장음표시 사용
21쪽
is HIs TORIA B. ELISAEETAE ac subito magnis itineribus reuertit domum r aut certe simulato ante metu, ut adsuturum nemo suspicaretur, praefinita die repente constitit armatus in conspectu omnium insidens in equo, clarisimaque voce Carolum absentem increpitans & incusans, cum paulisper circumequitasset, diurnis nocturnis que itineribus redijt ad suos. Postremo, cum non solum a templis & sacris arceretur, impiorumque ac sceleratorum numero haberetur ponis ficijs edictis, verum etiam Regio nomine & honore spoliatus, ut religionis desertor, aut saracentis aliquis oppugnaretur,dum Gallorum copijs in Hispaniam influentibus maiore animo, quam Viribus resistere conatur,
cum paucis snam ab Aragonijs derelictus, quorum immunitates &instituta si istulerat, a solis Catalanis' quanta is eadem mala perpesiis adiuvabatur accepta plaga paucis post diebus est mortuus. vulneris mentionem non faciunt domestici scriptores. Aliquanto post Gerundam a Gallo captam, morbo interijsse dicunt. Constat non reconciliata Pontificis v luntate discessisse,& illam interdictionem sacrorum multos annos usque ad Bonifacium octauum & I cobum regem filium ipsius valuisse. Verum morit
i rus xpiauit consessone crimina, & sancti uimum
Corpus Christi Jumpsit admonitu sacerdotis, quem ille a sacris confessionibus habebat, etiamsi paulus per recusarit, torritus eorum confrientia, quae s cisset contra Pontificis Maximi voluntatem. H
huit ex Constantia liberos aliquot: in his Elisab
tam, cuius vitam atque mores instituimus narrare. Hoc fuit patrium geniis sanctissimae Reginae, quam Iacobi aut sui similiorem, quam vel utrius,
que Frederici, vel Mansredi suturam ortim ipse quo
22쪽
LusITANIA I REGINAS r dammodo portendit. Id enim mirabiliter natura. st ipsa fabricata, ut in utero pueri ad arcendam noxam duabus membranis muniantur, quarum altera totus foetus undique tegitur, altera veluti balistheo cingitur tantum mediu'. & paribus ponderibus libratus pendet ex locis; illam, quae tenuior est, infans in lucem prodire gestiens, inossi a nutrimenti, occulto quodam velut naturae ipsius impulsu abrumpit. Eaque res initium affert pariendi matri; quae ,
ubi partum est ipsum enixa, inopem atque nudum,
tum secundo loco ejicit illa integumenta foetus, interitum allatura, si continerentur. Hinc ἱρα Grae- Latine secundae nominantur. At Elisabeta, ut rat in utero sic tecta ex omni parte & obuoluta si cundis edita est in lucem, quas cum obitetrix a scidisset, extitit ex illis inuolucris verecunda puella, quae nuda quodammodo nasci erubescens, traxit ea quasi vestimenta secum, quibus erat in ipso utero amicta. Equidem, tametsi multis accidere sol rescio, ut fronte, aut collo tenus inuoluti nascam tur, tamen in hoc partu nescio quid significatum esse credo magnum atque diuinum: cum ea, quae in matrimonio non vulgare vitae genus erat si quia tura, vel sola ex omni memoria, vel inter paucissimos, undique septa membranis , insolita quadam ratione sit nata. Certe mater, siue rei novitate commota, siue quod futurum erat, iam tum animo & cogitatione prospiciens, secundas puellae detractas, & in capsula argentea conis ditas in suis thesauris iussit asservari. Erat ille annus millesiimus trecentesimus nonus a Caesare, ab ortu vero salutari Christi Opt. Max.
millesimus duce utesimus septuagesimus primus.1 Nam
23쪽
13 Ηrs TORIA B. ELISABET AgNam ut institutis Lusitanorum Regum, & Hispanorum ferme omnium literis perscriptum est, deductio triginta octo annorum facienda est, ut ad Christi annos redigantur anni Caesaris, quos nimio quodam sudio Roman rum rerum prisci mortales in hisce ι locis numerabant. Ipse vero natalis dies, qui fuerit, aut quae primum urbs, quod solum nascentem illam exceperit; niis quam in monumentis reperi notatum: .. id nimirum voluerunt diuinare posteros. Adductam in templum ut ablueretur aqua sacra,parentes Elisabetam vocari praeceperunt λ Nam proximis annis fuerat Elisabeta Andreae Regis Pannoniae, de quo supra dixi,silia, soror Violantiae, quam Iacobus puellae auus, ut iam ante significatum est, habuit uxorem, quae Conradum ex B. Francisci familia virum & doctrina & probitate ili is temporibus insignem, magistrum nacta morum,tantum profecerat in studio pi tatis, ut specimen quoddam omnium Virtutum Vi- .
deretur. Nupsit iussu patris Ludovico Lanthgrauio Turingis libet enim de moribus eius paulis plura di- cere, quam res fortasse flagitabat, tum quia propinqua fuit Elisabetae, tum quod hoc illa domesticum exemplum hastitit probositum ad imitandum multaque mala, multasque contumelias egregia costaniatia perpessa, tandem superatis difficultatibus, ipsum virum ad eandem vivendi rationem impulit, qui publice princeps, priuatim admirabilis virtutis socius liberam potestatem uxori permisit quicquid commodum putaret, faciundi. Illa mariti voluntate pi ' blice ouit, se castum, integrumque corpus in omni reliqua vita seruaturam. Ne a suis quidem se domu
aam vocari patiebatur, &ipsa lanificio dedita interucubrantea ancillas pernoctabat, quas & ad latus
24쪽
Lv s I TANIA E R pGINAg. suum sedere, Cr pariter secum ex eadem scutella capere cibum imperabat. Etiam culing sordes, quasli nestae matronae perhorrescunt, saepe gestiens laetitia
ferebat. Vicerat animi submissio naturae fastidium, sui despectus gloriae cupiditatem, studium imitandi Christi falsam opinionem, qua imbuti homines non
modo pretia rerum, sed, vera etiam vocabula iam mlim sustulerunt: tolerabat iniurias: in suma copia inopiae incommoda sua sponte sustinebat: multa in dia, delicaturi torpus affligebat: bonam temporis diurni, nocturnique partem in sacris precationibus,& contemplatione rerum caelestium collocabat: in qua sic aliquando diuina quadam suauitate liquescebat, sic abstrahebatur a sensu corporis, ut ne vestimentis quidem casu aliquo ardentibus nisi a suis excitata) flammam sentiret. Posteaquam Lanthgrauius ad bellum Syriacum profectus domo, Brundusj sine liberis est mortuus, cum omnia eius bona ad cognatos & gentiles iure redijssent, Elisabeta de eo, quod ipsa nomine dotis acceperat, excitauit publicum v letudinarium, ubi pauperibus, & aegrotis humiliter ac demisse inseruiens, Ianaque ac tela consumptis iam bonis, & sibi victum & illis quaeritans, non so
des fastidiens, non verita morborum contagionem,
non labori parcens, non sumptibus, in sanctissimo
famulatu reliquum omne vitae suae tempus consum- ,
psit. Seidecim mortuos reuocauit ad vitam: cuidam non aliquo casu, sed natura ipsa caeco, dedit oculorum sensum. Quas ob causas Greg. Pont. M ax. nonus ab eo, qui primus accepit hoc nomen, maxima cum caeremonia de communi purpuratorum patrum sententia post mortem eam retulit in numerum
25쪽
εo UisTORIAE B. ELIsA37TAEnaem e&instituto, nomine ipsius, & publicae ubique preces, & sacra peraguntur, sicque celebritatem hominum atque famam, si secuta fuisset, iam nunc omnino venisset in obliuionem, dum ea fugit, non
modo beatam vitam & aeternam, quod optabat, Verumetiam quod contem nebat, nominis eli immortalitatem consecuta: ergo huic Elisabetae, quae magna fuerat Matertera puellae, iam ad aeternitatem & reli- , A gionem,& memoriam consecrὸt ,eum honorem,at-- . que cultum parentes tribuendum putauerunt, ut e dem nomine iuberent appellari. Neque verb tem
re, sed diuino consilio factum esse arbitror, ut idem
recens natae puellae n0men imponeretur, cum eandem persequens vivendi rationem in eadem seruitute voluntaria esset moritura; non satis conueniebat Petro cum Iacobo patre, ut iam supra memoratum est. Senex tamen optimus tametsi neque filium, neque nepotes aequo animo poterat videre, ubi Elisab
eam natam esse audijt, adduci iussit ad se puellam, Meam quas adoptans sibi, tanto diligentius educauit, quantb maior auorum in nepotes, quam parentum in liberos amor & indulgentia solet esse. Illa talem adepta suae pueritiae custodem, S magistrum, quaneum illa ineuntis aetatis imbecillitas, & omnium rerum rudis animus patiebatur, magnos efficiebat in omni virtutis genere promitus. Itaque auus, cum amore ipso adductus. tum egregiam es praeclaram quandam ad virtutem indolem in ea esse cognoscens, crebris hoc solebat usurpare sermonibus, revi ego arbitror, non sine quadam praesensione rerum suturarum, suam illam neptem & alumnam suturam esse longe optimam, & praestantissimam omnium sceminarum, quae antiqua ia generosa stirpe
26쪽
st LusITANI Ag REGINAg. 2Iλragoniorum regum aliquando ortae fuissent. Sex circiter annos ad summum habebat Elisabeta, cum rex Iacobus exijte vita: nam hic obijt anno a partu
virginis millesimo ducentesimo septuagesimo sexto, illa septuagesimo primo edita fuerat in lucem. Reducta in domum patris modestissima puella, aui sui verbis & praeceptis & exemplis incitata, non
modo retinuit eundem sanctissimae vitae cur sum, v rum etiam aspirante Numinis caelestis aura in dies concitatior ad persectissimam offici j rationem euolabat. Repudiare ludos pueriles, contemnere
omnem insignem corporis ornatum, fucos & c tera formae lenocinia reijcere, sermones aequalium declinare, fugere delitias: pro his comprecari Deum, deis sari omnes, recitare statas, de solennes precationes, saepe a cibo abistinere, suppeditare multa pauperibus, omni ope con- . tendere ad summam probitatem morum, & modestiam. Iam tum virtutis,quq postea extitit, in illis primis annis, ut in herbis non fallacibus uberrimi fruactus apparebant: ut eam ipse rex non solum in deli-tijs ut filiam carissimam, sed etiam in magno pretio ut sanctissimam virginem haberet, &vulgh ac crebro dictitaret; suam in rebus domesticis&externis administrandis felicitatem regnique simul amplificationem, & gloriae, filiae suae religioni & integritati, &continentiae magis, quam aut sapientiae cuiusque, aut virtuti militum, aut regijs opibus de- heri : nimirum eius causa sua consilia, suas acies, proxima & longinqua bella diuino numine & potestate gubernari. Porrb ea erat compositio membrorum, ea figura totius oris, & species,quae animi lineamenta&pulchritudinem facile B decla
27쪽
11 HISTORIAE P. ELISABET AEdeclarare videretur. Has ob res apud omnes principes Christianos in Italia, G1llia, Britannia celebrabatur multorum sermone, & literis crebris, ac legationibus undique in matrimonium postulabatur. E enim incredibilis est vis,& pulchritudo virtutis: cu- . ius non solum aspectu, veru metiam commemor tione mirabiles in mentibus hominum amores excitantur. Quod cum virgo cupida pudicitiae retinendae cerneret, magno dolore afficiebatur;pi Stertim quod eos esse intelligeret, qui tantopere scilinarent, quibus propter coniunctionem cognationis sine n ouoli Q Pontis maximi decreto nubere sibi non liceret. At pater nullis precibus, nullis conditionibus adduci poterat, ut eam ab se diuiali,&segregari pateretur.
Sic filiam ob egregiam morum sanctimoniam am 'bat, ut eius sanctissima consuetudine, &suauissimo conspectu carere non posset. Per idem tempus in Lu-stania mortuo A lphouso tertio, Dionysius eius filius ex Beatrice regina maγimus natu, mense Martio anno ab ortu Christi millesimo ducentesimo septuagesimo nono, totius populi consensu rex Olisi- pone fuerat consalutatu1 extitit ille sane copijs omnium rerum, magnitudine pecuniae & potentia praestans; quibus rebus plerosque Lusitaniae reges longe superauit; sed regijs animi virtutibus multo praestantior: veritate,cuius&ipse summus amator fuit,&amatores omnes unice dilexit&coluit: munificentia,
quam exteri quoque reges & principes admirabantur, magnificentia operum, quippe cum quadraginta quatuor oppida, castella, arceέ, partim ipse primus excitauerit & persecerit, partim munierit, Mamplificarit, partim vetustate collapsa restitu
rit, δοῦ vicos aliquot in locis desertis& incultis a disi-
28쪽
st discarit: iustitia in atrocinijs non solum coer cendis, verum etiam tollendis, intuendis aratoriabus, quos neruos Reipublicae sapienter appellabat, in legibus Z condendis & conservandis, quas nec ipse violabat unquam, nec sinebat a suis violari; studio Christianae religionis, cuius amore cuin hostibus Saracenis nec pacem via qua habuisse dicitur, nec inducias. Is igitur altero anno, qtiam regnum susceperat, qui diacentesimus octogesimus primus supra millesimum a die Christi natali numerabatur: annos ipse viginti natus, de matris, di eorum, quibus imperabat sententia, uxorem ducere decreuit. Iam tum Hispaniae fines, non solum de Petri regis virtute piaeclarisque factis, sed etiam cum deforma una de moribus Elisabetae fama perag't. Quibus rebus commotus Dionysius, cum Streaeotij trans Tagum' esset,de consilio matris & suorum lcgatos misit Ioannem Vellium, Ioannem Martinium, Uascum Piriu , consiliarios suos, magna at seritate viros, qui a rege peterent, ut Elisabetae nuptijs frui sibi liceret. Se propter eius excellentem virtute,& patria auitamq; gloria eam rem magni benefici j loco putaturum, sperareque fore ne eum affinitatis nouae poeniteret. Erat tunc forte Barcinonae Petrus, quo cum intonviij l gati perueni sient, exitum rei opinione & expectatione sua difficiliorem offenderunt. Aderant enim Vno tempore a Britania legati eandem sui regis filio natu maximo,regnique haeredi uxorem postulantes: aderant& a Carolo principe Salernitano, Neapolitani,Siculique regis filio,cum eisdem mandatis:iamque palam loquebantur homines, parum prudenter, regem talium virorum affinitatem repli diare. Ita
que Lusitani tametsi non diffidebant impetrari posse, B s quod
29쪽
quod peteret;tamen vereri caeperunt, ne sibi Elis bellia praeriperetur. Sed cum essent perhumaniter aeclementer,uti oportebat, accepti, & ad Petrum regem introducti, Ioannes Vellius princeps legationis: Non possumus, inquit, dissimulare Rex inclyre, nos eorum, qui Elisabetae filiae tuae nuptias affectant, splendore, dignitate, potentia nonnihil Commoueri. Multo enim facilius, quod postulatum venimus,obtineremus, si opulentissimorum Regum legationes non adessent, quibus cum certare nobis profecto arduum, & difficile videtur. Verumtamen bono animo, quid afferamus, exponemus freti sapientia & aequitate tua: tuae partes runt eligere , cui potissimum filiam talem colis locandam putes Dionysius Lusitaniae non spe, sed administratione Rex, qui nos ad te legauit, nihil optat magis, quam Elisabetam sibi uxorem dari. Accepit enim communi, & constante, fama, quas tu res armatus foris, domi togatus genseris: audiuit de amplitudine, & maiestate tua: cognouit optimos virginis praestantis, integerrimosque mores, cum forinae dignitate plane regia coniunctos: existimat non mediocrem accessionem ad laudem patriam atque auitam posse fieri, si &eius regis gener appelletur, qui propter virtutem eximiam nulli Hispanorum regum secundus numeretur,& eius mulieris maritus, quae modestia, probitate, religione, omnibus aequalibus suis antecellat. Nos non id dicimus, quod esset summae arrogantiae, Dionysium digniorem esse amicitia & affinitate tua quam cuteros,qui ad eandem contendant, sed illud tantum admonemus, ut cogites & eons s res cum animo tuo, alios quantumuis nobiles M
30쪽
cxcellentes viros prius mori posse, quam regnent: hunc non sperare, sed gubernare regnii, non successurum patri, sed successisse: Vt filia tua, quam tu merito unice amas, Diopyso desponsa hic, antequam domo proficiscatur, regi ny nomen adeptura sit, alijs nupta, uti iam aliquando hac appellatione fruiturast, non iniuria dubitare possit. Tu Rexr tentissime, qua soles petii dentia orsinia circumspice, & statue, in longinquas ne ter ras malis filiam carissimam incertacipe mittere, an hic in Hispania ritanquam domi tuae videre regnantem. Hoc umnia
tibi pollicemur, eam esse Dionysj non iam indolem, sed virtutem,eam prudentiam, moderationem, liberalitatem, pietatem , eam opum magnificentiam, ut te semper &nos vidisse, & illum tibi gene- 'rum noua necessitudine adiunxisse delediet. Nos certe uniuersumque populum Lusitanum, si nostram gratiam aspernatus non eris, magno & immo
tali beneficio tibi, ac tuis in perpetuum obligaris. Haec oratio valde dubium fecit animum Regis. Nam & filiam diutius retineri non posse videbat, Vt optabat, & in tanta trium Regum gloria, molesta satis & difficilis electio proponebatur, periculumque erat, ne uni habitum honorem c teri suam iniuriam putarent. Verum quo diligentius rem
considerabat, eo magis in Lusitanos inclinabat animus. Britannum & Neapolitanum regnaturos, Dionysium iam regnare cognorat: Illos, cum essent
cognatione iuncti Elisabetae nuptijs, nisi Pontificis maximi autoritas interponeretur, religione prohiberi: hunc licet coniunctii in sanat ne, cum esset V