장음표시 사용
91쪽
auam declaraturum esse. - Sed utcunque sententiarum nexum
explicabis, tamen hoc certum est, in vocibus et VIE'N
et diu nihil inesse, quod locum ad beatam immortalitatem referre cogat qui τ' p de e eviscerido ex mortis sopore dictum putant, meminerint, num illi verbo haec significatio tribuenda sit, tantummodo ex contextu sermoni dijudicari posse, nostro vero loco omnia plana esse, si usitatam verbi vim retineas i I). quod autem vates n)π na D se conspecturum esse sperat, id quidem haud dubie ex iis, quae Num. 2 8 demos narrata sunt, repetitum est, nec tamen quidquam nisi intimam cum Deo familiaritatem et manifestae ejus praesentiae experientiam indieare videtur Cf. praecipue s. 63, 3. Praeter hos, quos hactenus explicavimus, alii quidam in libro Psalmorum exstant loci, in quibus nonnulli interpretes vestigia spei beatae immortalitatis inesse arbitrati sunt, sed sine justa
id quod dubito, licuerit interpretari , Deus διcet nos Lira mortem, tamen ex universi salmi argumento de immortalitate animi beata non erit cogitandum '' , sed sententia diciterit haec Deum porro e gravissimis vitae periculis gentem educturum esse ''). Eadem manet sententia, si verba rectius expli-
wachen die e Prochene ius seretaren werde. Parum apte calvinus V D interpretatur respirare a tristitia.
un Asche reri alle lasse ny Nem non videt, quam longe repetita . . spes immortalitatis sit.
92쪽
In s. 37, 8. , movit Mova sues robomum, et possessio eorum minebit in aetemum ' nonnulli aeternam ac eoelestem haereditatem promissam volunt. Sed ex V It perspicuum fit, quae h. l. promittuntur, omnino ad terrestria spectare. Verba v. 18.ex iis illustranda ridentur, quae jus Mosaleum de patrimonorium aetemitate statuerat. Alios Psalmorum Ioeos, quos insuper huc traxerant, omittem
5 Restat ut inquiramus in ea, quae in libris Proverbiorum et Jobi inesse videntur, spei beatae immortalitatis vestigia.
Proverbia persaepe vitam et mortem Ommemorant, qu rem alteram sapientiae et pietatis fructum, alteram stultorum et impiorum mercedem esse docent. Sapientia , 35 sq. inducitur ita loquens sequi me re erit, re erit vitam, et impetrat stratiama elisua; qui a me aberrat, animam suam volat, quicunque Oderunt me, amant mortem II, I9. - Sapientia dieitur arbor vitae 3 18, disciplina et eastigatio ejus via vitae 6, 23. eoll. 10, 17. verecundia Dei et intelligentia dicuntur fons Liae 14, 27 16, 22. ita quidem, ut, qui illi se tradiderint, ex morte eripiantur et semper incolumes serventuro 14 14, 27. 10, 2. II, 4. et al. - ,Homo, vi ab rat a via intelligemuse, in eoee mamium residebiν 2I, 16 2, 18 5 5 M. 7, 26 sq. 9, 18. sed sapienti via vitae munita est audisum tendens, ut vitet reum deorsum M 15, 24. - quid 12, 28 declaratur, in semita jussi e vitam esse et viam trariatis ejus immortalitatem Vid. Wald ad h. l.).
Haec omnia nonne indicare videntur, justis a sapientibus beatam immortalitatem destinatam esset is vero, si loco la datos accuratius inspexeris, hanc sententiam admodum ineertam
esse intelliges. Etenim quid sibi velit illud, sapientiam arborem 150 Nisi malueris cum XX et Vulg. legere nil , V.
151 Stier l. o. T. L p. 81. h. l. salutem aeteream, quam M-vum Testamentum proposuit si, die Ossis Erloeuns non deriseisis de Inde im neutestament hen Stam 9, promissam putat, eosque, qui verba aliter interpretantur, graviter accusat.
93쪽
vuae esse 3 18), discimus e 3, 16. ,, vita diuturna es. 10, 27 et t. in eoedia ejus, in sinistra eius sunt divitiae et honor, quibus bonis multis locis adjiciuntur animi bona ut praestantissimus
sapientiae fructus 2I, 2 l. 2 9 et al. quid sibi velit illud
10, 2. justitiam eripere e morte, intelligitur iis, quae statim sequuntur θ. 3): non sinitIehon esurire justi animam. II, 4. ubi eadem sententia redit si, nihil prosunt divitiae die irae, sed justitia ex morte eripi νυ nihil aliud significatur, nisi
latex JUicia, quibus Deus improbis exitium paraturus sit cf. I, 27 sqq. ad II CP et Zeph. I, 5), justos incolumes esse
mansuros. Vid. quae supra II. B. 2. de hac re disseruimus . Idem confirmatur iis, quae 2 18-22. exposita sunt. Nam quid sibi velit illa v. 18 sq. incestos ad inferos detrudi nec vias vitae assequi, perspicuum fit ex v. 21 sq. ,,probi habitabunt terram sanctam et improbi superstites erunt in ea. Improbi vero eae terra delebuntur, et persidi vellentur ex ea. - - ariter 10, 30. sententiae justus in aetemum non nutabit es. V. 25), opponitur altera: at improbi non habitabunt terram. Clarissime vero illa, quam lex osale sanxerat, de pietatis praemiis terrestribus sententia expressa est II, 3I: ,ecce justo in terrare eraditur, quant massis improbo et peccatori. Apparet lotur, satis firmis argumentis posse muniri hanc sententiam, quae statuit, vitam in roverbiorum libro piis ac sapientibus promissam, nil esse nisi vitam terrestrem et corporis et animi bona complectentem, et ad hujus vitae conservationem referenda esse, quae de justis morte liberandis dicta sint. Nihilominus etiam in libro Proverbiorum non plane ea desunt, quibus beatae piorum immortalitatis praesagitionem adumbrata videatur. Animadvertendum est diligenter, librum rove biorum, ubicunque rei mentionem facit M), de eo semper ita loqui, quasi ille sit tantummodo improborum sedes. Ominum descensus ad inferos nonnisi ita commemoratur, ut poena sit a Deo malis parata. Cf. praeter eos, quos supra laudavi, locos
etiam C. 23 14. ubi verba ,animam ejus eae ore eripies nil aliud sibi volunt nisi is Gaio, quod manet malos eum liberabis si ).152 Exceptis duobus locis 1, 12 30 16., qui ad hanc quaestionem explicandam omnino nihil faciunt.153 cf. quae de Ps. s. supra disputata sunt.
94쪽
Nusquam dictum est, pios ipsos et sapientes illam tristem sortem effugere non posse quod si consideraveris, eadem, quam ex nonnullis Psalmorum locis repetivimus, redibit sententia, a sapientibus Israelitis non plane alienam fuisse spem fore fortasse, ut iis melior quam impiis post mortem sors parata sit. Cui sententiae praecipue favent, qua 15, 2 et 2, 28 dicta sunt. Via illa, sapientes sursum ductura, ut Orcum effugiant, vix tantummodo ad hujus vitae felicitatem revocari potest; immo coelestem vitam vates videtur augurari. Eodem forsitan vox nau-,N 2 28 spectaverit. Reliquum est, ut pauca addam de celeberrimo Job loco I9, 25-29. cujus rati est haec. - Jobus, quum ipsis amicis innocentiam suam suspectam sentiat et, quos adjutores fore putaverat, adversariorum vicem tenentes cernat, jam redintegrata spe ad Deum, quem paulo ante infestum sibi putaverat, confugit,
eumque postrem causae suae patrocinium suscepturum esse oonfidit. Ego vero, inquit, persuasum habeo, vindicem meum vive et postrem in vel accuratius super pulvere surrecturum ergo Nepos cutem meam, quam deseruaerunt cf. 30, 30), ecam et alma carne videbo Deum βε . Quem em videbo mihi propitium , ει oculi mei videbunt, neque alienus 'q); consumuntur renes me is 154 Haec versiculi 2 interpretatio sola est, quae cum Grammat ea regulis conveniat. Recte irael in comm ad h. l.): Inhr euennur rapositio sedin, nichi abre ala Conjunctio mit DP vadibunde Merden, et in diram usi das Verbum s - fias musate, o 42 7 3 Mos. 14 43. Eadem regula quam Wald, aussultri Lehrb. de hebr. spr. I 222 6. misit), etiam ad ceteras pra positiones pertinet, ubi conjunctionum vice languntur. AEL 'i Gen. 38,
11. Jos 2 22 1 Sam 2, 22 14, 19 2 Beg. 24, 20. Quae Psam.
20 41. maforethae habent, corrupta esse, praeter eas, quas Thenius attulit, rationes jam haec regula convincit). Aliter se res habet, quum praepositionem particula negativa subsequitur, e g. Job 16, 17.
est proprie . On einem Helata ab h. e. statim postquam consumta
95쪽
in meo desiderio . I, ecto incetis: quidnam persecuti minus evin tunc radix causae in me inv ta erit h. e. tune mainestumnet, quaenam sit ausae meae, de qua disceptatur, vera ratio). Diversas hujus Ioel interpretationes nolo singillatim recensere 3β'). Luculenter Valhingerus exposuit, ex quatuor, quae de hoc Oeo prolatae sunt, sententiis duas plane esse rejiciendas,
quarum altera verba ad mortuorum resurrectionem relata vult,
altera iis hoc putat nunciatum, Jobum sperare, se in hac vita in pristinam felicitatem restitutum iri. Itaque optio data est inter duas reliquas interpretationes. Earum una statuit, obum, qui antea Dei adventum exoptaverat, ut eum eo expostularet I 3, 3. 22.), jam confidere, fore, ut priusquam vi vitali exhausta in sepulcrum descenderit, Deus in terra IDI V, cf. I, 25. appareat innocentiae suae testis atque vindex. Altera sententia, quam Waldus et Valli ingerus defenderunt, verba Iob de re post mortem eventura explicata vult Jobum, quum in hac vita sibi Deum ut patronum obvium datum iri desperaverit, jam hoc persuasum habere, certe tandem ad suum tumulum ' , Vnnu cf. II, 16 20 Il. I, 16. Deum vindicem staturum, et sese ipsum delet corpore Dei propitii et justi praesentia esse
laetaturum. - Harum interpretationum utra rectior sit, vix erit dijudicandum, nam in utramque partem facile potest disputari. Mihi quidem verbis v. m. et T. posterior sententia videtur accommodatior Levissimi momenti est, quod nonnulli objecerunt, locum ita explicatum eum iis, quae antea dicta essent, pugnare. Nam quum Jobi spes, quae antea prostrata erat, hoc loco tetrix exsurgat, necesse est, eum jam talia proloqui, quae antea cogitatione amplecti non potuisset. - ajor vero difficultas inde exoritur, quod poematis fabula non ad eum exitum perducitur, quem, si vera est posterior interpretatio, exspectaveris; et maxima difficultas in eo posita est, quod Jobus indicare videtur, eandem, cui ipse praestoletur, Dei vindicis praesentiam etiam adversarios Got schaven, ni e fur mich a triti, nichi abem sed in Anderer, eine non uta tan schaue fur sic avit retendoseine Parte ostremend. ceterum non minus pie alii interpretati sunt: ne que alimum . . adversarium videbo eum.
96쪽
experturos esse. quod, nisi in hae terra Deum appariturum esse sperabat, dicere non potuit 'I . Utcumque se res habet, hoc ex ipsa eorum omnium, de quihus aetenus disseruimus, Iocorum ambimitate intelligi potest, firmam certamque spem eatae immortalitatis pio sub et Testamento nunquam fovisse. Fit interdum, ut lux aeternae vitae lis affulgeat tum animus eorum assurgit et sublimiora loquuntur, quam quae in Mosaismum quadrent. Nunquam vero plane tollitur rerum post mortem suturarum obseuritas, neque evenitur aeu-leus, qui fodieat animos nunquam revera superantur, quae Vetere disciplinamosaica de animarum in Oreo versantium onditione tradita erant. C.
quod plane perspicuum fit ex libro oheleth, qui, quum
luculenter doceat, quid sub et Testamento mens humana assequi non potuerit, quasi negativa via et Testamenti laeipnnam absolvit. - hujus autem libri consilio et argumento tam varias esse eonstat interpretum et tam discrepantes sententias, ut, quum alii reconditam quandam et exquisitam sapientiam metesiastae tribuerint, alii vulDris Epicureismi, Fatalismi, et qui sunt ceteri ejusmodi errores, eum incusare non dubitaverint. Quapropter primum, ut ipse de Ecclesiastae consilio ge
I Non satis aceurate libri argumentum significavisse e tur ii, qui dixerunt, Eeelesiastem disserere de summo hono 'Nam Ecclesiastes non is est, qui, quum hunc librum componit,
etiamnunc enseat, homini omnino anquirendum esse, quid ausummum bonum. Sed hoc vult demonstrare, hominem bonorum snem et omnino rerum terrestrium erium ordinem neque vita 157 Ninuitur hae dissicultas ea, quam Waldus proposuit, e
158 Errant, qui in verbis 1, 3. isquid lucri est homini ex onmistio Mores quaestionem illam de summo bono inesse putant. Nam his verbis exclamatio continetur, cujus sententiae est haec, hominem omnino nihil lucri ex omni labore suo ac studi reportare. Itaque v. 3. ratio subjicitur, cur in v. . omnia vana dicta sint.
97쪽
experiri, neque cogitatione assequi posse quamquam non negat, esse quoddam divinum consilium, ad cujus normam res mundanae humanae praesertim certo ordine progrediantur. Etenim ut accuratius exponam, quid sentiam Ecclesiastae animus quasi distrahitur in duas contraria sententias. Altera ex parte religiose ea amplectitur, quae exmosaica disciplina pereepit, omnia ex
nihil non certa lege evenire 3 1 sqq. ''), Dei opera omnia perfecta esse 3 II. 14.), eundem omnes homines in justum judicium esse vocaturum 3, 17 8, I sq. II, 9. 12 Id. quae
omnia ut pro falsis habere audeat, tantum abest, ut ea etiam atque etiam urgeat Altera ex parte, quomodo illa vera sint, intelligere nequit quamvis multum in rerum inquisitione elaboraverit, hoc tamen negat se assecutum esse, ut jam perspiciat, qua ratione rerum cursus moderati ieem omnium providentiam a divinam justitiam declaret. Confitetur, se omnino nescire, quid proficiat universus rerum mundanarum decursus, quem Ver e
felicitatis fructum homo ex rebus terrestribus reportare possit: nam, quae ipse expertus est et meditando invenit, videntur indicare, omnia vana et consilii expertia esse i I4 2, 22 sqq. etc.).ltaque quoniam in Ecclesiastae animo pia fides, quam non vult abjicere, atque intelligentia inter se discorde sunt, necesse est fieri, ut alias aliud eadem de re sentiat et secum ipse pugnet. Homini nil reliquum esse censet, nisi ut ita vivat, quasi exstet divinus ordo, quem redere debet, licet eum non intelligat. Τimeat igitur homo Deum et servet praecepta ejus 3, 34 5, 6. I 2, 13.); fruatur tamen aut II, 9. vitae bonis, quae Deus ei tribuit 3 12 5, 18 9, 9 etc. , nam summa est stultitia confici
moerore 4 5 etc.), quamquam et ipse Ecclesiastes moerorem, quo laceratur, et vitae taedium non potest dissimulare 7, 1 .eto ). Omnino, quum perfectum quoddam bonum invenire non
possit 6 12.), eligat ex iis, quae ipsi proposita sunt, meliora et praestabiliora das relati Gute L et 2, 13. C. T. etc.). Mane
159 Quacum sententia non pugnant, quae Ecclesiastes 1 4 11. exponit. Nam . . non vult quod nonnulli interpretes putaverunt ostendere, sine ratione et consilio fieri onmia sed hoo docet, hominem non intelligere consilium, ad quod totus rerum ordo per alternas vices decumrens dirigatur cI. praecipue 3 II 8, 17. 6.
98쪽
ver spem prorsus abjiciat, se ipsum unquam suo labore aliquid perfecturum, vel sua cogitatione rerum ordinem perspecturum et divina onsilia investigaturum esse. Nam Deus voluit, hominem
nilii certi comoscere 7 I4 coll. 6, 32 8 7. et al.), ut humilitatis et infirmitatis suae semper memor maneret 8, 8 sq. de
quo loco paulo post disseremus).2 His praemissis in ea quae ad nostram quaestionem Peditinent, accuratius inquiremuη. De rebus post mortem futuris Ecclesiastes omnino eandem
sententiam proponit, quam ulmosaismi propriam in prima hujus libri parte explicavimus. Corpus hominia mortui in puIveremabit, spiritus ad Deum redit l2, 7. δ'' , animus autem L, ipse homo in Oreum descendit 9, 10.); bonorum malorumque in morte et post mortem nullum sit discrimen 9, 2 sq.). ane ortem
Ecclesiastes adeo tristem et miseram esse eenset, ut, si eam eonsideraverit, non possit non dubitare, num hominis mora a b
stiarum interitu revera disserat. Vid. 3, Is sqq. qui tomis eum iis, quae 12, 7. dicta sunt, non diserepat. Nam 12, 7. Eoolesiastes ea dicit, quae credit, altero loco ea exponit, quae intellexit, quum mente sua sortem hominis futurum serutaretur. Persuasum habet, spiritum humanum ad Deum reverti 12, 7. , sed hoc ipsum num ita fiat, ut aliquod discrimen hominia et hestiae exsistat, explorare nequit. Nam etiam in bestiis inest ille spiritus vitalis, a Deo emissus, earundemque spiritus a divino numine retrahitur Ps. 104 29 sq.). quis igitur novit, muti alia ratione hominum, alia bestiarum spiritus ad Deum revertatur, num spiritus hominis, quemadmodum inmari modo a Deus est inflatus vid. I. A. 2.), ita post mortem sursum elatus secernatura spiritu bestiae deorsum deseensuro 3, 21.). Hoc unum evinpertum habet homo, corpora et hominum et bestiarum in pulverem dissol 4.3 Eatenus Ecclesiastes a disciplina antiquitus tradita non160 Hoc loco non de animi beata immortalitate agi, jam ex iis
perspieuum est, quae in prima parte de spiritus natura disputavimus. Neo minus, id quod Herde rus I. c. p. 24. recte monuit, ex totius Oet12, 1- ratione apparet Ecclesiastem in v. . do beata animi immo talitate non cogitasse; nam reditum humani spiritus ad Deum pro ansetatis hominum argumento vult haberi. Etiam iis, quae 5 14 sq. dicta sunt, spes beatae immortalitatis includitur.
99쪽
discedit. Num forsan alia via eam superare et ad persectiorem sententiam progredi conetur, paulo post videbimus. Iam enim ea quoque accuratius inspicienda sunt, quae de pietatis ac virtutis praemiis et de poenis ab improbis repetendis Ecclesiastes statuit. - Altera ex parte, ut supra dixi, Ecclesiastes firmiter tenet sententiam, Deum omnes homines in justum Judicium esse vocaturum altera ex parte iis, quae ipse expertus est, illa sententia prorsus tolli videtur. Ipse enim justos conspexit, qui quamvis justi essent, interierunt, et improbos, qui diu vixerunt in malitia sua 7, 5. coll. 8, 9 10. . Ubi justitia debebat triumphare,
ni nequitiae locus datus erat 3 I6. oll. 4, 1.). - qui nodus qua ratione expediendus sit, Ecclesiastes omnino non intelligit. Nihil proferre potest, nisi exspectatorum judiciorum moram fieri eo consilio 3 18. , ut Deus homines explor ' ), atque ut intelligatur, pecus esse ipsos sibi, h. e. eo ipsos suae sortis a bitros cf. 8 8. non magis esse quam pecudes, eosque bestiarum instar easus futuros neque prospicere neque evitare posse of 9, 12. 3' eruntamen procul habet hanc opinionem, ad prosperam adVersamve fortunam, qualis sis aut quemadmodum vixeris, nihil interesse. Immo vero illam ipsam, quam ex rerum
humanarum contemplatione concepit, dubitationem de Dei justitia, quum ratiocinationibus expellere nequeat, quasi vi profligat insigni illo dicto , 12 sq. , etiamsi peccator emties male astat et
diu vivat, tamen scio, me eventuriam eas Dei cultoribus, qui eum verentur. At non bene eveniet impio, nec diu vivet, umbrae instar, quoniam non veretur Deum qillud autem divinum judicium suum cuique distributurum, quod Ecclesiastes, quamvis jam de eo desperaverit, tamen rursus Sperat, utrum terrestre erit, quale exmosaica denunciavit et prophetae praedixerunt, an post mortem demum eventurum
16l Vocis et II, eadem est sententia, o si dictum esset CD P b.
Saepe in et Testament Deus explorare dicitur homines, ut patefiis eο-rum fides, pietas, perseverantia. Sed revera divinarum tentationum consilium est hoc, ut ipsi homines intelligant, num firmam habeant in Deo repositam fiduciam etc. - Simili ratione . . Deus homines explorare dicitur, quum eos inscientia suae et imbecilliatis convincat.162 Aliam eamque acutam hujus loci interpretationem proposuit Ilerde l. c. p. I sqq. quae lamen nimis artificiosa videtur.
100쪽
illa sententia probari videtur iis, quae 2 26. 7, 8 26 8, 13. 9, 5 dicta sunt. At quae Ecelesiastes II, 9 et 12, 14. profert,
ea, nisi verba velis extenuare, ad terrestres tantum poenas, quas lex Osaica impiis minatur, revocari nequeunt, sed ad judicium in animas exercendum referenda videntur ' ). quo tempore et loco, nec non qua ratione hoc judicium agendum sit, Ecclesiastes non indieat, et ipse hae in re haesitavisse videtur quod non mirabimur, si tonsideraverimus, quam
ambigue Alexandrinus ille Sapientiae liber, quamvis celsiorem scientiam prae se ferat ' ), eadem de re disserat, quippe qui judicium terrestre, improbis imminens, et suppliei de animis
impiorum sumenda in unum eonfundat et inter se permisceat.
Cf. praecipue 4 16. - 5, 23 . Similiter Ecclesiastae de haere sententia obscuritate non plane libera fuisse videtur, unde intelligi potest, cur illa in libro ejus non modo latius non patuerit, sed etiam pluribus locis repugnare videatur. Sed alia ratione Ecclesiastes dux est ad perfectiorem eientiam animos dirigens. Nam ut plane perspicuum fieret, quae
Μosaismus exhiberet promissa, desiderio piorum nullo modo a tigiacere posse, necesse erat, mens Hebraeorum etiam altius, quam
abstariteri .erderi etc. - Sed nullo modo ex hac re, id quod Knο- bellus voluit, demonstrari potest, universum locum 2 9 14. Eoel stastae esse abjudicandum. Nam eandem sententiam, qua 12, 14. pressa est Ecclesiastes proposuit 11 9. Quo loco, quum verba
renda sint, perspicue declaratur, Deum de omnibus hominum consiliis, studiis, cupiditatibus judicium acturum esse. Quapropter hic locus cum iis, qua 12, 14. dicta sunt, plane consentit. 164 Et ita quidem, ut Alexandrinus Salomo Palaestinensem Eoolesiastem vel rectius pravos ejus sectatores, qui ex libro oheleth nonnisi, quae ipsorum licentiae convenirent, assumserant castigare et redarguere velit. Etenim hoc certum videtur, auctorem libri Sapientiae libri ohelet rationem habuisse.