장음표시 사용
521쪽
etiam patet, multas esse propositiones quae nec ejusdem nec diversae sunt quantitatis sicut Homo et Lapis nec recte eadem , nec recte diversa cogitare dicuntur, sive nec ejusdem nec diversae cogitationis
esse, quia Lapis nullius est cogitationis.
N. 3. Prima Regula: In universali negativa utrumque extremum distribuitur. Haec regula complectitur duas regulas speciales, nempe quintam et septimam quas vide pag. 25. Nullus Homo est Brutum ibi Homo distribuitur, nam sensus est hic homo non est br. et isse homo non est r. etc. Sed et Brutum distribuitur, nam sensus est: si nullus homo G hoo r. et nullus homo est issu br. etc. Secunda Regula: In niversali Amrmativa solum Subjectum distribuitur. Suri distribuitur per regulam quintam praedicatum non distribuitur, sed accipitur particulariter, et quidem saepius particulariter, per regulam decimam et undecimam Rursum igitur Secunda Regula complectitur duas regulas speciales, Tertia Regula: In Particulari Negativa solum Praedicatum distribuitur. Praedicatum quidem per regulam septimam Subjectum vero non distribuitur sed accipitur particulariter per regulam octaVam. Quarta Regula: In Particulari Assirmativst neutrum extremum distribuitur. Non Subjectum bide regulam octavam. Non Praedicatum; vide regulam decimam. Singulae ergo hae Regulae complectuntur duas speciales, et fere continent totum quod de Acceptionibus dicendum est modo se stetur in Acceptionibus magis usitatis. N. . Propos. In definita, cum est Amrmativa habet sensum propositionis Universalis Demonstratur ex primo X. primi Quadrati, nam illud Axioma indefinite loquitur proponitque omnes propositione SAU. Indefinitas. Cum igitur Axioma sit verissimum quod patet ex ejus demonstratione), necessum est , Indefinitis Assirmantibus accommodare sensum Universalem; si enim particularem aliquam facies, corruet Axioma V. g. Homo est animal, et anima est bos, ergo homo est bos procedit juxta primum Axioma, et secunda prop. etiam erit vera, si indefinitae propp. habent sensum particularem itaque notus syllogismus erit bonus utpote Axiomati irrefragabili conformis), et quidem praemissae erunt verae, consequens autem manifeste falsum
quod est absurdum, cum ex vero non nisi verum sequatur, et ante-
522쪽
cedens non possit esse verum consequente falso, ut infra demonstrabitur. AD AG. 25 I.
N. 5. Hic iam tradere possvinus modum contradicendi qui est unum ex Logicae capitibus). Igitur nunciati aut est implex aut Composita.
Composita vel habet Copulam Puram vel inpuram. Si Puram, geminamus eam et primo loco praesigimus ei adverbium negandi. U. g. Sto et loquor contradies: Non et sto et loquor. Si vero habeat cop. Impuram revellimus eam e medio si revulsa non sit), mutando simul ordinem extremorum . . . to si stare possum contradies: Non stare possum, o Male contradicit vulgus Petrus est homo et Petrus est brutum hoc modo P. non est homo et P. non est brutum, utraque enim illa composita est falsa item P est . vel P est br. mala contradictio P. non est . e P. non est br. utraque enim nunciatio composita est vera. Si vero nunciatio implex fuerit, vel est Quanta vel Non-quanta . Si On-quanta contradicimus ei applicando adverbium negandi Non ad copulam verbalem M. V. . Homo est fecundae declinationis haec est propositi grammatica contra dies: Homo non est eo deol. Item Homo subjicitur bosi haec logica); contra dies: Homo non fu . b. Item Petrus est doctus haec singularis), etc. Si vero propos. Quanta fuerit, vel est expresse Quanta, vel Indefinita. Expresse quantis contradicimus praefigendo negationem notae quantitatis v. g. Omnis homo est doctus ἰcontra die: Non omnis h. e. d. Item Aliquis homo est bos contradic Non aliquis etc. Item ullus homo est doctus contradic: Non nullus etc. Ubi bene notandum est et cavendum, ne Quas1-quantis eadem forma contra dicamus siquidem liqua navis est neces ria et c. et Non aliqua seu Nulla navis est eoos et c. non sunt contradictoriae, quia ambo sunt simul verae item Omnia elementa sunt quatuor, etc. Quantis Indefinitis contradicimus eadem forma qua On- quantis,
sed non eodem sensu. . . Animal est homo contradies Animal non est homo, ubi sensus similis seu ejusdem farinae cum Quantis; nam A. est . perinde est ac omne a. est . et A. non est . perinde est ac Non omne a. est . seu liquod a non est .
523쪽
AD PAG. 55. N. . nunciatio odalis seu Assirmatio de Assirmatione constat Modificata tanquam subjecto, et Odo tanquam praedicato. Sicut enim Praedicatum sumitur per Actum, per Potentiam, etc. cap. a.
hujus libelli), sic etiam odiis sumitur. Unde cum dico Sto est lupis, ibi quidem Lapis est modus actu, item potentia nam amrmatur de Amrmatione , sed non dignitate. odiis vero potissimum sumitur per dignitatem, sicut et Praedicatum, atque adeo Modus, per dignitatem, est omne id quod de Assirmatione assirmare possumus in Aff. vera proinde tales odi sunt Verum, Falsum seu Non item Certum, Dubium seu Forsitan item Necessarium, Possibile, Impossibile, Contingens item Sequens aut Inferens. Ex quo ultimo patet, nunciationem Condicionalem non esse Compositam, ut prima fronte videtur, sed Simplicem, et quidem odalem. Nam Si sto, stare possum est Amrmatio de Assirmatione Sto, nempe quod inferat istam aliam Stare possum. Formaliter odalis est, quae assirmat de Assi per adverbium praefixum copulae suae. . . Petrum e se bovem est falsum, haec est Modalis realiter absolute enim est Assi de Assi), sed non est Mod. formaliter, quia non affirmat per adverbium praefixum copulae sic igitur reddes od form. Petrus non est os. Sic nec ista modalis est Omnis homo possibiliter est in hoc conclaνi copula enim Quantarum continetur in nota quantitatis Subjecto praefixa. Sic igitur modalem facies Possibiliter omnis homo est in hoc conclavi, quae falsa
est, cum praecedens vera foret.
Μagnopere igitur distinguendum est inter nunc. odalem et Enunc constantem partibus modalibus; nam ipsa Enunc non censetur modalis, nisi odus cadat in ejus opulam; ita ut ad rem non faciat si cadat aut non cadat in copulas partium ejus. Unde haec non est modalis Possibiliter curro et post non curro sic modalis emcitur Possib et curro et non curro, quod falsum est cum praecedens illud
Quando Modus cadit in copulas partium, Logici vocant sensum divisum quando vero cadit in copulam ipsius Εnunc. vocant sensum compositum. Nec differt re ipsa a pressa et laxa nostra Enumeratione, de qua actum antehac in sensu enim composito pressa enumeratio
524쪽
D aest, praecedentibus partibus tanquam uno subjecto, et sequente Modo tanquam praedicato in sensu divis autem laxa enumeratio est, praecedentibus partibus tanquam subjectis multis, et cum singulis conjuncto odo tanquam praedicat saepius repetito. Enunc Modalis dicitur etiam habere sensum Compositum et Divisum, quando c. Quanta est. Sensus compositus Modalis Quantae est juxta quem modus intelligitur cadere in copulam grammaticalem inclusam
in nota Quantitatis Ut Lmposbiliter aliquod animal est homo sensus compositus est juxta quem modus Impossibiliter cadit in Vel inclusum in nota liquod, in quo sensu propositio vere quidem modalis est, sed et falsa. Sensus autem Divisus est quando modus intelligitur tantum cadere in copulas verbale partium; sic Aliquod animal impossibiliter est homo sensus divisus est, in quo sensu propositio vera quidem est sed non modalis. Ex quo vides, solum in sensu composito Quantas pertinere posse ad Enunc modales. Vides etiam, saepe veram esse in sensu diviso, quae in sensu composito falsa est ut patet in exemplo proposito saepe contra, ut hic o allibiliter alterum est Perum, C. cras pluet aut non pluet. Potest etiam subinde fieri ut in utroque sensu vera sit vel in utroque falsa, ut ista Necessario omnis homo est animal, et haec : Animal necessisrio est homo.
Patet etiam, in sensu Composito pressam fieri numerationem, in Diviso laxam nam in Comp. plures propositiones numerantur tanquam partes subjecti intercedente sit aut Vel, Modus autem quoad sensum sequitur ex parte praedicati, quae enumeratio cum non sit enunciationum ut nunciationum necessario pressa est in sensu autem Diviso plures nunciationes qua tales intercedente Et inimi numerantur, ut videre potes in exemplis antepositis. Et nota, generatim enumerationem Laxam apud L0gicos revocari ad sensum Divisum, Pressam ad Compositum, ut Aliqua nas is est necessaria et c. verum est in sensu Comp., falsum in sensu Diviso; similiter Omnia elementa funt quatuor, etc. Sed etiam sensum Omp. atque Div. agnoscunt in propositionibus constantibus Adiectivo Contingenti tanquam subjecto, ut Album non debet esse album, ubi sensus divisus est, juxta quem Album relative intelligitur, et intercedente qui divisum a subjecto suo; ut Ea res quae est alba puta paries quispiam non debet esse alba, qui proinde sensus verus est. Sensus
525쪽
autem Compositus est, juxta quem non disjungitur subjectum intercedente Relativo cui, sed potius conjungitur et replicatur intercedente particula Dum hoc modo Album dum est album non debet ealbum, in quo proinde sensu falsa est praedicta propositio. Si mr ter facile sensum Comp. et Div. hujus generis agnosces in istic Secens potest
flore Quicquid est, necessario est, quarum prior vera est in sensu
diviso, falsa in sensu composito, posterior vice versa. AD PAG. 258. N. a. Bene notandum est, quod Neque non est Non et ut alioqui ad verbum sonare videtur), sed idem est atque Et non; nam Non et idem est atque Vel non, ut patebit ex schemate Reductionum. Idem notandum est in particula Nisi, quae non est Non , sed Si non. Et nota hic generalem Dialecticae admonitionem, diligenter attendendum ad illas particulas, quae cum exteriori apparatu non multum differant, altera tamen veritatis, altera falssitatis auctor esse in Oratione potest; contingunt enim hinc facile fraudes in sermone, et gignuntur errores
N. 3 et . Negatio non potest cadere nisi in Enunciationem nihil potest dici Non seu Falsum praeter uunctationem, per hanc, quae apud Omnes Logicos exstat, definitionem Enunciationis e dictio vera vel falsa. Talis ergo Negatio Infinitans, qualem communis Logicorum schola obtrudit, quae proprie in Substantivum aliquod Adjectivum, vel Adverbium cadat, est impossibilis. Semper ergo cum Non pronunciatum fuerit, siquidem id rite factum fuerit, seu bono sensu, semper inquirenda est nunciatio seu Affirmatio in quam illud Non cadat. V. . Non docti faepe uni non probi, ubi sensus relativus primum assignandus est, c. Illi qui non sunt docti faepe etc., et prius Non intelligitur cadere in copulam elationis, et per consequens in partes hujus Quantae particularis: Quidam sunt docti, quae partes Omnes sunt nunciationes. Posterius vero Non revellendum est a praedicat , juxta regulam pag. 67 . ., hoc modo : Qui non sunt docti, saepe non funt probi, ubi posterius Non incidit in copulam propositionis, et per Osisequens in hanc nunciationem: qui non funt docti sunt probi. Uidetur aliquando quidem negatio cadere in
alium modum nunciationis, v. g. Petrus non necessario currit, sed hoc non est ita, cadit enim in nunc Modalem constantem Modisi
526쪽
cata et isto Modo Necessario nam haec nunc ibi falsa dicitur: Petrum currere est necessarium, pro quo nota quod Modus semper habeat implicite conjunctam copulam verbalem seu verbum V, mediante quo connectitur cum sua odificata, atque ita in Modali ad minus reperiuntur duae copulae Subinde autem plures, cum pluribus modis modalem esse contigerit. Singuli enim odi suam copulam habent, mediante qua connectuntur in diversis odificatis ut Petrus
imposbiliter est bos, i. e. Petrus est bos est possibile est falsum et
adhuc plures esse possunt, . g. Petrus Videnter impossibiliter est os.
N. s. Certum est, ad Enunciationem Negativam requiri, ut Copularius assiciatur Negatione; nequaquam autem sussicere, ut Copulae partium ejus Negatione assiciantur. Hinc necessum est dicere, illas quas in scholis vocant niversales Negativas et Particulares Negativas, Negativas non esse, sed Assirmativas ex partibus negativis. In argumentis tamen, ubi Antecedens vel Consequens, Vel praemiissam Antecedentis aut submissam Consequentis constituunt, merito Negativae vocantur, non in ratione nunciationis, sed in ratione Antecedentis et Consequentis. Nam ad Antecedens negativum ut pag. I in cap. de Argum. Uniformi et is vidimus sussicit, unam praemissam esse negativam, similiterque ad Consequens eg susscit, unam submissam esse neg. Unde hic Nullus homo est doctus, ergo Petrus non est doctus, Antec negativum est, non in ratione nunc sed inr Antecedentis habet enim quam plurimas praemissas, quae Omnes sunt negativae. Atque sic lis illa composita videtur, quae inter nos et scholas de nunc Neg. erat nobis quidem nullam contendentibus esse Negativam nunc cujus copula a negatione sit immunis, illis contra negativas quasdam volentibus, quarum non ipsarum copulae, sed dumtaxat copulae partium negatione assicerentur.
N. a. Nota bene: Duplex Negatio facit rarmationem, sed non negatio repetita. Haec enim non affrmat, sed fortius negat, ut Non, non faciam. Unde commate interjecto distinguitur. Duae Negationesse mutuo proxime quoad sensum sequentes habent se sicut Falsum est falsum esse Assirmatio duplicem infert Negationem. Petes forte quid faciet duplex Assirmatio. Resp. Facit Assirma-
527쪽
tionem, et quidem aequivalentem simplici. Negati enim non negat se, sed Assirmatio assirmat se. in obiter moneris, ut caveas tibi ab obscuro aliquo fonte errorum, qui plurimos adhuc latere videtur; nempe quadrare homines amant, et Observantes forte, duplicem Negationem facere Amrmationem, praecipitanter dicunt aut existimant, pariformiter jam etiam duplicem Assirmationem facere Negationem; et quia Assirmans et Assirmata sententia sunt idem, quadrandi studio longius quam veritas sinit abducti, dicunt etiam Negantem et Negatam idem esse. Hunc Genium sic quadrandi et ornandi omnia vocavi in Saturnalibus meis angonem, et ostendi plurimorum in Philosophia errorum causam esse. AD PAG. 276. N. a. Antecedens est nunciatio quae dicit totum quod dicit aliqua alia nunciatio, seu nunc quae continet aliquam aliam Consequens vero ea est, quae sic continetur in alia nunciatione. AD PAG. 278. C. VIII. a Proprietas Antecedens dicit, suum Consequens esse verum. - Consequens enim dicit se esse verum nam omnis Enunciatio, cf. pag. 23 ). Antecedens autem dicit omne quod Consequens per desin. Anteced.), ergo dicit suum Cons esse verum; q. e. d. a Proprietas. Fieri non potest ut Antec sit verum et Conse l. falsum. - Antec enim dicit, suum Cons esse verum perci propr.); si ergo Cons. non sit verum, sed falsum, mentitur Ante , ergo et ipsum erit falsum. 3 Proprietas. Quandocunque Antec est verum et Cons etiam est falsum, Antec etiam est falsum. - Alias enim habebitur Antec verum et Cons. falsum, quod est contra secundam propr. a Proprietas. Fieri potest ut Anteced sit falsum, Cons. verum, ut hic Duo et tria sunt ex ergo duo et tria non sunt eptem et hoc satis demonstratum est, nam posse satis demonstratur per unum
Contradictoria seu Contradictio non est aliud quam nunciatio falsa. . . contradictoria hujusci Si non est aliud quam ea ipsa falsa seu Non sto.
528쪽
SO 2D aE nunciationibus singularibus et quasi- singularibus contradicimus praefigendo adverbium negandi copulae verbali. . . Petrus es doctus; contradic non tem Omnes apostoli funt duodecim contradic: Omnes p. non sunt duod. Item Aliquis homo requi=Vtur ad cursum; contra dic Aliquis h. non res etc. Modalibus contradicimus Negationem proxime praefigendo ipsi modo seu adverbio quo modales redduntur; ut P. non eb necessario Tyctus, non autem sic neces rio non est doctus. Quantis contradicimus Negationem praefigendo notis illis Omnis, Nullus , Aliquis. Quod si Quantae fuerint Indefinitae ut vocantur, seu Naturales ut nos vocamus, contradicimus eadem forma qua singularibus et quasi- singularibus , nam Homo e Metus perinde est atque Omnis homo e doctus, et Homo non est doctus perinde est atque liquis
Quod si Quantitas simul et odiis in propositione fuerint, praefigenda est negatio ei quod inter duo ista praecedit. V. g. Omnis homo post biliter est in hoo conclabi contradies: Non omnis homo etc. Sed Possibiliter omnis homo es etc. contradic: Non possibiliter omnis
Denique nunciationibus Compositis contradicimus praefigendo negationem Opillae grammaticali quae si sit Et aut Vel, geminamus illam, ponimusque Et initio simul et medio, eique primo loco positae negationem praefigimus, hoc modo : Sto et loquor contradi, Non et sto et loquor. Si vero copula sit Si aut Quia siquidem ponatur primo loco, simpliciter negationem ei praefigimus v. g. Si cogito, sum contra dies: Non si cogito, sum. Si vero copula sit in medio, ipsam cum parte eam sequente ponimus ante partem priorem V. g. Ar oteles est doctus quia faepe ambulavit contra dies: Non quia a samb. A. est doctus. Prosecutio Proprietatum Consequentiae. Cum Contradictio non sit aliud quam nunciatio falsa', sequitur jam faciles Proprietas. EX Contradictione Consequentis sequitur Contrad. Antecedentis, per am Propr. 6 a Proprietas. Cum una Enunciatio non infert alteram , Contradictio
529쪽
ad Logicam. hujus non infert Contradictionem istius. - Si A non inserat B, C quae sit contradictio ipsius B non inferet D quae sit contrad. ipsius A). Si enim C inferret D etiam inferret , per sam propr. Cenim esset Antecedens et D Consequens, ergo contrad hujus nempe A)inferret contrad. antecedentis hempe ); cum enim C supponatur esse contradictio ipssius B, etiam B erit contradictio ipsius C et idem dic de A et D). Contradictio enim est mutua sed hoc jam demonstrandum est. 7 Proprietas. Contradictio est mutua, id est, si una nunciatio contradicat alteri, altera vicissim contradicit priori. - Sint A, B, et Acontradicat ipsi B, dico quod B contradicat ipsi A. A enim dicit esse falsum per desin. Contradictionis), sed B dicit se esse verum per superius demonstrata ; ergo dicit, A esse falsum et sic est contradictio ipsius A per desin.).
8a Proprietas. Consequens Consequentis est etiam Consequens Antecedentis. - Sit Antecedens A, Consequens , et Cons ipsius
sit , dico quod etiam sit Consequens ipsius A. A enim dicit totum quod dicit B per desin. Antec. et B dicit totum quod C; ergo etiam A dicit totum quod dicit C; adeoque A est Antecedens ipsius vero Consequens ipsius A q. e. d.
o Proprietas Antecedens Antecedentis etiam est Antecedens Onsequentis. - Simili modo demonstratur. Ex his facile sequuntur haec : Quod non est Consequens Antecedentis, non est Consequens Consequentis. Item: quod non est Antec. Consequentis, non est Antecedens Antecedentis per propr. 5.). Adeoque perfectum est una Quadratum tum autem habuimus reapse.
N. 3. Prima consideratio est cum omnes termini distribuuntur in argumento , ut hic: Nullus homo est bos, ergo Nullus bos est homo. In tali argumento nullum potest esse peccatum contra hanc regulam , cum regula clare supponat Non- distributum. Secunda consideratio est cum nullus terminus distribuitur in argumento, ut hic Aliquod brutum est bipes, ergo Aliquod bipes est brutum et similiter hic nullum potest esse peccatum contra hanc regulam, quandoquidem regula clare supponat Distributum. Tertia consideratio est cum in Antecedente aliquid distribuitur, in
530쪽
D ii in t a Consequente vero nihil et iterum non potest hic esse peccatium, quandoquidem regula supponat Distributum in Consequente. II in in isto argumento ac similibus nullum est periculum peccati contra hanc regulam: Homo est animal, ergo Aliquod animal est homo. II in sequitur: Quando in argumento aliquo omnes sunt Universales Negativae, aut Particulares Assirmativae, aut saltem Consequens est Part. Afirmativum, nullum esse periculum peccandi contra hanc
Quarta consideratio cum in Consequente aliquid distribuitur et nihil in Antecedente quo casu portet adhuc distinguere, et videre num illud, quod in Cons. distribuitur, etiam reperiatur in Antecedente. Si enim ibi etiam reperiatur, necessario peccatur contra regulam; si ver non reperiatur, non peccabitur, ut hic Petrus es homo, ergo Petrus non est hos ibi enim in Cons distribuitur Bos, in Antec nihil distribuitur, et tamen non vitiatur regula. AD PAG. 336. N. 3. Prima Regula: Ne tres propositiones etc. Syllogismus est argumentum formale requiritur ergo ut in forma ejus non possit poni Impudentia. Sed si sumpseris Omnes propositiones, necessari sub Orietur Impudentia, sumendo duas extremitates convertibiles inter se, repugnantes cum medio capiendo v. g. Hominem et Rationale tamquam extremitates, Lignum ver tanquam medium). Hae enim extr cohaerebunt negative cum medio quomodocunque id est, in quacunque figura, item sive universaliter sive particulariter procedendo); adeoque exhibebunt duas praemissas veras, seu Antecedens syllogismi verum; Consequens tamen necessario erit falsum. Cum enim in Consequente tantum reperiantur duae extremitates, atque hae sunt convertibiles inter se, non poterunt cohaerere inter se negative adeoque necessario exhibebunt Consequens falsum, adeoque absoluta erit Impudentia, Antecedens verum et Consequens falsum. Secunda Regula Syllogismus debet esse Uniformis. Haec regula quodammodo duas complectitur, se ne sit Difformis, et ne sit Deformis. Si enim esset Difformis, necessirio poneretur Impudentia in tribus terminis convertibilibus inter se v. g. Homo, Rationale, et Risibile .
Extremitates enim cohaererent cum medio affrmative quomodocunque, eaedem vero non poterunt quadrare in Consequens negativum, cum