Orationes quibus pompam exequiarum atque funus Henrici Magni Galliae & Nauarrae Christianissimi regis moerens cohonestauit Collegium Rhedonense Societatis Iesu

111쪽

sed deuoti animi conatum, qui quam secumque in partem conuerterit, admirabilium rerum splendore circumfusus debilitatu vied haesitantiam ii. guae stuporemque mentis dictionis me breuitas sublevabit, quae vi do

Deo, parca reuerens,in tacita religione suspensa titubansque circumferetur. Cum multa vero sint in Regis optimi sanctissimis moribus, omnium eruditorum praedicatione elebranda; lucet maxime inflammata quaedam αhonesta cupiditas, amorque singularis, tum in Catholica religione propaganda, tum in bonis artibus longe lateque disseminandis, quibus rebus est consecutus,ut eum aeque sui, alieni cum diuoruni coelestium religione atque veneratione coniungant. Neque enim a reis alis Euripidis, aut aethereis subtilib

ter a Platone fabricatis HENRICVS

D-ς, sed hac gemina cupiditate

ad diuorum concilium, fortunam est euectusci qui cum primu ad regni moderationem accessisset, in hoc sibi ela, borandum diligenter, omni cura atque industria connitendum existimauit, ut Pietas atque religio, qui varia-

112쪽

rum opinionum inuolucris atque nubibus erat abdita, in lucem pristinumque splendorem educeretur. Neque vero quod inclementior iii 3iam atque durior facere potuisset, vi Marmis quorundam hominum insolentiam, quae tamen in dies impunitate ipsi alebatur, repressiti edomuit sed cum omnes inter se contrariis sentcntiis discrep tes, sectis varios, religione dissentiendites, quietos esse voluisset placatos,

homines adhibuit doctos imprimis,

vitae innocentia claros, qui toto animo Winquisitione, in veritatus intelligentiam incumberciat, scriberent, agerent, tractarem,cocionarentur ut qui essent

illo quasi aestu atque Euripo turbida

runa opinionum exagitati, atque in alto fluitantes, elata face veritatis, insalutis portum tutum iucundum appellerent. O diuinum Regis optimi consilium admirandamque prudentia quam

propter eximias utilitates multi iam voce litetisque praedicauerunt Pericles totius Graeciae nobilissimus is a-i animi excellentia venerandus, cum Reipub statum vellet esse florentissimum, animumque suu appulisset ad res

113쪽

omnes componendas unae patriae selicitas & commune otium expectabatur, Anaxagoram euocauit plenum mentis re sapientiae virum, cuius ductu consi- Iioque uteretur in maiorum consuetudine propaganda, in laudatis Heroum moribus in comunem vitam usumque reuocandis. Qua videmus sic ab illo fe- Iiciter perfecta, ut eu Athenienses quasi unum de numero beatoru, quos In claro cxli domicilio Iupiter docuisset, suspice tenti amarent Laudo illuor - cis principem Auditores,& glom ess rendum nemorandumque puto , vel,

quod ita bene suis ciuibus, patrisque esse voluerit, vel quod tanta perfecerit,

tu veterum annalium monumeta persequunter: sed illi Regem nostrum vel instituendi sapientia, vel perficiendis-

Iicitate longe prς ferendum aio. Nam Anaxagoras quidem tametsi phares vir ab nos in philosophie tabernaculo. contriuisset, Manimo scientiaque hau sistet que veteres Sapientes de naturis rerum mirabiliter suis in seliolis libri mque reliquissent erat tamen in celasti ucognitione rudis, imperitus, sic ut

solem ignitum sis lapidem assereret,

114쪽

Luna autem Solum quoddam illuminatum incredibili varietate, in quo montes, depress e convalles,ri camporum equora planitiesque viserentur. Itauue magnum virum excitavit ille quidem Periclem. Qui gladiu, sic mentem ex cuit, ut ad Cives oeue beateque regendos, modos atque vias excogitaret ted profecto nudos Λthenienses inopesque reliquit eius Sapientie, quae beatae vitae rationem explicat directas eius re .giones metitur. At noster ille Sapiens moderator,cum videret suam Galliam ignorantia situ tardore squalentent,ia multis in locis caste religionis ignaranti, prauitate opinionum imbutam erroribus distipatam moribus sui disia similem eamque vellet ad prvi inum plendorem reducere,viamque felicitatis: non Anaxagoram nescio quem et

git nomine Philosophum, de minutis rebus ieiune in otio ternuiterque disserentem; sed claro si praestates in omni genere scientiaru viros,in resertos Sapientia diuinavi humana, qui no modo: quid Sol esset Princeps ille luminum reliquorum possent dicere, sed ipuuii iustitia Solem, fontem lucis in oculum

115쪽

diuinitatis politia concionibus ante

omnium oculos subiicerent Madeunt pervestigandum coluendumq; infammarent. Hos ex omni Doctorum numero singulari iudicio delectos, probe cognitos, multum atque diu in Christiana eloquentia versatos, hominu fama&opinione celebrato , in varias urbes prouinciasque amandabat, quas sciret temporum iniuria, aut hominum scelare, maleficio incultas a maiorum purissima religione danctitate descivisse. Quos partim amplissimis Sacem, dolijs, communis pietatis adminis ratione cohonestauit ut is honor ad honestissimum quaestum animarum aditum patefaceret partim etiam religiosa paupertate locupletes potius quam auro honoribusque assistentes ad muneris

grauissimi difficultatem ardore animi singulari inflammavit Publium Scipionem Pauli AE mylii natura filium,&ne

potem Africam, alta quadam mente prete ditum omni u gentiu literis atq; linguis summa gloria & praedicatione Ornatu videmus in quo sic virtutes eminebant omnes, fortitudo in periculis, in summa rerum potestate modus,iustitia, pru-

116쪽

lique iudicio lectum, qui prouincias

OmlnS peragraret, qua Romani Impe- xij terminis continerentur , ut esset morum inspectori moderator aquitatis. Quam in rem cum omnem cura cogitationem intendisset, doctum hominem e Graecia Panaetium Philosophiae nomine gloriosum accersuit, cuius iii dictis sapieutia conquiesceret ad eam quae propria iustitia est arquitatem in xrbibus, oppidis collocandam Bene id quidem sapient Erque factum veteris

aeui lumina censuerunt, quorum sententia meam lubens adscribo sed ego idesic confirmo , non e se ulla ratione cum Magni HENRet C diuina flestique prudentia comparandum. Nequienimvmus opera Palinii est usus, ad ius diuinum, Chrisianasque leges per Gallia Vniuersam propagandas, sed doctissimorum Theologorum, qui concionibus grauissimis id fecerunt, plenis ani-Hi ardoris pietatis , ut tum demum nostra lilia suum candorem habere vi derentiu . Itaque ex illa Panati pere-

117쪽

. 8agrinatione, conatu Scipionis, nullas urbes aut traductas ad humanitatem, aut grauissimis erroribus solutas accepimus sed haae cura prouidentiaque Regis optimi per eos diuinitatis internuncios nefarias de diuinis rebus opiniones sustulit veras inseruit, plurimos aberrantes perfidiaeque mancipatos ab ipsis Orci faucibus reuocauit. Testis Cantabria, que ibi doctissimum Antistitem e regio sinu missum lubens agnouit. Testis etiam, ut quod propius abest ab oculis memoriaque attingam, ciuitas Catamensis, testis in eade proin uincia Depensis, testis praeterea Ambianensis, testes aliae orat atque urbes, in quas regiis auspiciis. paterno impeii , doctorum hominum grauissimae

conciones disputationes, commentaria, lucem fidei veritvssque immiserui. Quare multi reperti sunt viri graues invetere dignitate fortunaque parentum orti, stirpe nobili, antiqua prosapia: multae item nobiles &honestae matronae foeminatque lactissimae haud pauci doctrina atque optimarum artium studiis eruditi, qui cum essent a prima paene pueritia in haereticorum castris, i-

118쪽

ilioso erroris dominatu versati, unius Ecclesiasta voce sermonibusque commoniti sese in sinum Romanae Ecclesiae salutis portum contulerunt. Qisi profeci 5 dum anima spirabunt sua dum huius usura lucis fruentur, quoties de bono illo suo taciti cogitabunt, toties de summos inaudito Regis beneficio, &immensa erga suos caritates beneuolentia cogitabunt. Atque haec aetne nominum appositione illustrarentur, nisi tam vobis essent nota quam mihi r quae

sane, quantum mens mea coniectura

potest assequi, monumentis annalium mandabuntur, fama, omnium sermo ne celebrabuntur, posteritati propaga huntur. Hic incensus tamque interminatus in patriam amor, qui regium pectus inflammabat, non modo in pura puta religione spargenda, erum etiam in bonis studiis proferendis, & doetrina liberali vel per ultimos Galliae fines

amplificanda, vehementer eluxit. Nam fons ille Gratiarum totiusque suauitatis, quem magnus olim Galliae moderator summa cum laude suorumque utilitate Lutetiae Parisiorum diuinitus aperuerat, nescio quo fato, prope iam

119쪽

exaruisse videbatur nam splendor Acacdemiae, qui omnium gentium oculos illustri gloria perstrinxerat, imminueb tur. Musaru illi hortuli multi atquen biles, qui prius tot lusciniarum veluti cantu Leloquentia personabant,lectissimo flore iuuentutis spoliabantur Neque vero id doctorum hominum nuria con gisse puto, aut viae in doceti totiusque rationis ignorantia,quae saepe adolescentium studia interturbare consueuit: nam ea semper fuit dignitas Α- cademiae, ea apud omnes existimatio, te remotis Galli et prouinciis, exterisque natio ibus , splendidissimis ingeniis homines, eo certatim ut in arcem

Palladiam connuerent. Viget adhuc semperque viguit eloquentia Princeps Critonius politissimus in dicendo, qui singulari felicitate myrothecium Ciceronis totum excussitis secandiam est assequutus grat incursu Marsilius ingenio praefati, eruditione decocta iam

ωperfecta, cum aliis studii eiusdem bene multis, quorum voces ut Sireniuncantus etiam duros repugnantesque te inutiment. In regendo, familiam ducebat

Gallandius, doctissimae palest te clarus

120쪽

Epistata & Gymnastes, qui labentem

illam gloriam ope atque opera fulciebat Iam in studiis grauioribus excellebant acutissimi Philosophi natur cimterpretes, Theologi eruditissimi& grauissimi Duuallius, GamachaeuS,apices quidam diuin loquentis Sapietis plurimi alij, docti omnes c testium arca norum mystagogi qui cum dies atque

noetes in pulcherrima dicendi contentione versarentur,ctim elaborarent diligenter, Domnes ad eas epulas animorum, Pontificum coenis potiores , quQ-tidianis sermonibus euocarent noeam tamen adolescentium frequentiam,quae multos ante annos fuisset , animaduertebant, non eam illorum copiam , qui prius eo, tanquam auidam sitim explere cupientes inflammato studio rapiebatur. Inter eos bellorum strepitus iubarum cantus, qui Galli et partem magnam efferaueratar, multi alio suas omnes curas studiaque contularant: cum non modo leges inter arma, Verum e

tiam Must cu Apolline siluissent, res

domi foret imminuta, plureSanimuna ad mercaturam faciendam, uistuo,sissimum genus artium admouerat. Ita -