장음표시 사용
41쪽
Hur 4. Hinc Plutarchus sympos lib. . problem. I. multiplexne cibus, an verbsimplex conco-4-I. , L ctu sit facilior , disputandum proponebat,atque ita dialech: ce proponit, ut hinc inde proma quo. positis Philini medici argumcntis, simplicitatem comprCb. iitis, S Marcionis, vaticia, Iohia. defendentis, quaestio indiscussa relinquatur, nota qucd simplicitatim non probaret Socrati Ac Philoni magis commendatam lcubai: is enim dicere solebat, ab illis cibis esse cauendum, qui non esurientes ad edcndum allicerent. quo dicto nihil aliud sibi volebat, quam multiplicem ciborum varietalcm cssc euitaladani: 1 ed ne symposiis, quorum tune dignitatem tuetur, omnino varicratem illam qua maxime ho mines solent delectari, auferae videretur. cum alioqui si sensui delectationcm affert in prxsenti, in posterum dolores, molestias, morbosque annumeros producit atque conciliat. Sic Maerobius lib. . Saturnal. sub Digarii medici S philosophi nobilissimi persona, ut sui moris
est, a Plutarebo mutuatus, suppreta tamcn nomine eandem materiam prosecutos cst, Se probauit simplicem cibum multiplici &vario esse praeserendum. Sic Seneca ad Lucilium, Multos morbos, dicit, multa fercula secerunt. Sic Antiphanes Delius μία ζ νιι, αἰ mων ἐώeib,H - δισμάrων η id est,unica morbi causa ciborum est varietas.Clem Alex. 1. paedag., ό. I in I Vnde Plinius libro Vndecimo cap. 3. homini cibus utilissimus simplex, aceruatao si piobaaα porum pestifera & condimenta perniciosiora. Et Avicenna diccbat: Nihil deterius est, quam si multa simul & varia ciborum genera coniungantur, atque iusto Iongius deinde in comedendo tempus protrahatur: cum enim postremum accedit nutrimentum, primum iam aliquo modo confectum est: partes verb in coquendo non assimilantur. Atque inde sanλ morborum scaturigo, qui ex repugnantium inter se humorum discordia nascuritur, eum diuelsorum ciborum diuersa sit natura, efficitur, ut alij aliis tardiuς celeriusve conficiantur : quod clim accidit, miram in ventriculo producit cruditatem: ac proinde ciborum varietate in eadem mensa, copia, ac productione in longas moras nihil nocentius homini esse ad salutem omnibus ex aequo medicis Visum est. quod Aristotcles nos mani.
feste verbis illis docuit.' di variuν insalubris es. J Turbulenta enim nec una est coctio sequitur Ze diciti
Sic accidit ijs qui aquam mutauerim , vivaria potionis utamur alimento. Haec omnia damna incurrere certum est eos, qui variis aquis utuntur, ae eos qui varia alimonta ingerunt.
quamuis enim aqua nobis nutrimento esse non possit,ut superius demonstrauimus: qu niam tamen sine ea vix ingesta nutrimento corporibus esic possunt,cum ex cibis ipsis non nisi quantum liquida sunt,vim habeant nutriendi, propterea iis mutatis, dc alimenta varia redduntur qualitate, substantia, M tempore apto ad concoctionem, agglutinationem, Se assimilationemr propterea non secus atque alimenta vat ia nocumcntum inferre solet. quae enim tenuior fuerit,tenuiorem alimentosain materiam, dc magis concoctilem reddet, ae ad distributionem per venas epatis fle univcrs, tum per substantiam carnosam
faciliorem reddet, quae crassior fuerit, oppositum inducet, sic. non uno tempore operationes naturales fient , seque impedient.
Probi. XVI. Cur aquarum mutationes habentibus pediculos faciunt multos habere γ An
quod cru/itas facta humoris ob perturbationem,quae fit ob aquae diuersitatem
42쪽
Dequenter Aetiim, humiditatem innasci facit, praesertim in idoneo existente
loco. cerebrum autem humidum est, quare & caput semper maxime : cuius rei
indicium est, quod capilli insunt maxime in ipso. loci autem huius humiditas pediculorum est productrix. patet hoc in pueris. humidi enim capitis se iit: dei, pe aut grauedine laborant, aut sanguinis profluuio: & pediculos plutes habent qui in hac aetate sunt constituti.
Quaerit hoc loco Aristoteles causam cur in iis qui mutant aquas. soleant generari pediculi, si apti nati sunt eos generare. Veram esse propositionem, colligere pollumus ex codem mel Aristotele s. de hist. anim. cap. I. in quo non modo mutationem hanc aquarum, dum in potu sumuntur, generare pediculos docet, sed etiamsi in balneis carundem fiat mutatio. morbus hic Latinis pedicularis dicitur, Graecis autem , - rid est, a pediculis. cuius nominis affert Galenus rationem lib. de ther ad Pisionem cap. i Squia nascitur is morbus a corruptione humorum. Solet autem hic affectus duplex esse: aliquando ita molestus,ut mortem quandoque inserat,vi de Pherecyde Syro & de Alcmane
Poeta notat Aristoteles Ioco proposito. Dc Pherecyde etiam Merenus sic scribit: Sed quis non urat Phinc is fata tragoedi,
nimis sudor Lens animassia tetra uis: turpi instrum qua mane tulerunt.
De Lucio Sylla scribunt, putrefactum en corpus, te in pediculos totum versium: vi Cum multi interdiu te noctu tollerent eos, nulla parte potuerit tamen quod reiiciebatur, aequare illud quod succedebat. de quo etiam Plinius lib. 7. natur. hist.&i I. C. 3. aliquando autem etsi morbosus sit, adeb tamen leuiter afficit,ut cum magis multis prosit quam obsit, remedi j loco aliquando esse possit. quod docuit Aristoteles s. de hist. anim I . ubi capita puerorum qui phthiriasi laborant, a caeteris morbis deterioribus vindicari, consumpta humiditate superflua,de extra pulsa. Hac posita distinctione ex ipsa experientia desumpta, facile nobis erit Aristotelem a calumnia vindicare in causa huius affectus recensenda: is enim quinto de his .anim.docet eausam peditulationis esse carnis corruptionem,& ideo quasdam pullulas in cute prius apparere, quibus apertis, non sanies, sed pediculi exeunt. Duplici autem argumeli- eo a viris doctissimis&mihi amicissimis impetitur , primum, quod in cute capitis maxime nascantur pediculi, ubi minima est carnis portio. quod si fierent, inquii int,cx carne corrupta, sane in pueris, quorum capita abundant iis animalibus, prorsus destituerentur carne, quia tota consumerctur. Altera erat, quia pedis u li maxime abundant in secunda S tertia hecticae specie, in quibus carnes ita consumptae sunt, ut nullus videatur locus dari posse pediculorum generationi. Reprehendunt etiam Theophrastum 2.dc causis plantarum cap. rh.qui visus est a suo praeceptore diuersam habuisse sentetitiam, nempe fieri ex sanguine corrupto,
de putrefacto, duabus itidem rationibus t ptimum quod in febribus, in quibus sanguis putrescit, nullus apparet pediculorum prouentus. secundo, qudd cum orta principiis attesten tur, necesse essiet pediculos rubro colore esse praeditos. Ego verti ut non unam esse materialem causam generationis pediculorum, ita 8e carnis putrefactionem, M sanguinis corru.ptionem agente naturali calore smul cum extraneo M praetor naturam, optime a flammis iis philosophis constitutam causam esse censeo.quae enim uniuersum corpus complectitur,quaeque tanta est, ut vere morbus sit, & ita morbus, ut aliquando etiam interimat ut de Pherecydide Syro, Pythagorae praeceptore, Alcmine Poeta, L. Sylla diximus, 3e de Antiocho Epipha ne Asiae rege, 2. Machab.9. Herode Alcalonita, Ioseph. lib. 37. Antiq. Iudaic. c. 8. Herode Antipa, Actor. Apost. S. Acasto Peliae filio, apud Plutarchum in Sylla. Ieretima Batti filia. Herod. lib. Cassandro Antipatri filio, paus in Boeot. Speusippo Platonis nepote, Philoso
pho Atheniensi, apud Plutar. Valerio Maximino Caetate , de multis aliis, non nisi carnu pu trescente Ac sanguine corrupto generari potest. in hic apertis tuberculis non sanies sed pediculi erumpunt. Cum vero primb argumentantur, in capite ubi minima est caro, potillimum generari, subindeque pueris, in quorum Capite maxime generantur, consumpturos esse Om nem carnem nihil concludunt. nam vehemens ille morbus non magis caput adicit quam alias partes: imb magis reliquum corpus, ut ex eorum quos enumeravi mus, historia, colligi potest cum verbpueri phtitias in capite laborant, tune alia ei aselfectus est causa: de qua hoc loco Aristoteles manifestis admodum verbis, le nos proxime agemus. Hectici urati,qu
in phthili si materia et Aristote.
43쪽
in secundo argumento sumebatur, tunc abundant pediculis, cum caro Calore non naturaliquasi colliquata per cutem resudat, unde materia aptissima redditur generationi pediculorum, quae quasi rorida est, neque in omnib. hecticis id obseruatur, sed in iis qui putrida febre simul eum hectica laborant, in quibus substantia carnosi colliquata cum humoribus putridis
mixta aptissimam mateliam producit generationi pediculor ni. iniae veto duae aduorsus Theophrastum proponuntur rationes, minus concludit tu, quis cmm nesciat, materiam pediculis produccndis idoneam non ubicunque esse polle, sed in extimis partibus inter cutem di carnem 3 Synochae autem appellatae febres a putredinc finguinis excitatae, intra venas putrescentem materiam habent, acute maxime distantem 5 tunicis vcnarum stolidioribus contentam. Alia autem ratio ex colore desumpta ita leuis videtur, ut philosopho S viro eruditissimo indigna semper mihi visa siti quis enim iacsciat,genita ex puti i m Meria,ubi generantur,& animam suscipiunt, omnino substantiam priorem immutatic , inat et iamque vi de gCnera. tionis habent principium, omnino esse immutatam quin nonne sanguis natura sua rubeus, ubi putredinem contrahit, omnino colorem & reliqua accidentia imo naturam substantiae immutati Pediculorum autem matcria, ex quibus morbus nullus gener.itur, humor est cxcrementitius, humido calore putrcfactus, δc naturali calore adiuuat te animatus, huius velo putredo fit insta cutim immediath,M supra carnem etenim ubi sanguis in substantiam mcmbrorum conuertitur, multa excrementorum genera producuntur, quorum alia per insensi bilem evaporationem dis loluuntur, alia in pilos vertuntur, alla per sudorem euacuantur,alia in sordem & furfures commutantur, alia in cute retinciatur quae si in sit prema superficie sint,
sursurationem faciunt, aut in profundioribus partibus, & si sitiit praua-acria, ophia sim faciunt de alopeciam,si non sint praua, sed humida dc dulcia, putredine contracta S calore agente pediculi generantur:&hoc est quod Galenus primo de compos. L loca cap. 7. MΑ c.lib. q. sen. P. tract. s. c. a. 6. docuerunt, dum ex excrementis calidis tertiae dc ultimae Comeoctionis putrefactis non acribus sed dulcibus potius dc humidis cum aliquo calorc pediculos generari scripserunt. Ac de hoc genere pediculorum locutus est Ar illo t. hoc loco, cum soluendo quaestionem dicit. ex iis facta humoru Aperturbauioni uafι ob aqua diuersurae requeierfictam , hu--ἀιatem mnasia facit aesertim in idoneo existente loco. qitibus verbis non pcnimum illuni morbum, ad quem etiam mors ipsa sepcnumero sequitur, qui ex carnium & languitiis corrupti ne fit, nobis repraesentauit, sed vulgarem illam pediculationem,quae passim in pueris ob cere. bri superfluam humiditatem dc caliditatem conspicitur. natura enim sua cerebrum homidum est, Ec propterea ob excrementa evaporantia capillis praeditum, 1 dc pali anim. potissimum autem in pueris, qui natura sua multo sunt humidiorcs, potissimum capite, tumia piopter ingluuiem magis excrementa producentes. proinde subdit Aristoteles. Certisum amem humidum es συυ cr ωροι semper maxime cuius indicium es, quod capis issent ex humoribus excrenaentitiis pediculos generari probat, quod soleant maxime in maxime idoneo loco, id est, humiditate superflua dc exciem ntis r clcrto,genciali, exim plo particulari comprobat, quia cercbrum cithunaidum , propterea etiam ipsum caput illud continens. quod autem ita si, probat ex capillorum abundantia, quae maxime conspicitur in rapite. ex vaporibus enim de excrementitiis humiditatibus ec exhalationibus capillos generati doeuit Aristoteles. subdit. Dei temta humidiis pedicuruum est producis, J quasi sibi velit ob stipet fluam huius
loci humiditatem quotidiana experientia nobis constare, caput illud elic in quo maxime pediculi generantur ob superfluam humiditatem excrementitiam et quin, ncc hoc argumcnto contentus, aliud addit. Pauthoe in puerur bum di enim evitissuri. J quasi augens vim argumenti, non in capitibus selum ob eam rationem fieri pediculos, sed in humidioribus δέ cxcrementis magis iciei tis. nam in pueris maxime pediculos in capite generari videmus passim , non ob aliam causam quam quia humiditate superflua in huiusmodi aetate in capite abundam maximLObset Dandum autem est, quod humiditatem capitis ex abundantia pilorum probauerit ca ratione, quia quamuis capillorum proxima materia sit aliquanto siccior. 8c proinde inici miros sicciores enumerauit Galenus 1 .de temperam.quod ab exhalatione calida & sicca crassia producantur, antecedens tamen materia humida suit At evaporabilis,quae postmodum adulta N ab ambiente externo excitria, substantiam sicciorem inducit. quod manifestum sit, quoniam insccis temperaturis de aetatibus, dc in valde frigidis, quam paucissimi pili nascuntur. Vitilo huic. 7.sen. lib. can .diccbat, capillus nascitur ex vapore viscose,sumose,qu uido congelatur
44쪽
poris aMgrauedine Lborant, auisanguinis e naribus profluuio, o Eicu Mureshabens, qui sitim in hac aetate consit uti. J probat iis verbas duo: prima enim parte probat pueros humidiore cerebro esse praeditos, quod grauedine saepe infestentur, & sanguinis E naribus proflii uio. quod etiam docuit Hippocratcs noster s.Apho 14.&16. ubi pueris peculiares facit
morbos, tusses 5 grauedines.vi de Galenus eo loco longa oratione in unicam seperfluam humiditatcm rcfert, tanquam in causam omnes eos morbos quos peculiares esse dicit infantium, primi septennijusque ad quatuordecim annos. At dissicultatem aliquam facit hac in re Galenus noster, qui tum 3. Aphor. tum I. de temperam. Visius est calorem tem- pcratum pueris tribuere, & temperatos pueros appellat Auic.'. primi li. can. An dicendum cst temperatos dici pueros non ratione operationum quae sint temperatae in illius specie, quoniam Auic.2.primi eos vocat potius hac in re neutra corpora: nondum enim ob superfluam humiditatem habent operationes perfectas: hae enim potius siccitate perficium tur,ut docet idem 3. primi. temperati autem dicuntur respectu qualitatum non passiuarum, cum humiditate superflua adeo abundent, sed activarum. calore enim temperato sunt praediti. quoniam quamuis multum calore valeant, humiditate tamen excedente aliquo modo temperati redduntur. His igitur positis facilis erit rosiponsionis ad quaestionem intelligentia. Si enim vera sunt quae superius diximus de damnis, quae inferri corporibus humanis mutatione aquarum solent, qudd perturbentur coctiones, quod excrementa multa generentur, quod dcnique multi crudi humores, non in prima modo coctionem ventriculo facta,& in secunda in hepate M venis. sed in tertia potissimum, quae in carnosa ambiente corpus parte fit,generantur, quibus pediculos gcnerari in humano corpore iam docuimus,non mirum,pueri licet eo modo temperati, a affectione tent tur.
mobretn a Vergilus ad Zephyrum usque qui morbis longis laborant,
tolluntur e medio:& senes magis quam iuuenes. Utrum, quod duae adsint summae causae interimendi, excessus & frigus. vjuere enim est per calidum. tempus autem hoc ambo haec habet. frigida enim est de maxime vigens tunc hyems. reliquum autem ver est. An quod similiter quidem se habent ac senes, qui laborant morbis diuturnis. non secus enim atque senectus se habet longus morbus: corpus enim utrisque siccum est & frigidum. his quidem per aetatem, aliis per morbum .Hyems autem &gelu superabundantia est frigi/itatis & siccitatis . parua igitur indigentibus iis inclinatione,fit tamen veluti igni igne addito ob hyemem ut corruiti pantur propter haec.
Quod Atistoteles dixit, Gaza interpretatus est a Vergiliarum occasiu: Id- quod quamuis Aristotelis sententiam explicet non tamen Aristotelis verba Graeca fide--.. tialiter refert in nostram linguam,cum a Pleiade dixerit Aristot. nulla aut ortus aut occasius facta mentione: unde etiam Petrus Aponensis in comm. ad hunc librum , non de occasu, sed de ortu chronico locutum esse Aristotelem censiuerit. ego verb crcdiderim locutum esse reuera de occasu secundum etiam Astrologos ipsarum vergiliarum, quo etiam Medici,quorum nunc partes agit, , quibusque fere omnes has quaestiones mutuatus est, ini-
45쪽
tium dueunt hyemis locutum esse .incipiunt autem nostris iis temporibus occidere Orientibus Scorpij gradibus 13. M. o. quod fere incidit in l6. Cal. Dcccmb. omnes autem Occidunt orientibus Scorpij 2 s. M., quod in r4. Cal. Decembris fere incidit,a quo etiam die
medicos suam hyemem inchoare demonstrauimus quarto in lib.de aer. aq.lo c. commentario primo. Dc hoc igitur locutus est hoc loco Aristoteles. Non est autem dissicile quid per Zephyrum sibi velit Aristoteles,intelligere, clim non vcntum sed tempus in quo incipiunt flare Zephyri, intellexerit, id verb Vcrnum csse solet, ut docuimus i. lib. de a r. aq. ioc.& Poeta noster optime cum dicit, Zefossera, et bet templa ramena. idem insinuasse visus est. Quaestio igitur est, cur ij, qui diuturnis morbis laborant, ad interitum lare ducantur ab occasu Vergiliarum, id est, ab initio hycmis modicae, ad veris principium, & inter eos, qui huiusmodi morbis laborant,lenes magis quam iuuenes id pariuntur. Duplicem autem ad hoc problema ponit solutionem: quarum prima est, cum dicit.' Vtrum quod duae ad ins rausiae interimendi, excessus σfigus. vιuere emm es per calidum: tempus autem hoc, ambo hac habet. stigida enim es cr maxime vigens tum hyems, reliquum autem Mer es. Atistotelis Cum aliquis Aristotelem interpretatur, semper is mihi optime sic opum attigisse viis est, qui per eum ipsum interpretatur potissimum sententiis inde assumptis, ubi ex pro G desario. re illa habet tractationem. Quamobrem clim Aristoteles lib. de causis longitudi nis Mbreuitatis vitae,ita nobis hidulenter tradiderit aliqua, quae ad huius loci explicationem faciunt,optimum esse censui ea in praesentia commentarij Ioco adducerc. habet igituc haec verba. Sumere oportet omne animal natura humidum esse & calidum, ipsumque u lucro eiusmodi esse, senectam autem frigidam esse & siccam. non aliterque id quod mortuum est,esse apparet. Materia autem corporum iis quae existunt, isthaec, calidum, frigidum,siccum humidum. Necesse igitur est senescentia exsiccari: quamobrem non de facili e xsiccabile debet esse humidum, S idcirco pinguia non putrescunt. in causa autem est, Rubdaerea sunt: portb aut ad alia ut ignis est: ignis autem non putre scit. Neque rursus exigmum humidum esse oportet: paucum enim facilE est exsiccabile. inamobrem magna animalia de stirpes sui vulgariter dicaturὶ diuturniora sunt. quemadmodum dictum est prius. R
tioni enim consentaneum est, maiora plus humoris habere. non tantum autem ob hanc causam diuturnioris sunt vitae r duae namque restant causae, quantum scilicet & qaale.
Quare non solum humidi copiam esse oportet, vertim etiam calidi, ut neque gelu fa cit Estringatur, neque leui de causa exsiccetur : & hanc ob rem longaeuus magis est homo, Luneu 'ixn pleraque animalia. Longioris enim sunt vitae, quae humidi copia superantur : siquidem maiori secundum qualitatem superent proportione, quis secundum quantiva te cli, vineantur. Et prosecth quibusdam calidum est pingue, quod simul efficit ut neque facile exsiccetur, neque leui negotio frige sicere possit. Sibusdam verb alium praestat succum Cum igitur vita calido conseruetur,& humido multo,non quo uis sed pingui 3c olcagin se, meri id ubi frigiditas hyemis superueniat, necesse est calorem extingui atquc minui: frigiditatis autem vehementis cum soboles seleat esse gelu, quo exsiccatur humiditas illa
innata 5c quasi arescit,essicitur,ut praesentibus duabus causis vitae nostrae contrariis, accedente potissimum morbo, naturalem calorem exhauriente Sc consumcnte, homo quasi
senescat : merith igitur duo haec habere hyemem dixit & frigiditatem vehementem, Min vigore consistente summam siccitatem: quibus duobus cssicitur,ut qui morbis diuturnis laborant, eo tempore superueniente in deterius ruant,& saepe etiam intereant. quod imiliter quia se habent ae senes qui laborans morbis diuturnis. corpus enim Uririquestigidum est Asiccum is quidem per atatem,illis orem per morbum. J Credidit optimE Aponen- isis his verbis Aristotelem secundam partem problematis ditatuere, cur scilicet senes laborantes morbis diuturnis magis quam iuuenes hyeme in deterius ruant εί corrumpantur. dicit enim non secus se habere senectutem quam morbum diuturnum, quM utrisque corpus sit frigidum & siccum, alteri per aetatem, alteri per morbum. deficiente enim calido,& humido arescente, de veluti terrestri essecto, quod sane aereum erat prius, Digidumessicitur &siccum: quamuis ea tempestate in illo plurimae redundent ω ingonerentur humidae praetcr naturam se perfluitates, is debilitate innati caloris in eo corpore per accIdens genitae. hoc itidem accidit iis qui morbo diuturno laborant. quaproptet hyeme dc gelu superueniente,in quibus est excessus stigiditatis de siccitatis, cssicitur,ut duabus praesentibus causis extinctionis caloris innati 5c vitae, non sit mirum senibus ubi laborauerint morbis diuturnis accidente alia senectute aduentitia, ut superueniente hyeme frigidissima εἰ siccissima corrumpantur de intereant: Be hoc est quod dixit. parua
46쪽
Parua i fur imit gentibus iis inclinatione tamen veluti igni igne a ito ob hyemem is corrum
Attirpropter Quasi dicat senibus iam ob aetatem frigidis 3 siccis, &ob diuturnum
imorbum iisdem qualitatibus adauctis,consumpto naturali calore,dc humore primogenio e Niccato,hyeme frigidissima superueniente adaugetur frigiditas praeter naturam, de obe xcessum siccitatis ex gelu siccitas,& ita augetur,ut cum Vita amplius consistere non possit. Vbi obseruandum est,ubi nos vertimus.
Hrems aute segetusuperabundantia est rigiditatis es eritatis.Jqubd inGraecis sit ο δὲ
οἱ -γι- τλψξηρο e. in aliis cum scriptu sitψδες το6Gaza vertit superabundantia cst frigiditatis S humiditatis, temperaturam hyemis naturalem optimo exprimens, S ab Aristot. cxplicatam censens, quamuis in impressis recenter codicibus emendata conspiciatur Gazae traductio. Praestat tamen priorem de communiorem sicqui.
eum enim dixisset, hyemem S gelu esse excessiim frigiditatis de siccitatis, primum tamquam praecipuam hyemis naturalem qualitatem posuit,siccitatem autem excessui hyemisia gelu applicauit , qudd nunquam excessum humiditatis esse, qui libros Aristotelis Me teorol. legerit,audebit affirmare. Sic & Aponensis explicabat, hyemem dicens excessum esse in frigiditate,gelu in siccitate. Quamuis autem cum frigiditate in hyeme naturaliter iuncta sit humiditas, quoniam tamen magis peculiaris hyemis qualitas est frigiditas , ubi excedit scpenumem, siccitatem inducit: si tangendo enim corpora quodammodo exprimit humorem ac siccitatem inducit : unde ctiam eo tempore deficiente calore solis ele- Uante vapores, serenitates adsimi, raraeque pluuiae. Habet autem difficultatem, quod a nobis dictum est ex Aristotelis sententia, eos qui laborant morbis diuturnis hyeme frigidissima& sicca magis periclitari, & potissimum senes si fuerint, quoniam cum sicciores sint de frigidi, alia frigiditate Se siccitate seperaddita, necesse est ut ad interitum ducantur. at sectioire decimaquarta problemate nono, dum quaerit, cur est quod habitantes loca calida, sunt longioris vitae, dicit, id esse propter siccitatem : siccitas igitur erit causa vi- sic: dyotae. accedit quod dictum est, conseruari vitam diuturnius mediante humido pingui. at xi .dihi LAristoteles s. de hist. anim. dicebat pinguia eorpora gracilibus citius interire.humido igitur pingui non conueniatur vita. An diccndum est Aristotelem l . probi. de siccitate lo- : Σ' qui, quae contra distinguitur ab humiditate excremcntitia, quae facile putredinem con- stotelis loci trahit. subdit enim , siccius enim imputribilius est. mors vero putredo quaedam et . Sed eotie illati. quoniam non omnino solutio haec illi satisfaciebat,aliam sabdit , de quibus suo loco. nos vero de excessu siccitatis loquimur,quo humiditas illa,quae pro vita conseruanda necessaria est, & exiccatur, atque quasi arescit, potissimlim agenti maximc inseruiente patiente. Quod autem de pinguibus dicebatur ex Aristotele,ita tollitur,si dixerimus humidum pingue duplex esse, alterum quod generatur ex partibus tenuioribus sanguinis a frigido coit gelante , & in membris frigidis: de quo si nobis sit sermo, verum erit, animalia quae huiusmodi humido pingui praedita sunt. breuioris esse vitae quia nobis commonstrat ex pinguedine ea esse etiam se idiora: at vivere calore perficitur, lib. de long. & breuit. vitae .
aliud verb est pingue,quod in calido & humido consistit, quod aereum, est, ut ibidem docet Mistoteles : sicque humidum pingue 5c consistens dicitur,non autem pinguedo.quod ad vitae longitudinem facere quam maximὸ docuit Aristotcles, tum hoc loco, tum libro
Cur in humidis, quae quidem in capite sunt ulcera, cito sanantur,quae Vero in tibiis,aegre. An quia grauis est humiditas, quia terrestris grauia autem deorsum seruntur. quae igitur sursum , expurgata remanent propter id quod ad in' feriora secretum est. inferiora autem multa replentur superfluitate, & ea qui' dem ad putredinem apta .i Quaestio
47쪽
Quaestio haec iisdem propemodum verbis proposita est & dissoluta sect. r . probi. s.
unico verbo excepto e ubi enim habet εκκειὼ, expurgata vertimus, eo in loco habet fit concoctu facilia, siue bene concocta. & nihilominus interpretes diuerso modo pri- Antiqui mam partem verterunt: quod enim habet, Π eo τοις antiquus interpres vertit in ulceribus unde videtur legisse es τοῖσἐλκωAM , in exulceratis. Gaza autem vertit in pic-Garx I.. nis impurisque corporibus. quod enim in uniuersum. λω dixit Aristotcles, ipse ad -- traduxit. in libro autem l . problem. probL 6. candem dimonem traduxit ad loca, cum vertit, cur in palustribus. praestat tamen nihil ex nostro addentes vertere, cur in humidis .quod quamuis ad loca roferri potest, ad corpora tamen non incommode traduci poterit. sicque etiam superfluitatis aut repetitionis non arguemus Aristotelem, aut cum qui ex multis libris problematum Aristotelis hoc opus confarcinauit. quaestio igitur erit, cur in humidis corporibus de refertis pituita, aut excrementis aliis ci assioribus, ut Coracapitis non magno negotio sanentur, tibiarum autem aegro. ulcus multa habeti signi lier in ficata. quandoque enim generatim Hippocrates sumit, clim dixit omnem morbMm cssedis , LEis ε Vlcus, libro de fract.& .de morbis. neque enim fortasse distincta fuerat nomina sanantur.in τO, , , & reliqua: quibus recentiores medici solutae continuitatis differentias distinxeriint Sumitur aliquando solum pro solutione cotinuita- iceris v M tis cuiuscunque generis, nempe pro ulceribus omnibus, tam quae a causa intcrna fiunt, quam quae causa externa excitauit , S peculiari καλ- nomine comprchoenduntur, ut per totum librum ελκῶν. ubi non ulcera modo nobis dicta curare docet, sed etiam vulnera, causa externa excitata, & alibi saepe, ut x. porrhet. at ubi is qui viceret inse-
statur,delirat SI vulnus facile sere. M phst. praestat autem eum qui ulcus capitis habeae, ne que febricitare suise habet, & passim alibi. Sic obseruatum est apud Homer. II iad. δvbi Eustath. non intelligi scribit πυον pcrελκis, via posteris, sed τῆemis μαι, sicut& alibi,ut Iliad. λ. versu 3II.& vltimo. τορι. tua quit 3λκ ετε raro, vulnus desiccabatur. loquitur autem de vicere.Sic verti & a caeteris Poetis vulnus quod Adonis accepit ab apro,vocari solet quod aliquoties repetitur , Bi
ne in eius Epitaphio. contrahitur tamen a Galeno ad sola ulcera vera,lib de const. art med. mnem quacunque in parte solutionem continuitatis exerosione factam, praetcc eam quae in osse fit, vocatur. at longe maior huius nominis cst contractio,quae tradita est a Galeno i. de disset morb. de in lib. methoae med. ubi ad solutionem continuitatis quae fit in carne, contrahitur. qua ratione-ἔλαα carnis calamitates 5 vitia appellauit Hippota libro icta dicit enim, εα ἔλπια τῖο -ρ- ξυμφορα . Haec igitur cum ita sint, quidnam dicemus Aristotelem hoc loco per ulcera intellexisse quamuis in uniuexitum omnibus fortasse morbis accommodari posset, magis tamen vera erit de vera viceris significatione ut ulcera & vulnera comprehendit: quin imo magis etiam veram esse dicere poterimus de veris ulceribus ab internis humoribus influentibus factis. quod enim dc humoribus ob humiditatem deorsum latis in responsione positum est,potius ulceribus debet accommodari: quae enim in vulneribus fluit ad excitandam inflammationem materia non terrestris est, sed subtilis potius Acbiliosa. quia grauu est Mamduin,Pra terre fru.s auia remisorsum sieruntur &αJ ulcera quae in in sernis partibus sunt excitata, difficilius curati scribit, qud delim humiditates corpore crassae & terrestes multae per suppositionem in quaestione reperiantur, cum eae graues sint, quarum proprium est deorsum ferre, ad inferna serentur perpetu b, sicque curatio impedietur, quae exic ς antibus & detergentibus perficitur,defluxu excrementorum ad eas infernas fauissimis, partes. Supernae alitem partes, ubi ulceribus laborent,ob hanc eandem causam facilius cu-υps M tantur, delapsisti excretis ad infernas partes excrementis. ubi obseritandum est, Aponensem, ubi Aristoteles habet, , quod vertit antiquus interpres. Ea quidem siurisiursum e uetabilia. J credidisse reddore rationem,cur ulcera capitis sine facilius sanabilia in humidis corporibus, eoquhd multa habet loca, per quae expurgari possit cerebrum, potassimum autem per futuras in cranio a natura constitutas. at hoc nor 1 modb verum est in humidis corporibus & locis, sed etiam in quocunque alio corpor . Praeterea Aristoteles suppriora in excremetosis his corporibus facilius curari scribit,quam in tibiis, quod cum humiditates eae excrementitiae graues sint, deorsium potius seruntur: quo fit,ut superiores expurgatae remancant, ob malchiam deorsum latam aut expulsam. quin imo ex eodem mei problemate sech. i . probi. 6. ubi idem problema roseri de ulcer I-hus iisdem in locis palustribus, loco dictionis, , habet , quod est , Concolata facilia, quoniam deorsum latis prauis humoribus, Vlcera in supernis partibus iis priuata facile
48쪽
facile coctionem admittunt Gaza autem hoc loco visus est loco εκκυG, habuisseclina curatu facilia dixit. Quapropter quod in fine commentarij addit Petrus Aponensi; triplici ratione Aristotclem voluisse ulcera capitis facilius canari , qaam tibiarum, quae aegrius sanantur, prima esh, quia caput cli parS euentabilis quaeque cxcrementa facile petiaturas & alias vias excernit: secunda, quod Excrementa quaer manent,snt magis apta insaniem vcrii ; tertia, quod calor remanet sortis proportionatus suae materia: . in ulceribus autem crurum contrarium Contingit. quod omnino Est extra propositum, a mente M vcr-bis Aristotclis alienum,dc praetcrea rationi r pugnans. neque enim primo comparat curationem facilem ulcerum in capite, cum difficili in cruribus in uniuersum, sed in humidis corporibus aut locis. secundo nunquam Aristoteles somniauit in reddenda ratione huius Problematis, cerebrum per multas vias expurgari,non crura, saniem in capite melius perfici melius e calorem culcbri propoitionem habere cum materia morbum facicnte. de quibus tribusne verba quidem Aristotelcs,quin imb si in uniuersum haec proponantur,si-Cut M ipsa quaestio omnino erit falsa neque enim verum est in omnib. Corporibus, S omnibus locis ulcera capitis facilius curari quam crurum quae enim sicca simi& calida cor pora quaeque in locis siccioribus vitam degunt, ubi in ulcera inciderint in coproribus, multo facilius curantur.quam si caput laboret. & videmus in editis 5c montanis locis difficilius curari ulcera capitis N vulncra, quam crurum. Rationes vero ab Aponensi ita altatae sunt, ac si Sc verum esset , SI Aristoteses docuisset, semper, in omnibus, S ubique ulcera capitis facilius curari, crurum aut cm aegrius. quod omnino in capitis vulneribus docet quotidiana experientia falsum esse absolute.
Cur si hyemefacta boreali,& vere austrino, ac pluuio, aestas admodum sicca fiatdethalis fit autumnus omnibus, potissimum autem pueris. alii S autem dysenteriar, & quartanae febres in ipsom et fiunt 3 An quod si aqua moderata aestiua sit peruenisset refrigidatum aestuans humidum in nobis quieuiset, quantum collectum est in vere facto humido. Si vero non, pueri, qui suapte natura humidi & calidi sent, vehementer feruescunt ea passione, quod rcfrigerati mi 'nime fuerint .Et si per aestatem restiterint,autumno certe,quorum humor ebullierit, corripientur. Excrementa vero, nisi confestim peremerint,circa pulmones & arteriam. perius enim primo consistunt, quod sub aere nos incalescamus: propter haec enim & lippitudines ante febretin in morbosa aestate fiunt. ergo si non supra vi s dictum est j excrementa congesta confestim interimunt, descendunt ad ventrem cruda adhuc, hincque dissicultas intestinorum. quod
49쪽
autem no expingatur prae nimia copia humidum, de s quieuerint excrementa, quartanae excitantur iis, qui evadunt. quod enim crudi supersedit, valde stabile est, oe firmum corpori ad Iaaerens in modum atrae bilis.
Aurumnna Aggreditur Aristotcles aliam quaestionem proponere ex trium temporum non benes,.es.', - temperatorum commixtione pendentem. Supponit autem hyemem borealem, fiigidam reali vete de siccam, ver pluuium austi inum , calidum dc humidum, & aestatem admodum siccam.' quaestio autem est, quaenam sit causa, ut tribus iis anni temporibus ita constitutis se inuicem oraeedemi- excipientibus, autumnu S subsequens perniciosus esse soleat, potissimum pueris, aliis autem v Π, -- dissicultates intestinorum dc quartanae febres soleam euenite. fiigidam 8c humidam hyemem esse oportuerat, Aristoteles siccam supponit, a naturali quidem temperamento lapsam atque in melius. siccitates enim humiditatibus salubriores esse docebat Hippocrates . Aph. I s. ver autem supponit australe dc pluvium: in qua re magnum lapsum indicaticum in utrisique qualitatibus ver male constitutum suerit. cum enim temperatum in utrisque qualitatibus activis & passuis esse deberet, soleat autem in caliditate& humiditate tantis cr excedere, ut naturalis hominis temperamento, inter animantium corpora temperatissimo, proportione respondeat, unde etiam morbos putredinosos aliquando solet inducere, non erit mirum, si multo in iis facto excessu autumni pessimam reddat & perniciosam constituti
nem,maxime aestate accedente intermedia admodum sicca.
An quiasi aqua moderara aBisia humidum rellectum est inverefacto humiis. Docetiis verbis Aristoteles causam praedictorum ex negatione. nam,inquit, si in aestate, quam omnino siccam supposuimus, aqua mi erata affuisset, humidum quod vere humido& calido collectum est , quodque ob calorem vehementem& siccitatem, quae cos esse caloris dicitur, in aestate quodammodo Esseruescens mouetur, quieuillat, neque hinc inde per effervescentiam commotum morbos multos lethales produceret autumni tempore.
Si vero Mn.J id est, cum vero hoc non supponatur, sed neque pluui ae moderatae in aestate decidant, sed in summa caliditate Ec siccitate versemur, ii ecesse est ut,
Pueri, quis pie natura calidi θ humidis Myeo feraestani assinu, qui refrigerati minime fuerim. Jpueri in febres potissimum lethales incidunt excrementitio adaucto humore ob veris humiditatem superfluam, tum caliditatem quae si superfluae naturali humiditati adiungantur,tum S aduentitiae ex mala victus ratione, multisque ex ea crudis aggestis excrementis efiiciunt, ut non expectato ipso autumno, aestate ipsa in febres lethales incidant, ut optime admonuit Hippocrates lib.de aer.aq.loc. sect. pari. 3. qubd si aestate restiterint, tandem autumno a cedente in vehementissimas febres & perniciosas incidant oportet. quod caeteris etiam fortasse contingit, qui temperamento naturali non admodum humi do praediti sunt. quamuis enim aestiuo tempore fortasse resistere potuerunt, autumno tamen fiigido dc scco superueniente, constipatis externis corporis meatibus, necesse est tandem humiditatem ex humiditate veris praecedentis superfluam congestam esseruescere dc corrumpi, aut in putredinem agi: unde morbi perniciosii eo tempore senerantur. hic est A ristotelis sensus, quem Apone n-
Excrementa ven nisi confinim remnim Itiis arier siveriusce'sistam, sub aere nos inra camin , propter haec enim ect linitu es ante febrem in morbosa Utiles ηιὶ ergo non stra ut diximus excrementa ungesta confestim nos interimunt, descendunt ad ventrem ruri adhuc, hiasue dis cultares musinorum. J non potuit Aponensis assequi hoc
Ioco mentem Aristotelis: neque enim animaduqrtit hic multa per paren thesin ab Aristoteledici ad confirmationem unius propositionis, quae sunt extra intentionem huius Problematis. Sensus igitur est, cxcrementa ex humiditate excedente veris congesta praecipue in sit pernis partib. & potissimum capite nisi consettim interimant attonito morbo genito , quem ex cor dis oppress ione seri censuit Aristoteles. aut angina producta impedito spiritus aeris transitu per asiperam arteriam,aut catarris suffocantibus,s, inqua haec non Produxerint,n CC protinus iis rationibus interemerint,ad inferna delapsa cruda adhuc, sed bile ob aestatem calida S: sccam admixta,difficultates intestinorum producet, corrasis internis intestinorum tunicis.& materia cruda & crassa,acri tamen ob admixtionem bilis nimiu adhaerente.quod auto siubdit. Superius enim primo consimnt,dec. J est redditio causae, cur immineat periculum, ne subito interimant, defluxa ad pulmones & arteriam asiperam materia. ncmpe quia cum caput maxime ambienti exponatur, verisimile etiam est, ut primum malas acris impresiiones excipiat,
50쪽
excipiat,quae excrementa multa in eo producunt, quibus defluxis periculum est, ob eas quas diximus, rationes, ne protinus interimant aegrotantes. probatio haec est a priori, quod nempe cum caput primo exponatur, debet etiam primo excrementa in se concipere. probat
idem ab e diu cum dicit; eruptis hae enim is finima es ante febres is morbosa aliate'HJ neque enim proprie ad hanc quaestionem facit, cum in quaestione non proposuerit lippitudines, cum potissimsim
hic rationem quaerat morborum pessimorum, qui in autumno poli tria illa tempora ita constituta,solent molesti esse, hic autem lippitudinibus agit aestate insestantibus.docet igitur excremeta in capite S supernis partibus ex huiusmodi vere humido aggregari ex eo, quod videamus in aestate huiusmodi ver subsequente lippitudines superuenire colliquatis humoribus ει ob bilem ad oculos fluxis, se mordicantibus.iis igitur in superioribus partibus non retentis,sed deorsum fluxis tanquam infestis, deque etiam corporis ambitu pleriimque toto per intestina actis tormina, doloresque, M intestinorum exulcerationes varias asserunt, paulo quidem minus putrescentibus,minus periculo as,sumpta autem maiori putredine,ctiam de- Pascentes & cum febre. aurem non expurgamr animra evia humidum, o si quieuerint excrementa,quartoa excι- raniurias qui euadα- qinu enim crudi sive sedit, valde salia e 1 , O 'mum corpori rassaremim modam atra bilis J cum enim aestatem calidam dc siccam autumnus frigidus de siccus excipiat , in quo solent quartanae ut plurimum incipere tanquam illius temporis morbi peculiares. non est mirum, si de alii morbi, potissimum perniciosie acutae sebres, dc dysenteriae tandem etiam in quartanas vertantur: maxime cum eo tempore melancholicus succus, a quo quartanae febres solent procreati, magis exuberet: id vero sit, quia aestatem sequatur, in qua ob caloris excessum humores magis assamur, Ec in atrum humorem facile vertuntur. hic vero cum supponatur ver callidum 8c humidum, de aestas maxime calida Ec sicca, necesse fuit excitatas febres acutas perniciosas, δc dysenteriast quarum utramque si qui cuakserint, ficile etiam in quartanas incident,quod humoribus illis quasi assatis, faex quaedam genita est, Be cinis, δc qua putrefacta procreantur saepe quartanae. tum etiam quod humoribus sabtilioribus per dysenterias euacuatis,crassiores, saeculenti,4 quasi assati relinquuntur.& hoc
Cur si aestas pluuiosa fuerit & austrina , & autumus, hyems morbosa redditur. An quod valde humida corpora hyems excipit , dc mutatio etiam magna fit ex multo tepore,& non paulatim facta successione. proptereaque & autumnus fit tepens.quare iis quidem fieri acutos morbos, qui non raro corporis h