장음표시 사용
751쪽
enim est ex maleficio oriri, aliud ex mero actu amotiodis, m terialiter, quod causam non magis mutuam, quam aliam quamuis ullius maleficii continere potest. Vt iam praeteream, ex solo actus materiali, tanquam mere passivo, neque moraliter Sciuridice effemim posse gigni. Demio enim animo & fine, qui formae locum tenet, omnes actiones sunt indifferentes, quibuscum nihil est iudici. Quod si dicas, materiale istud lege impraegnari & formari, iam velis nolis, eadem haec erit o-enio, cum eriori, eorum qui dativam esse condictionem v unt. Imo sic plane nihil remaneret condictioni, ob quod furtiua dicenda esset. Non forma, ex qua descendere negant . dissentientes, nec materiale, quippe quod non amplius vel furti, vel subreptionis furtiuae materia manet, sed nouae, a lege vel undecunque superuenientis formae materia fit, a qua
denominatio petenda foret. - o.
g. X. Deinde datur haec amo odio surum, ρ. i . inst. de Ai proh 'Act. id est, odio actus vitiosi. Quod verum non esset, si ex so- ''la ablatione, remoto omni dolo, oriretur. Non enim Odio furum sed fauore domini dari, dicendum erat. Odium enim furum nullum est, posita nuda ablatione, praeciseramni iniuria& dolo, ut diximus, adeo ut nec furtum esse intelligatur l. G. de furto Et propter nudam ablationem, & damnum domini, non condietio sta actio L. Aquiliae competit. d. I. M. Sed odium furti quod est, ex actu vitioso & vetito est, contrectationis fraudulosae. Ob quam contrectationem, quia competit condictio I. uis.1f. h. ubi propterea contra furem, re fatalizer . extincta, datur condictio, quia semel inuito domino contrectauit, haec contrectatio formaliter autem furti ratio est, ut ex defi- nitione liquet; Igitur ex delicti sormali ratione condictio
g. XI. Aliter respondere satagit LYCLAMA C. p. aliud nempe esse ex maleficio oriri actionem, aliud, ex causa maleficio 'rum pecuniaria admitti compensationem. ICtum non doc re, unde nascatur actio, unde condictio furtiua, sed docere, quod causa pecuniaria, ad quam ex delicto agitur, admittat. compensationem, undecunque tandem Origo actionis repeta
752쪽
tum, quod condi filio nascatur ex de licto. Dissentien
tur. Et paulo post, quamuis aliud sit ex causa furtiua oririri, aliud ex causa furti I. I. g. c. de VOCA. nempe ut oriatur actio furti ex maleficio, condictio ex causa furtiua; tamen utramque & actionem S condictionem in ril. ro. dici ex causa furtiua oriri, solius compensationis ratione, non originis. Sed
uid cauillari leges est, si non hoc est. Verum est, ICtum tra-ere, quod, ubicunque agatur pecuniarie, ibi locum habeat compensatio, non attenta Origine actionis. Hinc dicit, ex maleficio orientibus etiam actionibus, opponi cam posse. Quid hic clarius, quam ICtum tradere, quasdam actiones oriri ex maleficio 8 Quid ergo nugatur LYCLAMA, ICtum non agere de origine actionum p Pergit autem ICtus, & explicat, quae oriantur ex maleficio, nempe quae ex causa surtiua oriuntur& subdit, condici quoque ex causa furtiva. Et sunt merae But-tabattae Naevii, quod L, CLAM A rhetoricatur, actionem &condictionem dici ex causa fortiua oriri respectu compensationis. Quid compensationi cum origine actionum 3 Quae praeter pecuniam utrinque debitam, undecunque origo debitionis sit non curato, nihil requirit. Hactenus primum receptae explicationis argumentum firmauimus & vindicatum dedimus. g. Xll. Deinde probatur sententia communis per L 2I. g. s st. rer. a-t. Vbi quaeritur; An actio rerum amotarum anno finiatur Θ Ratio dii itandi pro assirmativa, quia est ex delicto. Ratio autem decidendi pro negativa, quia sit rei persecutoria ex delicto, sicut & condictio furtiva. Excipiunt dissentientes, comparationem institui, non ratione originis eiusdem, sed ratione durationis. Quod si quaeras, quae rario ergo tam parilis durationis p Respondent: Quia utraque rei perlecutoria, etsi ex diuersis causis rem persequuntur: Sed si hoc tan. tum voluit ICtus, nimirum, docere, actiones rei persecutorias et se perpetuas, poterat quamuis aliam actionem ad istam comparare. Sed ita nihil reuera egisset. Cum enim dubitaretur,an' rerum amotarum actio, id est, rei persecutoria ex delicto descendens, si perpetua, non sussiciebat probasse, quasvis alias, aliunde, quam ex delicto, descendentes, elle perpetuas.
Ita enim non soluebatur dubitandi ratio, sed erat probandum
753쪽
exemplo amonis, simi liter ex delicto descendentis perpetis, , quod saciebat ICtus, exemplo condictionis furtiuae. Et id
iam olim animaduertit CARCAssi NA, Additionibus ad i soNEM; qui inlutiones ANGELi & i AsoNis propterea appellat verbales. XIII. Porro probatur haec sententia ex I. u. g. b. d. de Tertium M. iurei. ubi qui iurauit, se furtum non fecisse, videtur de to- gumςmum.
to iurasse, inquit ICtus. De quo toto 3 Furione 3 At illud non potest fieri pro parte. De toto ergo, scilicet negotio vel toro iure ex furto nascente, de tota causa furtius. Et insertICcus, eum proinde neque actione furti, neque condiosione teneri. Quod perperam fieret eiurato furto & condictio
auferretur, nisi ex furto oriretur. g. XIV. Nunc videamus & aduersae partis rationes. Argumensa Agmen ducit, quod condictio surtiua non contra haeredes de- iis nitenti.
tur in solidum. Vnde sic colligunt: Nulla actio ex delicto m rusi On- descendens datur aduersus haeredem in solidum. Cσndictio ζ μ' autem furtiva datur in solidum. Quod argumentum tanti vi e φὴ
detur BACCHOvio,. de M. DU'. IV. th. al. p. . F. ut putet, non
possie reddi rationem, cur haeredes in solidum conueniendi . . sint, si statuatur esse ex delicto actio. Sed satis bene constat nobis ratio. Nam propositio argumenti nequaquam est uniuersalis, siquidem non solum exceptionem admittit, lite cona 'testata, sed&vbi mbra commissa est. Morae enim essemis est, .vt haeredes obliget in solidum, etiam re apud furem extincta.
I. r. q. a. b. t. Fur autem perpetuam .moram Deit, I. I. g. r. l. h. Et haec nimirum est ratio, quae sAcchio vio, cum haec scriberet,
non suppetebat. Sed Qe hoc yluribxis infra. . f. XV. Alino argumentum proponit AZo, summa Cod. Ad se in .
h. t. n. ri. quia condictio furtiua non datur in manumissum I indum. f. h. cuin tamen reli Quae actiones ex delicto ita dentur. l. a. in sprinde furi. I. r. C. de nox in. l. . C. anseru. prosio fact. l. r . OO. 9 A. Formula argumenti haec est: Actiones ex maleficio . . serui dantur in manumissunt; don itaque condictio e x ma
leficio serui. Sed vitium est in propositione, &qhidem illud, quod illae demum actiones ex impleficio in manumissum cxpetant, quae Pinnam persequuntur, ne alioqui delicta maneant
754쪽
impunita. Condictio autem furtiua, utut ex delicto, tamen quia rei persecutoria est, nasci non potuit ab initio contra seruum, cum quo nulla actio esse potuit ciuilis, tror de R. I. Hinc fit, ut dominus in quantum ad eum peruenit teneatur L ψ. h. t. Ergo neque nunc demum, post manumistionem nascatur; nisi denuo contrecta terit d. l. N. Est ergo elenchus causae. Quod enim non detur contra manumissum, non est in causa, quod ex maleficio non oriatur; sed quod nunquam fuerit nata, nec nasci contra seruum potuit. Quibus ita firmatis facile occurritur LYCEAMAE quoque, qui idem istud urget Lib. I. s. c. I. ad . l. XVI. Denique L LAM , cis in Membranis suis Lil. I. eclog ty. Opero . contenderat, condictionem hanc ex delicto' esse, in Benediolis tamen, quae appςllat, sibi non constans, contra ita re Qui iurauit furtum se non secisse,. furti actione non tenetur, condietion tamen renotur, si latis haeres exsistat Lου. g. a.Τ. de iurei. Ergo non tenetur ex surto. Formula sic crit: si condictio nascitur ex furto, sequitur quod eiurato furto cesset condictio. Sed non cessat condictio eiurato furto. Ergo ea non nastitur ex surto. Verum animaduertendum hic, etsi qui iurat, se furtum non fecisse iurat de toto, nec ulla actione tenetur, tamen id venam hactenus tantum est, & hacte. nus cessat surti persecutio, in quantum formula iurisiurandi sese extendit. Si itaque iurasti, te furtum non fecisse, nihil aliud inferri potest, quam te iurantem non esse furem, et sic nec contra te, ut furem, agi potest. Non autem .& illud sequitur: furtum omnim factum norinuisse, teque sutis haeredem non esse. Teneberis ergo non ut fur, sed ut iuris haeres. . Facile ergo patet solutio argumenti. Nam quod ad assumtio nem, uti quine iurato surto, cessat condictio, qua iur m est, nempe non competit aduersus iurantem, tanquam Rinem ipsum. Minime ergo per d. LII. probata fuit assumtio, quod condictio furtiua non cesset contra eum, qui iurasist, se m tum non fecisse, quod tamen probandum erat, ut valeret argumentum. -
755쪽
g. XVII. Tandem pro quasi contractu insubidinarguimen-Non est esttatur LycLAMA I. Condictio furtiua non datur ex maleficio, quasi eontea. vel quasi. Ergo ex quasi contractu. Sed ex hactenus mspu- eiu Refuta- tatis satis apparet Lyclamam το ει άρχη-Sed ne quis krς scrupulus relinquatur, VideamuS, qua ratione antecedens suinum probet I. ait: I. Bened. c.7. Condictio F. non concepta
in .delictum vel dolum. Ergo ex alia causa dari videtur. Dc. I p. .r. 2uod1H. tui. Respondeo, eadem ratione essici, nectio quod metus causa ex delicto sit, quia nec ipsa persona vim 1acientis coerceat Ly. f. uis. J Iuod met. caus sed in rem scripta sit. Sed laepius iam dictum, ex eo, quod actione aliqua persequimur, de origine eius certos non fieri nos. G ΡΟ - git Istriamar Condictio P. nomen habet non ex furto, sed ex furtiua causa. Ergo est ex alia quam furti obligatione. Respon- ''detur, sic essiciam, ut ne actio surti ex surto sit, quia dicitur raex causa furtiua esse I. o. S. a j de Compens Et quid, quaeso, impediar, quo minus condictionem, quam furtiuiam dicimus, non teque recte ex surto dicamus p Quod vero alliso orandam thesin paulo post ait LucLAMA, causam furtiuam este rei furto ablatae conditionem arg. I. uti. de V S. quae a furto distinguitur l. o. de A. E. Iro. g. l. de Iurei. Is . f. a. desuui. Ly. g. C deflui. ceu res cum sua accessione, Sqnoa nuspiam disatur dari eae surta, sed ex facto, a iuxta diuerla. L .ff. de Furt omnibusque iuris locis ex causa surtiua; eo, inquam, parum promouet. Sane quandoque in iuro causa rei & res ipsa discer- nuntur ita es ausa rei sit accessio, secundum Luis. q. uis. f d V. S. Sed ita noc loco non potest accipi caula. Non enim di- .cimur rem condicere cum causa fustiua, sed ob causam furti. . uam ubi non sgnificat obiectum, quod persequimur, causa, sed causam, quae facit ut persequamur. Sed & illud largimur, ex furto esse, & ex surtiva causa, inuicem distingui, non hac tamen ratione, quasi,. quod dicitur ex causa furtiua esse, non sit ex delicto, sed ut discernantur actiones ex eodem delicto'. descendentes, sed ad idem non tendentes. Hac fini. disti'-
gui in locis obiectis ex adspectu liquet. Quod autem actio furti & condictio ex diuerus factis dicantur oriri ins 76. I. ult. .
756쪽
in defun. . haec ingens est Lyciamae auidentia. Quaeritur eis nim ibi, si sur suri furtum fecerit, an dominus cum utroque agere rei possit, an condicere, scilicet utrique. Responcletur posse, quia ex diuertis factis, uterque ex sua scilicet contreetatione, tenetur. Non ergo condictio F. S actio furti ex diuersis factis competunt, sed uterove fur siue actione siue condictione conueniantur, ex diverus, ratione agentium, sed paeli dem, ratione speciei, factis tenentur. Breuiter utrique suri ex suo cuiusque facto, adeoque diuersis factis condicitur. L Xl IX. Tertio ait LucLANA: Dominus dicitur extrinis secus habere persecutionem f. N. Inst. de obl. quae ex del. Ergo extra. causam delicti, vel quasi. Qusmadmodum scilicet vindicatio contra furem possessorem. datur, non ut larem, sed ut possessi, rem . Sed nullam reperimus hic consequentiam. Cur enim necessario, extrinsecus habere, si extra causam delicti habere 3 Imo textus sibi ipsi interpres est. Praecesserat enim, quod actio furti solum poenam persequatur, cui subiicitur, qua ratione .ipsa recuperari possit, nimirum extrinsecus, extra actionem surti, quae mera poenalis, vindicatione &condictione. Extrinsecus, non intrinsecus, Ut in rei persccutoriis mixtis s ubi, & poenae & rei ipsius persecutio inest actioni. g. X Q. Ait Lacto a IV. . In furti, L. Aquiliae, smilique
actione, quae ex delicto &ad poenam datur, ex pluribus delinquentibus singuli in solidum tenentur l. II. f. a. Is ad L. Aq. I. P. C. de cinae furt. in condictione F. quod unus soluit alterum liberat, διι sed bene, quod addit Lyclama, qu . ad poenam datur. Hoc enim addidisse responditie est. Nam condictici non ad poenam, sed ad rem. Quae non nisi semel clari potest. Reliqua te serre operae non duco. Quae vel dupdndius ex dictis hisce iugulet. Denique hoc uno seruato, quod aliud si, oriri ex delicto, aliud potima persequi, cum alterutro posito, tamen
alterum non necessirio sequatur, Vim omnem argumentorum
Nicholianorum fregerit inde nim est, quod domno Jurii per lactioncm deciso, furti agere amplius non licet. L 13. C. de furt. l. ι . s. i. de pael. Ied agi condictione potest l. 7. T. h. t. non quod diauersam l2bean originem, sed quod ad diuersa tendant. In di dem
757쪽
dide in est, Quod liberi hominis nomine orta actiosis, eondictio non sis l. 38 g. i. de surt. uuia illa poenam, hae em in comme cio & dominio nostro positam, in quo non est liber homo,
persequatur. Nec lassicit unam eseiensem causam in actu poni hoc enim argumcnto itidem utitur Lyclamaὶ is effectuι Iequatur, sed materia etiam idonea requiritur, quae formam recipi endo sit. Hinc is, cuivi ope, con tio juraum factum, Jurti ten tur, quia Poenam utique meruit, condictione non tenetar, quia
rem non habet Sed plus satis de his... CAPUT. III.
De Materia condictionis Furtiuae.
M Ateria condictionis huius est res certa, id est species
Vel quantos, quae aut nomine suo, ant ea demonstratione, quae nominis vice langitur, qualis q3antaque sitosteoditur, L LU si certum pet. Species, inquam, vi ICti ha ne vocem accipiunt, id est, substantia prima. Quae species , etsi natura ipsa propriis conditionibus indiuiduantibus T reliquis eiusdem generis speciebus eam discrevit, in commercio tamen adhuc amplius demonstrationem hominis desiderat, ut quodnam ex omnibus indiuiduis intelligatur, sciri possit. Id, eoque Paulus ait, certum fieri aut nomine suo, ut Stichus, Pamphilus, aut demonstrat ne nominis vice quae fungatur. Quantitas autem certi fit, demonstratione numeri & qualita tis. Numeri, vel solius, in pecunia numerata, ut decem ausςi: ' Vel numeri pondus merssuramue numerantis , ut in reliquis quantitatibus v. g. decem modii tritici, vini amphorae centum, olei pondo vigintI. Sed nondum id satis est, nisi di qualitas exprimatur: ut tritici astic optimi modii centum, vini camin Pan optimi amphorae tres. imo & in pecunia numerata quam doque opus est, qualitatem adiicere, ut centum aurei Rhena
ni, ungarici, centum thaleri Imperi ite iud L 74.3 r. ct seq. δε V. O. Nisi quantitas promittatur ut species, puta Vinum, Ole um, triticum, quo in horreo est, n. inque istud sic satis cer-
758쪽
tum est, sine quantitatis ac qualitatis demonstratione d l. F. . .' M. I. de V. O. condIa;. g. II. Ergo condictio surtiua regulariter certi est, quansuetiva est . doquidem Persequitur speciem non aliam, vel quantitatem, quam furto ablatam. Contrectari autem nisi corpora seu sp cies, nihil potest. q. r. Inst. de reb. corp. ct incorp. seςundum πο- λυΘρυλλητον LUCRETII. Tungere vel tangi ni co=pus, nulla potes res,&. ARNOBII L. VII. adv. Gent. quod non habet robur 9 DNon-tiam corporalem, conixae ctari a sub antia non potest' Adde a vi Livn in Top. C. V. GELLlvΜ V. U. Sed quia quandoque accidit, ut per speciem & quantitatem, aliua quod ius in ea competens furto interuertatur, qua ratione furti uunt commodatarius, creditor pignoratilius, B. F. emtor, c ductor, I. IM IS ILD . de obl. quae ex del. nasc. & in genere cuiuscunque interest. f. u. Ast. eoa. fieri potest, ut mediate speciem seu rem certam,
immediate vero incertum quid persequanitr, puta quod interest, yel possessi mem, vel quid sinite. Quare miror, cur et stEvTLr Rusi sustillet B Accii. de in Disp. IV tb. u. quod condiction4m ab obiecto certi aliam, S aliam incerti secerit. Non enim video quid sit, quo minus, si incertum in actionem venit, obiectum actionis sit, etsi obiectum contrectationis furti- , ine non sit. Suffciet, si cum re certa actori S id, quod in cet-
An eo nil Ictio Dubiunctutem apud. Dd an incertum in hanc suctitii qu.n3 condictionem Veniat Z Ita tradunt recentiores cui Ac. ad Pap. doque sit in in I LU Rem amot. HOTOM. Comm. Insi ad h. t. DuARLNVS c. r. VAvovs L quaest. 3 . PACiVS ad Rubr. C. h. t. TREVTL. P. I. . D p. 22. Ib. pen. BACCH. . Diss. IV. th. G. VULT. II. Aurispr. U. n. V. cuius Opinationis lanclu: est l. Ia.ε. ult. h. in qua creditori, surrepto pignore, incerti condictio datur. Et Laa. pr. j. de pign. act. Sed veteres aliter sentiunt, cum quibus facit iANT. FAB. Dec. II. Err. c f. qui non incerti furtiuam, scit ps culiarem iocerti actionem intelligunt, Glossa, AsB. de Ros. BA
TOL. cΑsTvENsis O Drique alii, teste BARTOL. ta l. Ia. I. vli. f h. Quare de tota re prolixius tractandum. '
Affiniant Reeensiores. . Non item Vetcres.
759쪽
f. IV. Opinamur autem ex omnibus illis obligationibus condictionει ex contractu vel quasi , in quas aeque ciertum atque incertum ex eo nucnvenit, & certi S incerti condictionem competere. De Vem Mone descen borum oblisatione res clara pr. Inst. de C. O. sic dedatur condi- ψςΠ ς ν - esto indebiti aeque incerti I. aa. g. 1. de cond. indis. atque. certia riderit' l. p. cum l. seq. g. r. de cond. in . Ob causam dati causae non se- sunt Cuta, L . de cond. cauis dat. . Et condictio sine causa. L 3. . Dcones sive ea. Idem ostendi potest in his contractibus, quae propriam actionem habent. Nassi concurrere cum propria actione condicti9nem modo certi, modo aikerti, Certum est. I se pr Og. 3. V de reb. creae Sic actio ex vendito & condictio incerti concurrunt, Li .si de S. P. U. actio ex conducto & condictio sine causa I. a. st. de conae sine causa sic in specie L 3.st de conaes n. ca. competit condictio sine causa, di incerti. inde '. concludimus, quod tam certi' quam incerti condictiones non tantum ex propriis. causis, sed ex omni omnino obligatione alia, etiam propriam suae speciei actionem producente L .g.3. I de reb. creae nascantur, dummodo intentio sit, dari, fieri vc. f. V. Quibus consequens est, ut condictio certi pariter comi ictis iaatque incerti recte diuidatur in generalem & specialem. Et eert; & ineet. quia generalis ambigue cucitur, missa Citramontanorum cum ti est, Vci ge-Vltra montanis contenti e prisca quorum balbutiet inter- Πης ' l, vi pretem agere, sit otio suo abuti. Vide sis etΑsi v v is l. cerii spςς - 'covdito n. p. si de reb. Predi Rem ita euoluo: chndictio, ceu genus subalternum, tot sub se complectitur species, quot dantur causarum species diueris, propriam suam formam habentes, unde singulae nascuntur obligationes, hinc condictio ex condictio mutuo, stipulatione, soluto indebito & deinceps, 'nt species certi gene 'sui generis, quod est condictio generalis. Et hae Maliter tripliς ixerita concepta condictio, ex obiecto alia certi quo salia in- ῆςs P IV certi est. Sed quia est merus conceptns mcntis, a sngulis . condictionum speciebus mente abstractus, ut sunt genera' omnia, ideo extra intellectum ston lubsistit, neque in bonis non oris est, neque concurrere cunn speciali alia, neque omnino in iudicium deduci potest, nisi per specleg ZAs. Ly. de res. cre .
760쪽
Et haec una est acceptio condictionis generalis, quae apertius ac plani s dici potuisset, generica. Alia aeeeptio g. VI, Porro, quia, ut dixi, omnis obligatio ex propria condictionis sua vi & forma, quam habet ex certa contractus vel maleficii g*Rς δἰ specie, actionem suae speciei propriam, peculiarem di singula-
Tertia acceptio eondi. ctionis generalis.cto S persequuntur, sed promiscue plures,.ut condictio triscaria, & sine causa, quae specie quidem diuersae sunt ac separatae, a reliquili condictionibus, & sic speciales, obiemum tamen habent diuersarum specierum, cujus ratione gesnerales perhibentur. g. IIX. Quas do itaque diximus, condictionem recteo generalem ac specialem diuidi, mens non est, condictionem
diuidi in genus a species. Nulla enim datur talis diuiso, qua