
17쪽
solus item olim diversat G fuerat; nonne reducto velomost visam a se jam ante aulam istam recognoscet 8 AN qui hic ideae rerum absentium ut interveniant necesse non est: phantasticae autem ideae si hae aliud non sunt, quam ipsae pristinae sensuales de aula jam olim habitae , & aphantasia reproductae prosecto hoc in casu cum sensu libus actu praesentibus ideis ejusdem aulae confundi plane debebunt. Unde ergo talis homo recognoscet, eandem aulam jam a se visam, nisi ex facilitate . qua singulas aulae partes recurrentibus pristinia conscientiis sine omni nova reflexione, aut singulari attentionis & mutuae comparationis conatu, discernere , & earum singulares conscientias efformare se experitur, & intime sentity Solus ergo iste genuinus memoriae rerum praeteritarum, propria experientia perceptarum, conceptus est.
. ceterum quod hic de memoria rerum praeferit rum, quae extra mentem sunt, diximus 3 idem adcommode valet da ΜΕΜORIA MUTATIONUΜ PRAETERITARUM XPSIUD ΜENTIS NosTRAE ; quas ipsas olim in mente no. stra evenisse ex simili Deilitate reproductionis sensationum intimarum, olim de eis praesentibus habitarum, recognoscimus.
EXISTENTIAΜ FUTURAM SEU RERUM EXTRA NOS, SEU MUTATIONUM MENTIS IPSI Us, prinvide
mus ope memoria de uniformi experiMntia praterita; qua semper ex similibus iisdemque prorsus ante-ceontibus similia eademsue consequi nos expertos esse meminimus r unde sit, ut, cum eadem pror Gnunc iterum adesse antecedentia esiquando. vel alicubi , observamus, eadem ex eis consequentia extis, tura
18쪽
tum expectemus, cum certitudine quidem , id est, eum 'ma es' secura prorsus expectatione ς si mem ria uniformem prorsus prateritam nostram fimo aliorum hominum9 constanterque eandem expe. νientiam 'interitam nobis suggerit; cum pro abi.
litate contra vel incertitudine, majore, vel mino. re ; pro eo atque magis minusve uniformem, non ta. men consanter eandem experrentiam nos habuisse olim , meminimus.
I. In universe itaque nostra de rerum exissemeia cognitione hic ordo, quidem necesario, tercedit, ut primo res externas corporeas actu pν fentes ope sensus externi cognoscamus ἔ inde vero sensatione resera in hanc nostram de iliis cogitatis . . nem nos ipsis , id est , mentem nostram itidem in Irresens existere advertamus: tum vero post tempus ope memoria nos res prindictas externar sensibiles, atque etiam proprias de illis confrientias, ceu mentis i ius mutat senes ,- reflexa sensitione prasientes olim habuisse, αα ue prateritas illas esse, record mur : ac denique ut frequentius recurrente eadem tinformi experiencta prasente eorundem fis antec dentium e se consequentium, deinceps ex prissentiabus actu antecedentibus Amilibus eadem futura conis sequentia pravideamus. II. Omnis ergo nostra de rerum exsentiis eo-gnitio a sensu externo inripit; nec quid ipsi prateritum meminisse Ex PROPRIA NOΤ1TIA quae hie alienae auctoritati opponitur pseudius, nec futu
stum pravidere; nis quod i prasens aut sensu ex
terno in rebus extraneis, aut sensatione intima resera in mente nosera propria, experti sumus. 13. Quo.
19쪽
Quoniam in rebus actu existentibus nihil indeterminatum esse potest ; quod autem omnimodis determinatum est, res singularis est: idcirco prima nostra de rebus exissentibus cognitiones rerum sis. igularium actu nobis prinsentium cognitiones sunt' praec. 11. Prima nostra eognitiones rerum singularium
actu nobis prasentium conceptus earum admodum compositos id est, ex determinationibus plurimis, realiter, aut formaliter distinctis, constantes no- his inerunt. De conceptibus rerum corporearum, sensu externo acceptis, id inprimis ipsa experientia constat ex divisibilitate summa minimae cujusque inoleculae sensibilis corporeae, quam tum microscOpiis, tum aliis modis detegimus. De ipsis sensationibus intimis , quibus mens tum suarum mutationum, tum sui ipsius existentiam Praesentem adpe cipit, constat, quod mens in his ipsis suis singulis mutationibus , ceu sensu externo primum eXOrtis, tot paene notas diversas ae determinationes discerisnat; quot sunt in ipsis objectis sens bilibus, quae mens primis conceptibus & cogitationibus directis adpercipit. Sic si cogito. me cog tare de corpore humano, cogito, me cogitare de capite, cogito, me cogitare de pectore manibus &c. &c. Denique cum primi nostri conceptus de rebus existentibus, singu aribus, . I a. ll. I 3. , res singulares vero omnimodis determinatae sint: necesse est, ut proinprii illarum conceptus itidem ex plurium determ nationum simultanea repraesentatione compin
20쪽
Ideas rerum Angularium exissentium , sensiuexterno er intimo primum acceptas, ceu compintas
praec. , ab ractionis analus in plures Ampliciores
resolvimus, ac singulas partiales seorsim ab stlattasiduas propriis terminis leu nominibus designamus; idque eum in usum, ut propriis his nominibus earum auditis, vel lectis, secundum phantasiae legem etiam simpliciores illae ideae abstractae seorsim sine integra composita, ex qua illa abstractione avulsa veluti ac efformata est in mente re produci deinceps queant. Sic ex intuitu compositi n-mi amrei abstrahimus conceptum partialem simpliciorem rei extensa , eolora , solida , circulari figura ispradita Θου.
Exoritur vero omnis compositio conceptuum seu idearum nostrarum de rebus flagularibus vel I.) ex coniunctione plurium subsantiarum , ut in conceptu corporis humani: vel a. coniunctione plurium notarum sentialium in una eademque βλstantia; ves 3. ex conjunctione plurium attributo. rum , vel 4. modorum, Vel S. relationum cum essentialibus notis: praeter haec enim in ente quoin cunque, simplice, vel composito, aliud non inest. Itaque pariter omnis anast iis idearum de rebus δε- gularibus quisque ab ractionum modis ab Ditur: um nempe via I. sita antia una ab aliis sub antiis
ideam eandem componentibus, e. gr. ea ut, manus , pes , a eorpore humano, vel 2. una , aut omnes essentiales nota ab aliis egentialibus aut non
egentialibus, uti animal a rationali in homine 6 c.; vel 3. attributum, seu proprium, seu commune, B a