Veteris Testamenti sententia de rebus post mortem futuris illustrata

71쪽

xint Etenim Assyrioriam religionem magnum omnino in Phoenicum et Hebraeorum sacra momentum habuisse, ex eo perspicuum est, quod, ut ΜοVers l. c. p. 65 sqq. luculenter ex-Posuit, siderum cultus, in quo illa versabatur, inde a seculo octavo ac Chr. inter has gentes ita invaluit, ut pristinam earum idololatriam plane immutaret. Et quamquam siderum ille cultus fidis ainovae cultoribus, praesertim prophetis non minus impius ac

detestabilis videbatur, quam dolorum veneratio Job: 31, 26-28. Zeph. 1, 5. Jer. 8, 2 Ezech. 8, 15-17 2 Reg. 17, 16. et al.),

tamen, id quod Oneed - diuturno, quod Israelitis cum Assyriis erat, commerci effici potuit, ut, si horum disciplina sacra dogma de mortuorum resurrectione jam antea continebatur, etiam, qua in Israelitica religione latebant, ejus semina quasi pullularent et ad lucem emergerent. Nam necesse erat excitari piorum Israelitarum animos, ut et ipsi de mortuorum resurrectione meditarentur eamque in ardentissimis votis haberent os praesertim Iob. I 4, 14 sq. , sic autem mens praeparabatur, ut divinam de hac re institutionem posset recipere. Etenim ipsa humana veΙ institutione vel meditatione non potuit gigni illa firma ducia, qua prophetae mortuos ex inferis suscitatum iri pronunciant: quod ex ipso Job libro I 4, 12. Is et M. cognoscere licet. Sed illud ipsum, jam antiquos Assyrio magos mortuorum reSurrectionem statuisse, valde incertum mihi videtur qua de re ut judicari possit, altius eam repeti necesse est.

Universae rerum naturae hanc injunctam cernimus necessitatem, ut vis vitalis, qua mundus sustentatur, semper cum morte quasi laetetur, sed quotiescunque morte oppressa videtur, de integro victrix resurgat. Haec Iex naturalis in ethnicorum religionibus variis modis ita est expressa ut numen divinum ipsum huic 111 Movers l. c. p. 70. ,Sei de osten Bersihruns derim brae mi de Assyreo auehen - usser em Lich und Gestim- cliens noctis munia oberastatistae Religionsideon et Umen aufet. B. die unter assyri schem undis haldai schem Einflus se sic entisic keinde Vors tellunsen non de Aufer ste-hun der odien des 26 19. Ezech. 37, 1 sqq. - una εο manches Andere, reas die biblistam Theolose mi dem rossim retate non de mi erat non ine Bisanntichao de Hebrilem mi dem Perseo in Babyumiem und Mesopotat in hinex H-'

72쪽

vitae et mortis vicissitudini obnoxium faciant hy t). quod in Sabaeismo ita fit, ut siderum ortu atque obitu praesertim Vero solis annuo anfractu atque reditu Dei ve herois cujusdam mors et in novam vitam reditus repraesentari videatur. So est ille

gorum antiquus Deus Zoroaster ), idem vid. Clem. N. Suom. V I4. d. Wirc. p. 34, coli. Arnob adv. at 1 52 me Ηρ, quem lato de rep. X. p. 614 duodecim die, postquam rogo

impositus est, revixisse narrat '), - idem hoenicum Hercules invictus, qui tempore brumali ex mortuis resurgit laeto Illa autem annua coeli conversione etiam universi mundi ordo ac decursus designatus videbatur q). Sic orta est agorum doctrina de anno mundano, per cujus quatuor aetates Oromasdis et Ahrbmani certamen ita decurrat, ut prioribus duabus illius potissimum imperium valeat, deinde vero Ahrimani potestas magis magisque crescat, donec, quum maxime Oromasde superior factus videatur, plane devictus mundo ejiciatur. Tum expletis annorum duodecim millibus novum Oromasdis imperium exorditur, et omnia in eum bonum felicemque statum, unde primitus egregsa erant, re-vbcantur ii ').1l2 cf. Baur, das manich. Religions - System. 183 l. p. 4 sqq. 113 Vid. Omnino Overs, Ph6nicie T. I. p. 348 sqq. 1la Fabulam illam, quamvis Plato ex amphrtia eam ortam lacia

ad Magorum disciplinam pertinere, nemo mirabitur, qui consideraVerit, Assyriae religionis vestigia tota sere Asia minori occurrere vid. OVersi. c. p. 73 sq. . - uod pater Eris Armenius Plutarchus Impos. IX. . . . . nomen perperam immutat in Harmonium dicitur, indicare videtur, hanc fabulam ad Pamphrios migrasse ab Armeniis, qui et ipsi suo Zoroastre gloriabantur Vid. Arnob. l. c. et quae Hildebranda eum annotavit) nisi malis Armenium pro ipso Dromas de habere, cujus filius Zoroaster a Platone in Alcib. I. p. 122 appellatur. Tum fortasse H est ille thr, quem Armenii ut solem et romasdis filium

venerabantur. Vid. tuli l. c. p. 454. . - cetera quoque, quae a Platone l. c. prolata sunt, Magorum disciplinam redolere videntur. Etenim is, quem Plato describit, oreo δαιμονιος, inter duas voragines Situs, ubi judices sedent, qui post latam sententiam justorum animas sursum in coelum injustos deorsum mittunt, Vide, annon sit ille pons schine Vad, ubi gendauesta de mortuorum animis judicium actum facit. Κleu-

73쪽

Quacum doctrina quam apte dogma de mortuorum resurreestione cohaereat, facile intelligitur Nam quum ex agorum sen-etentia, quae veterrima putabatur Pausan. IV, 32. , mortuorum

nimae non exstinguantur, sed in aeternum maneant, necesse est, in eas quoque mundi instaurationem pertinere: quod non potest fieri, nisi absoluta seculorum conversione In no a Vitam revoeabuntur. Sed jam in antiqua Assyriorum magorum theologia hoe dogma fuisse, nullo testimonio probari potest nec inter posteriores quidem Chaldaeos, qui sapientiae illorum quasi heredes

faeti sunt, divolgatum fuisse videtur Nam Diodorus Bibl. II, 29 β l.), ubi de Chaldaeorum disciplina copiose disserit, nihil

omnino Ommemorat, quod ad resurrectionis dogma ullo modo pertineat Plutarchus autem eo loco, in quem paulo post inquiremns deras. et Osir. C. 47. tantummodo de Persarum magis loquitur 'I) quod Chaldaeis in illa universi mundi instauratione gravissimum videbatur. fortasses hoc erat, iuncta p. 137. Hanc de quatuor mundi aetatibus doctrinam inter Magos, quid' omnino inter Arianas, quas vocant, gentes Veterrimam suisse, pluribus indiciis probabile sit vid. Lassen, ind. Alterthumskunde T. I. p. 29. annot 1., Wald, Gesta de Vothes Isr. T. I. p. 304 sqq. - Diversa est sententia tuli rii l. c. p. 362.), qui universum illud dogma a simplici Zendica religione alienam fuisse et demum ex India ad Magos venisse putat. - Utique cognata est Indorum de quatuorougis sententia Nan. h. S. I, 8 sqq. et al.), quippe quae ex eodem sonte derivata sit. 117 Sententiam de resurrectione mortuorum a Chaldaeis plane alienam fuisse, nolo contendere. Etenim dogma de migrahione animarum, quod in posteriorum chaldaeorum disciplina haud dubie inerat, ita insor- mari potest, ut ab illi sententia non multum disserat. Fortasse ex chaldaeorum theologia depromta sunt, quae Varro ap. August. de civ. D. 22, 28. refert: Genethliaci quidam scripserunt, esse in mascendis hominibus quam minant παλιγγενεσίαν Graeci hac al. ano scripserunt con i in annis numero qua iveritis quadrastinia, ut idem corpus et eadem anima, quae fuerint conjuncta in homine aliquando, eadem rursus at aliquando sandem redeant in conjunctionem. uae sententia non est confundenda id quod obeckio, Aglaoph. T. IL p. 797 accidisse videtur cum ea, quam Olγmpiodorus ad Plat Phaed. p. 70. . ex Orphicis proposuit, animis in corpora remigrantibus saepe fieri, ut, qui olim naturae et amnitatis vinculis conjuncti fuerant, postea aliquando in eandem domum recolligantur ad pristinam conditionem revoluti vid. Lobeck. l. α) Quamquam ab hac sententia ad illam ruinae in umida c

74쪽

astra ad idem, unde profecta esserit, initium esse reditura, eo e- lique eandem descriptionem, quae principio fuisset, restitutum iri Doctrinam de rerum terrestrium instauratione futura parum excoluisse Videntur. Sed utcunque de hac re judicatum erit, illud tamen proeerto habere licet, etiam eam, quae seculo quarto a Chr. Pud Persarum ago Occurrit, de mortuorum resurrectione sententiam aliqua ex parte diversam fuisse ab illa, quam prophetae Proposuerunt. Ex Theopompo quidem, quo antiquiorem hujus rei auctorem habemus neminem, nihil omnino discimus, nisi agos statuisse, absoluto hujus mundi decursu homines in vitam eamque beatam redituros esse. - Sunt testimonia ejus, apud Diogenem Laertium et Iutarchum asservata ' ita conjungenda, ut alterum ex alter suppleatur et illustretur quae apud Diogenem Laertium dicit, ea per se subobscura sunt, nec minus ad animorum beatam immortalitatem, quam ad Orporum resurrectionem referri possunt 3 '). Verum ex iis, quae apud Pluta chum leguntur, probabile fit, Theopompum etiam prior Ioco deII 8 Diog. . prooem. c. m. ῖς so Theopompus καὶ ἀναβιω-

σεσθαι, κατα τους Μαγους, φησὶ τους ἀνθ ρ-ους, καὶ ἔσεσθαι ἀθανάτους Plutarch de Is et ostr. c. 7. , θεοπομπος φησι κατα ἡ Μάγους ἀνὰ μιερος τρισχίλια ἔτη δ ριὸν κρατεῖν, τον δὲ κρατεῖσθαι - θεων sc. mmasdis et Ahrimani), ἄλλα δὲ τρισχίλια μάχεσθαι καὶ πολεμειν καὶ ταχυειν τα τῶ τερ τι ἔτεροπι τέλος δ' ἀπολείπεσθαι τον ἔδην, καὶ τους μι ἐν ἀνθρωπους ευδαίριονας ἔσεσθαι, μήτε ἐρο-

119 Zendauesta docet, animos justorum quarto die, postquam ex corpore excesserunt, lariasse novo aethereo corpore indutas in sedes beatorum recipi. Vendida Farg. XIX. Zenduv. d. leuker T. II. p. 379.). In eandem sententiam verba Theopompi trahitinae verni chcomm in Dan. p. l sq. - Adde illud, quod Zendavest de peccatorum ex orco reditu statuit. Vid. Zenda v. II, 73. LX Fra mente uber die eligio de Zoroaster uber set g etc. Von

75쪽

rebus loqui, quae absoluto seculorum decursu sint Venturae. Ceterum ne alterius quidem loci sententia plane certa, attamen veri est simile, eo indicari hoc: Iadem desecturum esse απολεμαεσθαι9, ita ut mortui in eo inclusi reviviscant, eosque, postquam ex ad suscitati sunt, ευδαιμονας ἔσεσθαι etc. - Sic oritur illa, quam supra protulimus, sententia qualem autem mortuorum resurrectionem mao informaverint, ex heopompi verbis cognosci non potest. - inime vero negligenda sunt,

quae Theopompus deinceps dicit, quippe quae doceant, uni e sam agorum de aevo futuro sententiam plurimum differre ab iis, quae et Testamentum de civitate Dei ventura statuerit. Ait enim absoluta seculorum conversione Demn aliquamdiu esse quaedurum imitatur scilicet solem, qui tempore mimali, antequam de integro assurgit, dormire videtur. Ex quo intelligitur, illam, quam veteres agi exspectabant, rerum omnium restitutionem nil esse nisi novi se euΙοrum ordinis, antegresso respondentis, exordium ''). Longe aliam esse illius, quod prophetae canunt, futuri aevi rationem, nemo est, qui ignoret. Sane illa sententia de numine dormitur cognata est Indorum doctrinae de somno Bra imae. Id ipsum ver indicare ridetur, Theopompum per antiquam et genuinam agorum sententiam retulisse 'h). Immo vero, quae posteriores erga de futuro aevo beato statuerunt, prophetarum vaticinationibus simillima, ea rediderim non ex vetustis agorum libris luxisse, sed ex aliis fontibus, sciΙicet ex ipso et Testament hausta fuisse ''.

ανσμουν, quod Theopompus usurpavit, satis commode ad exprimendam hanc sententiam adhiberi posuisse. 120 Male hunc locum interpretatus est Κleuker, Anti gum ZendaV. II, 3. p. l. 6. - Baehr recte eum ita vertit: , De Got aberi

ἐπιπέδου καὶ ὁμαλῆς γενομένης, ἔνα βίον καὶ μίαν πολιτείαν ἀνθρωπων μακαρίων καὶ μογλωσσων παντων γενέσθαι ob

76쪽

Sed ad propositum revertar. Dixi, ex Theopompo cognosci non posse, qualem mortuorum resurrectionem agi informaverint. Nec quidquam explicatius de hac re reperimus in libro Vendidad, qui plerumque pro antiquissima et gravissima en-davestae parte habetur ' ). qui unus de resurrectione agere

omnino nihil docet, nisi omnes puros homines in vitam redituros esse ψε). - mi autem ia, credo, probabile reddi potest, antiquam agorum de resurrectione sententiam a Vet. est mento aliqua ex parte discrepasse. Vetus Testamentum haud dubie statuit, ipsa mortuorum corpora in vitam revocatum iri, Jes 26 19. cadavera mea resumant etc. Dan. 12, 2. multi eae iis, qui in terrae pulvere

dormiunt, eapemiscentur etc. cf. 2 aco. II.): quam sentetiteris Testamenti doctrinam de regno Messiano Magis notam suisse, declaratur iis, quae Matthaeus . . narravit. 123 Vu Her l. o. p. 40. ex Rev et Bargu haec affert: ,ri

modum sero conscriptum esse censet.

nulli arbitrati sunt, hunc locum non ad resurrectionem mortuorum, Sed ad ea, quae supra in annot 119 exposuimus, reserendum esse. Eandem sententiam defendit Hae verni c. l. c. p. 515), hanc rationem amserens, quod iis, quae subsequuntur, non resurrectio sed res statim post mortem homini eventurae explicentur. - At verbis semir man aus derErde etc. satis perspicuum fit, hoc loco de sutura rerum omnium instauratione, ad quam et ipsa resurrectio mortuorum pertineat, agi. Ea autem, quae sequuntur, siquidem euientiarum nexum recte perspexi ex rebus statim post mortem eventuris stendere volunt, cur homines puri sperare debeant, se ad novam vitam suscitatum iri, et cur iisdem a Vandi, quippe quorum animae post mortem deleantur, non amplius sint

77쪽

tiam amagorum disciplina alienam fuisse, ex sepulturae genere, quo illi utebantur, conjici potest. - Israelitarum moris erat, ut mortuorum corpora humarentur 'q); nec quisquam infitiabitur, eum hoc sepulturae more arctissime cohaerere doctrinam de resurrectione, qualis in et Testamento proposita est. Corpus terrae quasi committitur, ut eo usque illud condat, donec resurrectionis die animae reddendum sit. agi contra detestabantur eadaverum humationem, quoniam putredine eorum terram, unum ex sacris elementis, centaminari censebant 'q). Ex eorum Iege corpora mortuorum in edito loco Damme exponenda erant, ut a bestiis et volucribus laniarentur 'φ' ossa reliqua in cavernas

resert: οἱ Μοοι παντες τοῖς μετα σπουδῆς τρεφομενοι κυσὶ τὴς νεκρὴς λι ἐμπνεοντας παραβάλλουσι. s. quae de Ircanis cicero narrat

Tusc. I, 45.128 cs quae leuher, entav. T. III p. 257. de Parsis resert.

Herodoti Verba κατακηρωσαντες δὴ ἄν τον νέκυν Περσαι γῆ κρυπτουσι Millustrantur iis, quae in Vendid Farg. VIII. p. 339 jubentur. Cicero,

re male intellecta, dicit i. c.): Persae cera circumlitos condunt, ut quam ma oeum permaneant diutis rua corpora. Ilo potius prohibere volebant, ne terra reliquiarem contagione pollueretur. Ab hoc Magorum more diversa sui priscorum Persarum sepultura cl.

Zoega, Abhandiungen p. 108. . Nam illi, quod omnino haud dubie

antiquissimum sepulturae genus est os cie leg II, 22 , mortuorum corpora humavisse vid. Xen cyrop. VIII, 7. sub fin. - siquidem hujus loci ulla est auctoritas, erod. VII, 114. et M. et Magorum morem post demum assumsisse videntur. is πεινικα νόμαια Περσαι προςίενται ἀνδρ- μαλιστα Herod. 1, 135.).

78쪽

babile esse non arbitror, antiquam Magoriun de resurrectione sententiam ita, ut et Testamentum eam proponit, fuisse insommatam. In ceteris endaveatae partibus exstant Ioel, qui, siquidem Anqueti recte eos interpretatus est, docere Videantur, eadem corpora, quae hominum in hac vita fuissent, aliquando in novam vitam revocatum iri *b Sed ex his de antiquam gorum doctrilia nihil certi statui potest. Ea vero, quae in libro

Bunde hesch C. l. endav. d. leuker T. III. p. Ii sqq. et in tractatu lema Isiam Vulier l. o. p. 6 sq. explicata

De ipsorum mortuorum conditione prophetae, ut in superio tiribus exposuimus, novi quidquam non protulerunt, quomosaismi sententia revera superata esset. Iam vero videbimus, quomodo mens piorum Israelitarum, de rebus divinis meditans, ipsa ulte eius progredi tentaverit, atque, ut aeterea Miae spem conciperet, annixa sit. A. In Osaismo multa inerant, quae, quum piorum animis non mediocrem scrupulum injicerent, perfectioris scientiae desiderium in iis non possent non excitare quae ad nostram quaestionem pertinent, haec fere sunt.1 In prima hujus disputationis parte docuimus, quantum dignitatis Osaismus homini tribuerit. Sed ejusdem hominis, quia Dei imaginem reatus, quid paulo inferior Deo factus est et operum divinorum dominus constitutus Ps. 8, 5 sqq. quanta

79쪽

simul est imbecillitas et fragilitas, quam brevis vita, quam tristis

sors post mortem eventural ac re magnum et acerbum dolorem in piorum animis excitari necesse est. - atriarchas quidem vid. I. D. I. aequo animo mortem et inferos exspectantes remimus. Freti Deo, cujus fidem ipsi experti sunt, posterorum selicitatem laeti prospiciunt, et hanc ob causam ipsi nihil amplius urant, nihil requirunt. Atque etiam posterioribus seculisia vitae fragilitate et brevitate hoe piis dulcissimum manet solatium, quod quum singuli intereant, ipsorum gens aeterno flore sit gavisura. Etenim Deus, qua est immutabili fide et bonitate, per omnia secula promissa ita est servaturus Ps. 03, 17. coli. in I. 16), ut, etsi terra coelumque ruerint, progenies justorum incolumis sit mansura Ps. 102, 27-29 Verum his non e plentur desideria piorum, qui jam altius spectare coeperunt atque aetemitatem ad se pertinere sentiunt. ortis contemtionem pro-eu habent, immo vero eorum animis ingens interdum objicitur metus atque dolor, ubi considerant, hujus lucis, qua jam laeti fruuntur, mox fore finem, et tristissimam sortem sibi paratam esse apud inferos δ'). quod non miraberis, si reputaveris, cur terrestris vita tantum pretii piis Israelitis habuerit Beata iis est

in hac vita communitas eum Deo, cujus numen non per conjecturam scrutati, sed vim et bonitatem re atque usu experti sunt, quem olere, quo gaudere summum bonum existimant quae omnia morte rempuntur. mine ille questus, quod, ut Hisicias di- 30 Sane non inns, quam Patriarchae decrepiti mortem et inferos

optat obus, quippe cui vitae terrestris propagatione nil nisi calamitates videantur hauriendae. Is perbeatos existimat mortuos, qui exanclatis vitae laboribus jam apud inferos quiescunt, ubi, quasi in portu, et ipse perfugium se inventurum laetatur 3 13 sq,). Veruntamen ne ob quidem, quum expetat mortem a malis non a bonis abducentem, ipsa sors post mortem sutura, si cum vitae luce eam comparaveris, parum tristis videtur. Immo, quem locum quietis placatissimae plenum existimaverat, eum rursus et ipse ut formidolosum atque horribilem extimescit c. 4. et M.f. s. Simo. 41, 3 sq. coss. l. 131 Haec est causa, cur et Testamentum vitam hominis terrestrem tanti aestimet, ut, quae inter Graecos requens occurrit sententia,

is τιμορίαν εἶναι ὁ βίον καὶ ἀρχην το γενέσθαι ανθρωπον συμφοραν

menis sit plane aliena exceptis quibusdam librorum Iob et Ohelethlocis in.

80쪽

eu, Monam non amplius nisum alat in terra inenti in des M, II. Di δὶ, hinc frequens illa impendente morte et flebilis Dei imploratio, quae omnino justissima videtur, quod ipse Deus, qui

gaudet se oli ab hominibus, ex umbris in Oreo versantibus nihil ueri habiturus est ,,mortuisne, inquiunt, facies miracula umbram sument e celebraturae Num enarrabitur in sepulcro b nimitas tua, desque tua in eoiicie i. e. Ioeo perniciei)' Num Moscetur in tenebris miraculum tuum et justitia tua in terra oblinionis' s. 88, 1 -13. - Qui iam erit in sari in me quum descendero in sepulcrum Num pulvis te Hebraba, inm

Quibus eogitationibus eur tam acerbe piorum Israelitariunanimi commoveantur, etiam elarius sei, quum ethnicorum de eo ditione humana sententiam eum et Testamento ontulerimus. Deplorant et ethnici humanae vitae brevitatem et vanitatem, d lent vehementer necessitatem, cui mortales subjecti sint, dolentes Vehementius, quoniam, etiamsi nonnunquam humanae ortis vicissitudine ex numine rerum terrestrium provido pendere at tuant, tamen vitae humanae ramistem et onmiunam hominum

miseriam ex sancti Justique Dei voluntate repetere nesciunt ). Nihilominus, quod homo vel immutabili naturae si vel fortunae

rerum dominatrici, cujus rationem investigare nequeat, obnoxium se sentit, id ipsum, ne dicam, onsolationis aliquid afferre, sed tamen mitigare dolorem et emeere potest, ut animus contra bserias et mortem obdureseat δ'). - Longe secus se res hahetin et Testamento quod apud ethnicos sapientis esse videtur, necessitati cedere et mortis inevitabile fatum aequomnimo subire,132 Umbre it ad . . ,Sterben war dem Miny - - hova scheiden, leberi in I m semen. - rommer amn dis Traue tim e Volust de Lebens nichi sum, ais oen de Membenderatast: e werde Ainium Got nichi meis statium immaninae Lebendisen. ε333 Vid. quae de homerica religione Naegelsbach l. o. p. 308sq. egregie exposuit. s. praeterea Lasa uix, de mortis dominatu in Veteres 1835. p. 7 sqq. et ejusdem die Linosklage 1842. 134 cio Tusc. II, 25. necessitas mendae coinciuioris humanae quasi cum Deo pumare M. Let, admonetque ras hominem, ae evitatio ma Opere lucrum levat. praesertim Plinem ac re s. 28 sqq.