장음표시 사용
581쪽
Trigo PHRASTUS apud STOBAEvΜ Serm. XLII. tradit. Ideoque lex erat: κηλευθον κατα την αβροιν, in foro ne menIiantur. Laudat hanc legem HYPERi DES apud II ARPOCRATiONEAi & DLMosTΠΕ-NEs in Leptinea: idque agoranomi religiose obseruabarat, ad' quos aeque, ut ad aediles curules in foro roinano, rerum venalium, cura pertinebat. Ita enim HARPOCRATioNeos descri-hit: Αγουνομοι οὶ κατα την αἰγοών ωνια διοικῶντες αρχοντες Et vLpi Avus ad Demosthenis Timocrateam: Dι-οἐποπὶης των ωνίων τῆς άγορής. Vide SAΜUELEM PETi TvM Gm veni. ad Leges Atticas p. sis. Itemque τους ἰχθυοπώλας ραωνειν
τὰς ἰχθῆς σαπρῶς: Pi lcarii pisces putres aqua ne riganto. UI. Ex his sontibus credimus promanasse edictum aedilitium. Porro laudantur&a CICERONEL. Ide oriri. Venalium vendendorumque leges siue Manlianae,si ueMamilianae, siue denique Manilianae. Sed hoc posterius verius videtur. Exstat Manilii huius, non sane Marci Manlii, ut FoasTEnus opinionis errore tradit, sed Manli Manilii P. F. P. N. ut eum describit tabula Kapitolina A. V. 6o . nummus aereus, apud GOGιUAlιnsa. - sti, p. 39p. cuius & libri tres iuris ciuilis, S scripta editam volumina exstare Pomponius in I. a. de O. I. s. v. perhibet. Sed &.vARRO L. II. de rusi. e. a. se ad leges hasce Manilias refert. Quando inquit: In emtionibus ime utimur eo, quod lex t Manilis praescri t. In ea enim venditione pecu dum ahi plura, alii pauciora excipiunt. 2uidam enim pretio facto in singulas oves, ut agni chori duo, pro uua oue annumerentur, ct si cui vetustate demes absunt, item binae pro gulis ut procedant. De reliquo antiqua fere formula utuntur. Cum emtor dixit e Tanti sunt mihi emtare Et ilis responditi, Sum, crevi omi r nummos, emtor stipulatur prisca formula sed Marceoues, qua de re agitur, Γων recte ese, uti pecus ouillam, quod recte sanum est, extra luscam , surdam, mimam ides, ventre glabro, neque de pecore morboso esse, habereque recte licere, haec sie recti fleri spondes ' Et cum id factum est, tamen grex δε- minum non mutauit, nisi i aes a umeralunt. Nec non emtor potes ex emto vendito litam damnare, se non tradet, quamuis non soluerit nummos, ut iste emtorem, smili iudicio, si non reddis ' ιium. λι capite s. Eos cum emimus domitos, stipulamur e r LAs
582쪽
est boves sianos esse, noxi questrasaris Cum emimus indomiιosfiern Re iuuencos sanos recte deque pecore sano esse noxis vepraestari, nondesne' Paulo verbo haec, quι Manrtis actiones sequuntur, lanii qui ad cultrum boum emunt, O qui ad altaria, hostiae sanitatem non solent sipulari. Et C. Vii. Emtis equina milio fere ae boum 9 asinorum, quod eisdem rebus memtione δε- minum mutat, ut in Mamilii actionibω sunt perscripta. Vii. Denique quod ad edictum ipsum huius partes ita
collegit BRissoΝius de Formia. L. II. . m. an. Gi mancipia vemdunt, certiores faciunt emtores, quid morbi vitiive euique Arcuis fugitiuus er uest, noxave soluim non Νr eademque omnia cum mancipia venibunt palam recte pronuntiantor Quod
se mancipium aduerseus ea venisset, siue aduersus quod dictumpromissumuefuerit, eum veniret, fuisset: Quod eiis praesari oportere dicitur, emtori, omnibusque ad quos ea re pertinet, im
dieium dabimus, ut id mancipium redhibeatur. Sed quid autem pos venditionem, traditionemve deteriuου emtoris opera, familia procuratoribue eius factum erit: Siue quid ex eo post venditi nem natum, aequisitum fuerit: S F quid aliud in venditione ei accesserit, siue quid ex ea re fructus peruenerit ad emtorem, τι ea omnia restituat. Item squas accessiones ipsi praestiterit, vi recipiat. Ite si quod mancipium capitalem fraudem admiserit, mortis consciscendae sibi causa quid fecerit, inise hamum despugnandi causa ad besi in intromissus fuerit: ea omnia in venditi
ne pronuntianto. Ex his enim causis iudicium dabimus. Hoc
amplius, se quis aduersus ea sciens dolo malo vendidisse dicetur, iudicium dabimu . Eodem Edicto additum Ulp. scribit: Et
quanta pecunia pro eo hominesoluta accessionisue nomine data erit, non reddetur z cuiusque pecun te quis eo nomine obligatvi erit,
non liberabitur. Qui iumenta venaeum, palam recte dicunto, quid in quoque eorum morbi, vitiique sit: utique optime ornata vendendieausa fuerint, ita emtoribus tradantur. Si quid ita factum non
erit, de ornamentis restituendis, iumentisve ornamentorum nomine, Disiligod by Coos
583쪽
mine redhibendis, in diebus sexaginta: morbi antem vitiive causa in iis, faciendis, in sex mensibus: vel quo minoris ctim υ nirent, furrint, in anno iudicium dabimus. Si iumenta paria simul venierint, is alterum in ea causa fuerit, uti redhiberi de beat, iudicium dabimus, quo utrumque redhibeatum ume de
sumentorum irat ediximus, de cetero quoque pecore omni, Temditores faciunto. Nequis canem, verrem, minorem ap= um, Iupum, ursum,tantheram, leonem, aliudve quod noceret animes, siuesoluta
siue algigata: S contineri vinculis, quo minus damnum ,- ferant, non posnt: qua vulgo iter flet, ita habuisse velit, ut cuiquam nocere damnumue dare p. D. Si aduersus ea factum erit, homo liber ex ea re serierit, solidi ducentre si nocitum homini libero esse dicitur, quanti aequum bonum iudici videbitur,
condemnetur. Caeterarum rerum, quanti damnum datum, factumue sit, dupli. Addit GELLivs L. IV. C. a. in ligo aedilium curulium edicto, qua parte de mancipiis vendundis cautum erat,
scriptum sic fuisse. Titulus seruorum singulorum, ut scriptus sit, curato, ita ut intelligi recte possit, quid morbi vitiive cuique sit: quis fugitiuus errove sit: noxave scotus non sit. Quare non dubito edictum a Triboniano pro moribus sui seculi interpolatum esse, & quia mancipiis titulos.appendere desitum iam erat, expundi, haec verba fuisse, quae procul dubio ab initio sic habebant. Iui mancipia via iumenta vendit, titulus seruorum singulorum vi scriptau sis curato, & quae sequun
VIII. Videamus nunc, qui commentariis illud illustrauerant olim ICti. Inter hos occurrit EATo, quem CICERO de Orat. laudat iuris ciuilis omnium peritissimum Et Liv. LXXXIX. C. o. prolixe eum laudando in pace si ius consuleretur, peritissimum filisse testatur, quod & ipsum vALERi vS MA-xivvs L VIII. C. I. testatur. Hunc ad edictum scripsisse certe de his, quae ad edictum, respondisse apparet, quod Ulpianus
584쪽
mis I. ro. S. I. Catonem testatur scripsisse, cui digitus de manu . aut pede praecisus sit, eum morbo lum esse. IX. Deinde & A. Ofilius olim extitit interpres huius edicti,ut colligi potest ex L I. Io. .ctu. q.7. h. t. Laudatur&Sextus Caecilius I. r . h. t. Sextus Pediu S, in I. D. I . . u. V. Jo.3I. O . de AEdit Edict. Aristo. I. 3o. h. t. Vivianus I. I. OLII. h. t.Cainius Trebatius I. LII. νή. h. Cassius Longinus tr7. O G. Caelius Sabinus L . I. ao. u. cf. N. h. t. T. Caius libros duos scripsit ad aedilitium edictum. Ex priore L 3. U. I. u. a 26. v. o. EX PO- steriore t D. 32.37. in Pandectas a Iustiniano sunt receptae. Ue4nuleius Saturninus ex cuius libro quinto de auctionibus sumista est Los. h. t. Domitius Vlpianus in octoginta libris, quos ad edictum dedit in libro 7 . egit de hoc edicto, quod exstat in I. U. h. t. ex cuius libro So. desumta quoque est L s. h. In libris quinquaginta & uno ad Sabinum fuit liber unde sumta ν.
h. i. Ex libris decem Disputationum eorumque octavo est l. M.Li. Praeterea commentariorum ad hoc edictu in libros duos adornauit, ex quorum priore LV. de Legib. I. 3l. de pact. I. . . L I. Io. II. I . I. N. II. 23. F. ar a 3LILIDA' Q. h. t. 9 L G. de Euri. Ex
posteriore L 3I. ψo. a. h. t. o. I. 11. de GH. Iulius Paulus in libro sexagesimo nono ex octoginta illis, quos ad edictum scripsit,'ontulit Triboniano legem D. h. t. In libro primo , Quaestionum, quorum viginti sex conlacerar, habetur id caput, quod L ses huius tituli constituit. Ex libro quinto Quaestionum est l. v. h. t. Ex eiusdem libris viginti tribus Rosponsorum, & quidem ex eorum quinto petita est LyI. h. t. Ex libris sexdecim ad Sabinum nempe XI. est Ly. I. II. I QR h. t. Scripsit idem Paulus S libros duos ad edictum curulium. Ex
de V S. 2Elius Marcianus scripsit inter alia & quinque libros re-gglarum, ex horum libro tertio depromta est sa. h. t. Herenis nius Modestinus,libro octauo differentiarum dedit legem D. h. t. X. Caeterum post inductu in in Occidente Ius Iustinianum methodicis tractatibus exposuisse comperimus aedilitias
585쪽
. STRvNK. qui meditationes suas aedilitias potissimum ad venditiones equorum direxit. Qui vero ad Titulos Digestorum di dicis commentaria scri plerum, eorum sunt quam plurimi,& non ignotis ideoque eos referre supersedeo. Haec de Origine & commentatoribus Edicti FEdilitii dixisse susticiat. Iam ipsam eius iurisdictionem, & quam dixismus, partim in cautionibus, partim constitisse & in actioni-b is, videamus: Et primu quidem de CAvTIONIBUS. CAP. II.
CAutiones aedilitiae duae sunt: Prior ut venditores, quod
vitii morbique latentis. scirent, in vendendo pronunciarent l. l. LRI. b. t. Altera, ut si emtores vellent, stipularentur in re . vendita vitii nihil esse, veluti seruum fugitiis um, aut erronem non esse III. Ol. δειν de Euict. Non infama tae alicuius nationis esse L Item iumentum aut pecudem hodie esse & bibere, ut oportet d. LII. Hae sunt illaestrupulationes quas legibus Manilianis propositas supra ostendi. mus. Quod neque pronunciatum esset vitium, neque stipulatio interposita, datur emtori intra duos menses actio redhibitoria, aut intra sex menses, quanti emtoris interest. d. Lath. Sed praecipua cautio aedilitia suit; Habere licere, quae ad vitandum euictionis perieulum pertinebat, si sorte res aliena venderetur, quo nomine, si res pretii alicuius esset, veluti se Vus, equus, bos, duplam stipulari licebat. Viliorum rerum n mine simplum. tantum stipulabantur I. v. g. l. fit. de Din. Quae stipulatio, quia aedilium edicto instituta esset, inde aedi- icta fui: Io ride V. O. quamuis & praetoria dicatur, quoatoris iurisdictione velut demessa suerit de rem litia dicta fuine praetoris ιοr. stipui.
586쪽
II. Sed haec cautio regulariter nuda repromissione comstabat, neque in ea fideiussor adhibebatur usitato, nisi aliud convenisset. I. I. 37. LV. de Din. LLI. f. de Praetor.sip. I. U. I. U. 1. de iureiur. Quanquam Paulus scribit, aliam in vulgus receptam opinionem fuisse, ut fideiussor ob euictionem daretur. d. I. 11. de euire quem vulgus, ut ait Vlpianus, secundum auctorem vocabat d. l. Me ict. Cuius opinionis causam noTOMA DNus suspicatur, quod in mancipationibus regulariter Vas daretur. Viae Epitomen. de contris. emi.
De Actionis Redhibitoriae Natura.
UT itaque ab mitio es re integra, ne fraus committeremtur, caueri solebant contrahentes; ita si iacta iam suisset, actionibus succurrebant aediles. Fraus autem dum hus modis committitur, vel reticentia morbi vitiique latentis, vel dicto promissove non praestito. Ex hac retieentia duae ab aedilibus propositae sunt actiones; Redbibitoria, & Gamu minoris, seu AMιmatoria. II. Dicitur haec actio a redhibendo Redhibitoria. I. Πι. I. pr. I. I. g. 7. I. FI. g. r. I. M. eum Lses. I. V. pr. O g. r. h. s. l. a. ct L 'CAMil. a I. Et iudicium redhibitorium L ιδ. . h. t. Graecis dicitur Glossae Latino-Graecae: Recti-
- άρχάς τι, αιτίαν. Id est, vendita struo, si quid morbi sit, flnon reaedixerit venditor ν permittit lex emtori disieptare eum vendente, causa apud meti rarum cognita. HESYCHlvs ἀναγωγη, ἡ των προθώτων ἀνδρου πρΘων αδ-ς, ἐχοντων ἀι uera ἀνα. Est autem redhibere, facere, ut rursus habeat venditor, quod habebat. Guod quia reddendo fiebat. ideirco redhibitio est ap- . , pellata,
587쪽
pellata, quasi redditio. I. M. pr. 1. eoae tit. PLAVT. MOSTELL. ἀαγγ a. restibere haut liceret. HILARIus in Matra. e. ar C ars redhibenda esse quae Caesarissunt. Vide EraΥvM in Redi λι-, dcrescribe, Redibitum. Redibisum, ait, id proprie diciatur, quod redditum es improbatumque, sequi dedit, idem rursius coactus est habere id quod ante habuit. Est ergo redhibitio actus. quo res emta venditori redditur &sc venditio resoluitur L . . ap. re cc Ir. el amitt.psi Fit autem ea vel ex conuentione et aucioritate legis. Conuentione fit paetitia redhibitio. Sevocatur paetum de retrouendendo, reuendendo, redimenco. Qun vero fit auctoritate legis & magistratus, est, cum actio intentatur an eum, qui quid vitio corruptum commutauerat, ut cogatur pretium restituere, & quod tradiderat metacis, recipere.
III. Sed quaeritur, an haec actio sit propria actionis oricιes, an vero tantum quatitas adiecta actioni emtip Vetustissi-Πu interpretes, PETRus & IOHANNEs, teste IOHANNE FABRO ad D. M AEduit. act. putarunt , cum fraudes S mendacia in emtione temper multiplicarentur, aediles curules de vitiis reis rum proprias induxi lle actiones. Aqua opinione recessit AZoin summa Codicis, ut & IACouus de ARENA teste ALLERICOROSA TE ιn Euhr. Cod de Aidit act. n. r. AZonem secutus est A vR-- ι. . pr. voce Edictum h. t. existimans, aedilitias adtioneseile adiectiones, quam sequitur DONELLus in comment. b. t. c. oc recentiores plerique Vinantes, sicut de peculio dicuntur actiones, quae ex contraetibus filiorum sam. aduersus patrem cantur, non quia sint actiones vllae, quae ex peculio ita antur, Cum v. g. depositi actio etiam ex re sit, quae apud filium-t- m. deposita est. si tamen exinde aduersus patrem agatur, dicitur aetio depositi, cum adiectione de peculio: Ita & redhi. dationem propriam actionis speciem non esse, sed actionem exemto, cum hac adiectione; ad redhibendum.. IV. Verum enim vTro, ut undae, quo a fonte propiores ata liquidiores manant, ita quae propiores postliminio restauratae Iustinianae Iurisprudentiae interpretantium sententiae, e Feriores censendae, eo profectae seculo , quo nondum sub .n a cccc a imagia
588쪽
imaginatione labrilioris philosophiae argutari homines maleahant. Quare d3bimus id quidem Accvasio & recentioribus,
in praetoriis actionibus inesse adiectitias qualitates, non ta men inde auferent nobis, has ipsas qualitates nouam actionis speciem poste producere. V. Si enim imperatorem audimus, utique ex peculio aduersus dominum & patrem nulla iure ciuili nascitur actio. . to. Inst de Act. Ergo quo teneantur pater & dominus ex contractu serui, oportet aliunde nasci actionem. Nascitur autem non ex iure Gentium & Ciuili, sed ex praetoris iurisdictione. I. de Action. Vnde ergo ex qua causaῖ Nulla alia, quam adiecta cause eivili qualitate, abs qua foret, nulla ratione nascitura esset actio. Praetor ergo per qualitatem aduentitiam, nouam producit actionem. Neque vero id ulla ex parte a ratione est alieniun. Quid enim3 An non paternitas est adiectitia qualitas hominis An non aedilitas An non consulatus'& tamen producunt nouam entis speciem in Categoria των Nihil ergo est, qualitatem adiectitiam ex genere των προς ι, generare nouam actionis speciem. n quia
metem ideo & realiter ab actionibus ciuilibus, tanquam ah- ωlutis differentem. Vt sit mirum, qui suTHOIDI , ICtus accuratus, cum agnoscat has qualitates esse των πμι Diss. U. APh. M. neget tamen esse peculiares actionum species, qui in genere τα are peculiarem entium speciem nunquam negas-VI. Hinc est, quod actio redhibitoria opponitur actioni ex emto. s pr. h. t. vi elective vel haec vel illa detur. Quod nequaquam fieri potuisset, si una specie actio foret. Alteri
enim a tete necessario altera inesset, ut electionem excluderet. .
Deinde quod haec adventitia qualitas faciat diuersam actionis metiem, porro efficitur inde, quia aliam habet toto genere diuersam causam efficientem. Descendit enim ex praetoris
iurisdicti ne & est honoraria arg. I. I. Inae deI N. G. O C. a. HAE G Dista sit, es dativa, ut cunctae praetoriae, substantiam a iurisdietione praetoris capientes. Aetioni autem emti proprium est in quarto modo, ut loquuntur magistri, quod sita
589쪽
eontractu iuris Gentium nativa, honae fidei, ciuilis, perpetua. I. M. Cis in. actiones aedilitiae, honorariae, arbitrariae & temporaleS. I. N. g. vis. I. II. pr. h. t. d. I. a. C. de A in are Ar pr prium tale uni soli speciei,& omnibus eius indiuiduis&semis per inest. Et quia esse iuris ciuilis, bonae fidei, perpetuum actioni redhibitoriae non insit, non potest redhibitoris eadem esse species, quae actio emti, nuda solum qualitate adiectitia, tanquam persona in theatro adsumta, interpolata. VII. Porro quaeritur, an haec actio si praetoria, quod uasi concessum anticipauimus; videtur affirmandum β. a. L. de tuis stipuI. ubi inter alia Imperator inquit: Praetorias stipulariones sic exaudiri oportere 2 vi in eis etiam comprehendantur indilitiae. Nam ct hae a iurisdictione Praetoris veniunt. Sed hic Occurritur nobis a BARONE ad aeg. a. vocem Praetoris abesse inveteribus exemplaribus, quemadmodum neque eam agnoscit ΥneopHi Lus, sed expresse, τἀυτας, id est, aedilitias, - τῆς τοῦ ν aedilium, ἔχων τα, γλε- ait. Quare Vocem Praetoris subreptiliam hic esse vult etiam cuiΑCius, summus inte pres ad s. Is de V. O. Et THEODonvs MARCiraus adae 6. I. Et GEORGivs EsERL NvS ad ιιι. de D. I. C. ro. n. N. Quod firmatur magis inde quod in I. s. de V. O. vox PRAETORIs abest, ex quo tamen loco desumtus est d. g. a. I. d. t. Sed haec nos gradu non
depellunt. Non disputabimus, utrum vox ista pluribus absit exemplaribus, an vero a pluribus apnoscatur. Hoc dicimus, ubi absit, Rhaudiendam tamen esse, tantum abest, ut ubi reperitur, irrepsisse pronunciemus. Idque hac euidenti rati ne. Cum enim Pomponius in I. s. de V. O. & Iustinianus ipse pretoriarum stipulationum ambitu etiam aedilitias contineri dixerint, eiusque rei rationem diserte hane attulerint, quod& haee a iurisclictione veniant, ineptum esse cum SciPIONE GENTILI censemus de Iurisdictione L. I. C. 26. si de aedilitia iuris dictione accipiamus. Quid enim ineptius, quam aliquem sic colligere' AEdilitiae stipulationes inter praetorias continentur. Quarep quia veniunt a iurisdictione Milium. Vt non dicam,vbs iurisdictio nude seu absolute dicitur, de praetoria intellig.
590쪽
Zm. Quomodo igitur cum aedilium sint, praetorum non sint, Praetonae dici possunt, ais. Res est petenda altius, et uuidem ex origine & ossicio aedilium. Apprime ad rem DioNY
trata, in it, Ius I gistram confirmatione stribunorum plebis petunt insuper splebs a sen tu permisti Abi ut quotannis duos e plebe viros designent qui tribunis Aburiniarent, quidquid opis
fit, O lites quin tribunι eis commiserint, iudicent, aediumque sacrarum, Iocorum publicorum atque annonae curam habeant. Hoc quoque a senatu concesso, creaverum, quos tunc min os se coLlegas ac iussices tribunorum appellabant, nune vero ab Ohficiorum vno vernacula lingua aedias id est, Derarum aedium curatore, vocant, potestatem habentes alterius magistraIlumini ram, ut amtea. Commissaeque eo multae ac magnae res, Iuntque mamma ex pane Graecorum αγορανομοις simiIes. Hacteritu DioNvsivs Ex
quibus verbis illucescit, quod aediles alicui magistratus miniastri cum alias in rebus, tum in iudicando suerint. Quibus coim sequens est, Vt eorum quoque potestas & iurisdiAio ab his pendeat, quorum ministri fuerant. Ut itaque aediles plebis, tribunorum ministra, sic aediles curules, ad quorum exemplum& imitationem plebis aediles creati, praetorum fuere, quippe qui archetypi instar plebi erant, ad quem aediles plebs suos si-hi formabat. Quare praetores particulam iurisdictionis suae aedilibus curulibus mandabant, quae uti praetoris erat propria, ab eaque originem & causam suam repetebat, adeoque D toriae iurisdictionis portio erat, sic sub eius appellatione quoque comerehendebatur eique subseruiebat. Habebant Ireto aediles iurisdictionem praetoriam beneficio praetoris. Suntque aedilitiae actiones origine & forma & parte materiae praetoriae.
quod recte assirmant ANT. usi LLus ad g. poenales n.p. de Actio mcAsPAR CABALLINVS de aediL act. c. a. n. I. TRE L. Vol. a. elect dis a. th. a. tit. C. CViACiVS, magnus Iuris nostri interpres. VIII. Ob
3I. Hinc Paulus L. IV.sement. tit. U. j.feram, ait, lesiam in ea
Paulus; & tamen in iure nostro aediles vetant L o. f. LLL. duatira sequenIUM h. I. Hoc ita, quia proprie di rac