De confutatione hebraicae sectae

11쪽

Epistola adia

deos

Epistola

EIohannes baptista gratia dei: a deo patre et diu li stro ieci christo rege regi iniri dilo dilantisi de lacu miserie et de luto fecis ad eierna saluteim vocatusati deis oristi conversionem et umoris confiit piritum causas non sperate apud vos c&ierionis me amicorum plerim a me perquire e rei. quonia ear si que sepius: et bis precipite temporibus iudeos ad cruisti fide inicunt:

nulla in me reperiret. non .n vis:no bono tam fortune ante conuersione indigentia:non diuitiarum post conuersione cupiditas: non glorie vanitas: nec vestr

discipline: seu tara ignorantia ad cbristi fide3 me traxit Id/circo per bas meas Ugiliasuucubratioe 5 ea svobis aperire et demostrare propositi. Scitis enim ce vetus testametsi hebraica 3 seper eo expostaees:ac thal inllibaica doctrinani apud vos didicissem: inter religiosos postea odilinis predicatorii in fratres sancte marie apud minertiam iiii vr hemedia versate suis te. ipsolum predicationes ac expost times super propiat isdem esita loquentibus sepius auε diuisseqs csi ab expositatibus Nstris variare percipere: Na teneris annis hebraicis imbutus eram: illas a vero prosphetiassi sensu alienas putaui: de et fide vana quo. ce/iebam.sed quu3 indies adesse3taudirem sepius:ambiguus hesitare cepi.scimin id in bona seu mala scripturassi intera pretatione consistere:principia enim ambobus comonia Et decreui diligenter quo ad possem perquirere et inuestigare quid bine inde super propbeths de mellia loquentibus

diceretur: exponeretur. et eas: eorsim fidem: qui verino illas exponerent sectari. In quibus quil versareri vestroru3 rabi prauitate detextaebristianas expositides steriores ag

nolli: ventaleo in eoia fide ineste putast. Qua inristo leus

12쪽

Epistola iii

duce amplexus preuium me vobis prebes Et ut ea et vos pro salute vestrarum animarum amplecti possitis :errore' prauitates ac obstantia:qnea vestris radi vobis interpo nantur explicabo. Prophetias enim messe aduentu3 predicentes:cum his que post bellu3 gog. id est alitichristi vestram salutem pollicentur. equi uocantes eodem tempore consumandas esse aiulat.Ex quo mestram nondum venis.

se. Sed adhuc venturu3 csse praue affirmant. Dicunt eniqρ quum de nouissimis diebus scriptura loquitur: ad dies messe se restri. si nec non prophetias particulariter ex ponendo seipsos sepe numero implicare percepi. E mne preterea sacram scripturam esse figuris plenam abs. exceptione latentur.ictuamobrem thalmul et cbabala compo fuere:quibus non modo sacrescripture discursus. immo dictiones: syllabas:at 3 litteras figurant. Eas vero que fabis eorum supposito contradicunt:repellere non erubescet Dieronimi quom translationem plerisque in locis falso confldemnant. dicunt enim ipsum plures sacre scripture partes dolo corrupisse. Gerba insuper psalterq tanqua propheti, ca non approbant. Menim quicquid ab errore vestrovos remouere posset. et ad christi fidem ducere: a facie vestra omni industria amouerunt. Tiuorum falsitas ex veritate oppositi fundamenti eorum:et inconuenientia prophetia padinvicem mihi aperta fuit. Animaduerti enim prophetias de mesiste aduentu loquentes. nullam de nouissimis dies metionem sacere. Et deinde reperi eas: et si omnes ad vos dirigantur dissipationem vestram que consumatis mystei res:quorum vos futuri ministri esse debebatis : sequenda

erat. predicere.. stendunt nan. incarnationis mysterium per ipsas predicatum debere a maioribus vestris peruertimestiem diuinitatem negariEsaia capitulo.xlv. diccte. Sequi dicit patri. quid generas. Et mulieri. Quid parturis.

13쪽

Epistola

mbieremia capi. Negauerunt dominisi et dii est. Nὁ est ipse. nec non et eius passionem per vos perpetranda

predicunt. Et tande genuum vocationem. Eiue omniam

christo iesu na3areno adimpleta sunt. 'Dreterea quibusdabarum prophetiarum cunctis predictis mysteriis explica, tis redemptionis uestre nouissimis diebus fiende mentiis fit. Ex quo id cum altis inisterqs consumandum non esse clarius ostendunt. Γ,n prometho autem mysterium gog predicentibus: de nouissimis diebus prophetas memoria3

facere sere omnes reperi. necnon et redemptionem vestra a captiuatione presenti. collectionem. a quattor plagis terre in eis predictam inueni. ibi. de reuersione decem tribuum memoria habetur et non inalqs. nec non in rebduis vestris demtaxat: que post bellum illud remanebunt ex dei gratia propter promissionem antiquis patribus sa clam: erit saluatio. necd de messia in eis aliquid dicitur: nuli inquantum ostendunt presentem captiuationem in pena peccati eius in triginta argenteos venditionis: aliorummpeccatorium vobis data Misse. Cosc3 tunc verum messiam christum ibesum cognoscere: in suam diuinitatem perfocte credere. 1giuibus mysterus consumatis: babetur per pphetas Q erit unus pastor: et unum ouile: quoniam reple ta erit tota terra scientia domini. Doctores autemvestri t1 tam mysteriorum diuersitatem prospicientes .infinitamen/dacia super messe mysteria in thalmut scripsere:concedunt ne quandom messiam gentes ad salutem vocare. aliquando vero negant.' pari quoque modo iudeos infinita nau/iragia in messie aduentu passuros esse nunc affirmant. nisvero saltationem et felicitate. duos quom messias scue messiam filium iosem: et messiam filium deuid venturos esse aiunt. Ipsorum autem super particularibus prometes possitionum implectioneae ex earuri serie rei n. censui d

14쪽

clarentur: ipsas vestrorum prauitatem melius ostendere: ebristum. iesum clarius demonstrare Uninaidvero qis de verbis psaltem dicunt: qiviniuis probationibus malus contranum concludentibus obstare daretur. Eunt enim prophetica verba:ac xpi mystem tuba. Cum tamen rancipiorum error hoc ei se videatur: ne pre multitudine rerum confundamini: nullam de psalmis in presentiarum mentionem sacere decreui. Iesum cristum igitur: qui veritas est. et in quo sperans compendia hoc aggressus vobis direx . inuocans oro lumen suum debili meo ingenio infundat. quo dubia que super propbetho de messie adventu: ex di/ctis utorum rabi ouuntur: vobis lacile aperiam: ipsariam 5 proprium ac verum intellectum recte explicen .eas quom in clausto iesu namreno verisi catas esse perfecte ostendam inropberiarum deinde antichusti misterium prophetantium quibus vestrarum reliquiarum post hanc constitutam vestram desolationem salus continetur: sufficientem noti clam tradere possim. que non per hieronimi quam redar/guitis tran sationem:nec per christianas auctoritates: sea catholicas decisirationes. sed ut hebraica sonant littera: amosaicasque auctolitates: ac etiam vestrorum doctorum expositiones: os in multis tant a veritate coacti. chiliumsterium concludere videbitis. nec non litterati dumta xat sensu operientur. iisque expletis queda sacre scripture partes explicabunt: que licet xsti mysterium in figura pre dicere videantur:adeo tamen aperte locuntur * inter prophetias id clare ex mentes: quodammd enumerari pos sunt.him cause vos a receptione baptismi detinentes cu3 suis medicaminib' memorabil. Das aut hiates ymissices msidee vos ab Oi insinameto spus: t cupicies x salute uriveritate attigere eas ossasside semota accipite. N 6.i . ma

15쪽

iitu eordis Ne loquonseii querens ab hominibi is gloria

sed desiderans animas vestras cuin c sto iesu abeterna damnatione eriperem ambulans in astutia:nem adulterans verba dei. quesi e fide qua vobis proseruntur: accipietis: non dubito cumii grata multa vestrum vum αε, latis:etium meo exemplo ostensarum.

16쪽

primo melawe ad uetitu v

Ibi bella prima

Ablimis denset omnipotes immεsa dilectoe:qua patrib insis abrastyssaac et iacob affectus e :hi finita bos. na que in eop filios opaturus erat

ut gaudio afficerent: eis predicere voluit. Dater asit iacob qui patri archam urinasi multitudinis vero caput et principiti se vidit: salute stollorsi cupiens:messe ni steriss suo testamcto ut ea que iacorienda erant animaduertere .per illudque magis cauti redderentur eis explicare decreuit Genetis.xlvi dicente. Ea oiasur scevet mibuda umbocbet mibenraglau badcbi tauo stilo velo icabat ammim. oseri lagesen hiro velaso rechabeni adonochibes balain leuscio ubdam banaum sudo:bacliti enaim intaim viben scimnaim me alab. ILatine n5 auferet sceptru de iuda.et scriba tue femore eius: donec veniat stilo et sibi cogregabunt populi. ligas ad vitem pullii sud: et ad palmite filium assine Me. lauit in vine veste3 sui: et in sanguinem uuarsi cooptor in suum. rubens oculis magis vino alba 5 dentibus magis lacte. Eiue q*ides xpbetia ab expositoribus vestris. sensu eius versi extorsiri cupientibus:n5 paucis modis peruenitur. csi ast patriarcha aperto sermone mysterisi explicauerit. eoetu expositoes aut nulle fiunt. aut xpbetia sup xpo ibesu locuta ee aperteosidunt. 2Exponit itaque ab Onchelos inter doctores vros semostismo super messia.recte aute loquedo sup icis xpona areno.precipue eius pars prima usque. Et sibi cogregae buni populi.dicit enim caldea lingua. I La labade aued stulta mideuet lebiada vesaphra mi bene benobi badbalmabad deiede mesticha dedite hi malchada vele istammeum Debita littera. . Latina littera. Expositio iude

orum.

deus

17쪽

Spprobatio e epositionis raua modernorsim opinio

consutatio sy

hamem aui. si Latine. Non celsabit constitui dilator tue domo inda: et scriba desiliis filior ueras vi qua donec veni at messias citius imperium est:cuique populi obedientia prestabunt. Ex qitibus verbis alium mihi sensum colligere nescio: nisi iude dominium est e tantsi vs. ad me isse adue/tu mansursi:melaham ε ab alqs gentibus recipiendum esse queadmodum leti nauearent aduentu verificatum videmus Non nulli tame vestroru3 modernoris disputatiu: hac cu3oncbelos expositide veritati magis obstare cupientib' O pria scriptura corrupere no erubescunt. Ma dictioes illas Mono sillabas: had chi. Latine done ignificates: altera3 cum precedente dictioeragla v. legulit:virgula seu c5ma inter had et chi posita: eom modo bad ineternu significat. chi vero: quia . Dicunt ergo sensium prophetie hunc esse. non auferes sceptrum de iuda:et scriba de femore eius in

eternum. v veniet stilo. i. me istas. cuius imperium est. Ex quo affirmat e volunt: et, si per alim tepus sceptrium 6 manu inde anseratur. seu ablatum sit sicut post bierusalem destructionem. non tame erit hoc in eternii 3: qtionia inessyas quem venturum dicunt: veniet: per quem sceptrum ei restituetur. Olia recte aute hi sentiat vosipsi iudicate. qui non

ignoratis inio ex boc sequi inconnenientia remotio sc3ctionis unius ab expositione. videlicet bad existentis iuxta dictionem illam:deiede:vestrem grammaticalis regule destructio. Scitis enim bebraicam lingua qdam habere iba/babini. quibus sic dictiones clausule periodus distingitu queadmodum et latina: exempli gra. comis virgulis. pulissctis et binoi operatur. cu3 aute in ossius viis libris id ham quod vocat adnab:vim clausulas terminandi alch distinguendi babes. sub raglau inueniatur. Ex quo had sub sequens ab raglau precedente necessario segregat. unde had cbi omnino conisinguntur. et donec significant. Idcir

18쪽

De primo meis aduentu vi

i eorum salsa inuentio: seu malitia deridenda attrehciis da est.precipue cum a nullo vestrorum expositorum id di/ consus ait socium reperiatur. Super residuo vero prophetie onmei Onchelos supertos suum dilatat sermone:quaplurima pro fluo .pposito ad residuuphcile

ducens. que meis aduentu in bonum iudeorum oritura esse dicitis. de reductione 23 istaei in bierusalem: et reedi ficatione templi et buiusmodi. Quibus quamuis quorundam terminorum expositione ab opinione catholicorum expositoruin: in Ilico sensu:non multum discrepet: vite ista

3T 1 hel rugien asinamve bierusalenixum tamen litterati an ' sit nullam cum prophetie verbis conuenientiam habeant. A Mehi in Aea ideo hic recitare no curo.ESed ad rabi salomonis ex 'lgi qmφη positionem accedam.qui prima tantumodo propbet e partem messire attribuit dicens. allon auferetur sceptrum deluda a trauid inde. Et uod quidem desistentibus regibus super capitibus transmigrationis babylonie veri ficatum suit.qui ab imperio constituti. virga et sceptro populo donis nabanturit scriba de femore eius. ldoc super sapientibus qui principes fuerunt in istaei verisi catum fuit. Monec vel niat stilo. hoc est meis s. cuius imperium est . cui. m-6,obalites congregabuntiir.si Ex qua expositioite nulla inibi in---μφsurgit dubitatio: quin pars hec prophetie de cbristo ibesu loquatur.ostendit enim qualiter non fuerit a iuda. et in primo et secundo templo dominium ablatum quous 3 cursestus venit.quo tempore illud amisitMuod autem ad christi fidem gentes congregate sint: cu3 sessu pateat demostratione non indiget. si Residuum vero prophetie pro abundantia vini que erat in terra iude. rabs salomon exponit. confutatio fir Dicitem meti viri inda pullum unum ad vitem unam li/ perrcssiduo .P sabunt. ιEx qua poetidus illi pullo sufficiens extrabent. phetie. nec n5 et de palmite o id idem habebunt ita et tanta erit sua in regione vini copia. ut vestimenta sua cum eo laua

19쪽

re poterant. Quare distxauit invitisiuestem suam Eed

in hoc stia reuerentia n5 bene sent'. non enim rati di coli sonu videst cuin messie mysterio regi is sertilitate patriar cha enarrasse. Si bec quoque patris lacob intelio fuisset. ex omnibi is quies terra iude habundabat: n5 tantu vini secise set memoria: cum illa pluribus absidare mani sestsi sit. ' reterea φ sola vini copia recitanda:tanta diuersis sermoni replicatio necessaria non erat: Dahem'. n.in sacra scriptura pro cuiusda rei corroborat Ee replicati 53.n5 aute quadrui plicatioes. Ideo ex his verbis. Mut infra vera expositone patebit: pater iacob aliud significare intendit. precipue cusduplicato sermone:ex omnies usualies bestiis. ad pullii; filium asine. cis33acharia. ix. dicente. Exulta satis filia pron. iubila filia hierusale. Ecce rex titus veniet tibi ipse pauper.

abi mossest ascendens stiper assinu: et super pillist siliu asine se dearti bierondensiis culauerit. Eoponitur insuper xpbetia a rabi mo se hieradenst. qui cti modernio reet. videns alioru expositi5es: aut ad xpm vos vi ducere: aut dabia in xposito vio fortia cansare. putans se id fugere: csi veritas des maneat in eternuue: in olbus a quies cauebast alios excedit. 4na per verba pat triarche dicit noee intelligendusceptrum a iuda nunquaeste auferedg. legimus. n. Deuteronmq. yxviri. Ducet tediis: et rege iust que c5stitues super te in gente. qua igno/ras tu et patres tui. ipse quom rexm suus in captiuatione

sunt. messias tsi n5du venit. Sed patris lacob intentio fit it non te sceptis de iuda a deuid inde in alia tribsi transe. rendii. π si ex altis tribubus regnauersi .n5 tsi perseuerauere:neque sicut reges iudaiungebanρ. Exponit deinde clau/sula illi Et scriba de femore eius: dices et ois scriba in cuius man ' sigillum regis quo precipitur: istet de tribu tu da erit ita quocsim mo sciny ipse in istaei Gabitur. alis precipiet donec veniat stilo. i. silius eius. sc3 filius druid si

20쪽

primo inessye aduentu vir

est messtas cui bullii libanr popili:quibus 5 sua voluntat

te aget. gQue qdε expositio viri iudenis eo iuditio aliav possit5nsi expolissi e cistit. Nat. n. et Deutero. auctoritate experietiam obetia sup nies ra fim vos veturo veriticarili posse. Unde seu pati archa nacdace cer seu de isto thesiana3areno dino loqui necessario sequit. 'hosito mi Q dii ctio ille auferξ M transsertur intelligatur. xpbetia de lepoadhuc loqui necessario 'quitur. Cum p im iude ditium Ap istabel in alias gentes translatum strent. Cuni auteoicit si epti si a iuda in aliam triba transferendum non esse oonec veniat inestras:* ab eo tunc totaliter auferendums .etalteri tribui destinate concludit. ex quo sequeret ex at lia tribaequam iuda mesham esse egrediendum. qfabsar dum est dicere ipsum quom in hoc se implicante video: copcludat inda si debere totaliter sceptru seu diiisi amittere. donec veniat messyas. opposito per eum iam probato. Id inop quod sup ea clausula. Et scriba de semore eius. dicit de ligillo. s. quo facultas domi midi dat:quod semp de triήhuiuda existentibus a regibus consignabit. Si de regibus inda ibqtur: cum iam longo ipe regno priuatus sit. eloquium strum in vano fundat. Si vero de regibus: Bb quibus post bierusale destructione: ludet captitii fuerunt intelligat cum id recte discerni: nec probari possit. dictum smini loca non habet. Quis. n.scire potest si ab aliquo rege alicui tu deo sup aliis potestas de an ille s tribu inda sit: seu iue alia

clini ob longa captiuationem: nullam de propres et certis tribubus noticiam habeatis: et cum hoc experietia ipsa estrarium doceat. Videmus eiu plures a principibus super alios iudeos maiores constitui: qui i sacerdotes habentur

de tribuleui et non de iuda. 'Ril igitur aliud ex dictis biii 'rahi inibi colligere videor: nisi sphetiam in iesu lisio nauea, reno adimpletam ee p ipsum alijs clarius nidnifestari. itabiconsutatis