장음표시 사용
31쪽
litas allevi gratis ea lege datur , ut eadem' hi genere , non in specie restituatur . In mutuo ita que quantitates dantur, seu res, quae pondere, num mero , & mentura constant; quaeque fungibiles id eo dicuntur, quia res eiusdem naturae , generis, &bonitatis subeunt in socum aliarum, earumque vice funguntur (H. itar in tritieet, vitro , lacte , pecumnia , & abiis huiusmodi rebus , tantumdem est idem.
Praeterea mutuum gratuitum esse o Ttet et ex amico namque affectu proficiscitur, & omnem mercedem respuit: quod in foenore secus se habet. Jam vero in mutuo res ita datur , ut accipientis fiat , ex quo factum mutuo nomen ve res dixerunt , quasi ex meo tuum, Stoica sane allusione Quamobrem si qu s alienam pecuniam mutuo deis derit, ex numeratione mutuum non contrahitur . Ea itaque si sine dolo malo consumta fuerit, conis
dici poterit ; si vero extet , vindicabitur ; quod si dolo desiit possideri , datur domino actita ad exhibendum , perinde ac si extet pecunia sc). Cum
Porro per mutuum in accipientem dominium transferatur , debitor ea abuti poterit , & omne periculum ad ipsum pertinebit (d Ex eodem principio fuit , ut ereditor rem non vindicet, led condicat nec quisquam mutuum dare queat , nisi dominium,
,J l. Mutuum l. pr. q. eod.b d. l. a. s. 2. e. d. V I. Rogasti me ir. q. ult. s. eod. d) I. Incendum D. C Si certum peto(e) l. t. q. a. V. de Reb. credit.(it Quaeri heic solet, inutrio monetae pret o inter
muti uena contractuem . & mutui restitutionem i, damnumant lucrum cuinam cedat, mutuanti , an mutuatario .
32쪽
yuitar modis re dic. . ast Ex hoe contractu nascitur condimo certi ex mutuo . Ea actione personali , civili, mitti iuris, petit creditor, ut res mutuo data in eodem genere ,
'adem quantitate , & qualitate sibi rei ituatur (a , Quare non potest creditor plus petere , quam fuit pumeratum; &, licet convenerit, ut plus sit in debito , quam in mutuo , huiusmodi paetiam nullius momenti habebitur et quamvis conveniri possit , uxminus reddatur (ba ti .
minterpretes et eorum scrinia compilare non inbet . Res omnis huc redit: vel intrinseca facta est, vel extrinseca monetae mutatio. Intrinseca fit , mutata materiae ualitate; extrins ca vero contingit, ubi pretium a primri divereum per publicam notestatem monetae im nitur. In priori specie pecunia restituetur, habita rarione qualitatis, quae ipsi inerat tempore contractus. I. Cum quid g. m. de Reb. eredit. In poster OA autem specie . rempus solutionis spectari debet, atque Nagmentum,& decrementum debitorem sequetur Sed de hac re videsis Pu-fendor . A I. N. G. I. V. T. T.
ca) I. Stipulationum et . m. de U. O. S I. Rogasti ii. r. m. de R b. eredit. 1J A mutuo longe distat foenus, quod potius ad Imeationem accedit . Vetusissimo Romanorum iure usurae non fuerunt improbatae. Eae tamen pro temporum diversitate diverso modo constitutae sunt; & , aucta pecunia , usurae centesimae legitimae suerunt. Ultra centestinaes usuras tantum in foenore nautico utiliter promittebatur. Verum Justinianus illustres personas vix trientes usuras exigere concessit . ceteris permisi semisses: unis negotiatoribus indulsit , ut usuras besses exigerent et in nautico scenore ultra centesimas exigere vetuit. Ceterum apud nos crimen usurariorum publicum ev st; ac praeter Ecclesiasticas poenas, usurarii subjiciuntur publicationi bonorum, & adversus eos privilegiisria pr-hatiooe judicium exercetur Constit. Ufurariorum de in furar. puniend. Pragm. I. o s. ae urar.
33쪽
Parum a mutuo distat iudabiti solutio , quae tamen non verus, sed uuasi contractus est (a , promutuum a Cui acio dicta (b) . Qui indebitam pecuniam accepit , obligatur et , qui per errorem ,& ignorantiam facti solvit (c . Si quis vero sciens, aut errore iuris solverit, indebitum non condicit , quia donasse censetur (do . In eo autem condictio mutui ab indebiti condictione differt , quod condictio mutui datur ex contractu ; indebiti condictio
quasi ex contractu competit . Inter contractus reales locum etiam obtinet Commodatum . Eo res gratis utenda datur ad certum tempus , ac certum usum ea lege , ut eadem in specie restituatur (e . Inter mutuum itaque & commodatum hoc interest, quod res in commodato non sit accipientis (f ; ut proinde neque dominium transferatur, neque possessio (g . At mutui datio domi.nium in accipientem transfert (h . In commodato autem nullam mercedem intervenire oportet (t e si enim in hoc contractu merces locum habeat, vel locatio eff-citur; vel contra ius erit innominatus, prout merses(a S. 6. Inst. de Obligat. , quae quas ex contrasso
se, ostendit Plinius I. g g. e. II. Invenimus i atOS Ciam tbaginensium dixisse, nullos hominum inter Irae benigraruI viUere, quam Romanos i eodem enim argento a j mura carnitati se is si,
34쪽
Pu bus modis re die. yrces vel in pecunia, vel in re alia praestabitur. Praeterea cum ad certum modum & tempus res m comismo dato detur, apparet, ipsum a precario longe distare. Precarium enim precibus petentis utendum conceditur, quamdiu , qui concessit , patitur: quod
genus liberalitatis ex jure gentium deicendisse, ait Ulpianus se . Ex commodato duplex datur actio, directa scit . ,& eoutraria. Actio commodati directa est personalis , civilis, rei persecutoria Ea datur commodanti adversus commodatarium , ut rem commodatam in specie restituar, & praedet dolum, & culpam etiam levissimam . Commodatarius enim, cuius totius commmodo contractus cedit, eam diligentiam praestare debet, quam quisque diligenti Isimus pater L suis rebus adhibet; ut tantum eos caluq non praestet , quibus resisti non potest si . Contraria autem actione experitur commodatarius adversus ccmmodantem ad indemnitatem , ubi ni m. haud modicos sumtus in rem commodatam fecerit; ubi ante finitum ulum res fuerit intempestive repetita. Ita si quis sciens vasa vitiosa commodavit, & vinum , vel oleum infusum sorruptum , effusumve fuerit , eo nomine con-
(a I. I. V. de Precar.(13 Interdum commodatarius culpam levem praestat, ibi scit . utriusque contrahentis gratia res sit commodata. Ita si communem amicum ad coenam invitaverimus, tuque eius rei curam susceperis, & ego tibi argentum commodaverim , culpae teneberis l. 18. pr. m. h. t. Non desunt etiam spectes , in quibus commodatarius casum praestare compellitur , veluti s res aestimata fuerit commodata ; si commodatarii culpa res commoditati interierit I. Si ut certo s. s. p. d. g. eod.s casum commodatarius in se receperit i. Contractet Iag. m. de R. I.
35쪽
demnari oportere, respondit Caius (a). Depositum est contractus realis, quo res mobilis alicui gratis custodienda datur ea lege , u is eam ipsam hona fide reposcent, restituat. Ex definitione liquet, depositum mercedem prorsus abhorrere , quia cum amicis initur. In deposito autem sola custodia depositario defertur, neptiquam vero dominium , vel usus. Quare si depositarius te deposita utatur , furti usus recte arcessitur (B, & in bonis nummu Iarii vendendis potior eorum causa est, qui pecunias apud mensam deposuerunt ,3 ut, si extent nummi , vindicari recte possint (e . Illud etiam certum est, depositarium domino reposcenti rem restituere debere, nullamque compensationem, vel deductionem , vel doli exceptionem opponere posse , ne contractus ,
qui ex fide oritur, ad perfidiam retrahatur (d . Depositum aliud est simplex, aliud miserabile. Miserabile depositum dicitur, quod fit naufragii, ruinae, incendii , tumultus causa (e) . Simplex versatur circa rem non litigiosam extra necessitatis ea sum. Dividi solet in regulare . di irregu gre. Illud veri depositi fines non egreditur; per hoc vero depositarius redeposita ex tacita deponentis voluntate impune utitur. Ita si pecuniam non obsignatam apud te. deposue mro tacita lege, ut ea uti possis , irregulare depositum erit; eoque casu omne periculum ad depositarium pertinet , quippe qui utendo fit rei depositae clominus (f . Inter utrumque depositum hoc interest, quod
36쪽
ouilut modis re dic. Is quod in deposito miserabili depositarius ob dolum , n, a. ob inficiationem tenetur in duplum ; in deposito vero simplici adversus depolitarium actio in simplum datur (,o . Parum a deposito differt sequiaratio , quae fit , cum duo, vel plures rem litigiosam apud tertium deponunt ea lege, ut is, finita lite . , rem victori restituat (b . In eo autem a deposito distat sequestratio , quod haee in re litigiosa fit , & praeter custodiam transfert naturalem possessionem in sequestrem ; in deposito autem id secus obtinet (c .
Praeterea deponere vel unus potest; apud sequestrem vero, nisi plures, non deponunt. Sequeliratio porro vel Voluntaria est, quae fit ex conventione partium
vel nec si aria , quae fit auctoritate iudicis. Necessa-saria seques ratio legibus vetita plerumque est , ne lis ab executione inchoetur (d nisi instet metus armorum , fugae, dilapidationis (o . Ex deposito duplex actio oritur directa , & contraria . Di recta actione deponens adversus depositarium experitur , ut rem depositam etiam ante tem. pus constitutum restituat, & sarciat daninum dolo , vel lata eulpa datum (i . Contraria vero actio datur depositario adversus deponentem ad indemnitatatem (I , utque deponens culpam etiam levissimam
(f t. Ei , apud quem s. pr. V. Depos(i Fraude tamen non caret depositarius , qui non ad eum modum, quem hominum n itura desiderat, di
37쪽
praestet, v. c. si pecus morbosum , servumve furaiscem deposuit. Pignus quoque est contractus iuris gentium , b nae fidei, re contians , quo res aliqua a debitore , vel ali, datur creditori in debiti securitatem (i) , ea lege , ut, soluto debito , eadem res in specie restituatur (a . Licet autem pignus ab hypotheca nominis tantum sono differre, dixerit Marcianus (D ; in eo taenen discrimen inter utrumque intereii, quod pignus proprie re contrahitur , hypotheca nudo pacto conlii tuitur; pignus locum habet in re mobili, hypotheca in re immobili (ι ; & pignoris possessio naturalis transit in creditorem . hypothecae nulla possessio ad creditorem transfertur (H. Ex hoe contractu duplex actio datur directa pignoratilia , & contraria, Directa actione debitor , loluto debito , petit a creditore , ut pignus restituat cum omni cauta , damnumque sarciat , dolo , lata , vel levi culpa illatum . nisi itaque a debitore omne debitum exsolutum , aut eo nomine satisfactum, pignoraritia actio locum non habebit (e . creditor autem actioae pignora tit i a pultatus rem
so s. c. h. t.(b t. Res biot eae s. g. r. F. de Pignor. cc) t. Plebs est a 38. s. a. c. de V. S. d) I. Si rem alie am p. b. a. g. de Pignorat. ia, ce) d. t. p. eo ti) Pignoratilia re creditor uti nequit . nisi fuerit
contractui appositum pactum erντιχpresus , quo convenitur, ut creditor usurarum nomine usum , ac fructus
rei pignoratae percipi t. Huiusmodi pactum non respuunt leges i. o. s. i. q. is Pign. Act. Potius damnatur tricremmissoria, qua conveniri solet , ut, non soluta pecunia intra cerium tempus, res pignorata in cred. toris
dominium transferatur. I. ult. C. de P . piam.
38쪽
Pu bus mod a re die. ps ipsam restituet; pignus enim, manente proprietate debitoris, solam possessionem ad creditorem transis fert (o . Proinde ius luendi pignoris nullius longissimi temporis praescriptione tollitur (b . Conistraria vero actione experitur greditor adversus debitorem ad indemnitatem . Ita si debitor rem alienam, morbosam , vel alteri oblisa tam sciens prudensque pignori dederit, pignoratilio iudicio pulsatus & indemnitatem creditori praestabit , & extraordinem stellionatus nomine plectetur (e). Illud quoque exploratum est, si necessarios sumtus circa res pignoratilias preditor fecerit , eos exigere nou prohiberi (d . DE PRAESTATIONE, Doli, Culpa, di Casus .c Ulpae, doli , & casus saepius iniecta mentio nos
monet, ut aliqua de eorum praestatione dicamus . Praestare dolum, casum , aut sulpam idem est , ac farcire damnum dolo , casu, aut culpa datum. Do Ius est ealliditas , fallacia, machinatio ad cire tim- veniendum, fallendum , decipiendum alterum adhibita (o. Culpa est factum inconsultum, quo nocetur
alteri. Ea triplex est, lata, levis, levissima (f) , culpa lata est, non intelligere, quod omnes intelliis
39쪽
gunt (io . Ita noctu lares non claudere , iumpnto
pabulum non praebere, poma non vendere , antequam putresconi , lata culpa continetur (b . Isthaec culpa in contractibus dolo comparatur sc) . Culp levis est non adhibere eam diligentiam , quam frugi & diligens pater L suis rehus praeitare solet (Q .s i quis itaque ruri canem non plit i si , cane mulium latrante, non surgit , hac culpa tenebitur . Cullia levissima est ea diligentia non uti , quam dii gentissimus pater L suis rebrum s adhibet (η . Hane diligentiam praeliat & qui ferrea pertica tanqam cla-dit, & qui stabulum adversus abigeos eatena munit, Denique casus fortuitus est vis major, quae &praevideri nequit, & praevisa non pote ii praecaveri . Hue referuntur ruinae , naufragia, incendia , laestronum , hostiumque incursus , piratarum insidiae, halia id genus, Jam vero in omnibus contractibus dolus semper praestatur , nec conveniri potest , ne praestetur :huiusmodi enim pactum invitat homines ad delinquendum, & bonae fidei judicio contrarsum est(fXQii in infamia punitur in deposito , societate, mandato, & tutela: foedior enim fraus est, quae amici ditiae nomine committitur (o . Casus fortuitus in nullo contractu praestatur ,
40쪽
ca) easum praestare cogitur. Mora autem esse videtur , ubi nulla difficultas impediat , quominus res tradatur (b). Interdum tamen & casus praestatur ob ipsam culpam . Ita si tibi servum tectorem comismodavero , ut de plano opus faceret, & tu in machina eum impotuisti , si inde delapsus occubuit, mortis damnum ad te pertinere, relpondit Vlpia
Quod vero ad culpam attinet , ea pro contractuum diversitate diverse praestatur . Nimirum vel contractus solius dantis gratia initur, vel solius accipientis, vel utriusque gratia contrahentis Primo casu dolus tantum, & lata culpa in iudicium venit. Ea tenetur depositarius in deposito . Si vero solius accipientis gratia initus est contractus,&dolus, & eulpa etiam levissima praestabitur. Hoc nomine commodans adversus commodatarium experitur. Postremo
ubi in contractu utriusque versatur utilitas, dolum, latam, & levem culpam uterque contrahens praestabit. Ita se res habet in pignore, emtione venditione, locatione, conductione, & aliis huitu generis contractibus. Huiusmodi porro regulas cessare placuit, ubi aliud pacti sint contrahentes ; vel etiam ubi certa ratio hunc, vel illum contractum a communibus regulis eximita
Ita negotiorum gestor levissimam praestabit calpam, quia se obtulit O . tutor levis culpae tenetur , favore pupillorum (e ; & in precario latam tantum culpam praestari, respondit Ulpianus: precarium enim ex liberalitate descendit, ac semper revocari potest (D. M e Ratio g. s. p. g. de Act. emr.