Veteris Testamenti sententia de rebus post mortem futuris illustrata

61쪽

maximas alamitates, quas Deus judicium exerciturus populo insigat, neminem nisi malos periturum esse, pios vero iri servatum Am. 9, 9. Hab. 2 4 et M. f. rov. 1l, ); eandemque sententiam contra eos, qui Dei justitiam in dubium vocare audent, acriter defendunt Egeo C. S. coli. 14, 14 16 20. et al. Jerem.

3I, 29 sq. 32, 9 sq. . quapropter gechiel in augusta illa Halone, qua populi exitium describitur C. s), Justos impresso simo

ab impiis separato et ab interitu servatos emit. - Verum cum hae promissione saepissime pugnare videtur eventus. Nam pernicie, qua improbus populus consumitur, implicantur et insontes

ipsos redundat, qui eam depeIlere pro virili parte studuerunt. Quomodo lotur in his divina promissa rata sent, quum pios in ore nullus pietatis fructus, nulla malorum terrestrium et injuriarum acceptarum compensatio, sed eadem atque improbos Α-atis conditi maneat. --oc quidem piis solatii propositum est, quod interemti ex vitae turbis servantur et ad pacem aerumna--mque requietem veniunt ita ut iis non erepta a Deo vita, sed donata mors esse videatur. Saltem hoc monet propheta Jes 57, 1. 2 justus perit, nec est qui caeret, pii absumuntur nemine comsideramite, e conspectu malorum in. e. ut mala em rei absumtum esse justum N). Venit a pacem requiescunt in cubilibus suis, qui recta incesserunL Sed ita nodus ipse non expeditur, nec tollitur suspicio, Deum in fide data non stetisse, et promissa, quibus pii confisi essent, irrita esse quod quum seri nequeat, alia quadam via divinae justitiae et sanctaexemunerationis legi satisfieri necesse est. In hac scilicet terra, ubi Justi aerumnas perpessi et in improborum strage simul profligati sunt, quamquam constantem divinis promissis fidem habuerant et Israglis redemtionem exspectaverant, in hac, inquam, terra justitiae fructum eos percepturos esse necesse est. Id veroset, quum illo die, qui regni divini decursum absolvit, ex inferis in vitam terrestrem revocati erunt.

ad ea, quae in proximo versiculo sequuntur, accommodatissima est. Alii aliter, e g. Umbre it ,, iner aestet ara , das ob dem Boiaev

62쪽

IIae ratione spem resuNectionis mortuorum futurae exeltatam esse, maxime perspicuum fit ex prophetica oratione des. C. 2 3. In quo apite sententiarum ordo hie esse videtur. Carmine, quod propheta redemtum et restitutum Israelem canentem

saeit v. I-τι elebratur Deus, quod prostratis regni sui hosti-hua deelaraverit, se omnes, qui ipsius tutela confisi sint, aeriare et justorum viam omplanare quod prophetae praesentia temporis quo laeta illa nondum Venerunt, miseriam in memoriam re- voeat ita u. preuibus in Deum conVersus exponit v. 8 sq.),quauto eoiderio ipse eum populo divina judicia exspectet, ut taliae iustitiam discant mundi ineolae, et exoptata salus, quam . ius Deus iargiri possit V. 12 , popul obtingat. Tum prophetana linem v I , Mova με imperaverunt nobis domini prae-- . . antiis in te praedicabimus nomen duum; μ h. e. populus Minatotur, se antehac aliis iis serviisse, jam vero se Iehovam satum in Mare ammat. Deletum esse v. Id illud, quod alie-- Deos oluerit, Israelitarum genus, nec unquam in vitam rediturum ri,minia non vivent, me non resument, nam insa Ita sententiarum nexum explicavit Ilit gig, cui assentior con-eedo tamen, eam quoque interpretationem haud ineptam esse, quae Verba in v. 13. a. et . 1 ad barbaros refert, qui populo imperaverint, jam vero deleti sint. Sio . . nobel ,,Zwar haben uns Merrachi

Deos descivissent, et improborum omnino memoriam Jehovam exstincturum esse, et Testamentum saepissime testatur os praesertim s. 34, 17.

63쪽

hoc se ne revisiscerent delevis illos et aes aetati omnem memoriam. Nihilominus Deus populum augebit et terrae fines di-Ιatabit v. 15 'M . Ad eum igitur populus in miseria supplex se convertit v. 16 . Sed adhuc persecta salus desolatae patriae

non est exorta, necdum nati sunt incolae terrae v. 7 18 . Hinc vox erumpit: utinam vinant mortui dui quod haud dubie imprimis pertinet ad illos ' i nn, qui . I commemorantur),CMasrea mea resumanti quae vota illico transeunt in laetam vaticinationem expergiscimini et exsultate, qui in pulvere habitatis, quia ros lucis ' est ros tuus, et terra manes pariet v. 19). Haec dum brevi sint eventura, op Ius exspectet, et quietum se teneat, donec transiverit judicium, quo Deus insontium sanguinis fusi poena est expetiturus q). Perperam nonnulli judicaverunt, quae . Is dicta sint, pertranslationem esse intelligenda, prophetam non de mortuorum reditu in vitam, sed de exsulum reditu in patriam et de novo civitatis fraeliticae flore cogitasse quae interpretatio quam inepta sit, facile ognosces, si oppositam sententiam . 1 per eandem translationem interpretari tentaveris. Quodsi vero in v. 14 voci-hus 'nu et 2'NDI revera mortui significantur, mira sane opinio est, in v I prophetam iisdem vocibus Judaeos Inter exte- At improbos Israῆlitas in vitam redire, propheta non desiderat, sed eos, qui insontes erant interemti v. l. 94 0uae ratio inter . 14 et 1 intercedat, bene Wald in comm ad i. ita explicavit: De Prophe stelli risam natas V. 14 de Saria aris, das man sic um emansene eiten, um odie, dis Misitat iste risu tiam, also auch um die be weyeri tareν Mnde Beriasten vitemen Ismaeliten nicht yramen Hime. Abem m

ae se miser des oves ei, aut den das uerriverte, eschwainterit immem hospera musse. ε95 Sic Uias et ex recentioribus Umbre it, qui recte ita censet:

96 Verba v. 21 etc. Nn India cum ita igio et ipsa ad

mortuorum resurrectionem reserenda videntur. Alle dies Eratalasse

64쪽

ras nationes dispersos et a barbaris oppressos signifiearisae. Hoc vero diligenter animadvertendum est, prophetam tantummodo justorum Israsilitarum, qui communi populi trage interemti essent, resurrectionem praedixisse improbos, qui aboetiova ad peregrinorum Deorum cultum descivissent, in vitam non esse didituros, declarat . 14. , siquidem recta est, quam suPr Proposuimus, ejus Versiculi interpretatio. Absolutam denique Vet. estamenti sententiam de moria, rum resurrectione cernimus in Dan. C. 12 I sq. Propheta, post quam declaravit, ingentes fore miserias, quales ex omni hominam memoria nullae fuerint, ita vaticinatur: illo tempore eoaba

populus tuus, quicunque in libro vitae consignati reperiumetim uinulti eae iis, in in terrae piavere dormiunt, e resis meis ' aia ad vitam aeternam, alii in contumelias atque in astemam ιν miniam. Et sapientes vi debunt ut pleri r coeli, et ui justos reddiderunt, siderum instar in aetereum. quae hoe loes de mortuis in vitam redituris dicta sunt, ea nequaquam improprie intelligenda esse, apparet ex V. 13. ubi Danielem angina ita affatur: , tu ver perae a m vitae); requiesces et a Maad sortem tuam sub mem dierum ').97 Diversae hujus loci exsistunt sententiae, prout Verba IN DIDI D IN ut eum z' ut tu sit partitivum), aut cum x'ν coris

junxeris. Illud commodius videtur hoc vere placuit Masorestis et inter recentioresis mann 'eissagungis. Ers T. l. p. 314), qui Graecum ἐγείρεσθαι ἐκ νεκρων consere jubet. Tum π)II non partem quandam mortuorum, sed infinitam multitudinem cs. p. Egech. 37, 10 vecta

NI INI ma 'in significat. Sed ne ita quidem asseverare licet,

quod Calvinus dixit et Hae verni cli comm in Dan. p. 508 pr bavit: , multos hic ponit m Omnibus, ut cerrum ea Neque hae locutio debet nobis idem absur . Non enim rabbim σν ponit velus omnibus vel paucis, sed opponit uni. uod valet in Rom. 5, 15 I9. sed quomodo huc pertineat, equidem non intelligo. 98 Veruntamen ne inter recentiores quidem ii desuerunt, qui I

cum per translationem explicandum esse opinarentur. Suffecerit unum

65쪽

IIuno Danielis locum si cum iis, quae des C. s. pronun- elata sunt, omparaveris, primum apparebit utriusque loci consennus. Iusti et sapientes, quos Dan. 2, 3. ad vitam aeternam suscitatum iri declarat, comparandi sunt illis' a n, qui es. 28, 21 commemorantur. Nam Daniel illo nomine ornavit eos,

qui vid. II, 33. ob fidem, quam in plurimorum defectione in-

Columem servaverant, gladio et igne, captivitate et rapina ecl-derunt. His fidei inter persecutiones servatae praemium promittit. - Omnes pios Israelitas in vitam redituros esse, neque Dan C. 12. neque es C. 26. est nunciatum atque ea est utriusque vaticinationis ratio, ut de omnibus mortuis Israelitis aliquid praedicendi omnino nulla occasio fuerit. Facile autem Prophetarum sententia ita potuit amplificari, ut omnes mortui pii Israelitae in vitam terrestrem redituri erederentur.

In hoc autem Danielis dictum a Jes C. 26 differt, quod

Improborum resurrectionis praedicti additur; quae tamen, ut universi loci ratio docet, et ipsa tantummodo ad Israelitas referenda est, eos scilicet, qui 11, 32. I in 'I'UI dicuntur.

De ethnicorum vel omnino omnium mortuorum resurrectione neque in libro Danielis, neque ullo alio Vet. estamenti loco agitur '). Immo vero Ieremias 51, 39. 57. de Chaldaeis morti

traditis dicit, eos aeternum somnum dormire, neque Vergesae-

99 0ui, quum duplicem mortuorum resurrectionem Statuant, Danielem de priori loquentem laciunt, ex ovo Testamento Danieli sententiam obtrudunt a Vet Testamento prorsus lienam. 100 0no Jes. 24, 22 enuntiatum est, reges gentium in carcere inclusos multo post a Deo visitatum iri, id quoquo modo obscure dictum interpretatus eris, ad reditum illorum in vitam terrestrem vix reserri poterit quamvis non dubitem, quin a 2 h. l. non carcerem, in quem quis ab hominibus traditur, sed Orcum ut saepe, vid. I. c. a. significet. Etenim, quae v. 22 dicta sunt, non tantum ad reges terrae, sed etiam adi II NIX i. e. angelos vel Deos tutelares referenda videntur, qui in hominum carceribus includi non poterant). De Visitatione animarum cogitandum est, sed de quali dubitare licet, nam duplex sectat versioni interpretatio. Si pD', ita explicaveris, quasi scriptum sit Π pD legem grammaticam migrabis; sin autem cum Hii Zigio et Waldox vocem ' pD in bonam partem acceperis, sententia exsistet, quae hoc loco mira 'videuir, ius seMem et ea , - Μ,

66쪽

Qua ratione resurreeti mortuorum fiat, ex Egeeh. 37, 14.

colligi potest. Sunt tamen, quae de hac re disputari possunt, jam supra l. C. 3. dicta.

quae conditio hominum ex inferis in vitam revocatorum s tura sit, Daniel paucis significat. iis, quibus vita aeterna obtingit, corpora ad siderum splendorem transformata tribuuntur 12, 3. s. atth. 13, 3). I contra, qui inter persecutiones a Deo

defecerunt, suscitabuntur z, V NII riamin, quod illustrari

potest ex Jes. 66, 24. unde Daniel vocem NI , alias in Vet. Test non usitatam, traxisse videtur. Loquitur et ille Ies anus locus de impiis Israelitis, qui a Deo desciverant cf. v. IT 'i), neque vero de iis, qui ab inferis suscitati sunt sed de in-

hostes, quos Deus de dignitate deturbavit, in ejus gratiam postrem receptum iri. Equidem malim, quamquam invitus, cum Umbre itio et aliis verbo p eandem, quam in V. 21 habuit, vim tribuere. Tum propheta dicit, reges illos in orco inclusos teneri, non ut poenas luant, sed ut tanquam in custodia asserventur usque ad supplicium de iis sumendum

cs. 2 Petr. 2, 4. Jud. v. 6 ). Quale autem illud supplicium suturum ait, ex ipso hoc loco conjici non potest). - Similia liber Henoch pluribus locis pronunciat; s. praecipue l0, 5 sq. sex interpret. IIo anni):,, De μ' mach et Michael: - inde sie Sa agam et socios

eiveschlossen wrederi mistich. ε101 Ad ethnicos, qui adversus Israsilem surrexerunt, Verba des una transfert lib. Iudith 16, 17. 102 0uod pinati sunt multi inter veteres cl. e. g. Justin. M. apol. I. c. 52. Tertuti de resurr cam. c. 31. qui non dubitat verba

,,et eaeibunt etc. ad pios e sepulcro egressos reserre), Augustin. civ.D. 20 2 sq. - Alexandrinus interpres, haud dubie ut loci dissicultatem imminueret, verba 'UIN ' a vertit τα κῶλα των ἀνθρωπαγω, et eum secutus Augustinus . c. habet membra hominum. Idem addit , quidam sane non inter retati sunt membra hominum, sed cadavera virorum, per cadavera sisni antes evidentem comorum Omam quamvis cadaver nisi caro emo mi non soleis n-

PMi ilia eis animata erunt Omora, alioquin nusia Ote misentire tormenta nisi forte, pila mortuorum erum corpora, Misac eorum qui in secundam mortem cadent, ideo non absurde etiam ea vera dici possunt. Sed vix est, quod moneam, Vocem ci an omisi corpora exanimata simificare posse, quamquam non omni sensu

67쪽

leremus extremo judicio nan 'b, v. 16.). Eorum cadavera, ait Propheta, extra civitatem Dei prostrata aeternis suppliciis ita cruciatum iri, ut horridum omnibus ac teterrimum spectaculum Praebeant. Tali fere modo Danie sortem impiorum ab inseris

suscitatorum informavisse videtur. D.

quamquam Danielis libri apud Judaeos maxima auctoritas erat, et praesertim Iocus Capp. 12, 1 sq. semper gravissimus hahebatur 'R), tamen, quod mirum est, sententia de improborum resurrectione inter Iudaeos vulgaris non est facta 'q). - Ex antiquioribus Judaeorum scriptis tantummodo, quod sciam, ea libri Henochi pars, quae omnino multa ex Daniele traxit C. 37-70 'q), omnes et bonos et malos ex inseris suscitatum iri Perspicue docet C. 50 I. . coli. 60, 6 7. 'q). In antiquioricarentia. CL Dan. 7, 1 l. ubi propheta corpus DGa Occisi animalis flammis laci traditum, sane non ut consumeretur, sed ut crucistretur.

103 ,, Umote qui solus fere sit teste mimonide9, qui alis

torqueri non possit, nec a sensu litemali ad adlesoriam abstrahi. Pocock not. misc. ad Ort Mos. p. 28. - uamquam et inter du-daeos exstiterunt qui eum allegorice interpretarentur vid. Oc0ch. l. c. 104 Liber Baruchi, qui ex Daniele tam multa sumsit, ut Hit gig comm in s. p. 1l9 sq. eum libri Danielis auctori assignare non dubitaret, de mortuorum resurrectione Omnino silet, quamquam Scriptor

quod ex iis, quae de inseris statuit 2, 7 coli 3 19 colligi potest,

neque sapientiae divinae descriptione in cap. 3. proposita redarguitur ab Alexandrinismo alienus suisse videtur, eique, si mortuorum resurrectiOnem voluisset commemorare, in cap. 5. Opportunus locus datus erat.105 C. 37-70. non ab eodem, qui ceteras libri partes scripsit, compositas esse, jam ossmann ad T l. 45, 3. suspicatus est et Ern. rieger in libro nuper edito Betis dium Miti und Emmese

p. 35 sqq. satis evidenter demonstravit. Eadem recentiora, nec tamen non Iudaicae originis esse, etiam mihi videtur veri simillimum.

sun is herbeikommeu Perspicuum est, scriptorem de omnium et bonorum et malorum reditu ex inseris toti quae et fax inius, Urim urnaerori.

68쪽

vero ejus libri parte num piorem resurrectio futura C. 22, 4. lndicetur, erte dubium est, improbos vero ex mortuorum sedibus unquam evasuros esse, aperte negatur 22, 14 δ'' - quae secundi aecabaeorum libri de improborum resurrectione sententia sit, dubitari potest. Nam locis . . C. 12, 43-45.14 46. unde Olligere solent, seriptorem tantummodo piorum resurrectionem exspectasse, et praeeipue Judaei illius, quibus Antiochum 7, I assatur, verbis ,,αιρετὲν μεταλλασσοντας υπ' ἀνθρω-

eluditur Danielis sententia Israelitas improbos in contumelias atque in aeternam ignominiam auscitatum iri ''). - Sed hoc certum est, Pharisaeos docuisse, justos tantum, eosque si Iosepho fides habenda est alio corpore indutos ex inferis

in vitam terrestrem redituros esse, malorum autem animas in eum 30 4 sqq. ubi idem scriptor pios et saneius post mortem non apud inferos sed in coelo commorantes lacit, non liquet. Fortasse hoc loco tantummodo de electis quibusdam sanctis et singulari dignitate reatis disserit.

107 Rus, qui hanc libri Henochi partem composuit, sententia momtuorum sedes non sunt sub terra, sed in extremis orbis terrarum regionibus occidentalibus c. 22. coli. c. 7, 5.), ita tamen, ut piorum et impiorum receptacula sint separata. De iis dicitur 22, 4. -υιε Placie, in Melchen sie Ohnen, solle si elaniamen bis rum me

rechte aus dem Sehlummo 9, ad piorum resurrectionem reserenda sint. c. 102 6 sqq. ubi et piorum et impiorum sors futura describitur, resurrectionis nulla mentio fit, immo dicitur 103, 3. ,,leberi is euer

108 Tamen assentiri non possvm ah nio, qui . e. p. 7. se set 2 Macc. 6, 26. clarissime malorum resurrectionem indicari. Nam quod homines ne mortui quidem Deum effugere posse dicuntur, id ad Pomo, quas mali is orco daturi sint, reserendum videtur.

69쪽

aeternum in Ore inelusas perpetuis poeuis affectum iri y ''). Eadem ratione inter posteriores Iudaeos theοΙogos multo justorem tantum resurrectionem futuram docuisse, apparet ex iis, quae Bassovius Iudaeorum de resurrec mort sem p. 33 sqq.), ο- eooke no misc. etc. p. 70 sqq.), is enmen ger l. o. T. II. P. 04 sqq. congesserunt. Ad quam sententiam probandam quο- modo ipsum Danielis XII, 2 locum converterint, cognoscere Ibeet ex M. Saadiae interpretatione Pocock. d. c. l. 8):

Saadiam ultimum versiculi membrum ita ab antecedentibus dis-Junxisse, ut sententia exsisteret: alii autem sc in Geenna erumtymbr etc. Quae interpretatio, manifesto falsa, num jam apud antiquiores Iudaeos occurrat, equidem exploratum non habeo. 30s Joseph. Ant. XVIII, 1. 3 3. ,hθανατον τε ἰσχυν ταῖς ρυ-

χαις πιστις αυτοις εἶναι καὶ π χθονος δικαι-σεις τε καὶ τιμας, οἷς

ἀρετῆς et κακίας ἐπιτήδευσις ἐν φ βία γέγονε καὶ ταῖς ριεν ειργμον grδιον προς τέθεσθαι, ται δὲ ἐαστω νην et ἀναβι sis Id. beli jud. II, 8. 14. , ψυχὴν πασαν μεν ἄφθαρτον, φιεταβαίνειν δε εἰς ἔτερον σῶμα την τῶν γαθων μονην, την δε φαυλων ἐδίφ τιμωρί κολάζεσθαι Pharisaeos Prthagoricam μετενς υχωσιν Statuisse, perperam

nonnulli os e. g. Th. Godmin, Moses et Aaron 1604. p. 80. et al.)arbitrati sunt. - cum Pharisaeorum dochrina noli confundere propriam Josephi sententiam, quam . Dd. III, 8. . exposuit, quicum loco ea, quae . Dd. VII, 8. 7. Eleagarum sicariorum ducem loquentem lacit, conjungenda videntur. Haec omnino Graecam sapientiam redolent, quod ipse dosephus b. jud. III, 8. . significavit dicens, se in illa oratione

philosophatum esse. - Josephus censet, mortale corpus oneri esse animo, tanquam pondus eum in terram detrahens quamobrem συμφορα τι ζῆν ἐστιν ἀνθρωποι ga: θάνατος VII, 8. 7.), quae sententia a genuino Hebraismo est alienissima. Solutus corpore pervenit animus εἰς τιν οἰκεῖον καὶ καθαρον τοπον ibid.), χῶρο ν ρατ τον γιαπατον III, 8. . f., quae Josephus Abrahamum cum Isaac loquentem lacitoni 1, 13 3 sin )Ἐνθεν ex coelo ἐκ περιτροπῆς αἰωνων γνοῖς πάλιν ἀντενοικιζονται σωμασιν. Cf. c. Apion. II, 30.). - uum Josephus ita graecisset, Verisimile est, eum, ubi Pharisaeorum sententiam de animis ex rc in corpora redituris exponit, rem eo modo expressisse, quo Graecorum lectorum animos parum frenderet. Quamobrem, quae Novum Testamentum de Pharisaeorum doctrina tradit, ex Josepho neque redargui, neque sorrigi debent.

70쪽

quaestionem nostram hactenus ita tractavimus, ut nullam rationem haberemus ejus opinionis, quae apud multos inveteravit, ex Magorum religione doctrinam de resurrectione mortuorum in et Testamentum immigravisse. Quodsi enim ex ipso Vet. Testamento illius doctrinae et ortus et progressus intelligi potest, profecto nihil cogit, ut adventiciam eam existimemus; nos ver in superioribus satis demonstratum putamus, in ipso Vet. Testamento plura inesse, ex quibus ea necessitate quadam apta atque nexa videatur die tamen eorum virorum doctorum, qui originem illius dogmatis aliunde repetunt, temere neglexisse Videar, proponam breviter, quid de hac re gentiam.

Ante omnia monendum est, eos, qui ex Enda vestae libris quum multa alia, tum dogma de mortuorum resurrectione in Vet. estamentum translata esse censent, rem non satis caute tractavisse. Nam quum ipsorum Zendavestae librorum origo et aetas etiamnunc parum explorata, eorundemque interpretatio multifariam incerta sit ac dubia, totam quaestionem, quid Iudae exit assumserint, in magna obscuritate versari necesse est. Ηοo tamen eorum, qui literas endicas ex tenebris in lucem vocare coeperunt, industria et Iabore jam praesenti tempore effectum videmus, ut ista de antiquissima endavestae aetate commenta paulatim evanescant ac magis magisque probabile fiat, nonnulla, in quibus endauesta cum et Testamento mirum in modum convenit, non hoc ab illo, sed potius illum ab hoc esse mutuatum Τ'). Omnino utut de vaticinationis Ies C. 24-27. aetate judicaveris, certe, antequam Judaeis cum ersis fuerit commercium, eam conscriptam esse, facile tibi persuadebis Alia autem eaque gravior ex iis, quae o Vers nuper in

libro Die honicie T. I. disputavit, exoritur quaestio, num ab AssFriis, apud quos agorum disciplina antiquior erat quam

apud Persas, Israelitae spem resurrectionis mortuorum assumse- 1l0 Huc e g. spectat tu hrii Relig. yst der silice des r. p. 373 de Sosioscho sententia. In Zendavestae libros, etiamsi multo serius, quam olim putabatur, conscripti sint, plurima tamen ex Vetere Magorum religione transiisse, nem negabit. Sed haec ipsa, nisi ex iis, quae aliunde de Magorum doctrina comperta hebemus, vix possunt di-