Orationes quibus pompam exequiarum atque funus Henrici Magni Galliae & Nauarrae Christianissimi regis moerens cohonestauit Collegium Rhedonense Societatis Iesu

161쪽

tidieci Sissiliis Cretensium mulier praesidebat HENRICE Is epulis, Sapie-tia. In quas dapes saliaresis adiicialesse Rex Maximus putabat incidisse, quae bellaria, quae scitamenta noua exquisita reperisse,si quod forte regiu apophthegina, si acroamata nobilium, si stratagemata Ducum Imperatorum, si

veterum annalium monumenta, si gentium variarum tropaea, si castra barbarorum, si miracula mentium,si ingenio-Tum Inuenta, si religionis mysteria, si naturae arcana,si urbes, leges,politias,si denique alia digna liberali cognitione audiuisset Franciscus eo nomine primus qui Galliam innumeris triumphius atque victoriis nobilitauit cum aliquo do a poeta non praestantissimo, alternis versibus longiusculis matutinum epigrama cepisset, in coetu postea magnaque frequentia nobilium asseuerauit, se nunquam alias tota vita, quam eo die ientasse suauius, quippe mirabiliter eo literati hominis epigrammate recreatum. EN RIcu ver/, qui toties in epulis non leuioris Poetae cantum, sed hominum elegantiu abundanti quadam doctrina politorum disputationes

162쪽

audiret, quibus laetitiis persundi cosueuisse, ea natura, ea tata humanitate credemus i Atque hic quidem mihi veniein menteni cogitare Λuditor es, uullam esse humanae vitae perfectionem quae noin Rege gradu quodam excellenti fuisse videatur. Epulas loquor atque mesam,& in cibo atque potione regiam temperantiam, mihi pono ante oculos; qua

eam purpurati illi nostri quibus terrae mariaque Omnia seruiunt, mirari facilius possint quam aemulari. Quis enim, ut Pacati verbis utar frugalitate Theodosii commendantis, quis in Gallia vis dit luxuria versam anni ratiqnem, hibernas poculis rosa innatasse, aestiuam in gemmis capacibus glaciem falerna fregisse, infami delectu seriptos in prouinciis aucupes , ductasque sub signis venatorum cohortes militasse conuiuiis P quis unquam fando audiuit in avgusta Luparat sede porcos Troianos fuisse appostos,solidos apros liquatos uniones,aut quod Vitellio coligit, duo millia piscium, septem auium millia una

Coena vetera commemoror at etiam

num amplissimi duces ad septentrio-

163쪽

beatos putant, cum in poculi mentum atque mentem immerserint quod noster Hero non modo non regium, sed ne egregium quidemi communi hominum conditione dighum existim uit AEgyptii quondam cum apparatu

conuiuiorum e1se vellent omni ratione

perfectum Diucundissimum, hominis demortui effigiem per mensam circvnduci iubebant. Vtinam vos Duces, Re ges, Imperatores Regis nostri specie illam eminentem, expressam hon statis in conuiuiis adhiberetis: no enim dubium quin ad magniticam apparatio nem Mad omnem elegantiam Wco. piam,in qua multi cupiunt excellere,aurea moderatio inhac vitae iunctione teperantiaqRe adiungeretur. Hinc nimiarum existerent virtutes multae ac magnae, quae requirunturiis in homininus quibus in ceteros potestatem, omniurerum dominatum prouidentia diuina cocessit. Nam opinor sapienter aiebat Pythagoras, primum esse gradum vitae laudabilisis perfectae, Mατω γα. νος,

abdominis esse dominum, appetitio

nis.

164쪽

nis.Nec minus vere quam eleganter dixit Poeta valde bonus Menader Penus virtutis esse temperantiam Socrates autem in κρη riri, fundamentum. In

Heroe igitur nostro cu istud ipsum fuimdamentum videamus tam praeclare iactum, mirabili continuatione firmatum, dubitemus reliquam exaedifica tionem pari glotia excellentiaque fuisse Agapetus divine Sapiens incredibili facundia, Iustinianum Imperatorem,qui nutu&ditione imperium orbis terrae moderabatur, verissimum fuisse Regem pronunciat, quod esset purpura

iustitiae indutus, corona temperantiae redimitus Salue Heros ter maxime ΗENRIME .no tam Galliae Rex quam virtutis, in te illa clarissimi dominatus insignia collucent, tibi gemmeam tem perantie: coronam no popillus hic tuus,

qui pro tuis immortalibus meritis tibi singulare, prope diuinos honores detulit,non dignitas generis, non familiae vetustas, no stirps generosa Borbonio. rum; sed innatae Sapientiae visis excel. lentis animi fortitudo imposuit tuum proinde illum Principatum, quod addebat Agapetus, fore alternum rimis

165쪽

I3o mortalem censemus. Sed cur diutius in hac aulain priuatos inter parietes haeremus Auditores naim tametsi epulae propocinatur lautae Delegantes 'nae omnibus sapient qui non desipient, e

reor tamen ne hac lance tam ieiuna orationis horridaeque propositae, fastidiuvobis adferant, xsatietatem. Exeamus igitur tantisper mensamque, Ioui seruatori veteri more libantes, relinquamus: nam HENRICus gestit exire,quem profecto,dum mecum esse voletis, comitabor. Rex Amasis qui in AEgyyto summam rerum obtinuit, cuisius de . itari moribus annalium monuismenta testantur, usque ad prandium negotia strenue expediebat, summa Principum& totius populi approbatione, sed postea repente meuestigio ut Ct

ceo poculo in alium mutatus, potabat, iocabatur,4 cum grege helluonum in solutam licentiam effusus, media urbe nimio opere volitabat Alexander Romanorum Imperator fessum animum grauiorum rerumtractatione, palestra, aut ludo pilae, aut cursu, aut luctaminibus molliorib', ut est a multis posterorum memorie traditum, recreabat. -

166쪽

ctauius Augustus, is qui sui nominis re- Erentiam, terrorem ad Parthos us que Barbatasque nationes diffudit, a bores diei parte susceptos ita n D:uzbar, ut talis, ut ocellatis, ut nucibu, tiam cum minutis pueris luderet, quo Se Syria QMauritania studiose quaere bat Reges illi fueruntis Imperatore Somnium opinione magni glotiosi, sed absit tamen, o Gallimum enis polles Rector, ut tuas honestissimas exercitationes, cum illo vitiosa naturae impetu, iuerilibus nugis, coponei das putem. Nam ille sorti sis exaggeratus. animus tuus,bellicis studiis Min cursu gloriae eruditus, nudam quaesiui assidui laboris is perosi leuationem,quae nori esset cum honestissimo ructu cum dignitate coniumst a Quid igitur fecitHENRICvs Auditores aut in quo tandem se vis illa mentisis corporis exercuit quid aliud quam ouod olim clari semper Reges Prini pesque secerunt Dicam breuit cum se ab aula aio cest a pistrino illo regio, quotidi ias 'numuneribus, subducere potuissertae ita ita. bat, decurrebat, venabatur. Sic vid-mus Carolum Magnum qui rotius ordis

167쪽

terrae podus suis humeris sustinebat, curobur animi corporisque illud immensum atque firmissimum continuare vellat, dies petolos qui tando venandoque insumpsisse, quod industriae genus cliberalissima occupationis, hi soriae fidus scriptor Gentilitium, Francorum gentis proprium esse dixit:

vel ut ait Eginti artus, nobilium Callorum morem, quibus in eo studio nulla alia gens co parari merito posse videatur. Nec sane video cur Gaguinus vanam illam consuetudinem appellarit rnam de rege Clotario loquens, mox inquit, ut est Gallis nobilitatis vana consuetudo, ad feras venatu deprehendendas se conuertit Itane vanum illud fuerit, ex quo videmus non modo in priuatos homines, verum etiam in comunem rem uniuersam tot commoda, tot

tantas tamque incredibiles utilitates manares quod plurimae nationes qui roboris, uel virtutis, qui bellics laudis N glori rationem unquam habuerunt, studiosissime usurparunt Nam rici, Romani, Perst, id semper esse quam Verissimum,quod est proditnm a Xeno phonte, crediderunt venationem belli

168쪽

ex prellam quandam imaginem atque meditationem.Et Poete qui antiquissimos Heroas ad speciem cxcellentissimi animi atque fortitudinis Sapienter expresserunt, eosdem propter hoc studium, canibus semper comitatos fuisse

docent, venandique prima initia ad Α- pollinem MDianam prisce religionis

augustissima numina retulisse. Cnare

boni Principes ire stabili dignitate

viri, ut docet Dion venatione exercent ut rem longe optimam, cum primis salutarem, unde corpus robustius,anima fortior vegetiorque efficitur, in qua Omniaque: in bellis euenire consueuerui, exercentur. Quod Scriptoris grauissimi documentum prestantissimus Gallie Rector HENRICus non ramis libris Sapientum, aut veterum historiarum monumentis, aut maiorum suoru consuetudine,quam ex indole generos mentis propriaque natura hausit, quε cum esset nata rebus maximis in ad omnem dignitatis amplitudinem,&perfectionem lori stimulos noctes at. que dies, virtutis aculeos sentiret, eas in otio exercitationes capiebat, que aris

169쪽

dqreis Imperatorii animi, non tam restinguerent, quam alerent, corroborarent. Itaque, ut dixi, regiis muneriti'&labore solutus , venationibus dabat operam, quo in opere facile Principuni adolescetitium alacritatem, & omnium

Dynastaru suorum industriam,iditatis grauitatisque superauit. Omniviro inde in eum oculi coniiciebantur hic ine non modo totius negoti venatici cognitionem,quii usu maxime posita est, suspiciebar, verum etiam variarum locutionum, quibus uti venatoros solent,admirabilem scientiam non nemo eius mirabatur in equo flectendo inge niosam laboriosamque solertiam multi nobiles mollioris animi,&.ut planὀdicam es eminati cum eum prompto ore atque vultu increditali celeritate, per campos memorivolibatem, euntem redeuntem,sossas transilientem,v-bique emic intem, ceruos Mapros .mnibus vestigiis persequentem, cursu

assequi&omni cotentione non possent,

illum aut humana in effigie sine arcu &sagittis Apollinem, aut Achillem a Chiro ne doctum, aut coelestem Orionem,

aut e diuis alique existimabant Adria-

170쪽

nus Imperator, qui nus maxime de Romanis venandi iiudio flagrauili, gloriari solitus csti quod sua manu apium

Dum aliquando intercm Isset si ex eo laudis materiam captare vellem, quot H quamque insignes numerande palme forent ullane silua est in omnibus prouinciis quam longe atque late patet bilia, quo ipse adire potuerit, ubi non sus industriae, roboris, alacritatis, patientiariiuncti atque prisa tiae non lautati adumbrata, sed expres a&clarissima vestigia reliquerisISed haec fortasse minuta quispia existimet: ego vero,6 tuae Galliae praesidium & Europe splendor' non verebor ne hic a me tua

laus&lissima gloria imminuta fuisse videatur, si re in eo genere praestitisese dicam in quo Mithii dates, qui tot annos de imperio orbis terra cum Romanis dimicauit; in quo magnus Alexander, qui ad ultimas Orientis partes arma victricia protulit in quo Dago-hertus ceterique Reges maiores tui summi viri primas tenere voluerul,quo tu tamen tantum industria, inuicti animi constantia, robore ante luist , quantum illi populorum omnium Re-