장음표시 사용
41쪽
ρ4 SEcTIo I. DE LINGUA HEBRA Ic Atium asservabant, ea tamen, praesertim penes plebem, non aeque pura ac antea fuisse facile intelligitur; donec tandem paullatim in oblivionem veniret, vel cum linguis Chaldaica & Syriaca misceretur: ita ut nova quaedam exinde emergeret Dialectus, quam alii Θro - Chaldaicam, alii Hierosol mitianam appellant. Quando vero ti qua ratione illud acciderit, On monumentorum historicorum desectum accuratius definiri nequit. Neque tamen aliter per rerum circumstantias
fieri poterat. Nam i omnes linguae vicissitudini obnoxiae sunt; et) Linguae Chaldaicae Iudaei in captivitate Babylonica ita assueverant, ut tritior iis esset quam H
hraica ; 3 multi Iudaei in Chaldaea, Persia L Mesopotamia remanserant, ubi scholas suas instituebant & V. T. in linguam Chaldaicam vertebant: illis cum Iudaeis Palaestinis continuum erat commercium; neque etiam deerant, qui subinde ex Babylonia reduces in Iudaea considebant, e quorum numero celebris ille HILLELSenior atque IONATHAN Ben iniet, Paraphraseos Chaldaicae in Prophetas auctor, suerunt. Iudaeis itaque in Babylonia residuis maior Hebrai mi ignorantia adhaesit, quos deinde & Iudaei Palaestini secuti sunt. 4
Lingua Syriaca cum Chaldaica propemodum eadem est, sola sere pronunciatione & litteris ab illa diversa. o Brevi ante Maccabaeorum tempora Iudaei sub potestatem Regum Syriae redigebantur, in specie Antiochi Epiphanis, qui una cum Syrorum ethnicismo etiam linguam legesque Syriacas in Iudaeam introducebat, eique praesidia Syriaca imponebat. Rebus sic stantibus, nemini mirum videbitur, Iudaeos, linguae Chaldaicae assuetos, eandem & Syriacam cum Hebraica in unam conflasse farraginem, cui L succedente tempore multa vocabula Graeca & Latina admixta sunt. Haec erat facies linguae Iudaeorum circa nativitatem Christi, uti videre est ex N. M in quo multa lingua Syro - Chaldaica, tum
42쪽
dieba i umi M. Quia itaque lingua illa, Iudaeis tum familiaris, multas voces continebat Hebraicas, linguae ero Chaldaica L Syriacia Hebraicae fimi Diabini, & quia eadom vemacula erat Hebraeis illius aevi, hinc in
N. T- ' λαk appellatur, cons supra S. LS. XXI.
Neque tamen existimandum est, or es ommo illius aetatis ἐudaeos omni linguae Hebria Caruisse Cognitione ; sed utique quoque fuerunt eX eruditis, qui eiusdem fuisse callidi vel exinde Colliguntur, quod V. T. In linguas Chaldaicam ti Graecam converterunt, quodque Parothas sive Sectiones Pentateuchi in Synagogis praelectas populo lingua Syro-Chaldaica eXponere con-Iueveruntῖ licet eam non ut vernaculam vitelligerent. sed aeque, ac Mos hodie, studio addiscere opus habe- Tent. Sunt, qui onagogam sic dictam Mamam. tra-Hentibus Iudaeis ab Esea iam institutam & usque ad SL meonem Iustum superstitem, ad Hebraismi Notitiam isaleem penes aliquot conservandam multum contulisse putant. Secus se habuerunt res Iudaeorum per Romani amperii provincias, AEgyptinn, Asiam Minorem, Phry-8iam, Pontum, Graeciam, Illyrium, Italiam &c. druipersorum, cons. I . 7, 3I. Actia 2, 9. IO. I Petri ἔ, I. qui parum ex decem tribubus, in Assyriamolis abductis. in alias regiones secesserant, partim ex Iudaea, durantibus bellis intestinis & pMecutionibus, eo Commigraverant. Illi enim per Graecorum nationes dispoia, lingua quoque Hebraica vel Syro - Chaldaica missa, Graecae inuescebant, inde Nesient , i. e. Graecomm . latores, vulgo dicti, in quorum gratiam es V. T. Gret in uanslatum fuit. Hesie M iraque illi linguae Graecae, prout eam loquebantur, multa vocabula Hebraica aut
43쪽
Syro - Chaldaica admiscebant, vocibus Graecis saepe alias significationes, genio linguae Hebr. vel Syro - Chaldaicae magis congruas, tribuebant, plurima Nomina Propria Hebraica Graecis terminationibus efferebant Mad Hellenismi analogiam inflectebant. Quibus se Ap stoli quoque accommodabant, qui passim in itinerihus suis, ubi Evanget m praedicabant, in eiusmodi Hestensas incidebant. Atque haec ipsa causa est, cur in scriptis N. T. tot Hebrasmi I Spro - Chaldaismi flexionesque Nominum Propriorum graecissantes Occurrant , c f. Introduct. in linguam Graec. P. H. & p. 242. seq.
sed ad Iudaeos Palaestinos ut revertamur, Diale- cto Syro - Chaldaica loco vernaculae usos: haec ipsa quoque, urbe Hierosolymorum atque adeo universa Iudaeorum republica eversa, Iudaeis autem per Omnes terrarum angulos dispersis, ingentem subiit mutationem, eo usque corrupta vocibusque & phrasibus peregrinis ita permiXta, ut lingua vere barbara & intellectu difficillima exinde nasceretur: cuius rei testis est Gemara Hierosol itana, a R. ΙΟ CHANANE & duobus celebris illius R. IEHU DAE m his inis discipulis, R AF &SAMUELE, seculo a nato Christo tertio in Palaestina consarcinata styloque conscripta adeo corrupto & obscuro, ut explicatu sit difficillima, conquerentibus etiam viris in litteratura Rabbinica exercitatissimis. Neque tamen tum desuerunt, qui purioris Hebraismi cognitionem conservare studerent: id quod praesertim sactum in Academiis, a Iudaeis Romanorum permissis per Palaestinam hinc inde, ut Iabnes, Tiberiade, Zippora Caesareae & Bittherae, institutis. 6 Ηos inter cumpriamis fuit modo dictus R. IEHU DA Hah ad ch, qui imperante Antonino Pio vel, ut alii volunt, Commodo
44쪽
do, antiquas Iudaeorum traditiones colligebat litteri que mandabat: quae collectio notissima ijla Iudaeorum scisa est, pro temporum circumstantiis stylo Hebri satis puro, sed concisiore eoque non parum obscuro Conscripta. orta autem a morte Antonini Pii Iudae Tum Palaestinorum persecutione. doctores eorum, relictis Academiis illis, alio commigrare cogebantur. Pl rimi in Babyloniam ad tribules suos se recipiebant ibiaque Academias sundabant, ut Nahardeae, Sorae, Pom-
dithae m. i) ubi & seculo post Christum natum
quinto Gemara Bablonica a R. AscHE & R. Jos Ecollecta est, stylo Chaldaico corruptissimo & obscuri fimo concepta. Inter Christianos & primitivae ecclesiae Patres lingua Hebr. sere ignota fuit, paucissimis eius notitia imbutis, quos inter nominari merentur ORIGE NEs & HIERONYMVs, doctore Tiberiensi eum in finem usus, quibus alii addunt EVsEBIVM, Episcopum mesenum, APOLLINARIM Laodicenum &c. Quam exigua vero Patrum ill rum Hebraismi suerit cognitio, videre est ex monstr sis, quas subinde afferunt, vocum Hebr. explicationibus: id quod in specie in ostra ENE I HI E RO N YHo Io H. CLERI cvs passim in uuaesionibus Hiero-vmianis L HVETIus in Origenianis L. II. C. I. not Tunt, cons. Cl. BIDER MANNVs in Commentat. de
Soloecisinis Hebraicis, aliique ab eo laudati p. 8. seq.
id Cons de illis Iudaeorum Aeademiis Doctiss. Spxsta Acti I Diff.
vum apud Hebraeos, Bux TORPPII Tiberias c. 6. ALTlNGI Hebraeorum Respubliea svolastica, V asi M Antiquitates Hebri Seholastico . Academicae, Sc. Diqiijrod by Corale
45쪽
38 SEcTIO I. DE LINGUA HEBRA ICAS. XXIIL
Superest, ut, qua ratione linguae Hebr. cognitio restaurata sit & quasi e mortuis resuscitata. indicemus :cuius rei initium a Masrethis Tiberiensibus factum est. Quinam fuerint Maserecta illi & quaenam eorum circa
T tum S. V. T. Occupatio, Sectione ultima c. 3- pluribus docebitur. Id saltem hoc loco monemus, fuisse seculo quinto in Academia Tiberiensi ex Iudaeis docti ribus , qui linguae Hebr. puritati Codicisque sacri l ctioni studerent, corruptionem Textus Biblici pro vis
Tibus praecaverent, Praecepta Grammatica, utut tum temporis sorsitan admodum tenuia, diligenter inculo Tent, adeoque restaurando flori Hebraismi multum operae impenderent. Verum ob frequentiores Iudae rum persecutiones nimiamque Ta udis aestimationem,
paullatim subrepentem, studium Biblicum inter Iudaeos, Palaestinos ti occidentales lapsu temporis plane refriguit, in solis sere Academiis Babylonicis aliquo modo
conservatum; donec tandem securi undecimo idem rest Tuit, cum R. BEN A sc HER in Palaestina ti R. Bgis NAPHTHALI in Babylonia coniunctis viribus Tratum
V. T. percurrerent, codices eius msen undequaque Colligerent, conferrent atque eXaminarent, Lectisnes Vananees notarent codicesque corrigerenti Eodem
culo litterarum studia inter Arabes efflorescebant: unde multi Iudaeorum discendae linguae Arabicae operam n vabant & ad Arabum exemplum Grammaticas Lexie que Hebraica componebant. Sed ipso illo seculo pas- .sm multae magnaeque Iudaeis obtigerunt persecutione partim a Saracenis sive Aluhammetanis, panis a Christianis corco quodam eteri excitatae. Cum enim C, stiani eo tempore Palaestinam expugnarent, Iudaei autem Sullanum AEgyptiorum ad evertendum templum sepulcri dominici instigasse arguerentur, omnes Iudaei
Palaestini eius rei poenas luebanti Iudaeis ex Babylonia
46쪽
quoque ab iisdem Saracenis expulsis, eorum doctores in alias terras confugere cogebantur, Academiis
Babylonicis sic plane exspirantibus. Quidam illorum doctorum in Africam & exinde in Hispaniam sese r cipiebant. Ex iis, qui in Hispaniam concedebant, suerunt DCHANANE EL&R AF NIss IM, qui studium Grammaticum inter Iudaeos instaurasse dicuntur: quibus succedebat R. IvDA CHIIVG, Medicus Fessanus, Iudaeis primus Grammaticus Grammaticorumque caput vulgo habitus. Primus hic scripta aliquot Grammatica lingua Arabica consignavit, a WoLFFIO in Biblioth.
Hebr. Vol. I. p. 424. recensita; nec non R. IONA, M
dicus Cordubensis, septem libris Grammaticis, similiter . ' Arabice scriptis & ex parte Hebraice translatiS, clarus,
Uid. WOLFFIVs l. c. p. 478. Supradicti R. CHANANEEL & RAT NIssIM complures post se reliquerunt discipulos, qui linguae Hebr. cognitionem ex Hispania in Galliam L Italiam traduXerunt: quos interfuerunt celebris ille R. LEVI BEN GERso Μ, linguae Hebri per Galliam propagator, & R. NATHAN BEN IEcHIEL, qui eam Romae docuit & Lexicon Rabbinicum, Arach inscriptum, composuit. R. L E V Idiscipulus suit Commentator ille Biblicus R. SALOMOIA Rcu I. Per Hispaniam idem praestiterunt seculo duodecimo Mos Es COHEN, DAVID Gravatensis,
D Is & Mos Is Limiliorum parens, Ic. singuli scriptis Grammaticis celebres. Seculo decimo tertio fratres illi Limebit, D Avinti Mossis, scriptis suis linguae Hebr. magnam affuderunt lucem: siquidem ex D A V ID Is ΚIMcHII Grammatica, Molol inscripta, &ex eiusdem Libro Radicum sive Lexico plurimi inter Christianos Hebraismi cultores & instauratores sua de-Promserunt. Ex seculo decimo quarto D quinto huc reserendi sunt PERIPOT DURAN, EPHODAEVS
47쪽
vulgo dictus, quia Grammaticam Hebri sub titulo a BN 'IFra in lucem emisit; R. MORDE CHAT
N A T H A N , primus Concordantiarum inbr. editor, cons. Introduct. in linguam Graecam Sect. XI. f. 24.
R. SALOMO BEN MEL Ecu, libri Michlat Dphi auctor, aliique plureS. S. XXIV. Huc usque lingua Hebr. Christianis occidentalibus
plane incognita erat, ceu videre est ex ridiculis vocum Hebr. explicationibus, in scriptis Christianorum illius aevi passim obviis: cui ut rei exemplo AUG. PFEIFFERVS in Loeis Hebraicis N exoticis N. T. ad Apoc. IRI. Vocabulum Halismis ex DuRANDO adducit, de quo hic ituscribit: -AVGVsTINus sic exponit: AI, i. e. sin ,, Uum, le, i. e. me, D, i. e. fac, D, Domine. HIEBRONYΜVS sic: APe, i. e. cantate, tu, i. e. laudem,
Dis, ad Dominum. GREGORI Us sic: AtD, Pater, is, is Filius, is, viritus S. vel Alge, i. e. lux, tu, i. e. vita, D, i. e.salus. M. Ρ TRVs Antisiodorensis sic: Al. i. e. altismus, le, i. e. levatus in cruce, lu, i. e. lug ,,bant Apostoli, is, i. e. iam resurrexit. ΡΕ TRVS is Manducator dicit supra Apocalypsin, & AVGVsTI- ωNVs in Glossa Psalterii, quod Asia Verbum est Impe- Mativi Modi & sonat Algelu, i. e. laudate, is, i. e. se universum, vel is, invisibilem i. e. Deum. ,, Quamvis autem Iudaei restaurandae linguae Hebr. initium sece Tint, nequaquam tamen eo usque, quo Christiani, pro- Cesserunt. Primus ex litteris Hebri inter Christianos inclaruit RAYMvNDVs MARTINI, monachus o dinis Dominicanorum Hispanus, qui exeunte seculo decimo tertio & ineunte decimo quarto floruit librumque adversus Iudaeos & Mauros conscripsit, sub titulo Pugionis fidei. Fuisse quoque circa idem tempus alimquosdam linguae Hebri peritos, ex Programmate detinguae
48쪽
tinguae Hebri inter Chrisianos ante Muretinum cultu, haud ita pridem a Q. LCUL RIcu hic loci evulgato, discimus. s. XXV. Seculo vero decimo quinto instauratio linguae Hebri inter Christianos proprie initium cepit, primo quidem in Italia, ubi IoΗ. PIcVs, Comes Mirandui nus, magno studio in illam incubuit. Primus Lexicon Hebr. scripsit L AVR. Ho LocKIVs, de quo tamen plura non habemus. Fum incepit HONOR IVs, m nachus Cistertiensis, Dictionarii Hebr. & Θnop eos LL. OO. auctor. In Germania primus linguam Hebri cauluit & Heidelbergae publice docuit ΙΟ Η. WEssELUS. Praecipua vero instaurationis linguae Hebri laus debetur IOH. REVcΗLINO sive CAPNIONI, qui adolescens eius notitiam ex IoΗ. WEssELO & Iudaeo Viennensi, Medico Caesareo, hausit & deinde Romae institutus a Iudaeo Obadia, cui pro singulis horis soludum aureum solvit, ulterius perfecit; qui & primus inter Germanos Lexicon atque Grammaticam Hebr. in i cem emisit. Quot vero quantaque a monachis imp Titis eam ob rem perpessus sit, pluribus legere est apud I. H. M A I v M in Vita Ioh. Reuehlini. Equidem jam
Friso, senex ex Iudaeo Wormatiensi litteras Hebri didicit; ad earundem tamen instaurationem quicquam tulisse non legitur. In Hispania FRANC. XIME NIVS,
Cardinalis & Archiepiscopus Toletanus, splendidissima Biblioriim Complutensium editione, quibus & Lexicon
Hebr. subiectum est, litteraturae Hebr. incrementum haud parum promovit, cons. Introduct. in ling. Graeci Sect. XI. f. II. cum antea Biblia Hebr. typis exscripta plane non exstarent. Quae omnia Resormationis Ecclesiae tempora praecesserunt eamque mirum in modum adiuverunt.
49쪽
4a fge T Io I. DE LINGUA HEBRAI eas. XXVI., Circa RMrmationem sive ineunte seculo decimo sexto secunda quasi instaurationis linguae Hebr. periodus incepit: ubi in Italia nobis occurrit SANT Es P GNINV s, monachUS Dominicanus, qui praeter Institutio- sies Hebraicas non istum thesaurini, Grammaticam &Lexicon complexum, conscripsit, sed quoque U. T. Latine convertit; nec non DAN. ΒΟΜΒΕ RGIVs, eruditus. rvpographus Venetus, qui primus Biblia Hebr. cum Ma- sora typis excudit. In Germania illa aetate mo L FGΛN
ME RcERVs aliique, compluribus scriptis studium linguae Flebr. promoverunt. eunte seculo decimo sexto, ubi quasi tertia instauratae linguae Hebr. periodus incipit,
A Μ A M A &c. qui singuli eruditionis Hebraicae palmam Iudaeis praeripere coeperunt. Neque tamen illa aequiparanda sunt iis, quae a seculo decimo septimo ad nostram usque aetatem in illo studiorum genere praesita sunt: ut adeo iam Iudaeorum institutione comm de careamus; quin potius ex adverso Iudaei multa ex
Christianis discere habeant, quorum notitia ipsos latet.
50쪽
Singulos vero, superiori & currente hoc seculo de limgua Hebr. bene meritos, eorumque scripta huc sp ctantia quo minus recenseamus, opusculi nostri breviatas obstat. Plura de linguae Hebr. fatis dabunt I o H.
Bux TORE FI Vs in Dissere. Theolog. Philalom L II. III. LEvs DE NIVs in Philologo Hebri Disseri. XVII. WALTO Nus in Prolegom. ad Biblia PoI I. III. ΗER M. HARD TIus in Prodromo Esthemeridum Phia DIU. LOEscΗERus de Causis linguae Hebri L. I. c. s.
seq. qui & c. Is. de vestigiis divinae providentiae circa Hebri linguam agit, ADAΜVs BERNDIVs in Disside statu lingua S. ab orbe condito ad nosram aetatem, Io H. P A L M R o o T in Historiola linguae S. ΟLAvvs CKLsIVs in Orat. de variis fatis ling. Hebr. BARTE. MAY E R v s in Philologia S. P. II. CARPE OVIV sin Critica S. V. T. P. I. c. s. sect. I. Ven. L Α V R. R E I N-HARD vs in Dissert. de fatis dii Hebraeo -'Misi intre Chrisianos, ELIAs Sc HADAEVS in Orat. de linguae Lorigine, progressu varia fortuna, SENNERTV sin Dissere. de quatuor linguae Hebrλ aetatibus, PER IN G E R V s in Dissert. de cura litteratura Hebri inter Eu ropaeos, Doing ΗΑvPTΜΛNNV sua Historia ling-Hebr. IOH. DINcKELIVs in Orat. de Hebr. lingua primis patrum nos rum memoria instauratoribus, s c.
3. XXVII. Superest, ut Sub Aia quoque, ad addiscendam limguam Hebr. & ad intelligentiam Codicis S. V. T. necessaria, paucis receinamus. Inter Subsedia illa reseruntur 1 scripta Grammatica'. quae iterum in variaq classes '