장음표시 사용
292쪽
s. I. um non solum multae anomaliae, ex lingua Chaldaica assumtae, sed integrae quoque pericopae, Chaldaice scriptae, in Textu S. V. T. Occurrant, adeoque linguae illius cognitio iuventuti Philologiae S. studiois perquam utilis sit atque necessaria: appendicis loco quaedam de lingua Chaldai hic subiicere, opem omnino pretium fuerit. Sic itaqueia argumento illo versabimur, ut i) linguam Chaldaicam, in se spectatam, consideremus; quaenam sint pericopar. illae, lingua GaId. consignatae, quidque cauis sit, cur non solum integra tmemata, sed quoque complures alii Chaldaismi in Codice S. V. T. offendantur Z indicemus; pauca quaedam de Targumim sive Paraphrasibus V. T. Chaldaicis tradamus, & denique 4 subsidia, ad linguae illius intelligentiam necessaria, in medium proferamus. Ad linguam Chaldaicam, in se spectatam, quod attinet, eius 1 variae aneliationes, a) origo, 3 Dialecti, q) natura
ac proprietates considerandae nobis veniunt. Praecipua
eaque vulgatissima huius linguae I. appellatio est, qua Chaldaea sive Chaldaica vocatur, Hebri I UbDan. I, 4. a Chaldaeis sive incolis regionis Chaldaeae, quorum lingua olim fuit vernacula. Chaldaei illi Hebr. vocantur Gen. II, 28. 3I. &c. vel sec.Κethibit Ezech. a3,i4. a Chr. 36,IT. Nomine Patron .ico sive
293쪽
II, 22. Interpretes vero LXX aliique Graeci vocem vel, cum terminatione Chaldaica Emphatica, , iuxta methyb Dan. 2,IO. c. q. q. m. mutarunt in Xαλδατοι , posito λ pro Hebr. Quia vero alioquin plane insolita est eiusmodi litterarum L I S permutatio, hinc NI c. FULLERVs in Misce S. L. III. C. I4. nomen τῶν Xαλδαι , illorum saltem, qui Asiae
Minori proximi fuerunt, deducit a Syri si odit, odit, eo quod primi fuerint metallorum es ores:
cuius sententiam quoque Boc HARTVs sequitur in Hieroz. R L L. IIL c. 3s. Caeterum observandum hic est, tam ipsos AEthiopes, quam alios quosdam, veteri errore, linguam AEthiopicam vocasse Chaldaicam e qua de re pluribus cons. -LTONVs ad Biblia PoIIII. ProlegomXV. s. 6. - R M I v s de corruptis Antiquitatibus Hebri L. II. c. 7. J O B V s LV DoLPVs in Commentario ad
Historiam AEthiop. p. zor. & in Disserti de lingua ABHop. eius Grammaticae AEthiop. praemissa, &c. s. II. Dicitur porro haec lingua II. Bablonica: quiati Chaldaea pars fuit Babloniae, I lingua illa in aula
Regum flabloniae quondam usu obtinuit, ceu videre est ex Daniele & Esra. III. Aramaeae ut Dan. 2, 4. ma gi Chaldaei Regem Nebucadnegarem allocuti leguntur, Aramice. Cui appellationi Bnecdoche quaedam Generis pro Decie subest. Lingua enim Aramaea diverinsas quasdam Dialectos comprehendit, Chaldaicam scilicet, Driacam & Agoriacam. Hinc a Reg. 18, 26. ministri Regis Hiskiae Rabsaen, A rium, ut secum Arumice, sermones misceret, rogasse dicuntur; & Laban , Aramaeus sive Drus, acervum lapidum vocavit Nn' nur VP Gun. 31, 47. quod utrumque tamen Voca
294쪽
bulum mere est Chaldaicum. Cur vero lingua Aram a plures Dialectos comprehenderit, exinde derivandum est, quod ipsa regio Aram longe lateque e tenderetur, omnes quippe terras, a Palaestina inde & mari mediterraneo ad Euphratem usque & ulterius trans Tigrim sitas, complexa : unde in S. Scriptura complurium regionum mentio fit, quibus nomen Aram adhaesit, ut Aram Neharabis, Graecis & Latinis Mesopotamia, Aram Paddan, Aram Zoha, Aram Beth Rehob, Aram Maacha, Aram Dammesk sive Damasci; cons BocΗARTI Phaleg L. II. c. 6. Judaei IV. linguam Galae vocant Transeu phratensem, ut eam distinguant a pristina ipsorum lingua
sancta, cons. LIGT FO OTI Horae Hebr. ad Ioh. I, 2.i
Denique V. hanc linguam quoque appellant Targumieam: quia Tarramim sive Paraphrasees V. T. Chaldaicae illa conscriptae sunt, ut deinceps pluribus dicetur. Αvulgari vero sententia illa, Chaldaicam, Bavlonicam, Aramaeam & Tar micam eandem esse linguam, abeunt VAL. ER N. Lo EscΗERVs de Guyis linguae Hebri L. I. c. 4. & Celeb. I. A. M. N A G E L I V s in Dissert. de
tingua Aramaea, & in Dissert. de lingua adscito hominum orbis Baisionisi. Lo EscΗERVs quidem antiquissimam Chaldaeorum linguam ab Aramaea, ni I ab illa, quae in Daniele atque Esra I in Tagumsen superstes mansit, plane diversam esse contendit: eo quod Nomina veterum Chaldaeorum Propria non eX lingua, Chaldaica vulgo dicta, sed ex Arabica commodius explicari possint. N AG E L I V s autem, Babsonicam sive Chaldaicam cum
Aramaea nihil habere cognationis, sed potius cum Per-fica; Aramaeam autem, tanquam linguam peregrinam, in Baistoniam Regumque Babloniae aulam introductam esse, asserit: in cuius utriusque sententiae vel veritatem vel falsitatem quo . minus hic ulterius inquiramus,
obstat opusculi nostri brevitas. S. IIL
295쪽
Lingua itaque Chaldaica, qualis in Daniele, Esra& Taetumim habetur, procul dubio ortum ducit ab Hebraica, quacum omnium maximam habet assinitatem. Pleraeque eius Radives mere sept Hebraica, multa item vocabula pure Hebraica; in aliis saltem una atque altera Littera cognata vel Puncta permutantur, vel quaedam adduntur &c. cons. CELLARII Chaldaismus p. 6s seq. Vnde nonnulli linguam Chaldaicam Hebraicae Dialectum dicunt; sed perperam, ut ΡFEIFFERVs in Critica S.C. 3. sect. a. quaest. 6. Ostendit. Ut vero omnes linguae obnoxiae sunt vicissitudinibus: sic quoque Chaldaica paulatim mutata est & in aliquot Diriectos divisa. Hinc vulgo dividi solet in puram & impuram. Lingua Galla. pura est; qualis in Daniele & Esra legitur. Impura vero vel minus vel magis talis est. Lingua Chalae minus -- pura dicitur, ut in ONΚELos I Paraphrasi Pentateuchi occurrit, ad Chaldaismum Biblicum proxime accedens. Chaldaismo illi minus impuro suppar est Targum IONATHAN Is in Prophetas. Lingua Chalae magis impura partim in reliquis Taetumim, partim in Talmuis, multis vocibus peregrinis, ut Hebraicis, Syriacis, Arabicis, Persiicis, Graecis, Latinis &c. miΣta, reperitur. Sunt, qui Chaldaismum illum, qualis in Targum Hierosolγ-mitano I in Talmude Hierosol itano exstat, Dialectum vocant Hierosol itanam, tempore Christi Judaeis & ipsi adeo Servatori vernaculam; cons. ΙΟΗ. REIs xii Dissde lingua vernacula Christ. & ΙΟAc HIMI KLAEDENDisserti de lingua Jesu Christi vernacula. In N. T. haec
Dialectus vocatur Hebraea, quia Hebraeorum tum temporis suit vernacula, cons supra Sect. I. f. 2O. f. N. De linguae Chaldaica natura atque indole siquis quaerat, eam D merito dicimus antiquam: qua antiqui
296쪽
DE ONGUA CHALDAICΑ. 289tate vel cum Hebraica certare potest. Constat enim linguam Chaldaicam nonnullis haberi pro omnium anti' quissima, ut I. C. MYRIcAEO in Praefat. ad Grammat eam Chaldaeo - ΘΥ. THO M. CAMPANELLAE de sensis remm L. IV. c. a. m. C Α Μ B D E N O in Britannia p ao CAMILLO BOREL Lo in sologia Hisorie G. VENETO de m ori Sacrament T. I. stct. 3. aliisque, cons lupra Sect. I. g. 3. quos licet BARTHMAv ER vs in Philologia S. P. II. & PFE ip νς vim Cratica S. C. 3. iect. 2. quaest. I. & in Decade Exercitat. S. Exercit. III. assen. q. recte refutaverint, neetari tamen nequit, linguam Aramaeam sive Chal aleam esse
ex linguis, in ipsa confusione & dispersione Babylonica exoriis: quia ex primaeva Hebraica in Aramaeam lapsus fuit facillimus, cons. Sedi. I. f. IT. p. 3O. L BO-
II. lacussima. Siquis enim Hebraismi notitia imbutus sit, ille linguam Chalae facili negotio addidicerit: quia utri usque linguae summa est assinitas & eaedem insuper litterae; sive lingua Chalaeaica, qualis in Codice S. habetur, litteris consignata sit Hebraicis, sive Judaei, missis litteris prioribuS, Chaldaicas adsciverint, cons Sedi II f. r. Scripturam alioquin Galaeorum ab Hebraica dive seni fuisse, colligunt ex Dan. I, 4. Hinc L v c A smugensis in Tracst. de Paraphrasibus Chatri scribere non dubitat: si spatio bimestri Chaldaea & briaca, quantumis Theologo satis est, addisci potest ab eo, qui Hebrai- ae rudimentis instructus est. Immo CHR. UIωE-sius in Trahorio Chaldaico, linguae Chaldaicae Analysin spatio trium horarum addisci posse, monstrare sustinuit. f. V. Est eadem lingua Chaldaica m. utili mar quae utilitas in ipso Textu S. in Tagumim sive Daraphas scialdaicis, in reliquis V. T. Versionibus, in. caeteraruma' linguam
297쪽
APPENDI xinguarum orientalium studio, in Historia Ecclesiastica&c. deprehenditur. In ipso Textu S. ille Chaldaismissus diversimode sese exserit. Nam I ope eius peri-
Copae V. T. Chaldaice conscriptae, recte intelliguntur; a multae Radices deperditae, απαξ λεγομιενα aliaque linguae Hebr. vocabula obscuriora, in lingua Chaldaica supersunt m eaque explicari possunt; g) multae voces He-hraicae significationem suam mutuantur a Galdaismo, ut in sensu consultandi, In pro filio, Ps. 2. I a. &α plurima vocabula Hebr. sequuntur flexionem Chaldaicam , ut videre est ex Sect. VIII. In N. T. complures phrases occurrunt, quae ex Dialecto oro - Chal aica illustrari posse putantur, conf. Intro re in ling. Graeci Sect. XI. 9. multae insuper voces ibidem exstant, ex
Masoretharum Critica Textus Hebr. V. T. citra linguae Chalae notitiam intelligi nequit, cons praeced. Sin. XII. f. II. Porro Tagumim sive Paraphrasis V. T. eadem lingua sunt conscriptae: illae vero usum habent plane insignem. Ex iis enim I multi Judaeorum ritus illustran- tur; a integritas Textus Hebr. confirmatur; 3) plurima loca Codicis S. obscura lucem accipiunt; 4 ludaei,
penes quos Targum magnae sunt auctoritatis, confCeleb. C. G. SPER BAc HII Differt. de Targamim npud Iudaeos auctoritateJ resutantur, atque Messiae divinitas adstruitur. Quem varium τῶν Taetumim usum pluribus demonstrarunt, quotquot de Lareumim commentati sunt, cons seq. f. 9. ut T Η Ο Μ. S Μ I TH de Chaldaicis Paraphrastis c. 8. HELVI cvs de Paraphrasibus Chali C. 4. seq. ΡFEIFFERVs de Tar mim c. T. WA L T O N V sad BUI. Pol MI. Prolegom. XII. β. I6. seq. BARTH. MAYERus in Philolaia S. D. I. p. 384. seq. Η A c K sp AN Ius de sicriptorum Iudaic. in Theologia usu c. 3.
298쪽
f. VI. Est quoque linguae Galae usus quidam in reliquis
V. T. Version uS, e. g. Dan. 2, 46. de Rege Ne-bucadneetare legitur: τοῦ quae verba Latinus Vulgatus vertit: Danielem adoravit s unde Pontificiorum nonnulli Sanctorum invocationem probari posse volunt. Sed commode illa verba eXplicantur: coram
Daniele ador vit: quam significationum Praefixum , non solum passim in Hebraismo, sed quoque in lingua Chalae habet, ut Dan. 3, II. ubi Daniel, se scripturam lecturuin esse, inquit, coram Rege. Quoad reliquas linguas orientales Chaldaica usum suum
praestat in addiscendis linguis Syriaca, Samaritana atque Rabbinica. Chaldaismi enim notitia instructus, in linguarum Syriacae & Samaritanae studio, in Talmude item L Rabbinorum scriptis facilius progreditur. Denique & in Historia Ecclesiastica plurima occurrunt' vocabula Chaldaica, librariis non intellecta eoque se 'inde misere Corrupta ac mutilata, e. g. famoso illi haeresiarchae Maneti nomen prius erat Κουβρικος, i. e. cupa vacua eX Chald. 23Σ cupa sive vas vinarium, & pri vacuus, inanis s quod nomen adultior factus in aliud melioris notae mutavit, se ipsum vocans Manes, i. e. Chald. vas sive instrumentum. Musiliani haeretici nomen acceperunt a Participio Chalae oram: eo quod continuis precibus vacarent. Plura de linguae Chaldaicae usu suppeditant, BARTH. MAYERVs l. c. Ρ. I. p. 3a3. seq. WΑ L-TONVs l. c. Prolegom. XI. f. a. & 3. PFEIFFE-
299쪽
APPEN DIX' Rus in Critica S. c. Io. sedi. 2. quaest. 2. I. B. ΒΑ VMBAcΗIus de linguarum Hebr. Chalae s Θr. antiquitate, nee Pate s utilitate, Ι. B. Η ΑΗ N in D cisis Observat. Philolog. obs. I. CELLARIus in Chalda fmo p. 72. seq. CAR. Sc HAAFIus in Praefat. ad opus Aramaeum, &c. ΕΣinde vero facile liquet, linguam Chald. IV. Theologis atque Philologis summe esse necessariam. Causae enim illae, quae .linguae Hebri necessitatem urgent, etiam de Chaldaica valent; cons. Sect. I. f. II. oratores sacri & volunt ti debent esse Dei legati: quam turpe vero soret legato, nesciare Principis sui linguaml 'Conser, si placet, quae hanc in rem graviter disserit DAN EI Vs in Praefat. -- uductionis ad Analon Hebri & ex eo I. B. Η ΑΗ NI. c. p. a. & 3. Neque tamen linguarum Chaldaicae& Briaca notitiam, utut necessariam, facere Theorigum, contra Monymum quendam pluribus asseruit G. A. SYBELIVs in Dissert. de linguarum Chalae sΘr. notitia e multis Ecclesiae viris exulante, adducto exemplo Studiosi, qui pecunia destitutus, nihilominus revera sit Studiosus, & hominis, qui vestibus nudus, tamen homo sit atque maneat. Utrumque iacile quidem concedimus; quam misere vero se habeat Studiosus sine pecunia & homo sine vestibus, quivis facile intellexerit. GOD FR. HENfELIVs in Θnostis uni versa Philologiae p. 3Oq. linguae Galae proprietatibus& hanc addit: quod lingua mollis, faeminea atque delicatula dici queat; neque tamen aliam rationem adiicit, quam, quia ea tantopere delectetur terminatione haec ipsa vero terminatio alias propria sit Generi Foeminino.
f. VII. Sequitur, ut, quaenam particulae & perico e Tentus S. V. T. lingua conscriptae sint Galdaica, quaeque eius
300쪽
eius rei sit ratio, & cur quoque plures alii Chaldaismi
in Textu Hebr. occurrant Τ dispiciamus. Sunt antem ex particulis sive pericopis illis Chaldaicis primo duae vo-Ces, quae instant Gen. 3I, 4T. deinde integer vermCulus Jer. IO, II. I denique integra Opita in Danielea Cap. 2, 4. usque ad finem C. T. D in Esra a Cap. 4, 8. usque ad C. 6, 18. & porro a c. 7, Ia. usque
ad v. 26. Praeterea multas alias voces occurrere in
Textu Hebr. quae originem, Agni Itionem, Formam atque flexione Chaldaicam sequuntur, supra iam monuimus; cons. modo Ps. CIII. CXVI. & CXXXIX. Cuius rei non alia causa est, quam partim Judaeorum cum Chaldaeis sive Bavloniis, oris D Agoriis commercium, partim vero ipsius argumenti ratio, qua scriptores sacri inducti, verba ac sermones sive ipsi
rum Galdaeorum, sive ad Chaldaeos, proposuerunt. Sic enim e. g. Gen. 3I, 4T. MOses narrat, quo 'nomine Laban, Aramaeus, acervum lapidum, quem Jacobus lingua Hebr. dixerat in propria lingua vocaverit. Jer. IO, II. Propheta Israelitis praescribit, quae Chaldaeis, ad idololatriam ipsos sollicitaturis, regerere debeant. Daniel ' prophetiam suam in captivitate BabIonica, Esta autem librum suum exeunte .captivitate illa conscripsit, quo tempore Judaeis cum Bubsoniis sive Chaldaeis multum erat commercii. Cf. I. F. HIRT de Chaldaismo Biblico, & STEN GEL-sTRVPI Vs in Differt. de Chaldaismis saeris Textus Biblici. Pericopas illas Textus S. Chaldaisas eXcipiunt
Tagumim, ut vulgo vocantur, sive Paraphrases V. T. Chaldaicae. Vocabulum in genere notat interpretationem, a Rad. quadrilist. zzWn interpretatus es, transtulit ex una lingua in aliam: unde & i , interpres, Turcis Terinchiman, Gallis Truchement. In specie vero nomen των Targamim tribuitur