장음표시 사용
61쪽
gatorum Rempublicam repraesentat,& consilium g nerale statum popularem , & idem dicit, in Regnis
Galliae, Germaniae,& Hispania seruari, dum ibi Princeps supremus sine procerum assensu grauiano deceunit;quq tamen non vacant dissicultatibus,cum Vene-tijs populus ab omnibus publicis sere muneribus exin, cludatur,quod non conuenit statui populari,& in Gal ilia,& Hispania Reges omnia per seipsos expedire va-Jent, licet ut Principes sapientes, ex legum condicto, procerum consilio utatur, ut di ab iis approbata promitius executioni mandentur, Imperium tamc n Venetum, ut Optime constitutum, aliquam eius mixtionis
Participationem habet, cum & populus aliqua ossicia particis ei; Verum est tamen ea imperia aliqua rati ne mistam quandam administrationem prae se ferre. Inter omnia vero Imperia, debilia quae suae tuitioni satis non sunt,facile patent interitui, ut & potentia, cainuidiis, & per consequens oppressionibus obnoxia sint, medio vero modo se habentia durabiliora sint cusatis sint ad sua tuenda, nec inuidiae malo pateant, &idem etiam eligibilius est, cum dominii praestantia in eius amplitudine non consistat, sed in recta administratione, ut omnes sentiunt.
- Ex quibus dignosces e licet, principatum , cum toti solicitudinibus sit subiectum,opi andum non effricum .inue iis & Πῆtura fluctuans ac instabile si, ut dicit Tac. lib. i. di en d Hi nal S Sen .es . 92 S Liu .lib. 37. ac odiis subiectus: vi dixit idem Seir. in Theb. vel ob principum superbia,
aut i inpotentiam , vel quia nemo volens alteri imperium cocedit, ut dicit Sallust. ad Caesar.& ideo insidiis ηδνς - - ' etie ,ut infra subiectus est, ut dicit Attius, unde S Reges semper in timore sunt,ut dicit Sallust. in Iugurt. &postquam eum est quis adeptus, uti debet in regendo defensione quae in militibus consistis, munimentis,custodibus,& virtute: ut dicit Sen. lib. I.de clem. & Τac.
lib. I.Ann. de quibuε suo loco pleniuo agetur, qui & si se vicinumpsi eorum. qui istos re-
62쪽
viein utri Principem potentem habet, pauere debet, Sceum beneficii, sibi deuincire; quae considerante, multi recusarunt Principatsi,unde Pittachus Mytilleneus illum recusauit,dices, arduum esse Principem esse bonum, quem tamen notauit Solon dicens, ardua esse,&pulchra,vt dicit Diogen. lib. Io. sic Audentius electus Imperator,mortuo Antonino primo, recusauit Imperium senectutem excusans, ut dicit Herodia. in . Sic Ioannes tertius, Dux Venetiarum, cum morbo laboraret, Petrum Candianti sibi subrogari peti jt, ut dicie
tachus Mytilleneus, ut supra, parta victoria, imperi u deposuit, ut dicit Valer. lib. s.c. s. quod secit & Cincinnatus,& Michael Imperator Orientis, ut dicit Co- stantinus Manastes in eius historia; quod diadema sit magis nobile, quam scelix, ut dicit Valer lib. . c. 1. &res magni momenti si laudabiliter impertu adminis rare,& animis dominari, ut dicit Xenoph.lib. I. Paediar Ciri. Stob.ser. 7.ob onera principatus, cum Principis sit etia non solum in generali, sed & in particulari, curam subditorum habere, eos a malis, & iniuriis tuendo, Sc eorum vitas, ac res ab hostibus internis, Scexternis conseruando, ac eos via religionis, tuli itiae, & . aliarum virtutum ad aeternam beatitudinem dirigendi, & assiduo curam adhibere, ut corum beneuolentiam, abundantia annonae, & alijs operibus bonis sibi conciliet, ne eius vita, vel imperium ipsorum insidiis pateat,& maxime si nouus sit in dominio, vel populis inquietis dominetur, quod a alii multi fecerunt,&alii ob metum illi cessere,ut Octauius nepos.& adoptIuus Coelaris: ut dicit Dio. lib. 4.& Ιχ. hist. Zonaras invita tactauit, ut & Carolus tertius poli multas victorias; corpore,& mente laborans depositus est ab imperio, ut dicit Oto. lib. o. cap.F.& IO.
63쪽
sVM MARIUM.. 1 Principes potesatem hasent a Deo, etiam si masi sint, is ibis est obediendum P . a Principes Christiani possunt condera legem, qua obliaret etiam in conscientia. .s Principes pusuηι per se, o alios publica iudicia eri cere, o fontes gladio de medio tollere. - Principes Chrisiam ρossunt bella gerere, o quibus concurr-Dbus, quibus non o quid in eis lueat, vel
s Principes possunt exigere tributa. Θ vec rigalia a Abditis, a quibus concurrentibus, quibus non. c Principes solus in particularibus casibus, qua possit. γ Princeps concupio, vel rescriptum, ut sit interpretan-
De pote state Principum. Cap. V.
VM potestas dominium consequatur, iccirco primum ut dictum. Principes potelia tem a Deo habent; probatur, nam Exo. . Iudices populi a Deo vocantur Dii, N Ps. 8i qui aut dicit Iosaphat. 2. Paralip. I9. non hominum sed Dei iudicia exercent,idest loco Dei iudicant: unde MMoyses Deut. I.monet ludices,ut iuste iudicent,qui iudicium Dei est, & Prou. 8. Per me Η eges regnant . Matth. χχ. Reddite ergo quae sunt Caesaris Caesari. νο-ma. a 3. Omnis anima sublimioribus potestatibus su .dita sit non enim est potestas nisi a Deo. I.Tim. I. Praeterea si Principatus non esset bonus, viri sancta
non eum pessi flent, at legitur Melchisedech , Ioseph, Noysen David, echiam,& alios viros sanctos Prina cipes
64쪽
.elpes fuisse politicos, ergo,& Ioan . . Regulus credidit in Christum,& Adt. i3.habetur, Proconsulem conuersum a Paulo, nee ob id deposuit e magis ratum. Idem probatur rationibus supra deductis ad probandum Principatum esse a natura , quod vero est a natura,est & a Deo, prout est em,& proinde bonum,
Ulterius idem probatur, ratione entis, nam omne en Soportet ad primum ens reducere, ut ad principiuomnis entis. 2. Metaph. qua ergo ratione ens ex primo ente dependet, eadem & dominium, quod superens fundatur, & tanto super nobilius ens, quantum Scad domina dum super homines in natura et idem praeponitur, ut ergo omne ens a primo ente procedit, epest prima causa, ita & omne dominium a primo domimantein primo ente. Praeterea omnis multitudo ab uno procedit,&per unum mesuratur. Io. Metaph. ergo
S multitudo dominantium ab uno dominante originem trahit,qui est Deus; ulterius, sicut se habet virtus ad ens cuius est virtus, cum fluat ab eius essentia. 1. de Coelo, sic ens ereatum se habet ad increatum, qui est Deus, sed omne ens creatum ab increato trahit originem , ergo & virtus creata ab increata, id vero est in dominio, quia non est dominium ubi no est potentia, idest virtus, ergo omne dominium erit ab increata virtute, qui est Deus; unde dicitur Eccles. i. quod unus est Altissimus omnium creator, Omnipotens, Rex potens,metuendus nimis, sedens super i lironum,dominans Deus,& Heb. I. quod omnia portat verbo virtutis suae; unde non est, quod homo glorietur de dominio,quod habet a Deor ut habetur Eccles. 32. Rectorem te posuerunt, noli extolli, sed esto in illis, quasi
unus ex illis. Idem etiam probatur ratione motus,nam omne mouetur, ab aliquo mouetur. 8. Phis in mouentibus
vero di motis non est abire in infinitum, ergo oportet
65쪽
venire ad aliquod movens immobile, quod est Deus,
inter omnes vero homines, qui plus habent de ratione motus, sunt Principes, ob cura regiminis, ergo ipsummotum non pollunt perficere, nisi per influentiam, &virtutem mouentis primi, qui est Deus. Praeterea per superiora corpora mouentur inferiora coelestia, scilicet per octauam sphaeram et. de Coelo, ergo magis spia rituales substantiae a superiori mouentur, per influentiam eis ab illa inditam, qui Deus est, inter homines vero, Principes magis egent diuina influetia in rege-do,ergo eam a Deo recipiunt. Praeterea omnes reS a
diuina prouidentia ordinantur ad proprium fine, ergo quanto res erit nobilior eo magis ad illum ordinabitur, sic est Princeps, ergo; ulterius finis Principis esse debet, ut homines vivant secundum virtutem. 2. Eth. sed ad hunc finem venire non possumus sine motione diuina, ut nec lucid si lucescit sine virtute lucis. Is
Omnia opera nostra operatus es nobis domine. Praeterea finis mouet agentem ad agendum, intentum vero
Principis esse debet,seipsum,& populum ad aeternam supremamque beatitudinem dirigere, quae in visione Dei consistit c d ad id sine diuina influentia perueni- .re non licet,quae radios diuinae bomtatis suae super Regem dirigit, ut recte rcgat, & sicut pastor bonus inuigilet super gregem, S super subditos, ut virtuose vivat, per quae demum ad supremam beatitudinem ascendant, ergo D. Tho .lib. s.c. I. 2. dc 3.de regim. Princ. Ampliatur, ut etiam in malis Principibus adsit potestas a Deo ipsis data; probatur Sap. s. a domi no data est potestas vobis &cum essetis ministri Regni illius, non recte iudicastis. Ierem. 27. Ego dedi, inquit Dominus,omnes terras illas in manu Nabuchodonosor R egis Babilonis. Dan r. Tu es Rex Begum,& Dcus cCe- Ii dedit tibi regnum Rom. 1 3. I. Pet. 1 ibi Regibus est obediendum, licet tunc essent tantum infideles .
66쪽
is, ubi contrarium errorem ecclesia damnat .ae Idem probat etiam A ig.lib. s. eluit Dei.e. 2I. m Secudum dicitum. Principes Christrant potestatem a 2 habent condendi leges, probatur Prou. 8. Per me Re- Princeps et ges regnant,& legum conditore S iusta decernunt. Isa. potest conia i- 33. Dominus rex noster, Di minus legifer noster. Prae- derat .
ibi terea ad Regem pertinet iubere, & iubendo dirigere,n- sed lex eii l .ii a iussio & regula,ergo si Cliri liani potites sunt e se Principes, nollunt Sc legem condere: id pro-e- batur ex August.lib. I9. civit. Dei .cap. 17. PraNerea id , 'si probatur ex necessitate legum, nam Christiani ,ex eo F quod tales sunt remanent ciues, & membra Rei publi)i- car,ergo egent aliqua regula,qua dirigamur in eorum te actionibus,& commertiis, lex naturalis ad id non Diai, ficit,quia tradit tantum praecepta generalia, lex euan- ne gelica, tractat de coeteilibus tantum: lex vetus politica ,.ό. celsauit, quia coueniebat solum populo Iudaico, di iii
, illo statu, licet & nunc non sit illicitum uti aliquibusto praeceptis iudicialibus illius legis. ut inquit D. Tho. r.
la 2.q. IO .artis .ergo est necessaria aliqua alia regula sciste licet arbitrium iudicis, vel lex ciuilis aut hora tale Priai, cipis constituta, melius vero est regi legibus, quam so e Io Principis arbitrio, in docet Arist.lib. 3. Polit. c. I I. ti primo, nana facilius est inuenire unii, vel duos bonosit, sapientes, quam infinitos, sed si Respublica regi debe-
a. ret arbitrio Principu m , oporteret omnes esse tale,, Preperiri impossibile sere eit, in legibus vero conden- ,ο. dis,sat est,quod unus, ves plures semel fuerint sapienis tes, qui leges illas condiderint ; praeterea , qui legesis condunt plures sunt,& diligenter eas examinat, Prinoi ceps est unus,&saepe repente iudicare debet ergo; prae e terea lex libera eii a passionibus, no irascitur, non du ii citur amore, ambitione,& huiusmodi, quae in uno hori mine cotingere possunt, S ex aliis quae probat Bellar, lib. 3.de eccl. milit.c. Io. & ego dixi supra tract. de Le-
67쪽
Ampliatur, ut lex ciuilis obliget in conscientia , o&lex diuina, licet sit minus stabilis,quam diuina, prohatur, na obligatio est essentia legis, vel eius propria
passio ,eum enim lex dirigere habeat homines in eora actionibus,oportet ut eos obliget,vel a Deo, vel a Rese, Episcopo, vel patre feratur, nam cum lex sit regulati dei, & morum, scut in naturalibus , ubi receditur, natura est monstrum,& peccatum in natura, & recessus a regula artis, est peccatum in arte,sic recessissa lege,quae est regula in molibus,est peccatum in morib. Idem probatur Rom. 13. &ex aliis quae deduxi supra tract.de Legib. ubi de lege humana est actum,&ex liis quae adducit B diarm. loco cit.cap. II. Tertium dictum. Principes,& eorum delegati, pQΩ sunt publica iudicia exercere,lites dirimendo, & iudi-- . cando inter horr inem, & homine: probatur, nam struptura solet Die coniungere Regem,& Iudicem. Ps. 2.& nunc Reges intellig te, erudirnini,qui iudicatis terram. Isa. 3 s. Dominus rex noster, Dominus legifer noster. Ierem. 23. Regnabit Rex, & sapiens erit, & faciet iudicium,& iustitiam in terra. Praeterea scriptura iudicia admittit. Deut. 16. I.Cor. 6. Ampliatur,ut Principes,& eorum Magistratus poncnt gladio tollere maleficos,& turbatores publicae quietis; probatur Gen. 3.qui effuderit humanum sanguinem , ess indetur sanguis illius, scilicet per sententiam, ut habet Chaldaica paraphrasis Exodi Q. Qui pereusserit hominem voles occidere, morte moriatur. Nait. ιε qui acceperit gladium. gladio peribit. Ex Pa l
eribus Innocentius I. ep. 3 ad Exuperium. c. s. Ilar. inean. 32. in c. 26. Matth Hieron .inc. 22. Ieremiata Aug. lib. i de civit. Dei. cap. 2I.
Ratione probatur, nam ad bonum Principem,qui habet curam boni comunis pertinet impedire, ne partes,quae sunt propter totum illud corrumpam, ideo si Mon potest Lmnes partes integras seruare , potiuε debet
68쪽
bet unam partem amputare, quam sinere, ut bonum commune pereat, Vt Medicus membra, quae corrupta toti corpori nocere possent, secat. D.ThOm. 2.2.8.6 .art. 2.& 3.
Quartum dictum. Licitum est quandoque Princi- P ineisopibus Christianis bella gerere, si legitime fiant; proba pomunt ό.ltur Iudicum 3. 8cI. Reg. I 1. Vade, & percute Ama' Aeraje, lecti,& demolire uniuersa eius.& Lucae 3. idem prori C ljAι -δbatur exemplis sanctorum, qui bella gessere, Abraha; I., u Iosue, Moysis, Gedeonis, Sansonis, Dauidis, Iosiae,&Machabarorum. Matth. 8. Act. Io. & aliorum,qui Dco iti, se dgrati fuere: ut dicit Aug.ep. I. ad Bonifac.cap.iustum.
cap.dominus. 23.q. I. vel mu' i Ex Patribus Tert. in apolog.cap. 2. Ambr.ser n. T. Greg. lib. I. Cp.c.72.& 73. Aug. ep. s. ad Marcellinum. E ep. 2o7.lib. 22.contra Fausi. c. 7 .cum sequen. Bern. serm. ad milites. cap. 3.
Ratione probatur, nam Deus saepe iusta bella adiuuat, quod non eueniret si essent illicita,quia licet mala possint permitti, non tamen auxilium dari ad ea facienda , sed cu Abraham quatuor Regesdebella siet, Melchisedech ait, losue Io. Deo protegente hostes eruse in manibus suis. & Exo. i . ad preces Moysis, Deusdedit victoriam Hebraeis contra Amalech, id etiam probatur Iosue Io. a. Machab. Io. & Deus ipse praecepit i siraclitis, ut Amorraeis, & alijs bellum indice rent. Dcut. a.dc Eusebius in vita Constantini,&lib. 9. , hist.c. q. ait, Deum in bellis Constantinum miraculosdadiuuite.& Theod lib. s. hist. c. 24. Socr. ib.T. cap. i S. Praeterea,vi Princeps potest ciues defendere ab in te nis hostibus eos necando, sic etiam ab externis bello .ct armis id poterit, ubi alia via defendi non possunt. Vt vero bellum sit tuitum, requiritur primo,ut moueatur authoritate supremi Principis,apud quem besii & pacis ius extat, ut dicit Aug. lib. 22. contra Faust. Q 76.& 7s,cV quid culpatur. 23.η. I.l extat. C. de eo D ' quod γ
69쪽
quod metus eau. alias is laesa maiestate tenetura .re ea. C.ut arm.vsus.lib. II .cum priuatus ius suum in Ira
dicio prosequi debeat, & agere iniuriaru si ab aliquin laedatur, sed si unus Princeps ab alio laeditur, non escaliquod commune tribunal apud quod conqueri potast, ideo bello se potest tueri, si non recogno cat sv p . seriorem in temporalibus, ut imperator, Rex Galliae,M Hispaniae, Respublica veneta, & alii qui iura Imperat Romani prae cripsere, ut ei non sint subiecti. Unde Ca to censebat exercitum reuocandum, & Caesarem lio, stibus dedendum, quod populo inconsulto bellum in Gallia gereret,ut dicit Plut.in Cata Utic.cum apud populum belli, & pacis summum arbitrium esset, ut dicit Liu. lib. . In magna tamen necessitate,si Princepα supremus sit abiens, nec ad eu recursus haberi possit,
potest & Princeps subditus supremo tu bello iusto, sedesendere bello, quam primum id supremo Principisgnificando Ad iustitiam quoq; belli requiritur, ut ex iusia causa moueatur, vel sulcipiatur.
Iustae vero causae belli sunt , de sensio proprii imp
rii, personarum, amicorum, sociorum, & rerum. c.iustum 23. q. 2. cap. xlitudo. eod. ubi nulla nisi in armi spes subeli, vel si id fiat ad recuper dum res iniustε ab hoste detentas. d.ς. iustum. vel ut authores iniuriae, vel damni iniuste doti supplicio acteiantur,vel dedantur,si priuato nomine non publico id secere. Gdominus. 2 3 q. 1. Aug. lib. 2.super Iosiae.q. io .sic Dauid bellium gessit cum Isboseth filio Saul iriqui nitebatur o cupare regnum Israel,quod Dominus per Samuelem prophetam Dauid tradiderat. 2. Reg. 2. & Romulus contra Albanos, quod dictator eorum Cluilius nollet res raptas restituere, nec raptores tradere Dion.Hali- earn. lib. 3. Vel si iniuria sit inique illata. c. dominus. dispar. et s. q. 8. Sic Dauid mouit bellum erga Regem
70쪽
', R 11. vel si transitus innoxius per alicuius prouincia impediatur. c.fi. 23. q. 1. Sic Israelitae bellum moueru*ῆpq Amorrhaeis ob transitum quod eis impedierunt in tepa i tam promissam . Num.1. vel si Princeps armis prose- - quatur rebesses, id ab imperio deficientes. c.authorita
ra ςiunt. T. de cap.dimin. vi & Dauid fecit. h. Reg. 2 o. li-itri cet id proprie non possit dici bellum, sed executio iu- u risdictionis. Innoc.in c.olim. I. de restit. spol. & idem, agere potest qui iuri ldictionem habet etiam si suprea a mus Princeps non sit. I.qui restituere. V. de rei vel ic. i' licet tutius sit,ut adst authoritas supremi Principis, uti, capta fiant maxime capientium, & pericula evitetur, S iura belli locum habeant. Bar. in l. hostes. is de captistit, Innoc. ind.c.olim. I.de restit. spol.& si Princeps imperio abutatur, Papa poterit eum coercere,& cogere, vicis iustitiam administret.c. adiministratore S. 2 . q. F. c. nouit. de iud. vi alias fecit. c. scelus. 2.q I.Galius. I s. q. 6.ta c. duo sunt. 96.dist. Non licet tamen bellum infidelib. indicere ex eo. tum qu bd sint infideles, nec author tale Imperatoris,vel Papae,ςum infidelitas non priuee, dominio, quod est de iure gentium cap. dispar. 23.q 8.α, L Christianis. C. de pag. cum non fidelibus tantum sed sit S ins delibus rerum dominia sint data. ten. I. unde & ui Deus Nabuchodonosor regnum dedit, licet esset infi-
is delis. Couar. in reg. peccatum. 2 p. 6.9.de reg. iur. in εκ . contra haereticos vero bellum licet indicere. i. Cor. I. ubi D. Tho Cast.lib. 2. de tui . haeret.pun. & contra in-
ιν fideles si impediat blasphemiis, & prauis suasionibus
ita euangelii praedicationem. d. e. dispar. D. Tho 2.2.q. IO. ilo art. 8. unde Princeps peccat s bellum inuisis indicit
di milites qui ei inseruiunt, si iniustitia sit manifesta; illi si vero iustitia belli est dubia, subditi debent parere,
i qui ordinarium habent stipendiunx, etiam tempore a pacis, conductitii vero tenemur examinare iusticia M. iii besti, alias peccant