Ierosolymitana peregrinatio illustrissimi principis Nicolai Christophori Radzivili... primum a Thoma Tretero Custode Varmiensi ex polonico sermone in latinum translata. Nunc varie aucta et correctius in lucem edita...

251쪽

236 IEROSOLYMITAN PEREGRINATIO Iudicia, cum tractus sit peramplus, Rector hic manere

consueuit.

Mane venit ad me Rector & me ad Ecclesiam parui Conuentus sancti Augustini deduxit,ubi Missam audiuimus. Prandio peracto,visitaui eumdem in palatio,vbi Iudicia quaedam exercebat Patebat inde latior in mare prospectus, vidimusque Sattiam nostram , quae, Ut Constitu rat, ad aliam insulae partem versus Barbariam Cursum tenere propter ventum contrarium non potuit Mare namque cum sit hic magis amplum, securam praebet nauigationem Sattia vero prope Archipelagum tendebat, & de nouo intempestatem incidit, quae Corcyram usque delata est. Hanc ad te tertiam Epistolam hinc scribendam existimavi,qubd verear,ne hic Cretae propter tempestates diutius mihi sit haerendum, quam vellem, & rationibus meis expediret. Adproperabo tamcn Candiam: di quidquid

postea suerit, Certiorem te reddere non intermittam. Datum Sitiae, xxv. Octobris, anno M. D. LXXXIII.

hc funebres Sitiensium caerimonias exponit candiam appessit Honoriis Ru sce a cimtatibus Dynsul venetorum excipitur Arces iustates, portus complures describit Casium mirabilem nautarum Sicita , literas liberi transi tus a Turciso peratore ivissu eiusdem insidias,qua diuina prouidentia euasit, inferit. Apud Zacinthumfratrem Cardinale actum cognositit Sarium tu, lis tatem,sepulchro diui Nicota celebrem, in alia regionis loca perlustrat. In itinere abironibus Jobatur, qua de cause maxima rerum d ficultate inter ignotos circumuentur, aegre Venerias adnavigat , ibi famulum Tripoli cum sartinis praemissum reperit, alter decimo postsuum aduentum die circyra venit. Denique Notorum compos,febciter adsolum paternum reuertitur.

RECTOR

252쪽

PRINCIPIS AEAD ZIvILI. 237ECTOR Sitiensis, pluribus nobilibus conuocatis, epulosellemni me excepit in palati, uo finito, deambulabat hinc inde m

cum Cumque paruam quamdam Grecorum Ecclesiam praeteriremus, incidimus in funebres illius regionis caerimonias,quae veteribus Ethni me sera Corum non erant absimiles Maritum defunctum uxor Dis .

sepeliebat quae facie unguibus conscissa,capillos euellens, vestem in pectore dilacerans, Caput muro allidenS, non absque sanguinis effusione orbitatem suam miserabiliter deplorabat Adhibiti sunt etiam pretio conducti lamentatores Solamentatrices, qui funus deducentes, eiulatus,vi manibus contortis vociferationes inconditas edebant. Mos abominabilis in Christiana professione indignus . Vesperi valedixi Rediori,qui mihi Stradiottas aliquot,qui me deducerent,attribuit & nobilibus vicinis significauit, V quocumque diuerterem, me honorificeti luculenter tractarent quod ab ipsis, etiam maxima cum humanitatis testificatione copiose adtiam est. MDe Missa audita in diuinissima Eucharistia percepta, antequam plene illuxisset, distessi pransurus in Tura lottha palatio cuiusdam nobilis:inde per convallem amo nam & fertilem,pro nocte peruenimus Cauusam,vbi, bilis Venetus ex Cupressi arboribus lucum elegantem, pulcherrimo ordine plantauit, & ad competentem perse-

stionem deduXit. Perveni Istronam ad locum cuiusdam nobilis peramomnum .Pertransiui Pomeriacum,uillam bene habitatam.Inde pro nocte, cum tardior hora esset, diuerti ad monasterium sancti Antonii te Sumete de Cares, ordinis sancti Francisci. Exceptus sum a Fratribus perhumaniter,qui, quoniata ex eleemosynis vivunt, fructus varios nobis ainposuertit Ad dextram prope viam publicam,vidimus Di-

253쪽

rapetram, olim Hyrapeam. Ibidem quoque ad dextram, sepra littus maris, quod iam non poteramus conspicer habuimus insigne Venetorum propugnaculum, Spina longa cognominatum, in rupe exatasin tum, quod mari undique alluitur. Prandio sumpto distesii ex monasterio, pernoctaturus in Maglia, villula cuiusdam nobilis, palatio paruo Huc Dux Candiae quemdam propinquum suum,cum Secretario & honesto comitatu praemisit, qui me salutarent, Vtque recta in palatium diuerterem,inuitarent. Summo mane quatuor fere ante diem horis disceden o tes, itinere valde dissiciliri saxose, peruenimus circa me- η iso ridiem ad Candiae ciuitatem. Diuerti recta ad monast

rium sancti Francisci, Deo humilem gratiarum actionem offerre, ibidemque manere deliberatum habens quandoquidem antea quoque hospitium hic habebam. Sed cum

pransurus cum eo,ad Ducem accessissem,omnibus modis vrgebat,ut in palatium diuerterem. QuamuiS autCm ceristis de caussis libentius in monasterio mansissem, adm nam tamen Ducis instantiam, qui subuerebatur, ne imumanitati ipsius id adscriberetur, si alibi hospitium habuissem,precibus eius locum dedi, per quinque hebdomadas, antequam Caneam me contulissem, hospitiieius beneficio usus sum. De si tu ciuitatis Candiae & munitione eiusdem, bellicorumque tormentorum insigni apparatu, quandoquidem alii perscripsere, ego sum sedeo. Cetera breuiter perstrinxi, cum primum eo aduenissem, in Pallastinam

nauigaturuS.

Die septima Nouembris, duodecim Venetae triremes . appulerunt Corcyra quarum septem erant ad custodiam maris deputatae, quae milites Melitenses a Venetis captos

254쪽

PRINCIPIS AEA DEI VILI. 239 deducebant quinque vero erant nouae, quas illi Arcillas vocant, in Arsenali asseruantur, ut necessitate superueniente,ubi opus fuerit, expediri possint. Nullibi etenim, praeterquam Veneths, triremes aedificantur: Minde ubi

usus postulat emittuntur. Toto hoc tempore diligenter lapius ciuitatem perlustraui.Inspexi&arcem portui imminentem qUa parua

quidem, sed valde munita est, omniaque nauigia portum ingredientia excipit. Maiora bellica tormenta habet plurima. Nobiles quoque omnes , in Magistratu constituti, suis me conuiuij semper adhibebant, humanissime tamquam hospitem inuitantes & tractantes Debebant mihi statim duae triremes dari, quae me in Italiam deportarent, qua de re literas Reipub Venetae ad loci huius ministros habui & ex parte negotium fuit determinatum. Sed CD pitaneus triremium, Philippus Pasqualigus, executionem differebat cumque mandatis vrgeretur, loco duarum unam mihi triremem assignauit Ioannis Diedo qui, cum fratrem haberet Castellanum in Spina longa,mercimonia olei olivarum pertractantem, exlpectando suum oleum,profectionem differebat ita ut tardius inde diste-dere coactus fuerim, idque cum alijs triremibus, ut inserius dic tur.

Fui in altissimo monte supra ciuitatem Candiam, ubi est paruum Graecorum monasterium ad quod tamen, Cum iam hora tardior esset,peruenire non potui.Hic Poetae fabulantur Iouem sepultum;& nonnulli affirmant, epitaphi quosdam Graecos characteres ibidem reperiri, qui vetustate ita exoleverunt, ut disterni non possint. Georgius Cedrenus scribit, inscriptionem illam ad eum modum se habuisse:

HIC SITUS EST PICUS. QUI ET IUPPITER MORTUUS.

255쪽

DECEMBER.

Die quarta Decembris Missa mane audita, distessi ex . Candia, a Consiliarsisti Nobilibus multis honoris caussa comitatus Meridie ToliZam,pro nocte Camariolum peruenimus: quae loca ad nobiles Candiae pertinent. Reimπm Mane Daphnedades vesperi Retimum attiuimtis ubici consiliarij, Nobiles, id Capitaneus cum equitibuS circiter quinquaginta, obuiam mihi processere. Nam cum propugnaculum peramplum sit, plures hic milites alunt Veneti Diuerti recta in arcem, in qua Rectoris munere perfungebatur Angelus Barocius qui me humanissime excepit omnibus tormentis bellicis exoneratis Ciuitas ipsa superioribus Milis, a Turcis exusta Are,in edita rupe

in mare procurrente, exstructa, ut a continente avulsa

videatur Assimilatur si tui Tyri in Syria Phoenices , nisi quM locus hic minor est. Mane cum Rectore tui ad salutandum Epistopum, qui Iulius Carara dicebatur. Postea Missa in Ecclesia audita redhinus in arcem una cum Epistopo Atriadio itinere permolesto, iam tarde peruenimus ad locum Piscopi di-inim: ubi est villati palatium dicti Antistitis,quo procurante,ibidem per noctem sustentati de tractati fuimus. Exeundo mane, & relicta supra montem ad dexteram . prope mare altera Dimpetra, olim Hiera Pithna, ubi Nobiles alunt etiam milites aliquos, propter piratarum Turcarum incursiones, peruenimus tribus horis ante vespe- Manastrem ram ad monasterium Graxorum S. Ioannis de Patyna di-

2,. ctum. Est enim insula in Archipelago Pathmus dicta, in qua S. Ioannes Apocalypsim constripsit. Multa sunt eius.

dem ordinis in Graecia monasteria, qtiae omnia S. Ioannis de Patyna vocantur. Non procul a dicto monasterio in monte sublimi, per quem transiuimus, visuntur muri setis adhuc integri, ex lapide qtiadrato constructi,ubi appa

256쪽

PRINCIPIT RAD ZIVILI. 2 Iret magnam olim fuisse ciuitatem. Prope monasterium p dictum, quod uno sere Polonico milliari a dictis murorum ruinis abest, habentur cisternae magno sumptu in terra effossae, di muro blido aedificatae, e quibus aqua ad praedictam ciuitatem deserebatur Mirum cur ciuitas illa in monte posita fuerit, ubi nullas habere potuit aquas,

quae tanto interuallo petebantur, e pluuia tantum colle ditae nec enim ibi surgentes habentur. Tota namque

insula duo tantum habet flumina, exigua cymba nauigabilia. Si alicubi sons emergit, is perquam exiguus,mod

Cas aquas ministrat.

s. Quatuor horis antequcanis equitando consumptis,Caneam,ante Cydonia dictam, perueni, priusquam ciuitas aperiretur: ubi ad unamin mediam horam mihi fuit exspectandum. Ideo autem maturius veni,ne equitatus mihi cum pompa occurreret .Porta ciuitatis aperta,statim ad

monasterium S. Nicolai ordinis D. Dominici, diuerti. Nam militiae Praefectus Raphael Raχbonius, ut ad suum palatium descendorem rogabat. Sed quoniam data opera ex Candia discesseram , ne diutius in palatio Ducis haererem & libertate potius gauderem, quam cammon ijs illis distrahentibus , quas pro sua humanitate magnas mihi nobilitas illa tota exhibebat ideo in monastario potius subsistere decreui Scripseram enim Candia Fratribus, ut mihi apud se locum habitationis concederent: quod libenter fecerunt. Habebant enim cubicula, excipiendis hospitibus studiose praeparata, quando honoratiores aliquae persenae eo accederent. In Graecia namque publica

diuersoria non reperiuntur: apud priuatoS Vel auore Vel Graiia is

pecunia hospitium conquirendum est. Venit illico ad' salutandum me ciuitatis Rector, Ioannes Dominicus Ciconia, cum Consiliarijs Marco Antonio Contamnodi ceteris ex familia Lauredana Diebus postea sequentibus, pluries ciuitatem perlustraui. Nam ibi por nouem hebd

257쪽

2 2 IEROSOLYMITAN PEREGRINATIO

madas mansi Ciuitas est valde munita,cum portu quem tamen onerariae naues, propter scopulos, ingredi non possunt: sed uno abhinc milliari nostro, apud paruam insulam,'ine Turlures habet munitionem, tutam habere Q-lent stationcm.

Quandoquidem multi scribunt de hac insula Creta, Plinius praesertim, quod olim centum Vrbes habuerit:

ego nihil temere assirmare volo, ut qui eam in transitu tantum viderim, neque studiose totam peragrarim. Sed ex frequentibus ruinis apparet, eam plurimas urbes habuisse, ut valde verisimile vidcatur quod Plinius scripto tradidit. Occurrit hoc tempore casus hic mirabilis. Conspclla. fuit a longe maior nauis quales propter angustiam portus& latentes scopulos huc adpellere non solent prospero

vento recta versus portum serri. Animaduersum est,eam loci inexpertem atque ob cautelam tormenta iam CXplodi debuerant,cum ecce, cum omnium spectantium trepidationes admiratione, salua miraculo quodam, in re tum irruit. Erant in ea homines undecim,qui ignorabant quorsum deuenissent. Dicebant se nautas esse Siculos, qui Syracusis lignatum ultra Promontorium quoddam prosere, cum nauticam pixidem non haberent,Vent,validissimo abrepti, tribus hebdomadis per mare oberrabant,nescientes plane ubi essent,qui a diebus iam octo panem non degustarunt: cumque se iam fame perituros viderent. quod etiam ex pallida illorum4 fere emortua facie apparebat conspecta Insula, versus illam vela direxisse, quae etiamsi Turcica fuisset, maluisse in seruitutomabduci, quam fame contabestere. Nauem hanc emit ab illis mercator quidam septingentis scutis; quam vendere Coam sunt cum non haberent unde se sustentarent, nullique mortalium in istis partibus noti essent Mercatornaagnam dissicultatem expertuS est, antequam nauem porru

258쪽

PRINCIPIS RAD ZIVILI. 2 3portu, propter cautes scopulos educere potuisset illi autem, absque damno aliquo, miraculose in eum delati sunt. Qui portum hunes, quam periculosus sit, consideratierit, vix illi possibilia ista viderentur. Tres exsisnautiS, eamdem quamdi ego, triremem postea mecum

constenderant.

Appulit Caramusana nauis ex insula Milo,&cum ea duo Poloni nobiles Martinus Lubieni k16 Petrus Bro-nievski qui declinantes periculuminam sub illud idem tempus Iacobus odiodovskia Turcis fili interfectus Mhuc Constantinopoli delati erant, nihil minus cogitan-οῦ

teS, quam ut me hic inuenirent. Hi,ut Constantinopoli faciliore negotio discedere possent, acceperunt patentes liter ,quas Amti rates ritus Turcarum Imperator mihi transmittcbat. Cum enim Ierosolymam proficisterer, scripseram exCandia Stephano Regi, tens ab eo,ut mihi eiusmodi patentes literas a Turcarum Caesare obtineret, quarum' sidio, terrestri itinere ex Sy ria recta Constantinopolim peruenire posscm. Et licet contra genium quodammodo meum prosectio hec mea futura erat quoniam tamen nauigatio, etsi breuis, valetudini meae fuit contraria neque credebam meAEgyptum peragratiirum, propter immenses calores,di exercitus, qui, ut antea innuimus, in Persiam mittebantur: decreueram, visendae etiam Constantinopolitanae urbis caussa, illac iter facere. Itaque quod me Stephanus Rex diligenter commenda-rct, eiusmodi patentes literae Turci expeditae,& mihi per dictos Nobiles allatae fuerunt.

259쪽

2 IEROSOLYMITAN A PEREGRINATIO

ibicumque residentibus Cadiu, optantes omnium bonorum a luentiam μὴ ur mittentes hoc excelsens mandatum, strum, notum esse molumus Quo hisce temporibus ex ditione Regis Polonia quidam nomine retrus Bronye si Polonus, ante celsitudinem Maiestatis nostra meniens, retulit qu)d Liathuania Ducatus Marshalcus supremus, nomine Nicolaus Christophorus Rad ivit Dominus flectabilis Ierosolyma sancta rediens, cum duodecim personis Constantinopolim i nire conssiluit a proposuit: ut ibiaue in itinere, in diuensorijs loci ut, quocumque conuersario subsistere voluerit, i us persona cumfamulis, equis , , omnibus suis sarrinis, nemine aliquam discultatem Sm impedimentum patiatur Eripsi a nobis hasce sacras literas mandatorias expostulauit. Uuamobrem mandaui, cauamprimum cubicumque locorum praefectura Cadiatus, cum hisce literissacris aduenerit, inprimis pison ua Dominationi, famulis,equis,sarcinis ac n cessarijs omnibus in itinere,hos iiijs,eundo, commorando, , in omnibus locis conuersando, nihilomnino alicui eorum ab quopiam molestia ac impediment acere permittatis quandoque oluerit siuo sumptu res sibi necessarias alias admi tam pertinentes diemere modo iuribus nostris ne sint cotraria ita nemine itidem aliquod impedimentum Smfastidium habeant, diligenterprouideatis. Hac omniastentes,quando haec pinsiti nostra mobis offendetur plenam fidem adhibeatis. Datum Constantinopoli mitimis diebus mensis Romasiana iso DoSeptembre mltimis diebus anno M. D. L X X XIII. INSCRIPTI SIVE TITULUS.

Ex Brosolyma sancta ibique in itinerGad Cassios, Constam

lino lim mersus eundo,ha litera pertinent. Quoniam autem acciderat,quod sub idem tempus Ni-Quienses Κosiaci Tehiniam oppidum Turcarum commercio Clarum,propemodum fundituS euerterant; quam ob mulsam,de bello Poloniae Regi inserendo inter Turcas

mus.

260쪽

PRINCIPIS 'AD ZIVILI. 24ymussitabatumquamuis eiusmodi patentes literae datae fuerant, Secretarius tamen Nobilibus illis, prout mihi narra- et 'rut,hqcLatine dixit Eatis,quia non curamuS VOS,scdPrin-parata. cipes vestros. Statim igitur itinere terrestri, quatuor sitntCZaussi expediti, unus Aleppumri Tripolim, alter DamascuNIerusalem,tertius Cairum,quartus AleXandriam quo iam una triremis cum duobus celocibus aduenerat

Feria quinta, ego verb Dominica discesseram cum eiuLmodi mandatis,quod mihi postea ex iisdem locis significa tum fuit;nempe,esse quosda quibus itere: passus a Caesare sunt Concestae quibus no obstantibus,debere nihilominus persi,nas illas comprehendi, diligenterque asseruari,iquamprimum de ijsConstantinopolim perscribi. Sub hoc ipsum tempus, pauid ante quam ego atro discessissem

Alexandriam, accidit casus, qui ad ostendendam circa me diuinae prouidentiae singularem misericordiam non mediocriter pertinet. Quinque Nobiles viri,obtentis literis patentibus, opera Brcyneci defuncti Caesaris Legati a Turcarum Imperatore,Constantinopoli cum Galeone Turcico Rhodum peruenerunt unde soluente. cum altero Galeone,quem Ceperant clitenses sua natae vecti adnavigarunt Alc-Xandriam primum, deinde Cairum, ubi pius cum illis

Conuersitus sum quorum nomina sunt haec Pancratius

Frcyndi Georgius encen 'Vol angus Aurbach, Bernardus Varkoc, qui Regi Stephano inseruiuit,&quintus erat Polonus,Ioannes oblinichi. Hi antequam ego Alexandriam discessissem, profecti sunt ad montem Sinai & una cum illis Abrahamus,Baro a Dona, qui mecum erat in comitatu, & reuersus e monte Sinai, me postea Alexandriae reperit. Ceterum quinque illi Cairo Ieroselymam profecti sunt: cumque terram Philisthinorum pertransirent, inciderunt in Arabes & quoniam Caraua