장음표시 사용
591쪽
rater praetoris ea erat iurisdictio, ab eo aedilibus concessa. Tam tum abest, ut praetoris appellatione aedilis veniat. Idem confirmat e g. . Vbi edictum aedilium curulium appellatur iuris honorarii portio. Per ius autem honorarium praetorium imtelligitur. IX. Denique quaeritur, an haec actio sit arbitraria. Et esse talem probat L . f.est. in I. s. ibique glossa in voce iubetur h.
R. a. lis. D. ibique BAcHovius. Dissentit opinionis errore o DENDORPivs d. M. n. ro. Quaeritur hic: an recte dividantur redilitiae actiones in ciuilem & praetoriam 3 Sane ita diuidunt Dd. communiter, Glossa, Bariolus, AZo, praetoriam appellant, quae aedilium edicto datur propter animal morbosum: civilem v
ro quae datur pro aliis rebus edicto non comprehensis CARA MNus d. c. a. n. 3. Vbi ipse quoque approbat hane diuisionem, sed inuita iurisprudentia. Nam si tota sua natura honoraria est, qua ratione ciuilem pronunciabis eam 3 Et qua sodes ratione Gordianus responderit in I. cumproponas. C. de AEdit M. se non posse animaduertere, qua ratione emtor, cuius seruus post anni tempus fugerat eo nomine cum venditore eiusdem congredi quaerat, cum redhibitoria actio sex mensium temporibus, vel quanto- minoris anno concludatur. Quod perperam respondisset Imperator, si ob animal, cui seruus annumeratur, civilis daretur, quae utique ad triginta annos durat. ConsersimARDVΜ ad Rubr. C. h. t. n. ra. Nec obstat, quod dicit BARTota L U.de Actemi. Ovenae n. a. in ZI. cum propanar, non in gen re fuisse quaesitum, Utrum emtor aduersus venditorem agere,
sed an agi possit, quanto minoris praetoria. Sed non licet Bartolo fingere quaestionem aliam, atque propositam eme Gordianus refert. Refert autem sibi propositum, seruum scilicet post anni tempus fugisse, & quaesitum absolute, an amo Competat. Quod si post annum superesset alia amo, suanto minoris, Praeter praetoriam imperator honsultori captiose respondisset. Et
vae utilitas Praetoriae, quanto minoris, si ciuilis suppeteretp
592쪽
De causis ex quibus nascitur redhibitoria.
ΝΑstitur haec actio I. ex reticentia si in vendendo veniaditor morbum aut vitium non indicauit, I. r. f ἔ. I. u. . Si igitur contra atque aedile3 volunt, factum fuerit, quid indep aiunt iudicium dabimus, ut id mancipium REDHIBEATUR. Nempe si celata fuerint serui morbus aut vitium. Ergo ex hac reticentia morbi aut vitii nascitur redhibitoria. II. Ergone disserunt morbus & vitium p Ita videt M destino ICto libro nono disserentiarum, ubi ait morbum esse
remporalem corporis imbecillitatem; vitium vero perpetuum coriaporu impedimentum, veluti, si talum excussit. Nam & luscus itaque vitiosus est l. Iol. I. n. A V. S. Id quod confirmat CEDLivs L. IV C. a. Ubi tradit in veterum ICtorum libris scriptum esse, vitium perpetuum; morbum cum accessu ct dyscessu esse. opponuntur ergo sibi inuicem esse perpetuum, & esse cum . accessu & decessu. Et Caecilius Sabinus, ut resert CELLivs ibi. dem in libro, quem de edicto aedilium curulium composuit, Labeonem, quid esset morbus, hisce verbis definisse: Morbis
es habitaι cuiusque corporis contra naturam, qui usum etin facit deteriorem. Ulpianus noster in I. r. I. I. h. t. sere eadem, nisi quod addit ad definitionem Sabini, morbum esse, qui corporis usum faciat ad id deteriorem, cuius causa natura nobis eius eorporis sanitatem dedit. Sed & hoc ex GELLlo constat, reliqua d. f. I. verba non Vlpiani, sed eiusdem Sabini fuisse. Ita enim GELLius: Sed morbum alias in toto corpore accidere dicit, Sabinus alias in parte cor ris. Totius corporis morbum esse, veluti phthisis, aut febris. Partis autem, veluti caecitas,
aut pedis debilitas, quae posteriora de pede omisit Ulpianus, ct contra interiungit haec: licet homo ita natin sit, visiumque amoris
593쪽
morbo mulium disserre, ut puta, se quis balbus fit. Nam hune
vitiosum magis esse, quam morbolum, GELLiVsita: Ballus auorem, inquit, Sabinus at pus vitiosi magis, quam mor linsunt, ut equus mordax, calcitro, vitiosus non morbosus: Hactenus itaque Sabinus. III. At Vlpianus noster in his non esse disserentiam salis . tem quod ad istud edictum censet, sed aediles tollendae dubitationis gratia bis κατατου αυτῶ ita enim Graeculus noster Vlpianus) dixisse, ne qua dubitatio superesset. Cuius sententiam probat & PAVLvs ZACCHi As, Meuicus Romanus, Iuris iam stri scientissimus, in quaesionibus Medico- legalibus L. ILTI. gr. Et Modestinum vellicat, qui morbum a vitio duratione discernit. Sed nos Sabinum recte haec discretasse, nec Vlpiani mentem esse aliam, Modestinumque non recte reprehensum, ostendemus. Quod enim attinet disserentiam Iini, quibus de moribis agere non aliter competit, quam quatenus actionibus ciuilibus accidunt, easque aliter atque abs his si esset, assiciunt, morbum ex Vsu communi omnium gentium eum appellant, qui temporalis est, adeoque natura vel arte cuia rabilis. Ita & cic Esto ex disciplina Stoicorum L. IV. Tuscia. quae s. Morbum, ait, oppeltari totius corporis corruptionem: Engrotationem mori um cum imbecillitaIez Vitium, cum partes eo poris interie di dent, ex quo D auitas membrorum , distortio, d 1Ormitas. Hinc etiam vernacula loquendi consuetudine passivitus discerni audies Iuravi und Rebrechtich son, an heis nud Gebrechen, quorum illud moruosum esse, & ad tempus, hoc sine morbo, praue di spositas Corporis partes, designat, idque perpetuo, atque sine spe curationis, ut gibbosum, strabum, excusso talo, edentulum esse &similia sexcenta. IV. Quod autem Vlpianus a Sabino in uniuersum non discedat inde apparet, quod addit Sabinus apud Gellium, Vlpianus vero omisit, haec verba: cui morbus est, id etiam vitiosumes. Neque id tamen contra fit. Potest enim qui vitiosus est, non morbosus esse, Quamobrem cum de homine morbiis ageretur, nequaQuam diceretur: uuanti ob id visitim mino ris eris. Nimirum hoc vult Sabinus, vitium latius morbo p
594쪽
tere, & morbum vitio, ceu speciem generi inesse: Ita quidem ut de omni morbo vitium praedicetur, sed de omni vitio moris hus non item. In foro tamen haec ita discerni oportere, ut qui ob hominem morbosum acturus sit, non debeat dicere, quanti ob vitium, sed quanti ob morbum minoris erit: Quem admodum qui ob sundum Tusculanum agit, non recte in geonere locum aut fundum petet, qui equum petet, non recta animal sibi dari intendet, ita qui hominem morbosum redii, here vult, non recte vitiolum dicet. Idque Vlpianus non negat de actione, sed hoc tantum dicit, in ea lino ex quo actio assii primo, quod aiunt, nascitur, haec non discerni, ita ut, quamuis diuersa, atque in redhibitoria quoque in specie sint exprimenda, in edicto tamen, ut actio in idea inde nascatur perinde esse ob morbum an vitium, quis sit acturus. Adeo non dissentiunt Sabinus & Vlpianus, nec alterius sententia assiuersus alterum patrono eget.
V. Quod vero ad Modestinum attinet, obiicit ei ZAcciii Asiquod ex sententia eius sequatur, vitium grauius quid esse morbo, quia morbus imbecillum tantummodo corpus ita reddat, vitium insuper etiam impediate Deinde quia morbus ad tempus, vitium perpetuo dicatur laedere: Tertio quod minus se conueniens morbum dici imbecillitatem: sequi enim
inde, ut detur morbus, qui non sit praeternaturam, cum non
omne imbecillum quod est, simul etiam morbosum sit, sed imbecillum cum sano bene stare possit. Denique quia multi
morb l perpetui sint, multa vitia temporalia. Sed haec non sunt tanti, ut conciliationi rc periundae Delphos mireamus. VI. Quod enim ad primum attinet, non ita capiendus est Modestinus, quasi a morbo impedimentum, a vitio im- hecit Iitatem remoueat. l Cius enim & morbum & vitium non aliter considerat, quam quatenus impedimento est negotiis ciuilibus. itaque cum morbum finit temporali imbecillitate, ad impedimentum non perpetuo durabile, quod inde ereatur, respicit. Cum enim morbus sit cum accessis atque recessu, temporarium utique impedimentum faciet. Et cum vitium
perpetuum impedimentum dieit, ex imbecillitate praeter na- Luzam
595쪽
emtam illud impedire intelligis. Differentiam autem interutrumque ex duratione petit, quod morbus plerumque sit temporalis & natura set ane curabilis, vitium vero incurabile di perpetuum. VII. Tertiae obiemoni adeo nihil inest dubii, vicauibliam videri queat. Modestinus enim inteligit imbecillitatem Praeter naturam; at si quod datur imbecilium, quod ZACcHiAsnoster cum sano stare posse vult, imbeentum id est secundum naturam subiecti, de quo praedicatur. Denique quod mor-hus detur perpetuus, ut mutitas, caecitas, vitium contra temporale, id non valde obstat. Suffcit enim ais ἐπι το - λὰν Iecus rem habere. Caeterum quantum ad redhibitionem nullam inter utrumque esse differentiam constat. : i u IIX. Causa ergo redhibitionis tam est morbus quam vitium iii specie se dictum. Et quidem corporis, quo minusterium hominis impeditur, & eius usus deterior essicitur. D inde &morbi vitia tantummodo ista, quae venditione verustiora sunt, non quae recentiora. Itaque si seruus vendit apud emtorem fugerit, distinguitur virum ex veteri vitio fugerit, an ex recenti. Nam ex hoc venditor non tenetur, nisi promiserit, fugitiuum non fore. I. I. C. de aeri M. Qua de causa emtori de fuga agenti incumbit probatio fugae anti-Τuioris. i. - Τ. de Probat. Talia autem sunt lingua abscisia
f. h. t. nempe radicitus, quod senex Plautinus minatur U tulae. Atilia. Aia. II. Se. a. Nam quibus lingua non penitus abscindisur loqui, etsi grauius, adhuc possunt. Hi vero non sunt morbosi a. 18. EA H. 2 2 Medico DDI. L. H. T. III. o terum miraculo accensetur, quod habetur L ε. C. d.
Praes. Praef. Afri. Christianos, quibus ab Arrianis Vandillinguae radicitus abscissae, loqui potuime. Tradit idem & EvA
ille ἀση am loquituri mi inarticulate, ut animi lansa perciei
nequeant. Seo & mutuas L p. h. morbis accensetur. Quamuis
ob hane non datur redhibitoria, Ra actio emti LI. iuncto . .
596쪽
h. t. Quia haec vitia ita sunt manifesta, ut emtor ea sacile scire possit. III. Surditas quoque morbus est, siquidem ministeriisum hoc vitio impediatur i. s. h. Verum ad redhibitoriam non pertinet, sed actio emti dabitur ae L .er. Digiti de manu aut pede praescissio , membriue laceratio I. ro. g. r. h. si ob
eam rem minus eo uti polsit. Ita & mancus I. ra. g. 3. myops L Io. g. s. h. t. Nυκταλω , luscitiosus L Io. g. . h. claudus I. U. h. cui latus, aut crus breuius assert impedimentum l. ra. g. r. h. Ita clauus, polypus L Ia. pr. h. impetiginosus, si membro, in quo impetigo est, non recte utatur. 16. g. r. h. t. febris continua vel tertiana, vel quartana, podagra, comitialis morbus, etiam illis diebus, quibus morbus vacat, sunt morbi t. l. II. l. 13. h. morbus sonticus L .. g. s. l. G. g. 1. h. t. l. ιυ. de T. S. Vua Praecisa si & vitium perseueret. l. r.. q. s. Qui id est tonsillas inueteratas habet L ἔψ. g. I. h. Mortuos pariens si vulvae vitio Contingat. l. l . . h. Mulier arcta l. r . g. r. h. t. Quae bis in mense purgatur, aut omnino non I. u. h. t. Si ancilla si sterilis Irδ. g.3. h. t. Si cui os oleat ex corporis vitio I. Ia. q. est. Si ivrinam continere non possit, ob vitium vesicae l. l . q. . h.
IX. Cessat igitur redhibitio si tale sit vitium quo ministerium hominis non impeditur l. r. q. h. quod morbus sit leuis, qui contemni possit d. l. r. g. it. . I. vis. l. s. h. t. si quis sit impetiginosus I. 1. g. r. Spadon Qui unum testiculum habet . LI. r.Qui plures digitos habet L ro. g. r. Qui grauiter oci ς ως loquituris. v. t. Balbus, blaesus, atypus, varus, vatius I. t. q. I. l. Io. g. in b. t. Cui dens abest l. v. Cui inaequalitas membrorum est, puta, sine detrimento ministerii I. ra. g. r. Gutturosus. Qui oculos praeeminentes habet L D. f. a.Scaeua l. II. g. 3.Cui ΘSolet ex illuvie l. ra. I. . Hircosus, strabo I. D. I. Qui urinam facit ex pigritia surgendi I. M. I. . Mulier praegnans, puerpora, sterilis ex natura I. I.. g. r. a. s. Qui digitis coniunctis natus, dummodo usui non incommodat l. r. q. α Leuis lippitudo, leuis dentis auriculaeque dolor, mediocre ulcus, vulnusculum modicum, leuis febricula, vetus quartana, quae
sperni iam possit I. i. g. r. l. . f. LX. Ergone ob non indicata animi vitia non dabitur red-
597쪽
hibitoria ' Distinguendum: Aut animi vitium tantum est &non cadit sub hoc edictum: Aut ex corporis morbo oritur L ob quae M. pr. O .st. F. l. & competit redhibitoria. Vel etiam solius quidem est animi: sed facit, ut serui nullus sit Vsus t. ψ. f. s. & tum quoque redhibitoria locum habet. Huc resero seruum erronem re fugitiuum , quae vitia animi nisi sint emtori indicata, redhibitioni faciunt obnoxios Lorg. l. I. 3.3. b. Quis autem sugitiuus censendus sit, declarat Ulpianus ex Ofilio in I. V. h. t. Erro ille intelligitur qui non quidem fugit, sed frequenter sine causa vagatur, & temporibus in res nugatorias consumtis serius domum redit. d. I. V. g. δή. Pertinet & ad animi vitis, quibus edicto locus est, seruus noxa li iudicio subiectus. Quare & hoc si reticetur, se
uum noxa solutum non esse, edicto fit locus L .f. V. cum P. seqq. h. sic si mancipium capitalem fraudem commiserit, Vel mortis consciscendae causa quid fecerit, vel in arenam depugnandi caula ad bestias intromissum fuerit, ae . . I. I. g.I. cum sere. I. ψ3. I. M. h. Vel quod ex constitutionibus manumitti
non possit, vel si sub poena vinculorum distractus sit a domino, vel ab aliqua potestate damnatus, vel si exportandus, &hoc quoque praedici debet L i7. g. 39. h. Item si veterator ii
terpolatus fuerit, ut pro nouitio veneat L37. h. XI. Fuit prima causa, nempe reticentia morbi aut vitii.
Sequitur altera, si dictum promissumve in vendendo aliquod fuerit, quod non est praestitum l. r. l. 3Τ. g. uc h. t. Vt si quis assirmauerit, aliquid adesse seruo, nec adsit, vel abesse, &adsit. Puta si dixerit, furem non esse & fur sit artificem esse & non
sit. Hi enim quia quod adseuerauerint, non pretestan adue sus dictum promissiimue facere videntur I. II. g. est. h. t. t. U. pr. b. Inter dictum autem, S promissum haec est disserentia, quod dictum accipiatur de eo, quod verbolenus pronuncia tum est, nudoque sermone finitur: v. g. hic serus est frugalis, est laboriosus. Promissum autem potest referri & ad nudam promissionem, U. g. promitto eum esse grammaticum, medicum ; & ad spontum, ait ICtus in I. N. g. a. b. puta, promittis seruum esse nouitium: Promitto, spondeo. Porro sunt qu.
598쪽
clam dim, quae non praestandi sed iactandi animo proferuntur, ut illud poetae;
Candidus, ct talos a vertice pulcher ad imos. Sussicit tamen dicta haec atque promin modice praestari ut liberata fidem censeatur venditor. Videntur enim eo pertinere ne id quod assirmauerit venditor amare ab eo exigatur, ted cum quodam temperamento, ut si forte constantem ess assirinmauerit, non exacte grauitas & constantia, quasi a philosopho desideretur, & si laboriosum & vigilacem adfirmaueritcta, non continuus labor per dies noctesque ab eo exigatur, sed haec omnia ex bono & aequo modice desiderentur. I. II. pr. h. Sic si venditor seruum venditum artificem dixerit puta cocum, nec optimum nec pessimum illum praestare debet LN. I. . b.Nisi optimum promiserit. d. l. II. g. r. h. Quod si vero res ita in promtu fuerit, ut eam emtor non ignorauerit. L I. pr. O f. r. de Contrah. t. Vel id quod impossibile dictum pro- mitramue sit I. I. C de contris. O com. sipui. non dabitur redhibitio.
Cui & aduersus quem detur actio redhibitoria.
DAtur haec actio emtori, vitium rei emtae ignoranti I. t. g. 6. h. Neque enim est, cur se queratur deceptum eminior, qui vitium sciuit t. 4I. g. 3. O g. seq. h. t. Quid vero de supina emtoris ignorantia ρ an perinde ei dabitur haec actio 3
Ac vastus & BALDus negant in I. r. C. eo per L M. d. de contris. emt. Assirmat AZo in Summa Cod. h. CASPAR CABALLINUS ad h. t.
s. a. n. U. 9 atii. Et eius heredibus. I. N. f. F. LIL S.F. O seqq. g. l. I. I.F. h. t moti hac ratione, quod negari non possit hune vel maxime ignorantis deceptum fuim, quod in hac re potissimum attenditur. Sed verius est, si vitium adeo conspic um sit, ut ignorantia cadat in latam culpam. set. L aM. de V. S. iuncta l. ε de L. M. Vn. Puta si mancipium utroque oculo sie coecatum, si altoro pede careat, si natis truncatum, di tamense
599쪽
se id non animaduertisse causetur emtor. Hic certe deceptus dici non meretur. per LI .s.sin. h. t. Secus si vitium ita manifesto non incurrit m sensus. avsius a L .h. t. Idque verum esse puto, siue venditor ipse iguorauerit, siue sciuerit, ut emtori supine ignoranti non succurratur. BAcCH. M TREvT. P. V. dissa. M. a. δει. B. tum quod dolus venditori imputari nequit, tum quod eiusmodi ignorantia, quae scientiae comparatur, praesumintionem doli excludit. Quod si plures sint heredes emtoris, tunc etiam unus ex iis equo vendito mortuo sine coheredum
consensu redhibitoria experiri poterit, ad pretium, & id quod interest, consequendum. Sed ii animal venditum adhuc vivit, non potest agere sine consensu caeterorum coheredum. ibique BALD. COSTAL. cum,sit h. t. I. a1 g. . de conae indeb. Ago in summa Cod. h. t. n. s. CASPAR CABALLINUS d. c. a. n. . DONELia, comment. de aedit. edict. d. c. s. sed debent omnes consentire ad redhibendum, dareque unum procuratorem eius
rei gratia, ne sorte venditor iniuriam patiatur, dum ab alio partem hominis, seu rei recipere, alii non in partem pretii, 1ed quanto minoris Condemnari contingat 3 . D. h. t. Id ipsum quoque statuendum, si seruus communis emerit, ut Unus dominorum sine caeteris redhibere non possit d. LI.II. Non v ro datur ei, qui a fisco causam habet. I. I. s. ex fisci priuilegio. Secus vero habet, si respublica vendiderit, nam contra eam locus est edicto I. I. I. . II. Competit etiam haec actio permutanti, quia pe mutatio vice emtionis est d. l. p. g. s. I. a. C. derer. permut. Ol. . quib. ex cougm si An & conductori dabimus p Magnus nostetr interpres CusACius XII. Ob u. primus scribit, aedilitium edictum etiam pertinere ad locationes. Primo, quia familiaritatem inter se habent venditio atque locatio, eiusdemque iuris regulis consistunt. I Noe. Lot. se pr. L. de Locat. Deinde facit LII. C de Loe. coni in qua locatori & conductori impune licet intra annum a contractu discedere, nisi aliud nominatim comvenerit. Si igitur sorte aedes in quinquennium conduxero,
ac primo anno eas deprehendero eri pestilantes, insalubres spe
600쪽
spectris infestas, licebit mihi agere redhibitoria, ut locator Oaedes suas recipiat, & a locatione conductione recedatur. III. Sed negant alii, HOTOMANNvs Lib. IV. Ob II. CABAL
GI vs L. I. ανὶιοφ I. TREVTL. d. disp. a. th. Ibit C. idque per L G. de aedit. edict. Vbi Vlpianus edictum aedilium curulium ad venditiones solas pertinere, & ideo aediles de locationibus nihil edixisse scribit, vel quia nunquam illorum ea de re fuerit iurisdictio vel quia non similiter locationes, ut venditiones fiant.
cviAcius se defensurus urget verba in hac lege Q. MinuM VIDEBATvll. Quae enim iuris auctoribus mira videntur, his rationem constare non solere, arg. p. de Relig. Osumi. fun. Cui addendum est principium Nouessies. f. Et rursu. Qua Iustinianus I.3. C. depraed. Decur. mirabilem vocando improbat. Deinde ait, Vlpianum quidem inae L Q. referre rationes, sed non probare. Nos Culacii sententiam damnare non audemus, in- Irimis ob I. L. C. Locat. Scimus sane ei legi natales suas expro-ari a plerisque, & idem nouissime a wIssENBACHIO quoque Commentario Cod. h. r. Sed inique, & per contumeliam. Nam patrem habet, & imperatorem quidem, Zenonem : teste sulceptore Cui AClo. Ait WIMENBACH ivs; Epitomas illas graeca rum constitutionum quas viri docti ex Basilicis aliisve graecis auctoribus collegerunt, non habere vim S autoritatem iuris, frustraque aut in foro, aut in academiis pro testimonio adduci, quando ipsae constitutiones purae putae in manus nostras non venerunt. Sed haec wiSSENBA Hu, non praetoris, sunt edicta. Cur enim non habent autoritatem iuris p Quia Iustiniani forsan non sunt 3 At unde plus auctoritatis Iustiniano in Occidente, quam Leoni 8 qui Basilica nobir dedit. An quia purae putae in manus nostras non venere3 Ergone Zenonis constitutiones, quae a Iustiniano in Codicem suum receptae, purae putae in manus nostras venerep Non decurtatae, non interpolatae a manu τῆ Credat Iudaeus Apella. Et
hactenus par est auctoritas Iustiniano & Leoni: Par causa Triboniano, & Basilica concinnanti. Par conditio legibus Iusti-- nianis