장음표시 사용
11쪽
Sectionum Aristotelis Problematum, Summae. Suris p - , rarum p ad Medicum pertinent, es quaestiones sium 19. II. Eorum qua a udorem, quasi 2. III. Eorum qua ad vini potum ovissen-
V I. di adse nemo cuisum, is eor- ω habitum, T. UIL AE ad cansensu natura animantiu, i. y III. diua ad rigorem is horrorem pense
LUDOVICI SEPTALII Commentarios in Aristotelu Problemata tynis mandari hae in urbe, Sumptibus Claudi j Landry Bibliopolae Lugdunensis: Ego Regis Consiliarius & Procurator in Lugdunensi Praefectarra non impedio. 8. No.
PERMISSIO.LIastvu qui inscribitur GLuicis abj commentaria in Arigotelis Problemata pis mandari Claudio Landry Bibliopolae Lugdun. permittimus: ac simul nequis citra datam ei potestatem dena excudat interdicimus Datum Lugduni die
12쪽
Cur exuperantiae m. agnae committendi morbi vim habeantὶ An quia exces sum vel defectum faciunt Hoc autem est morbus.
V M in proponendis quaestionibus & problematibus ab iis quae ad med: cam facultatem pertinent, initium sit mendum esse duxi sset, incrito ab hoc problemate exordiendum illi fuit, in quo naturales duas illas & summas morborum causas explicandas intelligεάκ. assumit. docuerat enim Hipp. lib. de flatibus, ad duo summa genera omnium morborum causas reduci: excessum & desectum inam cum in symmetria elementorum, humorum εc solidarum partium consistat sanitas , ubicunque ab illa quis siue per exce sum, sue per defectum rei alicuius distrahatur, labefactari eam, atque corrumpi est necesse. hinc medicinam,quae tota in curandis morbis versatur, defi- niuit auctor lib. de flatibus, adiectionem esse de subtractionem. Quaerit igitur cur exupe tantiae nimiae morbos soleant producere. Dixit x zολαῖ . quae vox quamuis exuperantiam& excessiim tum in qualitate tum in quantitate significet, hic tamen excessum summum siue in superadditione, sue in subtractione is fuerit , significari crediderim. siquidem non ab excessu modo cibi & porus, morbi excitantur,sed etiam cst, immodica inedia: intelliguntur autem exuperantiae huiusmodi, quaecunque in sex rebus contingun i, quas non naturales medici appellant: quae sunt aer nos ambiens, cibus Se potus, inanitio ει repletio somnus & vigilia, motus & quies, dc animi accidentia.quae non quantitate modo continua excedere possint, sed etiam discreta, tum praeterea qualitate, tempore, utendi modo, ordine & anificio. addidit autem vertit Gaza, melius A ut
13쪽
ut nobis ostenderet,non quemcunque excessum, ubi aliquo modo symmetria illa immutatur,morbum producere. fieri enim potest ut aut auctis humoribus, aut qualitate aliqua immutatis, sanitas non auferatur, quamuis immutetur. docebat enim Gal. noster primo non statim de tuenda valetudine, sanitatem in symmetria ita esse ponendam, ut non intelligamus quemcunque excessum aut defectum etiam si sit minimus, morbum producere, aut fanitatem destruere. fAn quia excessum aut desiectum Uficiant, qua quidem re morbum confisere cer- ,.' ἀ- . s. J errores in sex rebus non naturalibus excedentes fiuc excedant in quantitate,si uetur mo1M in qualitate,siue etiam valenter excellant in superabundatia,sive in desectu,morbosi sunt,ri qui,d eum sanitas in symmetria consistat, ubi causae externae aliquae excedentes adueniat,
necesse est symmetriam illam ditatui excedente humore aliquo, aut nimis deficiente, ex quibus morbum subinde generari certum est, ut optimc annotauit Plato in Timaeo , &Hipp.lib.de fiat. sed manifestissime L. Aphor. 3. Ac 4. somnus δc vigilia, utraque,si modum
excesserint. malum. 8c mox, non satietas, non fames, nec aliud quicquam, quod modum naturae excesserit bonum. ubi in comm.optimus interpres Gai .inquit, Rurius hic Aphor. sicut M alter qui antecedit,quod in una materia idem In omnibus enuntiat. nam clim sanitas moderantia quaedam sit,necesse est omnes immoderantias, quae plurimum a modo recesserunt,iam aegritudines esse:quae verb nondum id quod plurimum est,obtinent, aegri. tudinum generationem ostendere. quibus verbis nihil omnino aptius dici potest, quo
proposita quaestio de problematis disquisitio ab Aristotcle proposita,mchus explicetur.
Cur morbi saepe curantur, ubi quis abunde excessit 3 dc aliquorum medico rum talis est ars Z excessibus enim agunt vini, vel aquae, salsedinis aut cibi, aut inediae. An quum contraria sunt ad inuicem, quae morbos faciunt, in medium igitur utriusque ducunt alterum
Morbi ear videtur quaestio haec aliquam habere connexionem cum superiore : quod melius, si h hi in verba Graeca insipiciantur, cognosci potcst. appofita enim est aduersitiva praepositio , A, Elisu. AE tm, a Theodoro Omissa, ut sero sensus sit quomodo excessias & desectus excet entes morbos diximus essicere λ si curationes aliquae morborum magnis huius exccssibus perficiuntur. non videtur autem Aponensis recte attigisse scopum in hac quaestione explica-da: siquidem credidit Aristotelem verba facere de eo excessu, quo rationalcs mcdici utuntur in magnis tollendis morbis, ut cum in synocha curanda immodica quantitate aquae frigidae utuntur, aut sanguinis missione ad animi usque deliquium,SI in canina fame immoderata vini meraci potione. Cum alioqui verba subsequentia, quibus propositionem exemplo confirmat, cum dicit sequirim Nn sit meiuci eam anem exercentJ omnino huic sententiae de explicationi repugnent. quis enim vel mediocriter in arte medica exercitatus nesciat, morbis excedentibus, excessu contrari j occurrcndum csser neque veth
Amninsta ea verba protulit Aristoteles, ut censuit Aponensis, quod non semper contrariis, morbis 'ri' occurramus, sed victus ratione recte instituta. nam in quocunque morbo aut lςui aut magno, semper victus ratio recte instituenda eae qui vero morbi magni sunt, sola victus ratione minime tolli possunt: sed aut contrariis excessibus qualitate aut quantitate. Cro viderim igitur quaerere Aristotelem si ut in problemate superiori excessis aut defectus excedentes morbos producunt, quomodo facilius quandoque aut citius morbi aliqui curantur, ubi excessit aliquis quam maximE. Dat exemplum ad sitam propositionem firmandam, quod sint aliqui, qui hoc modo peculiati artem medicam exercent, ut non nisi per excessum agant. ut qui in quartanis curandis etiam nostro tempore vinum quam maxime potens. dc vinosum in multa quantitate aegris exhibent, ut maiori facta febre, Semgis excalefactis humoribus, excessu contrariorum possint illi melius aduersiari: vel
14쪽
multo cibo ingesto morbum ad excessiim ita adaugent, ut contrario possint melius illum superare. Hos medicos non esse rationales, nec ex arte operari etiam Aristotelescensuit per illa verba is quincammiaismum best arsi sic enim melius verti debet. Sed ad si iam firmandam opinionem satis erat Aristoteli demonstrare aliquos dari medicos, qui ut aptius curarent,& Citius, exuperandiis morbos augcbant,ut facilius curare possent..in quoniam se, quae morbos committunt Ecc. haec Cthsolutio, quae meo iudicio ob tendit,ut doceat excessus excessibus con*rariis tolli: quapropter cum sinitas in medio duorum horum excessuum consistat, utique contrariis ad inuicem repugnantibus, & actione perieactionem impedita, & qualitatibus contrariis, per contrarias remissis, moderationcm illam tandem consequimur, quae sanitas est. sic in ardente febre aquae frigidae potu pro. curatione utimur: sic in synocha, in qua etiam excedit sanguis, & in quantitate de in e lore mittimus sanguinem ad animi usque deliquium , ut corpus ad symmetriam illam, quae pro sanitate necessaria est , traducamus. medici autem illi, de quibus loquutus est Aristoteles, qui morbos non nisi excessu curare sciunt,omnino reprehendendi sunt.cum enim curatio contrariis perficiatur, Sc iis quidem vel in gradu, vel in quantitate, cum gradus medios attingere cognitione non valeant, ut totidem illis oppositis recte curare possint, quod qui in modio consistunt exccssus non nisi multum oculatis medicis noti esse soleant, proptere magno aegrotantium pericuIo primum morbos adaugent per exuperantias insignes, morbum & producere dc productum augere aptas,ut illis ad summum perductis,contrariis etiam extremis, quae omnibus nota esse solent,curationem instituant.
Plobi. III. Cur temporum mutationes & ventorum, morbos intendant,aut tollant iudicent, aut faciant 3 An quod calidae aut frigidae sint, humidae aut siccae: mortabi autem harum sunt excessus. sanitas enim, mediocritas quaedam est. quod sit per humiditatem frigiditatemve morbus consistat, contrarium tempus dissoluit. Sed si non contrarium tempus superuenerit, similem tempetaturam ituendet & destruet. Qua & ratione sanis morbos inducunt,quia mutationes temperaturam soluunt. una enim cum similibus temporibus, aetatibus de locis augetur. Quapropter in mutationibus maxima corporis habenda est ratio. Q dxutem uniuersaliter de temporibus dictum est, secundum partem eadem est
causa. ventorum namque mutationes, & aetatum,& locorum , temporis cuiusdam sunt mutationes: qua ratione & haec intendunt,& soluunt, terminant &faciunt, quemadmodum & tempora. Et ortus stellarum, ut est Orion, Arcturus, Pleias, & canis: qui statuum, aquarum, serenitatum, frigiditatis & teporis causae esse solent.
Multa in Problematibus mutuatum esse Aristotelem ab Hipp. ubicunque se offeret
15쪽
occasio demonstrabimus: hoc vero quod explicandum suscepimus,ab eodem desumptu maliquando docuimus,cum lib. Hi p.dc acribus, locis 5 aquis explicaremus, ubi in filio 4. lib. commentariorum nostrorum docuimus hoc problema esse desumptum ex eo loco. -- . vices subire eiusdem loci con mentari, Quaerit igitur cur temporum mutationes morbos
tum di ven intcndant, tollant,audicent,& faciant. duo autem posse inus per μεταίολας των intel-b, si uiriti ligere,aut temporum quatuor anni ad inuicem factas mutationes, ut clam hyemem sequi intendust, tur,vcr, vernum tempus cxcipit aestas,aestatem autumnus , & hunc hyemias. aut mutatio-a uno codemque temporc factas, ut c iam aestate calida S sicca existente, pluuiis,veit quomodo, cis frigidis superueni ciuibus, calida illa S sicca intemperies in frigidam S huin id .un mutatur : verum cum 'addiderit, SI vcntorum, per icmporum mutationes, primum potius ii gnificasse mihi videtur : sic enim tum primo de morbis Hi p. tum in aureo libello de acribus, locis SI aquis docuit morbos ex una intemperie alicuius icin poris productos alio su peruenient C tempore aut simili, aut contrario,aut tolli, aut augeri s. bdit autem I is ventorum i ut mutationcm aliquam nobis innueret, ventorum enim mutatione quam maximutemporum partes uater se dii tinguuntur,& immutantur. Morbos intendanti super intendant i aut tADMJ est παυκm, quod finire significat i iudicem l est κυνουρο. vel committantJcst in Graeco me ιουσαν, quod est faciunt. Laborat Aponensis ut superfluitatem A repetitioncm in vel bis Aristotelis euit et explicare, quid quatuor iis dictionibus sibi voluerit Aristotcles: duasque affert expositiones. qu bd per primas duas, generant se dissoluunt,ut ipso
vertit, mici ligM, generationem& fanationem, quae fit inanitionc : per facimus vero de deser- mi ni, aegritudinem,& eius curationcm quae fit repletione: aut quod per primas, morborum generationem 3c eorundem solutionem paulatim facta na perdua posteriores, termi-
morborum itidem generationem de curationem subito factam. An potius dicendum est per primam, non generationem morbi noui ligniscari, sed iam producti depraesentis incremcntum, ut praescia te malo habitu aut hydrope, autumno vel hycme superueniente, augeri morbum erit necesse. per παιMira , terminari significatur, ut autumnaliquartana malἡ aliquum liabente vere superueniente saepe terminatur. fit autem id solutio ire paulatim facta ut docuit Gal. de diebus decretoriis quod vero dixit κώ um, iudicent, utique etiam morbos terminari significare voluisse censeo Aristotelem, sed pcr eum modum quem Hippoc. a quo hoc problema desumpsit, crisim appellauit absolutana, subit b alique facta a corpore evacuatione, qua breuissimo temporc morbus terminatur. Sic enim diccbat in particula xiv. si cundum nostram diuisitonem . comment. in lib. Hipp. de aenaq.δc loc. morbi cnim in iis maxime iudicantur, κρήιεναι dixit in alij veri, desinunt, aut in aliam si eciem aliumquc statum transmutantur. faciunt J quod de nouo productum significat. inaestio igitur est, cur mutationes temporum ad inuicem, quae potilis successiones dici debent, tum de cae mutationes,quae vi ventorum potissimum in uno tempore fiunt, morbos augeant, producant, iudicent, de soluant. Haec propositio eadem est ac ca, quae ab
I sipp. proposita est 3. Aph. cum dicit, morborum alij ad alia benε vel mal E se habent de
quaedam aetatcs ad tempora de loca,te victus genera. quamuis cnim hic Aristot. de tem poribus selum de ventis loqv.atur. in solutione tamen por comparationem ad alia candem quaestionem transfert. cum dicit quine uia notansitemporum, aetatum, locorumstatu idoneo
'um sit augeri seruarique i quin immo libro de hum. post medium multa docuit, ex quibus planum est Aristotelem esse mutuatum, mutato solo dicendi charactere. dicit enim,qualia
fuerint tempora,tales etiam morsi erunt: de ex iis constitutiones ducentur: si lcmpora tem pestiue dc ordinate progrediantur, morbos iudicatu faciles parient. morbi autem temporibus familiareς indicant mutationes. ut autem tempus variabit, ita similes aut dissimiles morbi crunt, qui co tempore orientur. si verbsimiliter procedat, morbi quoque huiusmC-di erunt, δί acl talem modum tracti, qualis est morbus regius autumnalis: frigora coim cxcaloribus, de calor ex frigore, Sec. subiit. Quapropter etiam tempora a iudicatione aliena ac inconstantia sunt quemadmodum etiam morbi, si praeerumpant, aut praeexcernantur, aut intus relinquantur: recidiuas enim faciunt etiam tempora: quemadmodum de morbosita inducunt. Itaque insuper considerandum est, quomodo habentia se corpora icmpora suscipiant. hinc etiam 3. Aph. i. dixit, mutationes temporum potissimum pariunt morbos. de in temporibus magnae mutationes caloris aut stigoris. ubi Ga l. permutationes temporum, successones eorundem ad inuicem : per magnas vero mutationes caloris S sfigoris,pas alterationes unius t cmporis, quae etiam aptae ianae sunt morbos generare,augCre, iudi
s are,dc soluere, fgnificari dixit. f An quod autem figidae , aut calidae,aut humidae aut sitiae serent' JAd co
16쪽
Adebluculenter & manifeste quae ad huius quaestionis solutionem pertinent, proposuit Arutoteles, ut inanis serε sit omnis noster labor in eo explicando. dicit enim eam esse causam, quod cum mutationes temporum ad calidum, humidum, frigidum, siccum, vel simpliciter sint,vel in iisdem combinatis, morbis ex earundem excessu a mediocritate, in qua consistit sanitas, excitatis, si in similem intemperiem incidant generari aut augeri: si in contrariam, iudicari aut solui morbos oportere.simile enim simili additum , cxcessum parit: contrarium contrario superueniens illud destruit α corrumpit. Dubitat hoc loco ,. it.. Aponensis, quomodo similia similibus augentur&generantur, si problem. 18 sectionis 3. si
simile a simili non alterari docuit. multa etiam circa hanc rem a neotericis disputantur, alie
M. illud hoc loco dixisse sufficiet, similia aut in gradu significari, aut in sola qualitate : simia uri. i I 'lia enim dicimus calida duo in primo gradu, dicimus etiam similia duo calida, quorum al- eat M.terum altero intensius sit,ut sebricitanti febre diaria, si ingens itidem alius calor superas datur, similis quidem erit qualitate, sed gradu excellentior. hic simile in gradu in simile non agit,ita ut augeat, sed potius construat, quod significauit Aristoteles i8. problem. sect.3 fit simile simili in qualitate seperuenies sed in intensiore gradu, non modo non colla
se tua de agit, sed auget aut producit. s etiam ut qui brare valent, Urnare tempore muratoriis inis. J in eorollarium, eandem asseretis esse rationem etiam, cur bene valentes tempore mutato saepenumero aegrotent. cum enim bona valetudo in mediocritate consistat, ad quamcunque tempore mutato deflectat qualitatem, alterato temperamento, &medioeritate illa mutata,facilὶ in morbum incidere poterit,subdit rationem,quare immut tui mediocritas haec,qua sanitas constituitur, immutatis temporibus per successionem, ut
per alterationem eodem tempore factam, potissimam per ventos, quod mediocritas haec, non nisi temporum,aetatum, locorum statu idoneo apta sit augeri seruarique. quod , videmonstrauimus superius, ampliauit ex Hipp. potissimum libro delium. post medium.&Aph. Subdit autem, sub temporibus haec omnia quodammodo posse comprehendi, quod eandem propemodum haec rationem habeant ad corpora ac temporum mutationes. eum opterin -υιων, .lsem --xime habemtis ratusnitasu. J Vel ex hoc loco constat, undenam mutuatus si & problema hoc Aristoteles, te solutionem, nempe ex Hippoc. lib. de aer. loc. de aq.ubi de ipse subdit, id periculosae sunt utraeque solis conuersiones, maximε vero aestiva. periculosum etiam est aequinoctium utrumquc, sed magis autumnale. in qua te explicanda non est mihi multlim immorandum, quod abundE satis de hae re egerimus lib. Com. in illum lib.Hipp. Com.u. ubi docuimus, in mutationibus 8c in transitu unius temporis in alterum, maximε habendam esse rationem valetudinis, ob periculum imminens, ne in alterum latus intemperiei mediocritas transinutetur: quod tunc maxime iblet fieri. Etsiderem oram, Ortanu, Arcturi, VergilM , - ων leuia, qu in imbresqueenuant. serenuaus fragora teporesve a resiosent. J Et hic locus sese ad verbum ex Hipp. desumptus est eodem lib post superius proposita verba habent enim.J Oportet autem dc astrorum exo tus considerare praeeipuheanis,deinde Armari M Pleiadum occasus. cum enim ventorum mutationis, aetatum M locorum habendam esse rationem docuisset, qudd quandoque subeant ea vices, & ita corpora nostra immutent ut tempora subdit, idem accidere in ortu sydenim, quod etiam de occasu intelligendum: sed quoniam occasus, per priuationem, si producit quippiam, id facit, exortus verb per praesentiam, ortus potissimum mentionem fecit. ex quibus etiam fit manifestum quantum medico & cuique sanitatem tueri cupienti necesialia sit Astrologia. de qua re abunde in commentariis ad librum de aec loci & aq. Proposuit autem quatuor haec signa, tanquam ea, ex quibus multae re magnae mutationes
in temporibus M sebiade in humanis corporibus soleant obseruari Orion est una ex stellis 2 '' i
australibus caput ad Aquilonem habens,& ita figuratur,ut cum Tauro decertare videatur. fi Min hune medium diuidit aequinoctialis circulus: dextra manu clavam tenere videtur, sinistra sudariolum, ad oecasum spectare, subcinctus ense, dextro pede leporem premere, sinistro Eridani principium tangere. oritur cum geminis de Cancro a manibus. occidit a pedibus Scorpione Ae Sagittario ascendentibus. configuratur triginta de octo stellis, inter quas duae sint limpidae, quatuor clarὶ lucentes, octo caeteris clariores, una nebulosa. Incipit oriri a otio in . manu dextra prope Tauri cornu dextrum ascendentibus Geminorum i 8. io. ciuod post emendationem Gregorianam incidit in v. ld. Iunii. totus autem ascendit orientibus Can- Oiloim tin. m. 3α quod incidit in v. Idus Iulij. Cum autem de exortu loquuntur Aristoteles 3e 'o ziata Hippocrates non de tota figura apparente loquuntur,sed de exortus initio. Solet autem in Deoiti esse in exortu esse nimbosus, Se pluuias afferre, ut optimὸ annotat Theophrastus libro de ventis
17쪽
M ante eum Aristoti 3 s. sech. probi. quod M Poeta noster obseruauit, cum nimbosio orianu tutam in dixit,& aquosin or . Sequitur Arcturus qui quamuis de rutila fulgente dicatur. Clialdaice Aramech, Arta mech dicta, nihilominus cum de Arcturo Hipp. & Gal. loquuntur, de Metebane pio dici a qitibus Aristoteles assumpsit , de Arctophylace dc Boote uitelligunt, qili collocatur 'tergum ursae maioris, cuius manus sinistra ita se habet , ut apud nos nec oriatur iiςcii li, occidat: pedes dirigit super Virginem, hinc indc brachia extendens, caput habet sub pe-M qu η dextro Herculis manu sinittra caudam maioris Vrs e capere volcns, dextra vcro pene YGraecam literam tenens. habet stellas Viginti tres, unam caeteris clarius lucentem, quae proprie Arcturus dicitur. dc qua non loquuntur nec Arithotcles, nec Hippocrates, a quo mutuatus est hanc se iitcntiam: si quidem ciuiu Arcturi habeatur potissimum ratio exorientis, quia tunc mcdici autumnum inchoant, principium autem autumni Ac exortus Arcturi tempore Galeni de scie Ptolomaei crat duodecim dies circiter ante aequinoctium autumnale, ut docuit Galen. primo in primum de morbis viilg. in principio, quod crat circa dimidium Virginis: Arcturus autem stella illa Bootis particularis circa tertiam Librae post aequinoctium saltem per tres dies exoritur, neque ab eo autumnus medicus desumitur, sed Autumnus ab exortu Booti ς. Ciam autem exoriatur Arctophylax orientibus Virginis i . essicitur ut incipiat Nonis Septembris. A quo etiam temporc Mcdicos incepisse autumnum
sulo e .s a constat. Vbi obitcr annotabo in comment. nostris in lib. de aur. loc. 8c aq. l. . c. t. mendum,
, φ xv ες nescio quomodo, irrepsisse, nescio an transcriptoristioli si negligentia notas Arithmeticasse: bi ,. deprauantis. an impressoris culpa qui locus ex hac suppiitatione poterit emendari. Quo modo autem plus quam duodecim dies fluere dicat Galenus ab exortu Arctophylacis ad autumnale solstitium, in qua re longe deceptum esse Gesonum scimus, in cauli suit tum
quod non ita diligenter rem hanc obseruarit Galen. ad Medicam materiam immediatu non spectantem, vel quod a tempore Galeni oc Ptolomae a multiun exortus de occasus syd rum sint immutati, ob eas c. ausas de quibus abunde egimus dicto commetit. in lib. de aeripies, aues loe de aq. Pleiades sunt stellae, quae ad Tauri abscissionem positae sunt, quae oriuntur orien-φι με, tibiis Tauri partibus tredecim : quod incidit in diem quintum ante nonas Ma ij per quatuor dies ante terminum carundem exortus positum a Ptolomaeo. Vbi etiam non possit mnon nostram in imprimendis libris calamitatem deplorare , cum in nostris commontariis commees tam magnum errorem irrepsisse videamus quis enim non cognoscit non nostrum, sed aut impressoris aut amanuensis errorem fuisse,cum decimum octa imm diem Maij seripserunt ν , i, of V. Calend. Iunij per decem dies differentem. Sed cum per noto arithmeticas in nostris DPR RU' manu nostra descriptis commentariis positi essent numeri dierum Latino more, cum m dum scribendi non intelligentes , ubicunque ita scriptum est, depraitate fere impressore: quocirca per haec commentaria benevolus lector ea poterit corrigcre. De cane maiore decante illa licet multa dixerimus in nostris comment. ad lib. de aer. aq. dc loc quoniam tamen de libet ille fortasse non nisi in manus mcdicorum incidit, librum autem hunc tanquam magis uniuersalcm a pluribus etiam fortasse lega continget, non pigebit eadem repetere quod quae multo labore nostro sunt obseruata, de Cane de Canicula, non a Philosophis modo Ee Medi eis, sed i Poctis dc , variarum rerum scriptoribus propolita, vix a quoquam recte intellecta videam. In caelo duplex est configurario canis nomine insignita,quarum una an is minor dicitur aliquibus, προκυι- Graecis, Ciceroni antecanas, minutuluseanis Hygino de Victruuio: dc Canis maior altera, κυ- Graecis dicta, in cuius ore stella alia,
Graecis , Chaldaeis de Mauritanis Alla habor dc Ascher, Latinis Canicula dicta re peritur, quae saepenumero apud Latinos confusionern peperit,putantes idem esse apud Latinos Caniculam. M Canem minorem. Cum Canicula mea dicatur, Canis autem minor alia omnino configuratio π α - apud Graecos sit. Ex quo etiam alius error promanaivt. vi Caniculam siue Sirium ante canem nominatim. Vnde in Latinis intelligendis scriptoti bus puta Plinio de Columella, de ortu M occasu horum syderum, maximς aberrarunt, de grauissimis etiam viris, Astrologiae tamen ignaris, imposuerunt. neque enim verum est, κύεια Caniculam siue Sirium esse. προκυι- enim sic dictus est, quod ortum Canis maioris soleat praecedere: at Sirius non praecedit ortum Canis maioris, sed in Cane maiori primo pes dexter de sinister apparent per duos aut tres dies ante ortum Sirii, id est Caniculae, . unde posscanis potius dici deberet. Verum clim in Procyone duae potissim sim stellae consederentur, una in capite, altera in lateribus, Sc quae in lateribus posita est maiore spleia fulgeat, de tamen per aliquot dies mst exoriatur, quam quae in capite, etiamsi reuela Procyon siue Canis minor tunc exoriatur, eum h*c quae in capitc in , apparere incipit,
18쪽
sae penumero tamen etiam Pro on exoriri dicitur, cum splendens& fulgida in lateribus cxistens exoritur,quemadmodum&in Cane maiori, licet eius imago M stellae, quae in pedibus anterioribus sunt ante caniculam Siriumve per quatuor aut quinque dies exoriantur; oriri tamen etiam saepenumero dicitur, Cum Sirius apparere incipi unde etiam prouenit,ut antiquos de ortu & occasu duorum horum syderum loquentes, aliquando varios Minter se diuersos conspiciamus. Plinius clim credidisset apud Latinos Procyonem nullum nomen habere, cum alioqui Ciceroni Antecanis pit, confundit nomina, Ss quod de Sitio vera canicula antiqui dixerunt, aliquando ad Procyonem referi,ut videre licet per totum caput vigesimum octaeuum libri decimi octaui. mox quod de fulgida Procyonis in latet bus exiliente dicitur . ipse ad Sirium siue Caniculam refert. Libro enim secundo de natur. his .c. 47. dicit, Ardentissimo autem aestatis tempore exoritur Caniculae sydus, sole Leonis primam partem ingrediente, qui dies est decimus quintus ante Cal. Aug. quod confirmatur ab eodem, lib. I Re.18. ubi Leonis primam partem ingrcsso sole , Canem exoriri scribit: hoc fit .inquit post Solstitium vigesimo tertio, quod concurrit cum xv. die Calend. Aug. Solstitium enim fiebat in octava parte Cancri existente Sole, id est, viti. Calend. Iulii, tempore Plini j, ut ipse ibidem docet, a quo ad xv. Calend. Augusti intercedunt dies viguati tres. Solet enim fulgida in lateribus Canis minoris exoriri Sole primam Leonis occupante. In qus m errorem minime incidit Columella libro xij. clim Procyonem Idibus Iuliis mane exoriri scribit. Postea inquit, septimo Calend. Augusti Canicula apparet, estque caligo aestuosa. Vndeia Manilius cum de exortu Procyonis dissereret, habet hanc
sententiam. Procyon oriens cum iam vigesima Cancri
Septimis re ex unius pars sest emergit in astra. 'Cum veth de canis maioris de caniculae exortu sermonem habet, in hanc sententiam .
scribit: Cum vero ι .austos sergit Nemaus hiatus, Exorasάrque Canis, Atratque Canicula I mans,
Et rabit, igne Ibo geminans incendu Solis. verum cum exortus fleoccasus sederum ob eas quas in comment. de aer. aq. & lo. diximus, causas,in diuersis doctorum hominum temporibus facti sint varij,& maiorem etiam nostro tempore assecuti sint varietatem subitam, ob Lilianam correctionem Gregorij XIII. Ponti Max. iussu factam, operae pretium me facturum existimavi, si breuiter in praesentia quid de ortu Canis utriusque maioris Sc minoris, tum 8e caniculae, sentiendum - 'hi. eradidero Canis minor Procyon Graecis dictus,Anticanis Ciceroni, cum duas habeat stellas, alteram in capite, alteram fulgentissimam in lateribus, incipit oriri a priori. sole vigesimam sextam partem Cancri occupante. incidit verb dies is in xiv. Calend. Aug. quae dies est decima nona Iulij. Fulgida verb in lateribus Canis minoris, a qua quandoque ortus totius Procyonis denominatur,tanquam a nobiliori,sive quod tunc absoluatur eius exortus, Sole primam Leonis partem occupante. Incidit verti hoc ut plurimum in nonum Calend. Augusti,quae dies est vigesima quarta Iuli1. Canis maior cum multas lia- Canis ma-beat stellas, incipit apparere a priori, quς est in pede sinistro: Sole existente in tertia par- 'te Leonis, quod acciait sexto Cal. Aug. quae dies est vigesima septima Iulij Canicula autem quae maximὸ fulgens est stella in ore canis maioris , , qua dies caniculares dicuntur, exoritur, iste sextam Leonis partem occupantc, quod fit tertio Cal. Aug. trigesima tabilia.
nimirum I viij die. Habendam igitur esse rationem exortus Orionis, Plei dum, Arctuti,M Canis, & similium, L Ustituum, apiarum ,serenitatum ,stigiaetatum θ teporis. J id est,co gnitionem habere possimus. orionem enim diximus in initio exortus solitum esse pl.-
uias inerre, de nimbosum esse , quemadmodum etiam exoriente Arcturo , ut docet Ptolom. libro de inerrantium stellarum significatione. In Pleiadum etiam exortu cum Fa- Plaiades uonius spirare persentiatur frequentissime,Vatis vehementer serenitatem & teporem quandoque excitabit,quandoque etiam pluviam cum frigiditate aliqua. docuimus enim mus qualis. alias in activis qualitatibus ad frigiditatem vergere, in passuis tamen humigum esse. quamuis Italiam 8c hunc tractum incolentibus salubris sit,& siccus, serenifatem pariens: sed de hoc aliis. Sic canicula exoriente aestus tam magni persentiuntur, at etiam canes ' :
19쪽
Probi. IV. Cur in mutationibus temporum vomitibus uti oportet 3 an ne fix conturbatio variis genitis excrementis in mutatione
Pendet haec quaestio ex superiori: dixerat enim in mutationibus temporum habendam esse rationem bonae valetudinis. quae ex successione temporum saeph solet labefactari. In hoc problemate rationem quaerit cur soleant medici in mutationibus temporum vomitus iniungere ad praeseruandos homines a morbis. At obseruandum est, non in quibuscunque transmutationibus temporum, vomitu uti medicos , sed aestate potissimum, ut docuit Hipp. . Aph. 6. hyeme enim superueniente ut plurimum abstinendum est i vomitu, quod excrementa crassiora sint, de difficilius per vomitum expurgentur, sed potius deiectione tolli debent:nisi dixerimus, non loqui Aristotelem de violento vomitu , venis longinquisve partibus & uniuerso corpore humores attrahente Sc expellente, de quibus in Aphori L Hippocrates. sed de leui vomitu supelituis potius cibis de aqua repente Be vino subacido excitato, de quo locutus est Hipp. lib. I. & de diaeta. quo uti expedit in principiis traiamutationum temporum. sanne fiat consuriatio vaγs meren tu semiis inmutamine J Non placet hic Gazae versio, quod verba Aristotelis non transserat. sed per ambages circumscribat, & de suo multa aὸdat. quid enim est, redu dat conturbatio quid, & ubinam Aristoteles habet excrementa materiae inutilis ex mi tandi ratione : nonne de suo addit unde fit ut cibum alij parum concoquant, alij p
tum cupiant. habet enim' --τ- σν mmco . Respondet igitur euacuandum esse iis temporibus,ne fiat conturbatio. quibus verbis innuit Aristot. in iis transmutationibus ventriculum en vomitu expurgandum , ne humores qui superflui sunt in ventriculo, mutatione magna temporum sucis cedente conturbentur, aut in ipso ventriculo de dolores oc tormina excitent: aut cer-th ne iis commotis per venas deserantur, Ze febres & huiusmodi alios morbos prod cant. ob hanc rationem videretur id esse iaciendum primis statim diebus : at praestat id agere, clim ex mutatione facti sunt,dc aucti exactis aliquot diebus, ut imminenti perieulo commodius occurramus. Obseruandum autem illuὸ est, non esse ita ab omnibus sine consilio medici vomitum hunc etiam excitandum . qubd multi sint ita ad vomitionem inepti, e quacunque adhibita etiam eura potius disrumpantur, quam ut ad vomitum pos sint reddi idoneii xiij etiam, qui etiamsi ad vomitum etint proni ac faciles, non dcbent tamen ob malam corporis structuram ad vomendum concitari, ut qui longo sunt collo, angusto pectore,eleuatis humeris. de quibus Galenus libro quos Sc quando purgare comveniat: hos auros medici appellant:de quibus Hippocrates in libro de morbis vulgaribus.
Quamobrem qui vel cibo vitioso vescuntur,vel qui fame laborarunt, pedi
bus intumescunt an utrique ob colli quationem Z colliquantur autem , qui ob Amem , quia nullum penitus alimentum capiunt: qui vero vitiose vescuntur,
propterea quod eo peruui non possint quod assumpserunt.
Non est qdid multis, quod propositum est in quaestione, comprobemus, Cum vel experientia ipsa testis sit, eos qui ineὸia nimia macerantur, aut sponte, aut ob inopiam .p rogressu
20쪽
gressu temporis in tumores laxos & molles incidere in pedibus, quos oedemata Graeci appellant: ii digitis comprimantur, cedunt, & foueam impressam aliquandiu retinent, tu e deinde clepressis partibus paulatim sese attol sentibnscuanc scit. Fit autem ut optime annotauit Gal. r. ad Glauc. 3. cx pituita alba satis tonui, nec non aquosa Sc lubrica, praesertim in carne, S prope cutim ichoris instar in lanis & spongiis infusi An turique ob co luat em, aut, ut vertit Gaza, ob tabem J huius accidenti tam in eo qui diutina fame laborauit, quam in alio, qui de ptatiaris oc a natura alienis cibis vescitur, causam esse dicit σια mi ξιν colli quationem vertimus, non tabem. Vt GaZa, quod haec potius ad Qu. E. νs quatur. I CHiquamur autem, qui is semem: J id est, pedibus tument, quia nullum penitus
a linientum capiunt. Ciam autem alimentum non allumunt, Consum uinar, calore natu-
tali ni arcescente.& humore radicali, de carnibus ipsis in vaporosis humiditates dissolutis l. lus vero viti e et scuntur, ut est,pedum tumore M arde so laborami, quo repertrui non spωιρ:ιod assum erunt quomodo colliquefiant etiam qui deprauatis cibis utuntur, & subsequenter in hos tumores pedum laxos incurrant, docet. Assumpto enim huiusmodi cibo, chira omnino naturae nostrae non sit familiaris , cum Conficere non potest naturam ventriculo, de subinde nec in iecinor , cum non soleat emendam vitia primae cinctionis, lilc ncc assimilatio sit, nec unio ad carnem producendam: sed in cxcrementitiam huin iditatem cibi ij ingesti, transmuta ti, alid transmittuntur , & potis limum ad partcs magis longinquas, dc tales, quae ad alias iterum transimittere non possunt : sequitur propterea colla quatio carnium dc roralis humi artatis, non secus quam in fimo laborantibu , quia quamuis naturali ventriculi fami sit factum satis , quae tamen naturalis es partium omnii ri , Omnino viget, aliunde alimentum trahere cupicns: hinc partium si i- petior una fit in huiusmodi casu consumptio, & tabcs, ut Optimc annotauit Hipp. lib. de morbi . cum dicit, quod in hydropc supernae partes icmpore proccdente gi acilescunt. At vero videtur Arithoi. materialem quidem causam tradidisse tumescentium pedum muniuersali fame: at cur potius pedes intuinescant, quod in questione propositum est,non videtur explicasse, nisi dixerimus, per colla quationcm hanc tacite nobis ctiam causam PH. in n. intinuasse: in quacunque enim colliquatione homo res inde promanantes cum graties Uy IR sint,vi deorsum serantur necesse est, cum vero pedes cxtremae omnino partes sint nostri me tui. corporis, te omnium Infimae , in simiasse etiam visius est matcrialcm causam affercns, hii morem nempe cxcrementitium vaporibus admixtum, deorsitan ferri ad pedes debere,
cuius ratione in tumorem eleuentur. Experiri tamen etiam nobis licebit, an alias etiam
causas inuenire possimus, quibus quaestio haec solui possit. Multiplicem autem & variam
huius rei causam iniicnio. Priiniam naturalis partium illarum temperies admodum frigi da osse multo, neruit. Cartilaginc exangui, maxImc circa malicolum, ubi etiam citius tumor apparere solet. Deinde influens a corde caliditas omnino debilis, quod illi procul maxime absint a principatu dc sonte vivifici caloris qui in corde situs cst . indeque eo potis uniuersitatem vitii dam reddit. Posti pr. aeterea sunt pedes in decliui loco, via de noe . Nam quam primum persentiscunt, Ac excrementa corporis cxcipiunt aut certe sanguinein pituitosum quem prae natiua 6c aduentitia temperie frigida melius temperare non poti lint: & quod laborant ex paupertate spiritus, Sc caloris vivifici in languida viliacit .ite propter longinquitatem partium calidarum finguine abundantium, δc propinquitatem ipsius cruditatis, quae unica matrix est τινν-: ex quibus .issurgunt hydropcs. Accedit alia cauta ex humoribus desumpta: cum enim grauia omnia deorsum maxime strantur, cxcrementa autem dc colli quationes, quod caloris naturalis actionem quali cffugerint, graues sint, rationi consbnuin erat, ut ad loca decliuiora serretatur, potissini Marsi vera sutilliae a Galeno lib. de naturalibus facultatibus dicuntur. doccbat enim modum quo quandεque partes aliquae in tumorem cleuantur. superfluis enim humiditatibus genitis, partes facultato qua pollcnt cxpultrice eas , se repellunt, fle succcssue aliae,q ix iam si sceperunt ad ignobiliores de dc biliores, quatruum earum facultas fert, iterum repellunt, quo usque eo deuenerint, ubi de facultas debilis sit , & calor naturalis languiduς, unde clim expelli amplius non postini, in tumorem eleuentur oportet. siccum pedes. 5c decliuos sint A: naturalis caloris paucitate frigidi, influente etiam spiritii maxime inanes ob longinquitatem a partibus calidis, nec tamen ob facultatis expultricis imbecilli tatem, de ob decliuiorem litum aliunde transmitas humorcs commodo expellere possint, ea ratiotae in tumorem cicuantur. Obseruandum autem est non in fame modo, &vitiosis alimentis susceptis tumores pedum ficri,sed etiam ex multo cibo ingesto, etiam-ii optim I