Francisci Rossi in neapolitana academia antecessoris ... Praelectiones ad institutiones justiniani in usum seminari neapolitani. Tomus 1. 2 “Francisci Rossi in neapolitana academia antecessoris ... Praelectiones ad institutiones justiniani in usum se

61쪽

fg Iib. III. Tit. XXII

eelsat beneficium divisionis , ubi in fideiubendo e fuerit renunciatum: nemini enim licet adversus pacta sua uenire, & contrahenteil decipere (a . . Per beneficium cedendarum actionum , qui ex fideiussoribus totum solvere paratus est, a creditore petit, ut actionibus suis ipsi cedat ad voersus confide-jussores, & reum principalem . Sane si unus ex fideiussoribus in solidum conventus exceptione episto Ire Hadriani usus non sit , & solidum solverit, actionem adversus confideiussores non habet , quia solutione extinguitur obligatio . At si fideius or petat , utereditor actionibus suis sibi cedat . cessis actionibussadversus confideiussores, & teum principalem uti poterit (b . Illud vero certi iuris est, non posse fideiussorem prius ad solutionem urgeri , quam cessae ipsi a creditore fuerint actiones (ι . Sed hodie ex aequitate receptum , ut , non cessis actionibus . fideiustar adversus confideiussores experiatur utili ne gotiorum gestorum actione. Ceterum ubi fideiussor pro reo principali Suid solvit, eius recuperandi cauisia habebit mandati actionem (H.

TITULUS XXIL

De Litterarum Obligationibus . I Itteratis obligatio ex ipsa scriptura substantia trisuam agnoscit. Huiusmodi contrastus duplex est in iure Romano , vetus scilicet, & novus . De veteri ita Imperatot heic : olim scriptura febat obligatio, quae nominibus feri dicebatur , quae nomina hodie

Disti illud D, Cooste

62쪽

De Iitterartim Obligationibus . spnon sunt in tis. Hunc contractum Cicero non Derbis , sed nominibus, perscriptionibus , di tabulis conflare ait (a . In Pande is nullum huius contractus vestigium reliquit Tribonianus , fortasse ne cum nova litterarum obligatione confunderetur . Vetus litterarum obligatio nominibus fiebat, ereditoris scilicet, & debitoris. Debitor in syngrapha, vel in suo, & creditoris halendario , &. tabulis expens nomen suum scribebat, ae simul ad eiusmodi sipulationem scriptam et quae mihi Sempronio debes ex mutuo, promittis ne his litteris , te redditurum intra Ral. Ian. verbis sollemnibus respondebat eno Titius scripsi, di promisi. Inde phrases et nomen contrahere, facere (i . Nova autem litterarum obligatio est scriptura, qua debitor spe futurae numerationis scripsit , fe accepisse pecuniam , quam revera non accepit (b . Ex hac scriptura debitor obli gatur , si intra biennium se non defenderit vel per exceptionem non numeratae pecuniae , vel per chirographi condictionem , vel per protestationem apud iudicem factam de pecunia sibi non numerata.

Exceptio non numerarae pecunia peremtoria est ,& opponitur ab eo , qui spe futurae numerationisset ipsi, se pecuniam redditurum , adversus eum , qui ex illa scriptura pecuniam repetit , quam non numeravit. Hujusmodi exceptio olim annalis fuit et eam Diocletianus quinquennalem fecit . Sed Iusti-hianus non numeratae pecuniae exceptionem intra smi lum a) Cio. ad Att. IV. O. uit.(b pr. h. t.(r Hinc Corn. Nepos in Attie. pecuniam sine ritu

Iatione eredidit e. Ig. Et Quintilianus I. IV. e. t. Ceratam pecuniam creditam peto ex stipulatione . Vid. I. ult. m. Mandato

63쪽

go Iib. III. Tit. XXII.

lum Mennium continuum codrcuit ta ne ere ditores diutius pecunia sua seaudarentur . Elapso hiennio, exceptio a debitore frustra opponitur. Tanetum per doli exceptionem se tueri debitor poterit ,

ubi probationem in se suscipere velit D Exceptione

enim non numeratae pecuniae opposita, onus probandi transit in creditorem quia facti negatio per rerum naturam probari nequit (b . Quam vig autem Intra biennium liceat debitori

exceptionem non numeratae pecuniae opponere , sunt

tamen quaedam species , in quibus is haec exceptio

ei denegatur . Ita exceptio non numeratae pecuniae non opponitur in deposito , neque in apochis publicorum tributotum, nee in scripta receptoria cautione de dote so . Quin frustra etiam exceptio isthaec opponitur si pecunia ex praecedente causa debita redacta fuerit in chirographum (d ac si pars debiti , aut eius usurae fuerint debitore solutae(e . Postremo haec exceptio opponi non potest argentariis , s instrumento publico, vel chirographo cautum sit, eis deberi e tationes enim argentariorum fidem faciunt V . Tantum iusiurandum argetitario deferre intra biennium debitor non prohibetur (g) . . Potro intra tempus exceptioni non numeratae pe-euniae praestitutum duo alia remedia debitori dantur, quibus se tueri queat. Potest enim debitor a creditore petere chirographum suum , post cuius traditionem pecunia non fuerit numerata e atque in hac specie

64쪽

De L iterarum obligat auibur . 5i utetur condictione causa data, causa non sequuta (a . Si id remedjum ei non placuerit , experiri intra ipsum biennium poterit protestatione non numerata pecunia (b , qua apud competentem iudicem protestabitur, sibi pecuniam non esse numeratam . Id ideo receptum, ne lapsus temporis debitori uoceat,

TITULUS XXIII.

Dd Obligationibus ex consensu . L. Icet in omnibus contractibus consensus nece sarius sit (o ; tamen nonnulli solo consensu perfici dicuntur , quia neque scripturam , nequo sollemnia stipulationis , neque rei traditionem deiiderant. Porro inter contractus , quos solo consensu iniri placuit, numerantur Emtio, venditio, Locatio, condu-ctro , Emphyleusis , Societas , & Mandatum . In his contrarii bus alter alteri obligatur et sunt enim ultro citroque obligatorii, ipsique proprie contractuἷdici solent (d; . Ceterum cum hae obligationes simplicissimae sint, & mere juris gentium, possunt quo, vis modo, etiam inter absentes contrahi , & io

nutu iniri (e ,

65쪽

isa Zib. III. Th. XXIV. TITULUS XXIV.

, De Emtione, Venditione. E M in uenditio est eontractus iuris gentium conmsensu c Uliam , de re pro certo pretio adquirenda . Tria iraeue in emitone requiruntur , consensus , res,& pretium. Sine consensu quidem nulla est emtio. Consensus autem ubi semel a contrahentibus fuerit Praestitus, statim emptio venditio perfecta intelligitur. Tantum si inter contrahentes convenerit , ut contractus in seriptis celebretur, non perficitur contractus prius, quam scriptura sit absoluta,& emtionale instrumentum ab utroque contrahentium fuerit sibi eriptum. Quod si vero nihil ab initio de scriptura convenerit, , , contractu perfecto , placuerit, in scripturam redigi, ea scriptura non ad contrae usperfectionem, sed ad probationem rei gestie pertinebit (a . Non enim instrumentis res geri: sed in ipsa rei gestae testimonium conferri , rescripserunt Imperatores (H . Ceterum licet exploratum sit, conistractu nondum perfecto , licere contrahentibus ab eo recedere ; tamen si arrhae datae fuerint, & velit emtor ab emtione discedere , arrhas amittet; si autem venditor contractum implere recuset , in duplum eas reddere cogetur (e . Id porro ita se habet, ubi arrhae argumentum sint contrahendae emtionis eruod si eae pignus fuerint emtionis perfectae conum mandae , &, ut ait Varro, nota reliqui reddendi (d , poenitentiam omnem excludunt.

to I. Cum eo s. C. de Transact.(b l. Cum res Iet. C. de Probat.(c I. Contractus iet. C. de Fid. instrum.

σ) Varro lib. IV. de L. L.

66쪽

De Emtione, Venditione. Iam vero consensui nihil est tam contrarium , quam dolus, vis, metus, & error . Et dolus quidem si causam contractui dederit . emtio ipso iure nulla est, ita si quis mentitur , imaginem esse avi mei, quo eam emam, quam alias non emissem , emtio nulla ipso iure habetur . Ubi vero venditor dolo fecit, ut rem plurii venderet, puta de artificio mentitus est, emptio quidem ipso iure valet , sed emti eum iudicio teneri, respondit Ulpianus, ut praestet e muri, quanto pluris servum emit, quem eo

artificio instrustum ipse obtrusit (a . Quod vero ad

vim , metumque attinet , invitus nemo compar

re , vel distrahere compellitur (D. Si porro per vim fuerit emtio peracta, irritam eam esse, rescripsit A lexander (H et volunt3ti enim nihil est contrarium magis, quam vis, & metus (H. Tantum si utilitas publica flagitet, potest quis per vim ad emendum compelli. Ita tempore obsidionis, vel pestis imminentis

cives cogi possunt, ut annonam coemant (e . Denique de errore illud exploratum est, emtionem nutilam esse, si erratum sit in corpore, sexu, vel tota materia. Quare si ego me fundum emere putarem Cornelianum, tu mihi te vendere Sempronianum putasti, emtionem nullam esse, respondit Ulpianus (f Item si ego virginem venderem , tu puerum emere existimasti, eodem Ulpiano auctore , nulla emtio, nulla venditio erit se . Et si aes pro auro veneat, ex iuris Roma- ni(aj I Iulianus I p. q. st de Action. emt. N(bj I. Invitum II. C. de Contrab. emto.

67쪽

ni regulis , venditio non valebit (a . Quod si vero

erratum circa qualitates. fuerit, error, salvo contra

elui, corrigetur , quatenus res minoris aestimabitur Ita si vesti menta interpola ignorans quis pro novisi emerit, emtori praestandum, quod interest , ex Labeonis, & Trebatii sententia, centuit Marcianus (BPorro sine re, seu merce venditio non intelligitur. Res autem omnes seu corporales, seu incorporales; se a existant, seu existere possint, recte venduntur. Proinde& fluctus nascituri, & ipsa spes , veluti iactus retium, captura avium, vel missilium emi possunt (O Tantum res certas esse oportet , sive in genere per aversionem, sive in specie vendantur (t . Res autem quae emi vendi possunt, ita commercio esse debent . Rerum enim extra commercium positarum nulla est venditio ; sive natura tales sint , uti caelum , mare; sive iure Gentium , uti liberi homines, res sacrae, religiosae, sanctae; sive iure civili, uti theatra, stadia, balnea (H (r . Illud autem cer

(d , t. Hisne legem et r. m. de Contralis em .(I) Aversione venire dicitur, quod confuse , & uni versaliter uno pretio venditur . Ita aversione vinum venditur, cum omne uno pretio semel venit , non in singulas amphoras, vel metretas pretio constituto l. Dpe s. f. s. m. Contrah. emt. & aversione navis conducta videtur, ubi non pro numero impositarum amphorarum merces constituitur. I. ult. s. usi. m. de Leg. Rhod. Emtio per aversionem est aleae species , in qua solum dolum abesse oportet; eaque simul, atque de pretio convenerit, perseria videtur d. I. Quod saperi. s.

s. de Contrab. emth

ia) Res sacrae, religiosae , sanctae vendi possunt per

68쪽

De Emptione , Venditione. Quini est s harum rerum venditio fiat , utroque

contrahente ignorante . nullam esse venditionem . Si vero sciens ignoranti rem extra commercium positam vendiderit, poterit emtor a venditore petere; quod interfuit . se non esse deceptum (a . Pretium quoque in emtione venditione requiritur. Eius numeratio necessaria non est; & sussiete de pretio convenisse (η . Pretium vero debet esse verum , certum i iugium . Et pretii quidem nisi eonstet veritas , nulla est venditio . Ita inutilis venditio. erit , si res pretiosa vendatur unci

nummo dieis cauis conatiuio b) : & , si quis in

venditione pretium rei ponit , donationis eausa non exacturus , non videtur vendere (H; quamvis donationis causa minoris vendere liceat. Atque hinc

intelligitur, quod ait Papinianus (e , emtionis substantiam consistere ex pretio ; ut proinde nuda , &imaginaria venditio JCtis dicatur, quae est sine pretio (f). Huiusmodi autem venditio tantum valet , remedii loco , ut in specie a Pomponio allata la) Praeterea pretium debet esse certum vel per se, vel per relationem ad aliud , vel per arbitrium certat accessionem, veluti templum cum pago, sepulcrum cum agro I. In moditas et . F. da Contrah. emt. Ita si eum

fundum vendidisti, in quo sepulcrum habebas, nec nominatim tibi sepulcrum excepisti, ex sententia' Labeo is parum habes eo nomine cautum I. Si mercedem Sp.. I. e. de Aff. e t. la s. s. h. racbj I. Inter a. s. r. c. de Contrab. emi. e . Si quia ro. s. iat. m. A. Adquir. possess(di I. Cum in vesnditione 36. m. de Contrah. emtoce I. Pacta eonventa Tet. V. eod.(f t. Nuda s s. m. eod.

69쪽

66 . . Lib. III. Tin XXIV. tae personae (a . Ita per se certum erit pretium, si illud constituatur, quod publice merci est impositum. Per relationem vero ad aliud recte etiam constituetur pretium, si res vendatur, quanti tu anno superiore emisti, vel quanti in foro Κ alendis Ianuariis vendetur sp . Nihil etiam vetat, pretium conferri in arbitrium certae personae . Hac autem in specie venditio constabit , si tertius ille pretium definiverit esecus enim nulla venditio erit (c . Ceterum inutilis venditio erit , si in arbitrium incertae personae, vel emtoris ipsius pretium conferatur, quo sane referri potest venditio hoc pacto contracta , quanti a- Iii aseimabunt; aut, quanti tu aequum putaveris (H. In civile enim est in potestate emptoris esse , velit

esse obligatus, necne.

At si venditor, vel emtor in pretio laesi fuerint, Cti ea in re inter modicam,& immodicam laesionem distinguunt. Modiea dicitur laesio , ubi dimidium saltem justi pretii fuerit constitutum . Immodica appellatur laesio, 'ute pertingit ultra dimidium iusti pretii. Si dimidium saltem iusti pretii fuerit solutum, & dolus malus absit, nihil laeso superest remedii et hucusque enim te circumvenire contrahentes

possunt (e . Quare & contractum nondum impletum implere laesus cogitur, & contractum impletum rescindere nequit (f) . Quod si venditor, vel emtor in pretio laeti sint ultra dimidium , laeso competitiemedium ex constitutione Diocletiani , & Maxi

mia v

70쪽

De ratione, Vendit oue. hiant (a , quo petit, ut vel laeso sarciatur , vel

rescindatur venditio. In hac autem petitione , iri arbitrio est rei conventi, utrum laesionem sarcire velit , an a contractu discedere (i . Immodicam porro laesionem in enormem, & enormisimam distinguunt Pragmatici. Enormem ultra dimidium ivlli pretii , infra bessem tamen pertingere aiunt; enormissimam ultra bessem. Illud inter utramque interest , quod in enormi lailione locus tantum est contractus restissioni; in enormissima vero , rescisso contractu , restituendi sunt laeso fructus interim Eercepti. Pretium porro in Meunia consis it secundum Proeuleianorum sententiam, quidquid obstrepuerint Sabiniani, qui putarunt, pretium ex quacumque re constitui polla , emtionem cum permutatione confundentes (a) tD . Illud autem certum est , pretio ab initio constituto , si postea pecus in solutum detur volenti, venditionem locum habere (G: cum enim quaeritur, quis sit contractus , eius origo spectatur (Q.

U I. Si filiusf. g. C. ad SC. Maeia. ii) Non admittitur rescissio, I. ubi venditio secta sit

decreto iudicis; a. post annos triginta ; p. ob auctum a tempore venditionis rei valorem s q. ubi e intori donavit venditor residuum iusti pretii ; s. si ad hasiam res vendita sit; 6. ubi venditor renunciavit beneficio I. r. C. de Reso. vendit.(23 Sane permutationem a venditione differre , illud ostendit, quod ratio non patitur , ut una , eademque res & veneat , & pretium sit emtionis; ut illud prae

teream , emtionem nuda contrahentium voluntate Deri;

crmutationem ex re tradita initium obligationi prae-