Orationes quibus pompam exequiarum atque funus Henrici Magni Galliae & Nauarrae Christianissimi regis moerens cohonestauit Collegium Rhedonense Societatis Iesu

121쪽

que Mercurius qui Logius quondam,

Princeps mentis, Hegemonque fuisset, derepente Meuestigio in Venalitiumα Cerdoum euasit.Hic vero quid Rex S pientissimus effecerit,quid molitus sita quid excogitarit, paulisper cum animo vestro cogitate. Dedit imprimis summis viris eam prouinciam, ut Academis disciplina, siqua forte comunium temporum fuisset perturbatione lab

factata,maturo coasilio Sapientum,nouis legibus stabilita confirmaretur.Fuit in ea re studiose elaboratum, & ratio belle sane, prouidentissime constit ta Scriptae leges, ad amussim, libella omnia reuocata; ipse ardor, pecuniarum appetitio, ne virtutis & humanitatis officinas importunitate Violaret ,reis

cisa cilliminata in scholis moderatio nihil proeliuius iam fore videbatur,

quam ut illic Must omnes sedem ac domiciliu collocarent. Sed iuuentus Ionisgein lati toto regno 'olitans, selu tior, qui ceca libidinibus, voluptate

nimium obsurduerat, illa preclara, &Sapienter excogitata non exaudiebat. Hic Rex Magnus diuinoconsilio,iaciamus, inquit, quod in naturis rerum vi-

122쪽

87 demus euenire videtis fluminum alueos riuulorum accessione redundare EIta fiet, ut in urbibus, variis Collegiis aedificatis, ubi iuuentus ad humanit rem informetur, haec bonarum doctrinarum mercatura, Principe in urbe coinsueta frequentia, splendore celebretur. Nulla deinde mora interposita So- clatatis Patres inaudita singulari heneuolentia inuitat, quos sciret si nolo crissimosi magnarum artium cognitione circunfluentes; at industrios, laboriossis, di in tractandis adolescentium animis multum atque diu exercitatos Domum habuit in urbe Hexiensi lautam Melegantem, sed non tam regia magnificentia,quam ipso Genio, traductς pueritia recordatione venerabiale hanc sede esse voluit eruditionis, hoc

Musaeum humanitatis, hanc arcem

destiae, religionis,in qua magistri versarentur ex eodem ordine laeti. biiseratis Gallicanae praeceptores Graid hic

Primu demirer, Auditores aut quon mine in praeclarum, tam Heroe dignum

facinus indigitabo appellem comem

randam, diuinam heneficentiam lan

sapientiam an henemerendi studium

123쪽

an in patria atque suos incredibilem c ritatem p an potius simul omnia , munificetissimam Sapientia, sapientissimam caritatem;& egregium, planuregium bene merendi studium, aut a liud quod ad rei magnitudinem exaggerandam excogitari posse vidcatura Magnum fuit in tanta imperii maximi potentia, tot negotiis summis&operosis & quotidianis occupatum, ad studia componenda, & doctrinas liberales disseminandas animum adiunxisses; rarum Mante hunc diem inauditum, in scholarum sum regiam domum con cessisse sed eos holi, ines illi praesecisse qui propter malevolorum improbitatem Mimproborum malevolentia diu turna inuidia iam flagrabant,eam ipsam nebul manuidiae, luce inducta, eritatis regio afflatu disetississe in eorum disti. plinam florem Gallia Principesque iuueniolis tradidisse; ea vero sunt, que cogitante animum sua magnitudine possint opprimere. Itaque secit, no modo religios illi Parres quos aeterna bet neuolentia sibi devinxit, sed nequidem omnium religionum homines, Omnium

urbium ciues gratiis reistendis pares esse

124쪽

esse videantur. Mihi velo in maiorum

sostrorum gloriam intueti, haud paulo minor Galliae videtur esse felicitas, quacum olim Caroli Magni temporibus, se magnarum scientiarum altricem gloriabatur. Nam cum ille manu , lingua consilioque princeps, pius, felix,imp rii moderator Lutetis Parisiorum nobilem Academiam instituisset, tum furigientes e Latio litem, noItris hominibus tam nouo cmque praui abili ore mento latitia exultantibus, in eas sedes eruditionis immigrar ut nullusque fuit tam nihil habens iudicii de humanitatas, qui non Caroli de inscitia triuphos, longe clarissimis helloium victoriis anteferret. Et tamen si annalium historias consulamns,ea suit illorum temporum barbaries, ut cum maximus ille Imperator Parisios aliquando venisset, vix rans aut alter E nobilitate reperiretura dolascens, qui diuturnete specimen institutionis in doctorum hominum coetu posset edere Te vero Magnem a &R I CAE, quibus laudibus prosequarnui qua beneuolentia complectemur inuinon modo rudem, inchoatam omniuantum disciplinam, sed forentem de .

125쪽

multis in locis paene dicam gloriossis. me triumphantem reliquissi Memini

quondam duos clarissimos Imperatores Valentinianumis Valentem diuinis prope honoribus consecratos,quod Christianos professores, quos Iulianus a docendo auocauerat, scripta lege perhonorifice reuocassent. Id effatum pulcherrima lege comprehensum in Cossice Theodosiano de proseuorious exuratum fuit, ubi illi orbis terra gubernatores ad Prefeci um Pretorio Mamertinum rescribunt, ut siquis erudiendis adolescentibus vita pariter Mneundio idoneus extititrer, aut nouum institue rei auditorium, aut repeteret inter se sum. Quod edictum prouinciae deinde omnes atque populi, admirabili studio. summa omnium ordinum volaptate de utilitate ceperunt. Eius facti praestantissiniam dsgnitatem Rex noster, Audiis tores, admirabili gloria superauit, qui non modo vetera domicilia iis hominibus restituit qui in f mandis adolescentium antinis suam operam vigiliasique posuerant, verum etiam teAa sua nouo genere beneficentis cotieestit, imstruxit officinas Sapientiae, di vectigali

126쪽

peropportuno regioque locuplet Aia ci lare levia theatrum fuit elegans de ornatum in medio Gallii sinu gremioque situm ad virtutes regias capiendas, ita resonans , ut usque in oras virimas quas Sol oriens cadensque videt, HENRIc magnae Sapientia testificationes vocesque reserantur vino sit mirum,si omnes imperii Gallicani prouinciae sint excitatae ad eam laudem celebrandam, in qua exteri capti admiratione exhorrescunt. Nullus enim sic est, a Musis& humanitate alienus, sic tam similis Imperatori Licinio, Timoni, sie ab omni ratione derelictus, qui non sentiat, non tu eam modo urbem, sed in

regnum etiam uniuersum, simul cum uis sis nouum quendam ardorem honestatis amoremque virtutis inductum et Acqui candide rem omnem suis ponderibus momentisque librarunt, hoc paene modo ratiocinantur. Vt Camillus propter inuictam inseruanda Repub diuinamque constantiam, animque excellentiam alter Romulus fundator civitatis nominatus fuit tri Harustris vi ter Maximam amplificata glorialiterarum,quasi quendam bonarum ar-

127쪽

92tium parentem,instauratorem, exorn

toremque fuisse. Hinc sane Principes ciuitates quae pacato florentique tata Reipub suam omnem administrationem ad decus, dignitatem referebant, regium exemplar imitati, Collegia vel antiqua restituerunt, vel noua, iumma gloria maguisque opibus aedificada cu'rarunt, Rhemensis, Ambianensis, Rothomagensis, Cadomensis, plures aliae, qua nihil villius iuuentuti ininil omnibus ordinibus salutarius existimauerunt, quam ut ea publica mentis honestatisque domicilia constituerent, in quibus virtus puerorum animis committeretur. Vos antem Rhedonen- ses quos in oculis sinoque habeo, hic absque sceleret malevolentia praeterire non possum, vos regiam prudentiamar nutati, in illustri totius Armoricae loco,in luce patriae,in complexu graui Dsimi Senatus, commune Musarum, a

plissimum Gymnasium constituistis, quod ego quidem veterum exhedras, peristylia, platanonas, Xystos, eph bea longe pulchritudine , sed niuito magis solida utilitate anteire puto. Illae aedes quas singulari dilige ntia ψp

uistis, illa iubsellia in quibus doctorum

128쪽

hominum voces audiri voluistis, illae scholae Athenarum incilem superantes, non magis vestram prouidentiam in patriam caritatem, quam HB, RiC beneuolentissimani humanitatem, Min bonas arte amorem testantur. De tanto tamque admirabili Regis beneficio, de vest co praestabili studio, nulla seculorum omnium ras,nulla tam ingrata posteritas memoriaque contieescet.Gratianum ferunt Imperatorem, eum qui e Gallia sibi doctorem literarum asciuerat, ad Antonium Pra laetum

Pr glorio edixisse, in primis Gallis ciui

tatibus, Metropoles appellabat, excitanda alendaque esse studia literarum. Pulchrum facinus, Imperatori con- gruum, dicerem felix fortunatum, si rei eventus illi prouidentie voluntarique respondisset. Nam tum fuit ea tem porum licentia, thim bonarum artium inopia quq dam atque ieiunitas, Ut paucarum urbium limitibus cancellisisque sane perangustis, doctorum hominum scienti concluderetur. Nunc vero cum tanta sit hominum seges multitudoque Sapientum cum tanta sit oborta lux eruditioni s ut omnes etiam an u-

a ...

129쪽

losis recessus longe abditissimos illu

minarit, cum Musae velut aureo curru triumphantes, qualem Pindarus suauissimo carmine delineauit, regiis auspiciis uniuersam Galliam peragrarint, an non fatendum est Fina, Ra C in unum id effecisse, quod ceteri omnes Imperatores vix unquam optare potuissense

m equius mihi ignosci postulauero, qui languidius subt1liusque pride e

sor in pulcherrima re explicanda, que: omnem omnium oratorum facundiam exuperet. Hullius enim tam est acutum abundans ingenium, nullius tanta di-eendi visac copia,que: non dicam auge re omado Magni HENR glori sim illam sapientiam queat,sed mem rando explicare. Nam cum sua magnis tudine mentem opprimit, obscurat, tum efflorescet in dies magis per annos consequentes ad memoriam no minis sempiternam, perenne decus Gallie: propagabitur:& ni mea me fallit coiectura si eum que ceperunt cursum tenere studia potuerint, prouideo animo iamque presentio, quantum ex eae

regis liberalitate, studio sit honoris incrementi bonis artibusvi liberalis-

130쪽

simis studiis accessurum. Non iam uti lim eremotis orbis imibus barbatisque nationibus, ad unam modo Parisiensem Academiam Sapientiae domum inuisenda, doctissimi homilies admiratio-ae ducti accurrent : sed ubicunque figent vestigia, in quacumque Galliae urbe, si modo alicuius nominis atque pretii, convulerint, doctrinatum claris. . sima vestigia, non presis leuiter ad speciem inanis prudentiae, sed alte impressa

ad diuturnam temporis cotinuationem occurrent. Licebit intueri summa cum

voluptate Musarum splendidisiima domicilia Regis optimi aut recenti beneficio instituta, aut nutu imperioque restituta. Non poterunt hospites, peregrini non vehementer admnari choros iuuentutis per medias laudes Sapientie quasi quadrigis albis vehentes, iis praesertim in oppidis, x bi olim tenuis literarum fama consenuerat. Tum videlicet in tanta luceis splendore cognitionis, nos beatissimos ferent, praedic hunt, quibus tantus ad prastantem eruditionem ductor, fama auctor, impulsorque virtutis, diiuina quod aiunt vir sula sit concessus Inlatam quandana in