De opificum romanorum condicione privata quaestiones

51쪽

opificum summa

llmagister lDuobus vel tribus nominibus vocantur labri aerarii I l. 2. XIV 4112. XI 179. XII 3333. XIII 5700, candelabrarius VI 227, taber errarius XIII 2036, clostrarius i)VI 260, clavicarius X 613, auritices VI 207. 33835. Ann. p. 1902 n. 86 ad II VI). X 3978. XII 4464. XIII 5154, brattiarius 3 95, labri argentarii VI 9950. XIII 2024 vascularii VI 3592. XII 4519, artifex artis characteriae' XIII 1982, artile signarius VI 896.

opificum summa 23 corporatu l. Nomine gentili Romano et cognomine Graeco utun

ilaturarius VI 418, candelabrarius VI 228, anternarius 3970, taber errarius VI 03, clavarius II 5812, gladiarius X 3986, scutarii VI 886. V 4369, auritices VI 204. IX4797. 2308. XII 4465. XIII 5154, anularius XII 4456, brattiarii VI 5. VI 211 iem.), auri vestri VI 2lq, aurarii VI 196. 9209, fabri argentarii VI 226. 9390 9393. 9958. II 3749. XII 4474. III 331 a vascularii VI 9956.33918. 339l a. Epirem. Epigr. VII 246 ad II VIII), caelator II 2243, plumbarii VI 8 15. II 6108. III 14386 d.

opificum summa 38 Corporatu l. Cum aeris usus apud Romanos et requentissimus tuerit et perantiquus, ut inde apparet, quod Numa COIei dubius VII 21104. y τεχνθης alύGGων.

52쪽

gium aerariorum conStituiSSe putabatur, tamen neutiquam aerarii reliquis antecedunt.

Ex titulis in artis operibus inscriptis eos tantum elegi, qui verbo feci vel opificii Significatione apposita nomen

labri ipsius testantur, nam nominibus Secundo casu positis Saepe aut OSSeSSores ilicinarum indicantur, qui in suppellectili aenea per magnum numerum Servorum abricanda quaeStum CollocaVerunt, aut ei, quorum in manibus et usu illae res uerunt in iamiliis labros aerarios et terrarios habemus nudos praeter ilicinatorem a statuis intra familiam Aug. VI 2270), Cum res aeneae et terreae commodius emerentur ne in praediis quidem instrumenta rustica a servis labricata, sed aut aliunde apportata aut

ab opifice quodam in vicino habitante mercede iacta esse apud Catonem de agr. 2l, scriptum videmus inter terrario femina est, quae ipsa opificium exercere videtur V 7023 clavariat earum, quae praeterea in opiliciis feminae occupatae sunt, tituli intra colligentur servos PONDER., qui nominantur in titulo X 706, relli et Hengen intellegunt ponderarios i. e. qui pondera coniiciunt, GeorgeSponderatores haec interpretatio praeterenda esse Videtur, cum in eodem titulo sit saltuarius i. e. Servus ipse quoque in ilicio domestico CCUPRtuS. Cum non eosdem opilices apud Romano artem aurariam et argentariam exercuisse notum sit, aurifices et argentarii disiunguntur; unum illum abrum utramque artem Xercentem VI 209 in aurificum numerum ad- ScripSi auriticum artem, quae e antiquissimis temporibuS Romae florebat, propter materiae nobilitatem ut apud alios populos ita apud Romanos prae ceteris honoratam iuisse credas; at nihilo minus officinam aurariam ingenui iugiebant. Μargaritarios inter aurifices numerare malim quam inter negotiatoreS, cum eos si non omnes, tamen partim non modo in emendis et vendendis margaritis occupatOSiuisse, sed etiam monilia bacata aliaque ornamenta, in

53쪽

- quibus margaritae in Sunt fabricaVisSe en Seam. Vix quisquam sibi persuadebit margaritarium illum, qui est in collegio vernarum Caesaris Fast. Ant. X 6638), negotiatorem margaritarum uisse sed cum negotiatores et opifices internoscere non possimus eorum titulos in enumerando praetermisi margaritarii sunt VI 64l. 925 5972. 9544 9545. 9546. 9547 49. 33872. XIV 2655. X 6492. II 496. Ann. p. l 907 11. 129. aurifices permulti sunt in familia Aug. VI 3927. 3943-47. 3949-5l. 4430 8741, duo in amiliis privatorum VI l49. II 6107. Fabrorum argentariorum numerum tam parvum tabula exhibet, quod ei, qui in titulis argentarii appellantur nomine fabri non apposito, non magis in numerum abrorum quam menSulariorum Venire possunt neque e ipsa inscriptione cognoSci poteSt, utrum Sit eorum negotium ) qua de causa eo tantum argentario Commemoravi, quo fabros SSeeXplicatione addita faber, vascularius, tritor, XCUSSOr)apparet argentarii dubiae interpretationis sunt VI 348 363. 035. 1101. 329 5820 5982.9 156-85. Ann. p. 190111. 44. XIV 3034. IX 348. 15 4793. XI 350 2123 6077. 1914. 19 15. 3877. VIII 156. XII 4457-59. 1597. XIII 8104. 1963. eos argentarios, qui in amiliis sunt, minus mensario quam abros SSe perspicuum,St argentarii in amilia Augusti sunt VI 4328. 4422 24. 4715.5184. 8727, in amiliis privatorum VI 600. 155. Ann. . 905 11. 205. IX i57. Reliquos deinde abros separavi, quorum ars in VaritSmetallis laudatur habemus enim vascularios non modo aerario et argentario sed etiam aurarios Cic. in Verr. II 4 54), et caelatorum opera vasa et aenea et aurea et argentea Ornantur. qua de causa eos opifices dixi fabros

in Coniecturis rem temptare non audeo, Cum in a re ne doctissimi quidem viri inter se consentiant argentarios ΙΙ 4457-59. 597 mensarios esse censet Hirschfeld in adnotat.), fabros

54쪽

50 metallarios, quo nomine Romano ceterum operarios in metallis opus iacientes appellavisse notum est Pauca de plumbariis dicenda sunt permagnu eX- stat numerus fistularum, quae plumbariorum nomina X-hibent, et quamquam praeter plumbarios servos et libertos Augusti multi privati homines reperiuntur idem opificium exercenteS, tamen eo non altero, nam nomina cum Iam Servorum quam libertinorum I saepissime fiam mulierum sint, in stularum fisulis modo opes s modo os cinator modo conductor inarum plumbariarum enuntiari certin f Dresset II XV p. 10i huc accedit, quod nunquam iere plumbarii ordo indicatur; quare nonnulli tantum plumbarii privati in inscriptionibus dicti commemorantur plumbariam, quae est in titulo III 117 conductricemollicinae fuisse censeo in amilia Augusti sunt plumbarii V 4444. 4460 5968. 33789. X 1736, caelatoreSV 4328. Ann. s. 1901 n. 45. IX Fabri varia materiae genera tractanteS.In g, Lib.

eborarii

pectenarii

pectinibus Romani utebantur aeneis, osseis eburneis buxeis.

55쪽

automatarius

machinarius

gemmarii

XII 5696 Spectariarii VI 899 5738

opificum summa 3163Duobus vel tribus nominibus vocantur pectenarii V 98. 2543. II 5812, tesserarii VI 9927. XII 1885, solearius baxearius 3 ''VI 404 automatarius VI 394, machinarius XI 634, gemmarii VI 239 2). IX 4795. opificum summa li corporatuS, magiSter . Nomine gentili Romano et cognomine Graeco utuntur eborarius VI 397, pectenarius X Ill, οργανοποιος IGRI 277 ad II VI), gemmarii VI 433. 436, oculariariuSVI 403, vitriarii III 4374, 1. XIII 2000, spectariarii VI9900 339ll. opificum summa 10. Extremi colliguntur in hac parte labri reliqui, quorum hi, cum in variis materiis formandis occupati sint, nomeni habemus 'esseras variarum materiarum lusorias et RS, quibus pavimentarii utuntur. ira o Ios reponi S a uiri V 9403 argenteos eburneos, lapideos, vitreo S. a dubius III 542.3 baxeae sunt soleae palmeae Saligneae, PapyIRCeae.

56쪽

trahunt a rebus ab ipsis fabricatis ut pectenarii, oculariarii , illi e materia tractanda nominantur eborarii, vitriarii). titulo I 8659 docemur in familia Augustituisse collegium spectariariorum, ad quod pertinent peculariarii VI 203. X 6638. Fabri balneatoris V 9395 mentionem iacere omitto, cum eum non abrum tignarium, qui in balneis aedilicandis occupatus sit, sed libertinum et labri et balneatorisollicia domi curantem OSSO OnSORm.

Fabrorum titulis in ordinem redactis haud facile ieri potest, ut reliqui opifices simili ratione atque illi disponantur quamquam enim antiquiSSimi temporibus, ut supra dictum est, praeter labrorum et figulorum opificia extra

domum nulla iere exercebantur et poStea quoque ScriptoreS his nominibus omnes opilice comprehendere Solent, poStea praeter illorum opificia multa loruerunt, ita ut ei, qui artem non labrilem exercent, communi artis significatione careant. sed ne omnino reliquorum opificum moles incondita sit, in hac altera parte primum eos composui, qui eadem ratione qua labri opificium suum exercent, ut manu vel instrumentis materiae formandae et raptandae operanadent non durae scilicet iterum monendum est ut inter fabros sic inter huius partis opilice eSSe, quorum X nomine non intellegatur sintne opifice an negotiatores, vascularios illic, hic vestiarios dico cum Certa diScernere non liceat, negotiatoribus attribui, qui naturae fructus emptoribus praebeant, in opilicum numerum adScripsi, quos mercibus aut fabricandis aut usui emptorum praeparandis operam dedisse verisimile sit qui intra tabernarii

nominantur).

Primum igitur huius partis locum ligulos tenere decet qui, quamquam plurimas habemus tegulas et dolia, quae figulorum nomina exhibent, tamen desiderantur inter opifices idem enim monendum est, quod supra de

plumbariis: cum qui praedia possidebat si linas in His

57쪽

pi possunt Dresset II XV p. in praeterea in talibus

titulis saepe per nota Scripti cum non Semel nomen domini iglinae pro fabricatoris nomine apparet, tum nunquam iere ordo figuli significatur ut inter duo milia titulorum Britannicorum in opere ictili inscriptorum unus tantum ordinem liguli exhibeti praeter servos et libertinos, qui in figlinis habebantur, fuisse figulos privatos verisimile est, sed e titulis cognosci non potest, quibus condicionibus is, qui fabricatorem se profitetur, artem figuli exegerit habemus nonnullas inscriptiones, in quibus figuli significatione artis adiecta appellantur X 3729 Qqι-laritis, VIII 16 877 es furitis, GR III 330 κεραμευς, GRI 20 πλύστλὶς Ann. p. 906 n. 32 Mulus); quo cum

minores numero sint nec inter alios opifices facile numerentur, nullo detrimento praeterimuS. Sutores, coriarii.

1896 11. 114

58쪽

Crepidarius

VI 284 Sandaliarii VI 897 3981

Coriarius

cullearius

VI 33 846 ampullarius XII 4455 pellio XII 4500 opificum summa 397

Duobus vel tribus nominibus vocantur sutores I 3702. II 5812, calcearius XIII 4288, sandaliarius XII 4510 Coriarii VI 280. Ann es 189 11. 132 ad II. VIII), loricarius II 3359, capistrarius XII 4466 gaunacarius t)VI 431. opificum summa . Nomine gentili Romano et cognomine Graeco utuntur sutores V 33914. V 5927. 265, caligarius VI 225. opificum summa 4. Collegia sutorum et coriariorum Numae temporibuSiuisse traditum est, quorum illud nominatur semel II 28 18). Sutores sunt in iamilia Aug. VI 050, in iamiliis privatorum VI 6355. 0229. collegium coriariorum, quod Diocletianum honorat titulo I 11 17 Maximianum titulo VI ll8, et patronum habet praeiectum urbi VI 6823, minus ignobile luisse videtur. i dubius Ann. p. 905 n. 100.

ῖ gaunacum vestimentum est, cui pelliculae murium exsi- Corum insutae Sunt.

59쪽

iem.

60쪽

3 f. d. Scavi

i dubius Noe. . c. 190 p. 10. , Centonarii municipales inveniuntur ingenui ' Ι 33. V 447. 4496 a libertini '' I 2686. ' XI 5047. ' V 4449. ' XII 523. ' XII 1898 duobus vel tribus nominibus vocantur ' XI 354. ' 5749 15). ' 5750 2). ' 5750 93. '' 3411. ' XII 526. 'III 10325, nomine gentili Romano et Cognomine GraeCo utuntur ' XI 25. ' 1354. ' 5749. ' 5750. 6231. V 439.