장음표시 사용
391쪽
PARTIT IGNE s. Τροtra quos , quo tempore, am quo loco, aut quibus, facultatibus armorum, pecuniae, sociorum, earum.
ne rerum, quae ad quamque rem ociendam pertinent, posἶimus uti requirendum es. Neque s lam ea sunt, quae nobis Appetunt , sed etiam illa quae adversaritur, uidenda. Et se ex contentione procliuiora erunt nostra iun flum,sici posse,quae sua cmus,erit persuadcndum: sed curatium etia , ut illa facilia, procliuia, iucunda videamur. dissuadentibus autem aut utilitas labefactanda eis, aut liciendi dissicultates serendae, que alijs ex praeceptis,sed dem ex suasionis locis. Vterque
uero ad augendum habeat exemplortim aut recer
lium, quae notiora sint, aut ueterum, quo plus auἱtoritatis habeant, copia . Maximaeq. t in hoc genere meditatus, ut possit uel utilia, ac necesaria saepe honesis, uel haec illis anteferre, ad comm riendos autem mimos moerime proficient, si incitandi erunt, huismodi sententiae, quae ad explendas cupiditates, aut ad odium satiandum, aut ad uic scendas iniurias pertinebunt . in autem reprimen di, de incerto satu fortunae, dubijsq. euentis rerum futurarum, O retinendis suis fortunis , runt secundae; in autem aduersae, de periculo commonendi. Atque hi quidem sunt perorationis laci. Principia autem in sententijs dicendis breuia esse debebunt. non enim supplex ut ad iudicem uenit o-xator ,sed hortator atque au Ior. clare propon re, qua mente dicat, quid uelit, quibus de rebus dicturus
392쪽
dicturus sit, debet, hortariq. ad se breuiter dicenset audiendum. Tota autem oratio simplex, O grauis, est senteniciis debet omnior esse, quam uerbis. C. F. Cognoui iam laudationis, est uasionis locos: nunc quae iudicijs accommodata sunt exste- , EI'. idq. nobis genus restare unum puto . C. P. I ecte intelligis . atque eius quidem generis finis en aequitas: quae non simpliciter spe tatur, sed comparatione nonnumquam: ut cum de verissimo accu
satore disputatur, aut cum hereditatis sine lege , . aut sine testamento petitur posscssio: in quibus cause s quid aequius, aequis um ue sit , quaeritur:
quas ad caussas facultas petitur argumentationum exhs, de quibus mox dicetur, aequitatis locis. Atque etiam ante iudicium de constituendo imo iudicio solet hie contentio, cum, aut sit ne actio illi qui agit, aut iam ne sit, aut num, iam e e desierit, aut illa ne lege, sis ne uerbis sit, quaeritur: qtiae etiamsi ante, quam res in iudicium uenit, aut con . certata, aut dijudicata, ast confesta non sunt; t ' men in ipsis iudicijs permagnum saepe habent pondus, cum ita dicitur. Plus petisi, fero pet isti, non fuit tua petitio, non a me, non hac lege, non his uerbis, non hoc iudicio. Qiarum caussarumgonus esspositum in iure ciuili, quod e In in priuatarum ac publicarum rerum lege aut more plitum: cuius scientia negle Dab oratoribus plerique, imbis ad dicendum necessaria uidetur. Quare de constitu dis a tionibus, accipiendis , subeundis q. iudicijs,
393쪽
de excipienda iniqrutare a oris comm ρ, da aequitare, quod ea filo feneris eius sunt, ut νqstamquam in ipsium iudici an saepe . dilabantur ι tamen ante iudicium tractinta uideantur, pavllit Ium ea separo a iudiciis, tempore magis agendi ,
quam di militudiae sp aer qIae de iure ciuili, aut de aequo O Maeo disieptantur cudunt in eam formam , in qua, quale quid sit , embigitur, de qua disturi sumus, quae in aequi
tale est iure maxime confiitit. In omnibus igitur caussis tres sunt gradiis x quibus unus est quis capiendus est , phi res non queas, ad remem' - . P m aut ita consiIlendum en, ut, qAod o biscitur , II- neges: aut illud, quod ZIum fa, aere , neges eam uim habe e, atque id es se, quia aduersarius criminetur . Aut si nsque de facto , neque de adii appellatione ambigi poteri, id, quod arguere, neges tale esse , quale se e dicat r IIumese, quod feceris, soncedendum ve defendas.
Ita primus ille statu quasi confli Iio cum ad
inersanis , conte Iurae quadam ; fecundus iaetutem desinitione , atque descriptione aut informatione uerbi; tertius aequi, ueri, reἱIi, O bu mani ad ignoscendum disputatione tradIandus eIn . Et quoniam semperis, qui defendit, nonsolum re- snat oportet aliquo statu, aut infitiando, aut de finiendo, aut aequitate opponenda, od etiam rationem finiiciat recusitionis jae diprimus illectatus rationem habet iniqui criminis , ipsam nega-
394쪽
φιod negat factum, rationem aut potest, aut d bet, aut solet reddere. Itaque in his cavis eadem est prima quaestis,odisi-tatio es extrema. In illis autem, ubi ita dicitur, Non minuit maiest tem, quod egit de Caepione turbulentius. Populi enim dolor iustus uim illam excitauit, non Tri- buni adtio. Maienas autem, quoniam est magni-ιudo quaedam populi R. in eius potestate ac iure retin o , aucta est potius, quam diminuta. Erubi ita refertur, Maiestas est imperii atque in omni populi dignitate; quam minuit is, qui per uim
multitudinis rem adseditionem uocauit: existit illa disiceptatio, Minuerit ne maiestatem, quiu luntate populi re vagam est aequam per uim egerit. In his autem caussis, ubi, aliquid rectes :Ectum , aut concedendum esse DIIum defenditur,
cum est D Ii subiecta ratio, sicut ab Opimio, Iure feci,salutis o nium et conseruandae reip. causesa e relatumq. est ab Decio , Ne sceleratissimum quidem ciuem siue iudicio iure ullo necare potuistia oritur illa disceptatis , Potuerit ne recte salutis
reip. caussa ciuem eversiorem ciuitatis inde arum necare. Ita disceptationes eae, quae in his controuersijs oriuntur, quaesiunt certis personis O te-poribus notatae, fiunt rursus infinitae, detrastisstemporibus O personis , rursum ad consultationis formam, rationemq. reuocantur. Sed in grauissimis firmamentis O illa ponenda sol, si qua exseripto legis, aut testamenti, aut uerborum ipsius. Ba a iudicii ,
395쪽
iudicii, aut alicuius sipulationis, aut cautionis opponuntur des simi contraria . hoc quidem genus in eas caussas incurrit, quae contentura continentur. quod 'a DcIum negatar, iungui ron potcn scripto. ne in desinitionem qui it ni genere scripti ipsius . nam etiamsi uerbum alia quod descripto definiendum es, quam uim habeat; ut cum ex testamentis, quid sit penus; cuticum ex lege praedii quaeritur, quae sunt ruta caesa: ton scripti genus, sed uerbi interpretatio contro- siam parit. cum autem plura significantur scripto , propter verbi aut verborum, ambiguitatem , ni liceat ei, qui contradicat, eo trahere significationem scripti, quo expediat, aut selit paut, etiams ambigue scriptum non sit , vel a uerbis uolanta em sententiam scriptoris abducere, uel aliose eadem de re contrarie sicripto dis dere; tum disceptatio ex scripti contentione illit,ut in a biguis disceptetur; quid maxime significeturi: inscripti sintentiaes contentione, utrum potius sequatur iudex: in contrariis scriptis, jutrum ma ni sit comprobandum. Disceptatio autem cum sonuit ut a, proposiva esse debet oratori, quo OMnes rXumentationes r irae ex inueniendi locis ni claritur . clod quamquam salis si ei, qui pidet quid in quoque loco lateat, quiq., illos locos
tamquam thesalirox aliquos argumentorum n atos habet: tamcn ea, quae sunt certamum caussarum propria, tangemus. In conisura igitur, '
396쪽
cum est iis infitiarido reus, accusatori haec duo pr ma sunt, sed accusiorem pro omni a Iore, O petitore appello: possunt enim etiam DP accusatore in cauis haec eadem controversiarum generiuersari sed haec duo sunt ei prima, caus a, ventus inaussa mappesso rationem efficiendi; mei; ti id , quia esctum . Atque ipsa quidem partitio causarum paullo ante tu suasionis locis distributae. enim in consilio capiendo futuri tem
porix raecipiebantur, quamobrem aut utilita te .uiderentur habitura , aut oscinadi faculta rem, eadem, qui de fa Ioargumentabitur, collia gere debebit. quamobrem est utilia illi, quem arguet, fuisse ab eo effici potuisse demonstret . .
Vtilitatis coniectura mouetur, i illud, quod a guttur, aut 'e bonorum, aut malorum metu fecis-Je dicitur: qi d sit acrius , quo illa in utroque genere maiora ponuntur. Spectantur etiam ad caussam facti motus animorum ,si ira recens ,si odium
uetus, si ulciscendi studium, si iniuriae dolor, si honoris ,si gloriae ,si imperii ,si pecuniae cupiditas,si periculi timor, si aes alienum, si angustiae rei familiaris, si audax ,si leuis,si crudelis',si impotens ,si incautus, si insipieus, si amans, si commota mente,si uinolentus ,si cum spe siciendi ,si cum opinione celandi, aut ,si patefactum e fiet, d pellendi criminis, uel perrumpendi periculi, uel in longinquum tempus disserendi: aut si iudicii poenilauior, quam filii praemium: aut si facinoris uo- ΒΓ a luptas
397쪽
PARTITIONES. Is m aut Gugere, aut occulta re non posset, ut ita apertus esset, ut locum crimini relinqueret. Communis ille contra locus , audaciam temeritati, non pru dentiae esse coniunctam. Sequitur autem ille locus ad augedum, non esse exstentandum, dum fateatur, argumentis peccata conuinci: et hic etiam exempla ponentur. Atque haec quidem de argumentis. Sin autem erit etiam tentum facultas: primum,genus erit ipsum laudandum,dicendumq. , ne argumentis.
teneretur reus, ipsum sua cautione fecisse, testes effugere non potuisse. Deinde singuli laudentur. uae autem essent laudabilia, dictum est. Deinde etiam argumento firmo, quia i en saepe falsum est, posse re te non credi: uiro bono O firmo, sine nitio iudicis non posse non credi. Atque etiam,si obscuri testes erunt, aut tenues, dicendum erit non esse ex fortuna fidem ponderandam, oe eos esse cuiusque locupletissimos testa, qui id, de quo agato, fucidime scire pol t. sit quaestiones habitae, aut postulatis ut habeantur, caussam adiuuabunt; confirmandum genus primum quaenionum erit, dicendum de vi, doloris, de opinione maiorum , qui eam rem totam, nisi probassent, certe repudiassent; de innitutis Atheniensium, Asodiorum, doctissimorum hominum, apud quos etiam, id quod acerbismum es, liberi , ciuesq. torquentur; de nostrorum olim prudentissimorum hominum institutis; qui cum deseruis in dominos quaeri noluissent, de ince. Ila ta emo coniuratione, quae facta me Consue., Bd 4 ess,
398쪽
en, quaerendum putauerunt. Irridenda etiam sputatio es, qua solent uti ad infirmanos quasi . nes; et meditata, puerilisq. dicenda: tum facienda,ides, diligenter ebe,. ne cupiditate qaasitum:
di IV. quaestionis argumentis, O contentura ponderanda. Atque haec accusationis fere membrassent-Desensionis autem primum infirmatio causi a ram,aut non fuisse, aut non tantas ut voti bisuli, aut commodius potuisse idem consiequi, aut non iis
esse moribus, aut non ea Mita, alit nullas animi mo tus, aut non tam impotentes fuisse. Facultarim autem in ranatione utetur,si aut uires, aut anisnu' 'acit copias,aat opes ab Ogse demonstrabit: aut adi intam tempus, aut locum n idoneam, aut multos arbitros , quorum crederet nemini: aut non se tam ineptum, ut idsusciperet, quod occultare non posset; neque tam mentem, ut poenas, ac iudicia con- .um rei. Consequentia amem diluet exponendo non esse illa certa indicia DII quae etiam nullo a
misso consequi post ent: consiste q. in inguilis: ct ea adit eorum, qaae ipse adta e e dicet,propria esse defendet potius,quam criminis; aut, sbi cum accu-, satore communia essent, pro periculo potius, quam contra salutem ualere debere: testiumq., et quaerisionumgenus uniuersi , et quod poterit in singulis, ex reprehensionis locis , de quibus antς dicitum
est, resiliet. Harum caligarem principias 'iciosa,
ad acerbitatem ab accusatore ponentur, denunciabiturq. insidiarum commune periculum , excitabunturq.
399쪽
la conflati criminis , collectamumq. suspicionum,
er accustoris insidiae, O item commune periculum proferetur,animi q. admisericordiam allicini tur, O modice beneu olentia iudicum colligetur. Narratio autem accusaforis erit quasi membratim
gesti negoti fustisisse explicatio ,sparsis omnibus
argumentis , obscuratis defensionibus. Defensoris aut praeteritis, aut obscuratis fulicionum argumentis, rerum ipsarum euentos erunt, cassesq. narrandi. In confirmandis autem mstris regumentationibus, infirmandisq. contrartiis ,saepe erunt ac casatori motus mimori incitandi, reo mitigandi . Atque haec quidem utrique maxime in peroratione facienda, alteri sequentatione argumentor o coaceruaturae uniuersa; alteri, si plane caussam redangvendo explicarit, enumeratione, ut quidque diluerit, O misi ratione ad extremum. C. F. Scire mihi iam videor quemadmodum coniectura re Elanda sit. nunc de desinitione audiamus . C. P. Communia dantur in isto genere accusatori defensi riq. praecepta. uter enim desiniendo desiribendos uerbo magis adsiensiιm iudicis, opinioneq. penetra rit; et uter ad com me uerbi uis, et ad eam praeceptione quam inchoatam habebunt in animis ii, qui audient, magis' O proprius accesserit; is uincat necesse est. non enim argumentando hoc genustra Iatur ,sed tamquam explicando excutiendoq.
uerbo: ut se in reo pecunia aboluto, rurshsq. reuo -
400쪽
in satisne defendat.Desinor autem Me quae proposui, aequitate nitatur: O ea cum secum faciat,non re,sed deprauatione verbife urget i quaeratur. Quo in genere per censere poterit plerosque inueniendi locos. nam O similibus utetur, Ohontrariis, O consequentibus, quamquam utemque, ta en reus , nisi plane erit absurda caussa, frequentius. Amplificandi autem caussae, quae, atrui cum digredientur a caussa, dici flent, aut ruperorabunt, haec uel ad odium, uel ad mistrico diam, uel ad omnino animos iudicum moueridos ex iis, quae sunt anteposita, sumentur ,si modo revum magnitudo, hominum ue aut inuidia, aut dignitas postulabit. c. F. Habeo ista: nunc ea, quae,
cu qualest quippiam disceptatur,quaeri ex utraque sarte deceat, uelim audire . C. P. Confitentur
in illo genere, qui arguuntur, sed id fecisse ipsum,
in quo reprehenduntur. sed quoniam iurese fecisse dicunt: iuris est omnis ratio nobis explicandae quod diuiditur in duas partes primas, naturam, atque legem O utriusque generis uis in diuinum, in humanum ius est distributa. quormn aequit tis est unum, alterum religionis. Aequitatis autem uis est duplex: cuius altera dire Ii, O veri, iusti, or, ut dicit'r, aequi O boni ratione defendituri altera ad uicissitudinem referendae gratiae pertinet: quod in beneficio gratia, in iniuria
ultio nominatur. Atque haec communia sunt naturae , vique legis: sed propria legis O ea, quae scripta