Quintilianum eloquentiae fontem

261쪽

quaeri potest: an ecquid optarit accipere debeat: dc in magistratu multa

dicet: qbus scriptu expugilatata ilicentiu i arce scierId. fi lii holles recur renium: contra quas nihil Opponi poreit: nisi lex altera . Tyrannicidae imago in gymnatio ne ponat: incilier tyrannum occidIt. nam neq; mia, liens imago natio alio casu poni poteit nec tyrannicidae ullo alio casta summoueri. Impares fui: cta alteri multa tui quae opponi possutaalterisse nihil nisi quod in lite est: ut cum uir fortis imp nitatem desertoris petit. Na contra legi uiri fortis ut supra ostendi. multa dicunt aduersus desertores scripta non potest: nisi o Ptionem subuertit. Item confestum est ex utraq; parte ius aut dubium si confessum cs .Haec fere quaerunta utra lex potecior: an ad deos stineat an ad homines: rem p. an priuatOS: de honore an de poena: magnis rebus an de paruis: permuret an vetet an Imperet. Soloc tractari oc acra sic antiquior. uelut potentissima: utrammas pilat: ut in desertore S uiro forti: illo non occiso: lex tota tot latar: occiso fit reliqua atro forti alia op2io. Plurimum tamen est 1 hoc:

utram fieri fit milias aeq; ae luitas: de quo nihil praecipi nisi proposita miteria potest. Si dubium aut a teri aut inuicem utriq; de 1ure fit c6trouersia: ud in re tali patri In filium: patrono in libertum manus ilecti sit: l1berti haeredem sequantur :liberti filium quidam fecit haeredet uice petatur m 1nus Ialera io: S patronus negat ius patris illi faisse: quia ipse In m Inu parroni faeiar. duplices leges init: sicut duae collidus: ut notitus ante legitimu natus legitimus fit :Post legi cimu tantum ciuis: quod de legibus 1de de senatus cosultis dictu: quae ic aut iter se pugnec aud obstet leaibas: n6 tame aliud fit eius status nomen. DE Syllogismis seu ratiocinatione.

, Y logistrias hao M aliquid simile scripto 5c uoluntati: qa semper

pars In eo altera scripto nitatur. Sed hoc interest quod 1llic contra scriptum dicitur : hic supra scriptum. illic qui uerba defendit: hoc agit ut fiat utiq; quod scriptum est: hic ne aliud q scriptum est: eius nonnulla etiam cum finitone coniectio. Nam saepe si finit1o infirma est: in syllogismum delabitur. Sit enim lex uenefica: capite puniatur. Saepe se paranti amatorium dedit: eunde repudiauit per propinquos: rogata ut rediret non est reuersa: suspedit se maritus: mulier ueneficii rea est. for tissima est actio dicetis amatoriu uenenti esse. 1d erit finitio: quae sipa' ualebit fiet Cyllogismus: ad quem uelut remis a priore contentIOne Uc ritemus: an perinde puniri debeat:ac si uirum ueneno necasset. Ergo hic status ducit ex eo quod scriptum est: id quod i certum est. quod quonii racione colligitur ratiocinacivus dicitur. In has autem fere species uert:

an quod semel ius e:idem de saepius. Incaesti dam lata oc praecipitata de

262쪽

saxo uixit. repetitur: an quod in uno in pluribus : qui duos uno ipse tyrannos occidit: duo premia petit: an quod ante dc postea raptor pio fugit: rapta nupsit: reuerso illo petit optionem : an quod in toto iciem

in Partem. aratrum accipere pignore no licet: uomere accepit: an quod In parte: idem in toto. Lanas uenere tarento no licet: oues uexit. In his

syllogismus e scripto nititur : alter fatrs cautum esse dic1t . Postulo ut se raecipitetur 1ncaeita lex est:& rapta optionem perit: S inoue lanae sint. Similiter alias: sed quia res poder1 pot: n6 est scriptum ut uiuus praecopitetur damnatus : aut quadoq; rapta optet: aut tyranicid1 duo premia accipiar. nrhil de uomere cautum: nihil de ovibus ex eo quod manifestucolligitur: quod dubium est. Maioris pugnae est ex scripto ducere: quod scriptum non est: an quia hoc Sc hoc qui patrem occiderit culeo inluata

macrem occidit. Ex dotrio in ius educere ne liceat: extra tabernacula edia

xit. In hoc genere hae 2 quaeruntur: an quotiens propria lex no est: similisset utendum . an id de quo agitur: ei de quo scr1ptum est si in1le iit. Simile autem dc maius est: dc par dc minus. In 1lla priore an fatis lege cautum tit: an oc si parum cautum est: Sc hoc sit utendum in utroq; deuoluntate legum lator1s : sed de aequo tractatus potentisi iiiii. De ambiguo seu amphibologia.

Ab phibologiae species sunt innumerabiles:adeo ut philosophoruOusda nullii uideat esse uerbii : quod no plura significet:genera

admonii pauca : aut ens uocibus accidit singulis: aut coniunctis. figula afferant errorem cum pluribus rebus aut hominibus eadem appellat1o est dicis: ut gallus : utrum eni auem angen ean noma an fortuna corporis fignificet incertu est:& Aiax Telamonis: an Oilei filius. Verba quoq; quaeda diuersos intellectus habet: ut cerno quae ambiguitas plurim1s modis accidit. Unde fere lites praecipue ex testa miniis cum de libIrtate aut etia de haereditate contendunt. Hi quibus idem nomen est aut quid ssit legatum quaeritur. Alterum est in quo alia integro uerbo significatio est: alia diuisio: ut ingenua:& armamentum: dc corvinum .ineptae sane cauillationes: ex qua tamen graeci cotrouersias ducunt: inde illa uulgata in quaerit : utra aula quae ter ceciderit: an tibicina si ceciderit debeat publicari. Tertia e ex copossetis uisi quis corpus suu in occulto loco poni iubeat: circa quod monume tum multum agri ab haeredibus in tutellam cinerum: ut solet leget: fit littus occasio cultum : sic apud graecos contendit Leon Pantaleon: cumscriptura dubia est. bona omnia Leonti: an bona Pantaleont1 relista fui. In coniunctis plus ambiguitatis est. F1t aute per casus : ut aio te aeacida romaos uicere posse. p collocutone ubi dubiu e qd quo referri oporteat:

263쪽

ac frequetissime cum quid quod medium est utrinque possit trahi: ut

de Troilo Virgilius. Lora tenens tamen . hic utrum quod teneat tamen lora: an quis teneat: tamen trahatur. quaeri potest unae cotrouers 1a 1lla.

Testameto quidam iussit poni statua aurea hasta tenente: quaerit statua hasta tenta aurea esse debeat an hasta esse aurea 1 statua alterius materiae. fit p flexum ide magis: qnquaginta ubi erat centu: inde occidit Achilles. saepe utri duo F antecedent1u sermo subiunctus sit in dubio e. Vnde est cotrouersia . haeres meus uxori meae dare danas esto argeti: quod elegerit podo centu: uter eligat quaerit. UeF id quod ex his primu est mutat5ecas uti: sequens diuisione uerbo' aut translatione emendariter tu ad1e ctione. Accusativi geminatione facta amphibologia soluit ablativo :ut illud Lachetem audiui pcussisse Demea: fiat a Lachete prussu Demea. Sed ablativo ipsi ut 1n primo dixi us : inest natalis amphibologia: caelo

decurrit aperto: utru p a Pertu caelum: an cu apertu est L. Diuisio respi rat5e 6c mora costat. Statua deinde aurea hasta : uel statui aurei. deide

hasta. adiectio talis e :argentii quod elegerit ipse ut h'res intelligaci uel ipsa uxor. Adiecillone facta:amphibologia qualis fit nunc stetis 1llos de prehendimus: detraet16esoluet. pluribus uerbis emendandu : ubi est 1d quod quo referat: dubui e:oc ipsu est ambiguum. Heres meus dare ill1danas esto osa sua: in quod genus icidit Cicero loquens de. C. Fannia in soceri istituto: que qa cooptatus in auguF collegiu no erat: n6 ad modii diligebat: praeserti cit ille. Qu. Scaeuold tibi minore natu geneF praetulIOsdc. Ni id sibi di ad soce 'referri:& ad Fanniam pol. Productio quoq; inscripto oc correstio i dubio relicta cauta est ambiguitatis: ut i hoc Cato: aliu en1 ostedit breuis fecunda syllaba casu notativo. Plutimae praeterea sut aliae spes: quas psequi nihil necesse est. Nec refert quo m5 facta sit amphibologia:aut quo resoluat. Duas. n. res significari manifestu est: oc quod ad staptu voce ue plin& i utranq; parem p tem. Ideoq; frustra praecipitaui in hoc statu uocem ipsam ad n am ptem conemur uertere.

Nam si id fieri p6t amphibologia n6 est. Ampsibologiae aut o1s in his erit quaestio aliquado uter fit secundit naturam magis sermo sempum sit aequs: ut' is q scripsit ac si dixit sic uoluerit: qua' 1 utranq; partem satis ex his quae de coniectura oc qualitate diximus praeceptum est. Quod Sit inter status cognatio oc quae diuersitas . E Si autem quaedam inter hos status cognatio . nam Sc in finitione quae sit uoluntas nominis quaeris: oc in syllogismo q secundus a finitSe status est: quo spectacl O uoluerit scriptor: dc ex contrariis legi bus duos esse scripti : ti uoluntatis status appar5 . Rursus ic finitio quodammodo est amphibologia cum in duas pres diducat intellectus

264쪽

nois scriptum uoluntas hab5 in uerbis uocis quaestionem: quod ideantino inia petit. Ideoq; oia haec edam scriptum k uolsitate esse dixeri. alii in scrip to dc uoisitate amphibologia esse quae facit quaestionem: sed dis insta sunt. Aliud est enim obscuFius:aliud ambiguum. Igit finitio in nata ipsa nois quaeitionem het generalem. Et quae esse etiam citra co plexum causae possit scriptum oc uoluntas de eo disputat uerbo quod e 1n lege: fyllogismus de eo quod n6 est. amphibologiae lis in diuersu tra hit. Legum contraria' ex diuerso pugna est: neq; Immerito oc recepta ea doct1lsimis haec dia: dc apud plurimos ac prudelissi6s durat. Et de hoc qdem genere dis ceptatois ecia si non ora tradi: tamen aliqua potue t. Sunt alia quae nisi Pposita de qua dicendum est materia: uiam docendin6 praebeant. Non.n. causa uniuersa in quaestiones ac locos duceda est. Sed ipsae hae pies habent rursus ordinem suu . Nam S inPoemio primu est aliqd dc secundum ac deinceps. Et quaestio omnis ac locus hab& fuadi p5nem: ut thesis: etiam simplices si forte fatis erit diuidend1pitus: qcStrouers 1am in haec di Xerit. an omne premiti uiro forti dandum snt: an ex priuato: an nuptiae: an ea quae nupta sit: an haec de1nde cum fuerit deprima quaestione dicendum passim : dc ut qC O in mente uenioc misces erit: non primum in ea scierit esse tractandum. uerbis legis sitandu fit: an uolutate. huius ipsius pliculae aliquoi militi fecerat. Deinde pxima subnectens struxerit Oionem : ut pars hominis est manus : eius digiti:

illo' quoq; articula . Eii bc hoc quod scriptor demdstrare non possit: nisi

certa diffinitaq; materia. Sed qd una faciat aut altera: qn1mmo centum ac mille in re finita quae materia praeceptoris est in alio atq; alio genere quotidie ostendere. Quis ordo sit re' de quae copulatio: ut paulatim fiat usus:& ad similia transi ius. Tradi. n. omnia quae ars efiicit n6 possunt. Nam qs pictor omnia quae in re' nata sunt adumbrare didicit. Sed p/ceota 1mitandi ratione assimilabit qcqd accepit. quis enim non faber uas culti aliquod quale nunq uiderat facit. Quae Jam uero non docetui sunt: sed discentium . nam medicus qd in quoq; ualitudinis genere fati endum stit: qd quibus iae signis*uidend im docebit: uim sentiendi pubfus uena': caloris modus: spiritus meatum: coloris distantiam: quae sua cuiusq; sunt ingenium dabit. Quire plurima petimus a nobis: oc cum causis deliberamus: cogitemusq; nomiis ante inuenisse arte q docuisse. Illa eni potentissima est quaeqr uere dicit ceconomica totius causae disepositio: quae consti tui nisi uelut in re praesente non potest. Vbi assumo dum Poemium: ubi omittendum: ubi utentum expositione continua: ubi partita: ubi ab initiis incipiendam: ubi more homerico e mediis uel ultimis:ubi orno non exponenda: quado antis: quido ab aduersarioru

265쪽

.ppositoibus incipiamus: quasso a firmissimis *batoibumvado a leuioribus: qua in causaPponendae F iniis quaestiones. Quis raeparatione

praemuniendae: qd iudicis aius accipe pollit statim dicta mu' paui tideducendus es ingulis an uniuertis opponendi refutatio: caeruandi ser- orationiaan per Totam oracionem dinandendi assectas. de iure prius tande aequitate dicendam : an ante acta crimina: an de quibiis iudicii Aest prius obiicere: uel diluere conueniat. Si multiplices causae erunt: qs ordo faciendus: quae testimonia tabulae ue cuiusque generis in actione recitandae: quae reseruandae . Haec est uelut imperatoria uirtuS cop1as suas partietis ad casus proeliorum: retinentis partes per castella tuenda: custodiendas ue urbes: petendos commeatus et Obsidenda 1 in1era : mari deniq; ac terra diuidentis . Sed haec in oratione praestat: cui omnia astu erint natura: doctorina: studium. Quare nemo expedi et: ut alieno tarum labore fit disertus . Vigilandum ducat iterum: enitendum : pallendum est : facienda sua cuit uis : fua ratio: non respiciendum ad naec: sed in promptu habenda: nec tanq tradita: sed tane Innata. Nam uiam dem5. strare potest: velocitas : siqua est . uerum ars iacis praestat: si copias elo/quentiae ponit In medio. nostrum est uti eis scire. Reliqua enim artium est demum dispositio. Et in his ipsis primus aliquis sensus: de secadus: oc tertius: qui non modo ut sint ordine collocati elaborandum est: sed ut inter se iuncti: atq; ita cohaerentes: ne commissura perluceat: corpus

sit non membra: quod 1ta continget si Sc quid quaq; conueniat uideri mus : dc ut uerba uerbis applicemus: non pugnantia: sed quae inuicem c5plectantur: ita res non diuersae distant1bus ex locis : quasi inuicem ignotae collident: sed aliqua societate: sed n6 prioribus aciequentibus se copula tenebunt: ac uidebitur non solum composita oratio : sed etiam continua . Verum longius fortasse progredior fallente transitu : oc a

dispositoe ad elocutidis praecepta labor: quod proximus liber 1cohabit.

CAELII FABII QUINTILIANI LIBER SEPTIMUS FINIT: CAELII FABII QUINTILIANI LIBER OCTAVUS INCIPIT. PROOEMIUM.

266쪽

iIS FERE QUAE IN PROXIMOS Quinc' libros

collata sint: ro inuemedi ac luenta disponedi c6tinens: qua ut per omneS numerOS penitus cognoscere: et adsumam sciae necessarium estrita incipientibus breuius ac simplicius tradi magis c6uenit : aut n. disi1cultate istitutionis in inumerosae atq; pplexae deterreri solet: aut eo tempore quo praecipue alenda ingenia: atq; indulgentia quadam enutrienda sunt: asperiorum truci atu rerum atteruntur: aut si haec sola didicerunt facis se ad eloquentiam instructos arbitrantur: aut quasti ad certas quasdam dicendi leges alligati: conatum omnem reformidant . Unde existimant accidisse : ut qui diligentissimi artium scriptores exti terunt: ab eloquentia longissime fuerint. Via tamen opuS eit Incipien/tibus: sed ea plana oc cum ad ingrediendum: tum ad demonstranaum expedita. Eligat itaq; pitus ille praeceptor ex omnibus optima: dc tradat ea demum in praesentia quae placent: remota refutandi caetera mora . S rquuntur enim discipuli quo duxeris: mox cum robore dii cedi crescet etia eruditio Aidem primo folum iter credant esse: in quod inducetur: mox 1llud cognituri etiam optimum. Sunt autem neq; obscura:neque ad praecipiendum difficilia. quae scriptorcs diuersis OPinionibus pii linciter tuend1S inuoluerunt. Itaq; in toto artis huiusce tractata disticilius est iudicare quid doceas : qcum iudicaris docere: praecipueq; in duabus his partibus perils urit pauca circa quae : si is qui InItituicur non repu/gnauerit: pronum ad caetera habiturus est cursum. Nempe enes plurimuin hoc laboris exhausimus : ut ostencteremus rhetoricen bene dicendi

scientiam: dc utilem oc artem dc uirtutem esse: materiam eiUS reS OmneS

de qu1bus d1cendum elido . Tam Sc eas in tribus fere generibus demon

thraciuo: deliberativo: iudiciatique reperiri . Orationem porro Omnem constare rebus oc uerbis . in rebus intuendam inuentionem : in uerbis elocutionem : in utraq; collocationem : quae memoria Complecteretur:

actio commendar&. Oratoris officium 4ocendi: mouendi: delectoandi partibus contineri. Ex quibus ad docendum expositio oc argumetatio: ad mouendum affect ias pertinerent: quos per omnem quidemcausam: sed maxirne tamen in ingressu ac fine dom1nari . Nam deleotationem quis in utroque fit eorum : inagis tamen proprias In elocutione partes habere . Quaeitiones alias infinitas : alias finitas: quae peri OnIS: locis:

temporibus continerentur. In omni porro materia tria esse quaerenda:

an fit: quid sit: quale fit. His adiiciebamus demonstrativam laude ac uituperatione constare : in ea quae ab ipso de quo diceremus: quae post eum aes a essent intuendum. Hoc opus truci atu honestorum utalitique

267쪽

costare. Suasoriis accedere tertiam partem ex coniectura poss& ne fieri. Et an essec futurum de quo deliberaretur. hic praecipue aiximus specIta dum: quis apud quem : quid dicerct:. Iudicialium causarum: alias in singulis : alias in pluribus controuersiis confisiere: dc In qu1busdam 1n tentionem: modo depulsionem . Porro ome inficiatione duplic1.faci une: dc an hoc factum ego . Praeterea defensione ac altercatione constare: quaestionem aut ex scripto esse: aut ex factoo . De rerum fide: Pprietate: qualitate: scripto: de uerbose ui aut uolucaterin quibus uis tum causaF: tum actionum inspici soleat: quaeqr aut scripti Sc uoluntatis: aut roci/natiuae: aut ambiguitatiS: aut rerum contrariarum specie continetur. In omni porro causa iudiciali quinq; esse partes. quarum exordio c6ciliari audientem. narrationet pol Ita conffirmari refutatione : aut memoriam refici: aut animos moueri. HlS argumentadi oc afficiendi locos 'dcqbus generibus concitari: placari: resolui iudices oport&adiecimus. Acccsiit ratio diu1ssionis: credere modo : qui discet uelit certam quandam uiam

esse: in qua multa etiam fine doctrina praestare debeat per se ipsa nata: ut haec de quibus dixi non tam inuenta a pnaeceptoribus: Q cu fierent

obseruata esse uideantur. DE Virtute elocutionIS.

P Lus exigunt laboris de curae quae sequuntur. hinc enim iam elocu

conuenit difficillimam. Nam ct . M.Antonius:cuius supra habuimus metionem: ait a se disertos uisos esse multos: eloquentem aute nemineo Disertos fatis putat dicere quae oporteat. Ornate autem dicere Pprium est eloquentillimi. Quae uirtus si usq; ad eum in nullo reperta eis: ac

ne quidem aut Lucio Crasso certum eli: dc his dc prioribus ea dessederata: quia difffficillia fuit. Et . M. Tullius inuentionem quide ac dispos 1l1one prudentis hominis putat reloquentiam Oratoris. ideoqr praecipue circa partis huius elaborauit: quod eum merito fecisse: etiam ipso rei:de qua loquimur nomine pala declaratur . Eloqui enim hoc est omnia quae mente conceperis promere: atq; ad audientes perferre: sine quo semperuacua sunt pr1ora: 6c similia gladio condito: atq; 1ntra vaginam suam haerenti . hoc 1taq; maxime docetur. hoc nullii nisi arte assequi posse.

hic studium adhibendum. hoc exercitatio petit:hoc imitatio. Ic omnis aetas consuitur. hoc maxie Orator oratore praestantior . haec genera ipsa dicendi alia aliis pociora. Neq; enim assiani aut quocunq; alio genere corrupti reS non uiderunt: aut eas non collocauerui: neq; quos aridos uocalitas: shalci aut in causis caeci fueit: sed his iudicui in eloquendo ac

268쪽

modus: illis uires defuerunt: ut appareat in hoc& uiciu Sc uirtute esse dicendi non ideo i inieri sola eit agenda cura uer F. Occurram enim necesse est: dc uelut in uestibulo Ptinus apprehensuris hanc confestaone meam: resistam his qui omissa rerum qui nerui sui in caussis diligetia quodam inani circa uoces studio senescuntrid quae faciunt gia decoris quod est in dicendo mea quidem opinione pulcherrimur sed cu seqt: non cum affect atur: corpora fana oc integri sanguinis: dc exercitatione firmata : ex eisdem his speciem accipitat: ex Ous uires ma* oc colorata dc astricta: dc lacertis expressa sunt. sed eadem siquis uuita atq; fucata muliebriter comat: foedissima fui ipso formae labore: et cultus concessus atl magnificus addi rhoibus: ut graeco uersu testatu est. Auctoritatem. At muliebris oc luxurios as non corpus exornat: sed detegit mentem. Similiter illa translucida oc uersicolor quorunda elocutio res ipsa esliae minat: quae illo uerboF habitu uestiuntur. Curam ergo uerboF: rerum uolo esse solicitudinem. Na pleritq; optime rebas coiiaerent: Sc cernant suo lumine. At nos quaerimus ilia rae lateant senip seq; suo lucant. itanuq putamus circa ta esse de quo dicendu est ed ex aliis locis petimus: oc inuentis uim asserim IS. Maiore animo: aggredienda eloqiaetitia eii: quae si toto corpore ualoc ungues polire: oc capillum reponere non exi stimauit ad curam fui percinere. ed euenit pleritq; ut in hac diligetia deterior etiam fiat oratio: primum quia sunt Optima minime accer ita de simplicibus atq; ab ipsa ueritate Psectis similia . Nam illa quae curasitentur: oc ficta atq; composita uideri etiam uolunt: nec gratiam con

sequuntadc fidem amittunt: Ppter id i fensus obumbrat: dc uelut laeto gramine fata strangulant. Nam dic quod recte dici potest: circumimus amore uerboF:6c quod satis dictum est repetimus: dc quod uno uerbo patet: pluribus oneraus: S pleraq; significare melius putamus Q dicere. Quid i nihil iam .ppriti placeta dum parti creditur: disertum quod ocalius dixisset. A corruptissimo quoq; poetarum figuras seu trallatoncs

mutuamur. Tum dcmum igeniose scilicet: sti ad intelligendos nos opus sit ingenio . atq; fatis aperte Cicero praeceperat in dicendo uitium uel maximum esse a uulgari genere orationis: atq; a consuetudine comunis sensus abhorrere . Sea 1lle dc durus atq; ineruditus: nos melius quibus sordent omnia: quae natura ditauit: qui non ornamenta quaerimus: sed lenocinia: quasi uero fit illa uerborum: nisi rei cohaeretium uirtus: quae

ut propria sintdc dilucida ornata & apte collocent : si tota uita labo randum est . Omnis studio' fructus amissus est: atque plerosq; uideas

haerentes circa singula . Et dum inueniunt: et du 1nuenta ponaerant ac di inediant. quod si iccirco fieret: ut semp optimis uterenta abi inanda

269쪽

etamen haec in elicitas erat: quae occursum dicendi refrenat: oc calorem cogitationis extingu1t mora oc differentia. Miserin.& ut sic dicam pauporator est qui nullum uerbum aequo animo perdere potest. Sed ne pdet quidem qui rationem loquendi primit cognouerit: tum ieci 1one multa& 1donea copiosam sibi uerborum supellectilem compararit: & huic adhibuerit artem collocandi. Deinde haec omnia exercitatione plurima roborarit : ut semper In promptu fini:& ante oculos . nanq; α hoc qui fecerit: sibi res cu nominibus suis occurrerent. Sed opus est studio princedente Sc acquisseta facultate oc quasi reposita. Nanq; ista quaerend1: indicandi: comparandi anxietas: dum d1scimus adhibeda est mon cum dicimus . Alioquin ficut qui patrimoniu non pararunt:sub die quaerui: Ita in oratione qui non facis laborarunt: si praeparata uis dicendi fuerit erunt inofficio Cnon ut ad requisita respodere: sed ut semper sensibus inhaerere uideatar. atque ut umbra corpus sequitur in hac ipsa cura est aliquid fatis. Nam cum latina significantia ornata apte fini collocata: quid amplius laboremus. Quibusdam tamen nullus finis calumniandi eli: Sc cum singul1s pene syllabis commorandi. qui etiam cum Optima

sint reperta: quaerunt aliquid quod 1t magis antiquum: remo dum ino 'pinatu. nec indelligunt 1acere sensus 1n oratione in qua Uerba laudant. Sitigi Tur cura elocutaonis qmaxima: dum sciamus tamen nihil uerbo' causa esse fa 1edam: cum uerba ipsa rerum gratia sint reperta: quom mea sunt maxime probabilia: quae sensum animi nostri Optame promtit: ati In animis iudicum: quod nos uolumus effici ut: ea debent praestare sine dubio-admirabilem 5c 1ucundam orat1onem. Verum admirabileno sic quo modo prodigia miramur:& 1ucunda Oratione: non deform1 uoluntate: sed cum laude ad dignitatem coniuncta. Igitur quam graeci

uocant: latine dicimus elocutione. eam spectamus uerbis aut

singulis aut coniunct1s. In figulis intuendum est: ut fit latina pspicua: ornata:& ad id quod efficere uolumus accommodata. In coniunctis Utiemendata ut collocata: ut figurata. Sed ea quae de ratione lacine atque emendate loquendi fuerunt dicenda in l1bro primo: cum de gramatice

loqueremur: executi fumus . Verum illic tantiam ne uitiosa essent prae

cepimus. hic non alienum est admonere: ut sint qminime peregrina scextrema. Mallos enim quibus loquia1 ratio non desset inueniam: quos curiose potius loqui dixeris: illatine. quo modo ocilla attica anus The ophrastum hominem alioquin disertissimu: annotata unius affectione

uerbi hospitem dixit: nec alio se id deprehend11se interrogat respondit: il l nimium attice loquereύ. Et in Tito Liuio mirae facundiae uiro putat

inesse Pollio Asinius quandam patavinitatem. Quare si fieri potest &

270쪽

uerba Ouria: 6c uox huius alumnia urbis oleant: ut oratio romana plane uideariar: non ciuitate donara.

DE Perspicuitate. Erspicuitas in uerbis praecipuam habet*prietate: sed proprietas

ipsa non simpliciter accipi LUr. Primus. n. intellectuS eii fua cuius qa rei appellatio: qua no seinper utimur. naoc obscena uitabimus: dc soraida dc intimilia. Dunt augem numilia 1ntia dignitatem re F aut ordinis: in quo ui io cauendo non mediocriter quidam errare solent: qui Oia quae iacit fine usu: etiam si causae necessitas postulet reformident: ut ille qui actione DibericaS nerbas te solo nequae intelligente dicebac: n1 11rridens haric Vanitatem. Callias seuerus sparthum eum dicere uelle idicasset. Nec uideo quare clarus orator duratos murta pii ceS ni PidIUS

eise crediderit: q ipsi, id quod uidebat An hac autem oprietatis specie

est uitium: id apud nos improprium apud graecos uocae quale cit intum sperare dolore: aut quod 1 oratrone Dolobe iae emendacum a Cicerone annotaui mortem fore : aut sita lia nunc iaci dantur a quibuIdam : quorum est: decernere uerba ceciderunt: non tamen ficti Cila no eri e propriti: .ptinus de improprii uitio laborabit: qa Primum omnium multa sunt: S graece & latine: non denominata. Nata qui iactatum emittit: iaculari dicitur: qui pila aut fucie appellatione priuatim Iibi assignata caret: dc ut lapidare quid fit maniscitiain : ita glebarum celtarumq; iactus non haboc nomen. Unde abusio quae dicitur necessaria. Iranssatio quoqim qia a uel maximus est orationis ornatus: ueroa non fuis rebus accomodat. Quare4 prietaS non ad nomen: sed ad uim significidi refertur. nec audi tu : sed i elle stuppendenda est. Secundo modo dicitur proprium inter plura quae furit eiusdem nominis: dc unde caetera dicta sunt: ut uortex cit contorta in se aqua: uel quicquid aliud similiter uertitur. IndePp ter flexum capillo pars summa capitis: ex hoc milin motibus eminetisti murecte dIYeris . haec Omnia uertices: Pprie tamen ude imitu est: sic solea: Sc turdi pilces: et caetera. Tertius est huic diu e rsus modus: cum res comunis pluribus In uno aliquo haboc nomen eximium: ut carmen funebre .ppe moenia : octabernaculii ducis augustate. Ite quod comune e: oc aeliis nomet tellectu alicui rei peculiariter tribuitur : iit urbem roma accipimus: & uenales novicios: ik corynthia aera: cum sint urbes aliae quoq;& uenalia multa: dc in aurum 6c argentum: qaes corynthium. Sed ne in his quidem uirtUS oratoris inspicitur. At illud Ia non mediocriter probadum : st hoc etia