장음표시 사용
261쪽
ordino Corinthio primo . . . M. XXV a. ordine Corinthio secundo M. xxxii.
Pluteo supremo M. V. quae mensurae in Summam OlleCtae respondent M. xvi.
Supremus ordo intervalla ut innuimus muro habet obstructa, in quibus alternae Fenestrae aperiuntur, ad altitudinem mediam orta dinis, et quarum latitudo M. u. subdupla est longitudinis AEdistacii totius proportiones sibi sequenti ratione respondent. Longitudo basis dividitur in partes octo, quae singulae sunt M. 11. S. Circuli iis radiis descripti sunt M. cccxxx. in circuli medii arenam seu spatium spectaculorum desiniunt. Extremi duo basim gradationis Altitudo totius est M. x paullo major diametro unius ex dictis circulis. in ordines inferiores, exceptis gradibus, ad altitudinem elevantur M. v. in superiores excepto pluteo pariter ad altitudinem elevantur M. V. Notandum praeterea est in hoc aedificio accuratam aequalitatem mensurarum non ubique Ser ari: ne
que enim omnis arcus diametrum habet . Vm, neque omnis ita latitudinem M. v neque trabeationis altitudo est uniformis M. v. e. Adsunt quaedam disserentiae, quae tamen Ompensantur inter se, et quae nisi scrupolosis dimensionibus inquirantur, obser-Vationem effugiunt. Generatim vero modulus, quo illae proportiones ac dimensiones expressae sunt, respondet palmis duobus Romanis architectonicis, qui ad pedem Parisiensem rationem habet quam numerus 99O I44Ο.34. Trabeationis supremae epistylium ianalibus id perpendiculum perso ratis lenetratur, hi mero CCXL. quadratis, quibuM Te Spondent inserius majores mensulae. ignis quadratis excipiendis ac sustinendis elaborati sunt et apti. Ipsorum usum luisse missi vela, seu Velarium sustinendum, quod expandebatur ad arcendos aspectatoribus solares radios, Consentiunt eruditi, et architecti. Qua Vero ratione, et quonam artificio id fieret incertum est, cum alii alia aes inter se diversa troposuerint, meque scriptorum Veterum verba luculenta adeo habeantur, quae dissicultates amovere possint. Ea tamen quae apud ipsos occurruno juvabit colligere, antequam
proposita artificia exponamus. Lucretius lib. IV. V. 6.). Et oulgo faciunt id lutea rusaque elasi ferruginea, cum magnis intenta theatris Per malos Dulgata trabesqiae trementia Pendent: Namque ibi conoeaeum caOea Subter et Omnem Scenatem Ueciana Patrum matrumque deoruinque Inficiunt, coguntque suo fluitare colore.
262쪽
Rursus idem Lucretius . V. VI MO8. Carbasus ut quondam magnis intentia theatris Dat 1 miliam malos uter iactata, trabesqus Interdum praesscissa furit petulantibus uris Et fragiles sonitus chartarum commeditatuV. Dio 1 ist. Rom. l. L111. c. 4. haec habet Caesar Dictator, ne
cui spectantium a Sole molestia crearetur, Serica cortinas, ut quidam auetores sunt, super Os Xtendit. Si autem Sericum textura
barbaricae luxuriae, et ab iis ad nos immodicum in luxum nobilium pervenit Plinius i. ix. c. I.). Postea in laeatris tantum umbram secere vela carbasina , quod primus omnium invenit Q. Catulus cum Capitolium dedicaret Carbasina deinde Vela primus in Theatro duxisse traditur Lentulus Spinther Apollinaribus ludis. Idem porro l. xxx1. c. I. Cum Theatrum ante texerit Romae Valerius Ostiensis Architectus ludis Libonis. Tum Valerius Maximus i. v. c. 4. Religionem ludorum crescentibus opibus mox sequuta lautitia est. Ejus instincti Q. Catulus Campanam imitatus
Iuxuriam, primus spectantium Consessum Velorum umbraculis texit Ammianus Marcellinus l. 1v. c. . . Nonnulli velabris velorum theatralium latent quae Campanam imitatus lasciviam Catulus in aedilitate sua suspendit omnium primus. Di iterum Vela
etiam, quae per aerem Xpansa ad arcendum Solem purpurea erant, inque iis mediis Nero acu pictu Currum agitans, circum Ver Undique Stellae aureae Propertius i. IV. Eleg. a. . Ne sinuosa caseo Pendebant ela theatro; Pia pita solemnes Ora luCVE VOCOS.
Tunc σque marmore Pendebant ela theatro,
Nec fuerant liquid Pul ita rubra VOCO. Primus sollicitos fecisti, Riomule, ludos, in uolt iduos rapta Sabina DOS. Vitruvius in praef. l. . , quibus neque mora, neque expectatio, conceditur, sed necessitas sinito tempore perfficere cogit, uti suntis Sedes spectaculorum, Velorumque inductiones, ut ea Omnia, quae, Scenicis moribus per machinationem ad spectationes populo com- se parantur etc. . Martialis l. XIV. p. 28. . Accipe quae nimios incant umbracula soles; Sit licet et entias, te tua cla Ne it.
In Pompuano tectus vectabo theatro, Nam uentus Populo Dela negare Solet.
263쪽
Si pugnas Cilicis spectabat et ictus, Et Pegma, et ueros inde ad claria rutos. Suotonius in Caligula sc xxvi.': Gladiatorio munere, reductis in terdum flagrantissim Sole velis, emitti quemquam vetabat.
35. Eas autem collegi veterum auctoritates, Ut CaUS appareret, ob quam in hoc artificio evolvendo iri truditi dissentiunt;
nulla enim earum clare adeo res exponitur, mi intelligatur, tum vela et velaria ad perpendiculum attollerentur, an vero origontali directione supra gradationes expanderentur. Posteriorem tamen opinionem majori ingenii contentione amplexi ipsius, Fontana, Ma chio Mas ejus, a Comes de Carli eamdem AEVOlVere atque quo pacto adduci in usum posset exposuerunt Quorum Sententias reviter ac dilucide, asseram in Iconum ipsarum explicatione Lipsius scribit malum Orchestrae centro in aheatris assurrexisse radnotabilem altitudinem supra iram aheatri supremam sun es ab apice mali ad periphoriam theatri ductos fuisse, qui vela sustinerent, quibus pyramidali quadam forma cavea contegeretur Cujus tamen artificii vix usus esse poterat in minore 'heatro nullo autem modo in majoribus a praecipue in amphitheatris pro eo vero asserendo nullum vestigium in antiquis habetur Dominicus Fontana Architectus anulum ex crassiori Tunae Compositum in mentro collocatum statuit areae. Ab hoc valide connexi cum eodem suries alii extenduntur versus Circumferentiam, ac sustinentur a tignis e ticalibus in canalibus verticalibus collocatis, aptisque machinis tenduntur. Superi eos funes Vela expanduntur. Hanc ConstruCtione improbat ac perficit Marchio Masi ejus. Animadvertit nim aliquid amplius in eo artificio requiri, ita concipiendum ranimo esse: si aliquid aliud non imaginemur, potuisset to quidem modo velarium stabile constitui, nec tamen ejusmodi ut pro re nata Iolli, expandive posset. Non poterat itaque alia ratione disponi, nisi es formato in medio ingenti quodam ovali anulo ex irasso Tune, Nilo major campi pars retecta oret, quod sane ob eam quoque a USam neceS- Sarium erat, ut qui erant in amphitheatro, ruerentur immisso aere ac lumine: atque hic quidem modus sui non raro usitatus apud
antiquos in aedi sit iis, ut videre licet in Agrippae Pantheo. Nolarium apponebatur ut solem, ubi tamque pluviam spectatoribus defenderet, non autem ut haec a vacua platea averteret: quare hines Ortasse rarenam Calpurnius apertam dixit it Patulam. Funis hic fortasse habuit circum anulos plures ex metallo, quibus 4nnexi su-Πe principes Sse potuerunt, ut ita brevior fieret ipsorum tractus,
264쪽
sunesque totidem columnarum, vel solidi alterius id generis retinaculis, quod ibi extitisset, instar essent. Cum opus Sset ludos praeparare, ingens hic anulus, ut hoc illum nomine appellemus, asserendus in medium erat, eique harpagonum beneficio, plures annectendi sunes, qui deinde traducti singuli recta in sublimem illum
Orbem trochlearum, rectiumque ope omnes Simul, aequaliterque attolli debuerunt attracto in sublime crasso stane, tum 11rmissime annecti . tque hoc erat Veluti solum, supra quod superpositum Velarium explicabatur. Ipsum vero utpote in plures lacinias divisum fortasse suit, uniculis minoribus trajectum, quos quidem credibile est traductos fuisse per totidem anulos proportione reSpondentes, atque opportune Circa rudentem medium distributos, atque hujusmodi anulis injectos, fuisse paratos moVeri, prout maluissent illi, qui in supremo ordine morabantur, deambulantesque supra CorONam, tectasque porticus pro inciam an administrabant. Textura princeps innexa esse debuit exteriorum antennarum capitibus, ac sortasse etiam ipsarum pedi, innexa vero secundum planum Ori-ZOntis supra ambitus secundi orbem ligneis columnis, quae proinde in antica porticuum parte extare debebant Minores funes in eodem ambitu credibile est trochleis suisse innexos, quo paratiores ad motum orent, ibi solummodo incipiente tela. Fortasse in in-phitheatro Veronensi sun es ejus ita compositi erant, ut super lapides quosdam in su Inma Corona positos reptarent, quo esSent le-Vatiores hanc suspicionem injicit illud marmoris si agmentum canaliculatum, quod inventum ibidem est Fortasse etiam trajiciebantur ad partem externam, deserebanturque ad ordinis postremi senestras sed velle rem CCurate definire, ubi purae putaeque conjecturae, vel potius ingenii gmenta locum habent, super 'aCanea cura videtur. Haec Mas sejus.
36. Comes vero inaldus de Carli Antich. Italiche P. . p. 2 8. hoc a Marchione Massejo descriptum artificium perficiendum
sequenti ratione proponit. Spatium in anuli medio retectum manere non debuisse anulum tamen admittit. Porro animadvertit, Si textura funium a Fontana proposita, aut anulus a Massejo propositus in Centro non sustineatur, necessario textum omnem inflecti debere, parte media concidente ex propria gravitate. Anulum Vero
Masse spatium relinquere debuisse per quod Solis et pluviae incommoda ad spectatores pertingerent. Notat etiam Neronis imaginem in velario depictam ostendere, velarium ex unico et integro Velo constitisse, absque foramine, seu desectu portionis in medio. Quare cum Amphitheatro Polens observasset grundam in ejus U-
265쪽
prema ora, atque oramina per quae aqua ab eadem essundi pote rat, conjecit velari dispositionem ejusmodi esse debuisse ut dedi dens pluvia in eam grundam a Velari superficie Corrivata descen
deret. Ut autem id obtineri posset, necessariiau erat, ut media velari pars elevatior esset extrema ora, seu grunda indicata, instar tecti, aut tentorii. Tigna Verticalia, quae per aperta soramina in suprema gradatione inserebantur, mensulis insistebant, quae sub iisdem oraminibus ad altitudinem I pedum sitae erant. Tigna illa proindo altitudine suisse pedum 46 assumit, ut supra muri oram assurgerent altitudine pedum 6 Mensura eorum tignorum suit latitudine unciarum 4, Crassitudine unciarum Foramina tamen quadrata sunt latere Un Ciarum 4 . Modo vero notandum est in suprema ora ejusdem amphitheatri Olensis pluteum fuisse, ex duobus lapideis stratis compositum, quae singula altitudine erant pedisi ius et dimidii, alterum alteri insertum, ac utrumque a mensulis subjectis sustinebatur, quae infra pluteum pervium spatium relinquebant. Ad illum pluteum conjicit annexum circumfuisse Velariun , quod tamen proprio pondere parte sui media descendendo inflecte batur. Si itaque concipiatur ab centro velari crassiores sun es xXII. distentos suisse ad summitates tignorum erectorum in Circumferentia trochlearum ope, iisdemque tignis esse firmiter alligatos, putat velari centrum elevatum iri ad eminentem altitudinem ipsorum tignorum, ut uniformi inclinatione versus pluteum descendendo usum et adspectum tentorii reserat, ac decidente in pluviam ad rundam demittat. Velarium porro non unicum fuisse a continuum, sed ex pluribus triangularibus laciniis compositum, ad quarum X- pansionem, concipi potest textum unium minorum uiri centralbhus funibus compositum suisse, ut vela pluteo insistentes operarii magis aut minus pro re nata expandere possent, trochleisque et anulis apte dispositis ea moderari, sere eodem modo, quo Ortinae et Onopaea reguntur. Id ero advertere debuisse, ut laciniarum
illiusmodi margines non solum juxta positi essent, sed alter alteri superponeretur. Hoc artificium nuper cum laude propositiani suit, ac nonnulla ad ipsius complementum ingeniosa addita Monum.
in editi per 'anno 1 89. Tah. XII. g. . et II, et Tab. XIII.
si g. I. Praetermittendum ero non est velari artificium a Caesariano figurae ope indicatum, cujus tamen nullam exhibet explicatio nem. Quantum autem ex figura percipitur diametralis crassior fu- Di per sti Culas erat distentus per longitudi nom. Tum sitne alii ad certas distantias inter se ad normam cum diametrali conjungebat 'tur, atque ignis ad perpendiculum circa iram supremam theatri
266쪽
assurgentibus alligabantur. Supra hunc unium textum Vela CXpandebantur. Quo autem pacto ea expansio fieret ac proinde reductio, cum opus suisset, Caesarianus non explicat Tab. XIII sig. II. ).37. Consentientibus praeclaris viris generatiria in hoc velari artificio exponendo, ut funium textura supra aream theatri Constructa, super ipsam velam expanderentur, quibus spectatore a pluviae et solaris aestus incommodis defenderentur, quae princeps artificii pars est, sateor adstipulari me non posse ob dicendas rationes Massejus etiam arbitratur ea firmitate texturam eam unium ac tensionem fuisse, ut ueri usque ad elaria tuti, quos indicat uvenalis, ac taurus ex arenae medio, qui Herculem in coelum ascendentem repraesentavit, ut Martialis innuit, ex artifici Consequerentur, quod illi unium texturae tamquam puncto fixo adhaererent. Verram NON praetermittit Cl. idem Mas ejus observationem alteram, nimili Ut, quamquam haberetur Velarium tamen spectatores Secum detulisse in theatrum tegmina varia quibus ab injuriis aeris se tuerentur. Scripsit enim Dio, Caligulam spectatoribus concessisse, Ut pileos Thessalicos in Theatrum assurre possent, iiSilemque illi, Cum Intea intecto capite spectarent. Tum a Martiali indicari penulam cujusdam Theatro egredientis nive albicantem et Sum lacernarum in heatro, quae breves erant penulae, quibus Romani utebantur in via rigoris propulsandi causa, et in spectaculis. Ea tamen praesidia non adhibuisse, nisi cum vento vetaretur Velari usus. Quae Vero me ab eorum sententia removent, rationes sunt. I. dissicultas disponendi in ipsa arena magnum illiusmodi suntum textum, quem apparatum confluente spectatores non turbarent. I. disticultas extendendi eos unes ad singulas tignorum verticalium summitates, in longitudine ped. 63o, quae est diametri majoris in Amphitheatro Flavio, et ped. a latitudine seu diametri minoris. Ea sunt iam crassities requiritur, eaque vi distensionis, ut verticalia tigna dissicile reniti possint, nisi saltem Onatur per omnem ambitum eodem tempore eam distentionem effici, quod porro facilius concipi potest, quam fieri. 3. Si unes illi semper suo loco positi erant ac distenti, ipsos corrumpi debuisse intelligitur, et in e casu novos
susticere operosum erat quam objectionem levis esse momenti On-Cedo, ubi ne operarii, nec artifices deerant in tanta rei magnificentia, sed pondus aliquod habere Videtur, ex eo quod Scriptorum Poetariamque Veterum nemo, et per j Ocum, Vel serio ejusmodi Ventum indicaverit. 4. Praesertim si spectaculorum temporct, aut trOChlearum, amitorum, uniculorum motus implicati suissent, si unis a parte cireumferentiae disruptus, si haec aeum incommodes Impe-
267쪽
ratoris, Consulis, aut aliarum dignitatum ContigiSSent. o tuo rant quidem artifices ope egmatis aut aliarum machinarum res iterum componere a ordinare, et nunquam tamen id evenisse dabimus ut Poetae ejusdem meminerint, qui tam multa etiam minuta notatarunt, ad Theatri eventus pertinentia. . Tum Vero Veli Contra ctis an aliquid venustum et magnissicum apparere potuiSSe censebimus illum unium textum toti caveae impositum, et nec id quidem fuisse ab ullo notatum 6. Posito vero quod velum toti Amphitheatro, aut Theatro superindictum fuerit, ejusque partem ii Cacentrum pondere descendisse, et inflexam suisse, undenam lux in theatrum diffundebatur et amphitheatrum, ex Cujus tamen plendore spectaculi voluptas maxima dependet, quae visu percipitur P38. Has tamen rationes negligerem, si qua Veterum auctoritate velarium et vela theatralia indicarentur caveis superinducta. Sed neque Poetarum scriptorumque loca, quae superius Collecta sunt, nec aliae quae adducuntur auctoritates id suadent. Nam Ιnscriptio mi utero allata, ramosi tris Telaniorum Domus Augustae: atque altera pariter ab eodem relata, qua inter merita Gn. letorii exviri Augustalis Bisellarii notatur quod Vela in theatro cum omni ornatu iam tu suo dederit, id unice indicant, Vela et Velaria adhibita fuisse, ipsaque in theatro et amphitheatro non sine sumptu notabili administrari potuisse, sed de constructione ejusdem velari nihil docent. Animadverto itaque ad Solis radios arcendos praecipue vela in spectaculis adhibita suisse non ad tegendos spectatores a pluvia, quod certe carbasinis Velis, nisi admodum tensa fuerint, magnamque declivitatem tensa haberent, praestare non O terant. Praeterea Lucretium, Propertium, Ovidium pendentia spectaculorum vela dixisse Plinium, Dionem, Ammianum velis inductam umbram notasse, nihil de ipsorum positione indicasse, et unicum Valerium Maximum vocabulo sum suisse texit, ut tamen Simul
dicat Uectantium consessum eloriam umbracialis, ac si indicaret Umbram ab eoden procuratam non ad universam heatri aut Amphitheatri caveam, sed solum ad spectatorum sedes suisse dissusam: ita ut vocabulum texit potius videatur reserendum ad essectum, quam ad artificii modum quo in umbrandi esse tus obtinebatur.39. Duplici igitur modo velorum umbraculis spectatore ab ardore radiorum solarium defendi potuerunt. Primo vela appendendo malis seu tignis erectis in sublimi Amphitheatri margine, atque in canalibus verticalibus collocatis. Altero ero Vela per antenna extendendo ex eadem ora suprema, ut positionem sere horizontalem haberent. Quoad primum modum pertinet, notanda est
268쪽
ipsa molis Amphitheatralis altitudo, quae pedum est 46. Altitudo
tignorum, Seu malorum ponatur aequalis 54 pedibus, ut habeatur altitudo pedum Oo. In aestivo solstitio meridiana umbra projecta ab ejus altitudine objectos in latitudine Romae pedum est circiter67, in solstitio hiemali pud. 436. Umbrae vero antemeridianae ac postmeridianae meridianis multo longiore sunt. Di ametor minor areae, pro duobus maenianis Computata, soli oppositis est ped. 16. In aequinoctiis umbra meridiana objecti cujus altitudo est ped. oo, computari potest in ea latitudine ad ped. 79. Quibus collatis apparet umbram projectam a velis ad perpendiculum pendentibus a malis erectis in suprema ora Theatri, posse satisfacere necessitati tuendi spectatores a solaribus radiis, omnibus anni temporibus, praeter dies aestivi solstitit, hora meridiana Si vero nolentur diei horae quibus spectacula edebantur, varia Uidem occurrunt testimonia Suetonius in Cajo c. um Edidit, inquit, Circenses plurimo mane usque ad vesperam. Idem in Claudi c. xxiv. Bestiariis meridianisque adeo delectabatur, ut a prima luce ad spectaculum descenderet, et meridie dimisso populo ad prandium procederet. Idem in Augusto c. Lv. Spectaculo Circensi plures horas, aliquando totos dies aberat Socrates et Sogomenus in hist. Eceles , ubi de Imperatore Theodosio reserunt, Circenses a mane Usque ad Vesperam produci solitum scribunt. D. Augustinus Cons. l. in bestiarios Circenses meridie celebrari solitos ostendit, tibi spectaculum Circensium pomeridianum vocat. Quibus in locis ut apparet, de Circensibus spectaculis verba iunt, ut si vocabulo haereamus, de iis esset intelligendum quae in Circo instituebantur, cujus moles potuit multo acilius elis pendentibus obumbrari, quam Amphitheatri moles, ratione minoris latitudinis, utcumque minor aedificii
ipsius suisset altitudo. Sed ludi omnes in Circo fieri soliti ad Amphitheatrum traducti, Circensium nomine indicabantur. Ad hanc vela inducendi rationem, si comparentur Oetarum et Scriptorum loca Superius allata, ea, ni fallor, optime explicantur, atque Lucretii imprimis, qui ex coloribus pendentium velorum atque trementium, Colorem spectatorum et objectorum in theatro fluitare notat. Quod quidem si volarium origon tale expansum intelligatur, facile nequit explicari Eam porro colorum arietatem in elis sejunctis, singulis nimirum applicatis singulis malis, ad unicum velarium pertinere non debuisse videtur. Dionis vero narratio de cortinis sericis
Aptita ex nostra sententia explicatur, quam ex ea qua Velarium unicum expansum traditur supra omnem caveae aream Modus alter, quem indicavi, essectum parem praestare Potest: heChanisINO
269쪽
tantum diverso perficiebatur utilior tamen esse potuit solo ad ino ridium accedente idem enim longitudine Veliam, Sole ad mori libi accedente longiorem projicit Umbram si ori Zon tale sit, quam isit verticale. o. De Theatrorum sorma nunc dicendum superest, quam i-truvius in . . uberius pertractare videtur. Plura huic Constructioni et Amphitheatris communia sunt ut podium, gradationes, praecinctiones, Ornitoria Scalaria, porticus supremae nonnulla iisdem peculiaria pulpitum scena, porticu retro cenam, orchestra Generatim qui de antiqui Theatri figura, partibus, Constructione scripserunt Vitruvium imprimis auctorem sequuti, Vetustas illorum reliquias observando a Veterum scriptorum loca et indicationes studiose colligendo, curii plurimum profecerint, multa tamen incerta
reliquerunt Leo etiam Baptista Alburti plurima a Vitruvio mutuatus, de hoc argumento lib. VIII. c. 7. ea proponit, quae sibi probabiliora visa sunt, neque tamen exemplo aliquo utitur vetusti theatri, quod ejusdem aevo extiterit, et ex quo ejusdem propositum confirmaretur. Nam etiam attendere oportet quod unica eademque non sui forma theatrorum omnium, sed tum ab aevo quo conditum unumquodque fuit, a conditoris ipsius conditione, et ab loci in quo Construebatur circumstantiis nonnullas varietates admisit, et Poetarum scriptorumque dicta ad Theatra pertinentia iis notionibus tantummodo recte et accurate evolvi possunt. Vitruvius idetur in O argumento scripta sua Ordinasse, Ut quam optimam judicavit rationem Theatri construendi doceret. Sed quod in iis quae
nunc Construuntur evenit, Ut quamquam prinCipales parte SerVentur, in iis tamen, quae principales non sunt, aliqua arieta admittatur, idipsum quoque tunc obtinere debebat. I. In hoc omnia antiqua theatra Concordare debuerunt, ut gradatione, Orchestra, Cena Constarent. Sed in gradatione numerus graduum a praecinctionum, odii situs, locus tribunalium, suprema porticus, aut ejusdem loCo altior paries disserre poterant. In orchestra amplitudo ipsius, aditus ad ipsam, pulpiti locus et amplitudo, inclinatio ejusdem plani, Vario modo poterant se habere. In scena prospectus, longitudo, ornamenti ratio, portarum Umerus, dispositio structura interior, hyposcentum, proscenta, haec Omnia diversa ratione sieri potuerunt. Pracipi ea exterior theatri ambitu magis aut minus ornatus. Interior gradationum substructi Vel per porticus Calas, ornices, ambulacra, quae ad vomitoria ducerent vel immediate dorso alicujus montis, vel soli elatioris accu-hantes substructione non indigebant, sed spectatores, ut ab ima Vel
270쪽
a suprema theatri parte iii ipsum dissunderentur cogebant: ut in Theatro Anniacensi, Pompejano Bacchi Athenis Observatur.
42. In Certum est, num Vitruvius theatra lapidea, vel marmorea Romae erecta suo aevo Viderit. Locus unicus est in C. II. l. III.', in quo systylon aeclem exemplo illustrat aede Fortunae aequestris
ad theatrum lapideum. Ad quem locum notavit Philande a Tacito l. xiv. referri, equites pro Augustae valetudino donum Antium misisse, quod ovissent Fortunae equestri, quod ejus cognominis nullum tum Romae esset Etsi vero lucum hunc Taciti cum verbis Vitruvii concordantem faciant eruditi, atque apud Tacitum legendum esse Fortianae equestris autument, quemadmodum in Noti ad S. xvi videre est, tamen adhuc mirari subit Vitruvium indicasse illud templum per se satis notum, adjuncto illo prope theatrum lapideum, quod ortasse de Antiate dici poterat, erat enim muro Cinctum, quemadmodum ex ab nostra XLIV. Ol. II. P. II. constat. Nam porro Vitruvii locus alter i. V. c. . . , Cum
se autem ex solidis rebus theatra constituuntur, idest ex Structura se Ca ementorum, lapide, marmore, quae sonare Non POSSUnt, Un ex
se his sevasis aeneis seu cheis hac ratione sunt explicanda. Sin
se autem quaeritur, in quo theatro ea sint sacta, Romae Non Os- Sumus ostendere, sed in Italiae regionibus, et in pluribus Grae- COI Um Civitatibus V omnino patefacit marmorea a lapidea theatra Romae non fuisse. Nam etiam, Cur aenea quae a L. Mummio, diruto Corinthiorum theatra, Romam sunt deportata exemplo Onsuere in ipso theatro lapideo construendo, si tale fuit A Romanorum enim severiore disciplina plurimum abhorruisse ejusmodi Stabilem Constructionem testis est Tacitus qui xiv. An n.' Quippe, inquit, erant qui Gn. quoque Pompejum incusatum a majoribuSserrent, quod mensuram Theatri sedem posuisset. Nam antea subitariis gradibus, et scena in tempus structa, ludos edi solitos, Vel si Vetustiora repetas tantem populum Spectavisse si consideret theatro dies totos ignavia continuare. Eos porro qui huic novitatis avehant, consultum iri eo modo parsimoniae, quod perpetua sedes theatro locata sit, potiu quam immenso sumptu Singulos per annoS CON Surgeret ac strueretur. Tum etiam Valerius Maximus Cl. 1i. c. 4.J. Theatra reser Romae primum, Censoribus existentibus Messala et Cassio, quod Anno V. C. DXCIX. respondet, extitisse, et P. Scipionis Nasicae consilio ea opera sub hasta data suisse se Atque is de S. C. cautum est, ne quis in urbe propiusve passuum M. Ibis sellia posuisse, Sede DSve ludos spectare Vellet, ut scilicet remiso sioni animorum juncta standi virilitas propries Romanae gentis