Quintilianum eloquentiae fontem

61쪽

Quae neq; oratori sunt necessaria:& mentem praecipue in aetate prima teneram: adhuc 5c rude Inficiut. Na frequenS Imitatio trasset in mores: nc gustus quidem omnis ac mortis a comoediis petendus est. Qq enim utruq; eo' ad quedam modum praestare debet orator: plurimum tameaberit a scaenico nec vultu: nec manu: nec excursionibus nimiis . Nam si in his ars est dicentiti: ea prima est ne ars esse uideat . Quod e 1git huius dora oris officium. In primis uitia siqua sunt oris: emendet: ut expressa sint uerba: ut suis quaeq; littenae sonis enucient . Quartada empuel exilitate uel pinguitudine nimia laborariatas: quas da Uelut acriores

parum effic1mus:&aliis no d1ssimilibus: sed quasi hebetioribus pinu ramUS. Quippe. o. litterae qua Demosthenes quoq; laborauit labda

succedit: quarta uis eapud nos quoq; S cia. c. At similiter. g. ndi salueri: m. t. ac. d. molliuntur: ne puero illas quidem circa. s. l1ttera delicias .h1c magister fer&: nec uerba in fauc vis pariet audiri: nec OriS Inanitatem cesonare: nec quod minime sermoni puto conuensat: simplicem uocis

natura pleniore quoda sono circulenire quod graeci halapeplasmenon dicut. Sic appellat citus cibia': quae praeclusis qbus claresciit forami nibus recto modo exitu grauiorem spiritum reddiat. Curabunt etiamne extremae syllabae intercidant: ut par sibi sermo sit: ut quotiens excla/madum sit: lateru conatus sit 1lle no capitis: ut gestus ad uoce: Fultus ad gestiim accomode obserua dum erit elic ut recta sit facies dicetis: ne labra detorqueant me imodicus hiatus rictu distendat: ne supinus

Uultus: ne dere 1 in terram o Uli: ne inclinata utrolibet certi 1χ . Nam

frons pluribus generibus poec di multos quoru supercilia ad sin

gulos uocis conatus alleva al1o' constricta. aliorum eriam dissidetiacum altero 1n uertacem tenderent: altero pene oculis ipse premereriar. Infinitum aute ut mox dicemus i his quoq; rebus mometu e. Et nihil potest placere quod non decet. Debet etia docere comoeduS quo naria dum: qua sit auctoritate suadedia qua Scitatione consurgat ira: qui Sssexus deceat miseratione: quod ita optae faciet: si certos ex comoedias elegerit locos ad hoc maxie 1doneos. 1. actionibus similes . Iide autead pronunc1andum non modo utilissimia uerum ad augendam qUoq;

eloquentiam maxime accommodati erunt. Et haec dum infirma aetas ma1Ora no capiet . Caeterum cum legere o Ones oportebit: cii uirtutes

earum iam sentiet: tum mihi d1ligens aliquis ac peritus assistat: neq: solum lectione formet: uerum etiam ediscere electa ex h1s cogat oc ea dicere state clare:&queadmodu agere oportebat: ut Pliniis Pniaciati Seuoce dc memoria exercear. Ne illos qde reprehendedos puto q paulum etiam palaestricis uacauersit. Non de his loquor qbus pars uitae i oleo:

62쪽

pars in Urno consumimr: qtu corporum cura mente obruerunt . Hos

enim abesse ab eo quem instituimus illongissime uelim . Sed nomen est ide iis a quibus gestas motusq; formantur: ut resta sint brachia: ne i adora ae rusticae manus: ne status indecorus: nequa in Pseredis pedibus inscina: ne caput oculit ab alia corporis inclinacione d1ssideat. Nam nec hoc else in parte pnuciationis negauerit 4sq: nec Ipsa Praesciation GaD oratore secernet. Et certe quod facere oporteat no 1dignadia ediscere: capraesertim haec Chironomia: quae ei ut nore ipso declarat: lex gestus: fc ab illis ipf1bus heroic1s orta sit: oc a fumis graecia uiris: d. ab ipso ecia Socrate Pbata: a Platone quoq; in parte ciuilium posita uirtutum:& a

Chlysippo in praeceptis de libero educatioe copossitis non Omisia. NaLacedaemonios quide etiam saltatione quada tau ad bella quoq; utile

habuisse inter exercitaciones accepimus . Neque Id ueteribus romanis dedecori fuit. Argumentit eset sacerdotum note ac religione durans ad hoc tempus fallatio. Et illa in tertio Ciceron1s de Oratore libro uerba CraIlla quibus prae epit ut Orator utatur laterum 1nclinatione for21 ac uirili: non a scaena Sc histrionibus : sed ab armis: aut etiam a palaestra: cuius etiam disciplinae uius in nostram usq; aetatem sine reprehensioudescendit: a me tame nec ultra pueriles annos retinebit : nec in IIS 1ps1S dixi ineq; enim gestum Oratoris componi ad f1militudinem saltationis uolo. Sed subesse aliquid ex hac exercitat1one pUerit1 . Vnde nos no Id

agentes furtim decor alle discentibus traditus persequatur. AN Praedicta discenda sint eodem tempore.

ri solet an etiam si discenda sint haec eodi m tempore: tamen

tradi omnia percipi possint . Negant enim quidam: quia con Iunciatur animus ac ratigetur tot disciplinis in diuersum tendentibUS: ad quas nec mens: nec corpus nec dies ipse ipse sufficiat. Eis1 maxime haec patiatur aetas robustior: tamen phaeriles annΟS Onerari no oporteat. Sed non statis perspiciunt quatum natura humani Ingen11 ualeat:quae ita est agilis oc uelox: 1c in omne partem ut 1 ta dixerim spectat: ut ne possit quidem aliquid agere tantum unum. in plura Uero non eodem die modo: sed eodem teporis momento: uim suam impendat. An uero citharoedi non ssimul δc memora ae de sono uoc1s dc pluribus flexibus scr/UIUnc: CU interim alios nemos dextra percutiunt: alios laeua trahunt: continent: praebent ne pes qdem ociosus certam legem tepose seruat. Et haec pariter omnia. Quid nos agend1 subita necessitate deprehesi: nonne alia dicimus: alia prouidemias uiri pariter tuentio reF: eiecitIO

63쪽

uetborum: compositio gestus: pronticiario uultus: motusq: desideret quae si uelut sub uno conatu tam diuersa paret simul: cur no plur1mis curis horas part1amur cli praeserti reficiat animos: dc reparet uarietas ipsa: cotraq; sit aliquanto difficilius in labore uno perseuerare. Ideoqr Jc stilus ieetioe requiescit:6c ipsius lectionis tedium uicibus leuatur. Qua a slibet multa egerimus: quodam tamen modo recisos fumus ad

id quod incipimus Quis non obtundi possit si per totum diem cunis

cunq; arcis unum magistrum ferat s mutatione recreabitur: ssicut i cibis

quorum diuerstitate reficit stomachus: S pluribus minore fastidio alis. aut dicant isti mihi quae snt alia ratio discend1 : si gramatico soli deserviamus: de1nde geometri tantum. Omittamus interim quod d1cimus: mox traseamus ad musicii: excidant priora S cum latinis studebimus litteris: non respiciamus ad graecas: S ut semel finiam nihil faciamus nisi nouissimum. Cur non idem suademus agricolis: ne arua suintil 5cuineta oc oleas oc arbustum colant ne pratis oc pecoribus & hortis θύalueribus accomodent curam Cur ipsi aliquid forens 1bus negociis taliquid desideriis amicorum: aliquid rationibus domesti 1s : aliquid curae corporis : nonihil uoluptatibus quotidie damus quarti nos una res quaelibet nihil intermittentes fatigaret. Adeo facilius est multa facere qdiu . Illud quidem minime uerendum est: ne laborem stridio rum pueri dissicilius tolerent. neque enim ulla aetas minus fatigatur: mirum sit forsitan : sed experimentas deprehendas. Nam oc dociliora

sunt ingenia prius q obdurueruui: id uel hoc argumeto patet quod iti abiennium Q uerba recte formare potuerunt: quanuis nullo instante Omnia fere loquutur. at noviciis nostris per quot annos sermo latinus repugnat. magis sc1as si quem iam robustum institatere litteris coeperas non sine causa dies: eos: qui in sua qdque arte Optime faciant. Et patiencior est laboris natura pueris iuuenibus : uidelicet ut corpora infantium : nec casus quo in terram to ciens deferuntur: tagrauiter affligit: nec illa per manus & genua replacio: nec post breue tepus c6cinui lusus Ac totius d1ei discursus : M podus illis abest: nec se ipsi grauant: sic animi quoq; credo qa minore conatu mouenta nec mon1κu studiis insistunt: sed formando se tantum modo praestant: non simil1ter fatiganti Praeterea secundit aliam aetatis 1llius facilitate uelut simplicius docentes sequuntur: nec quae iam egerint metiunturm Abest illis etiam adhuc laboris iudicium porro ut frequenter experti imUS:

minus asscit sensus fatigatio Q cogitatio . Sed ne temporis quide unqplus erit: quia his aetatibus omnis in aud1endo profestiis est . Cum ad stilii secedet: cum generabit ipse aliquid atq; componet: rum Incohare

64쪽

haec stridiamet non uacabit uel no libebit. Ergo cu grammaticus totum diem occupare no possit: nec debeat ne discentis animii tedio auertat. quibus potius studiis haec temporum uelut subsidia donabimus . Nane ego com umi studente in his artibus uolo mec moduletur aut mu/ficis notis cantica eXcipiat: nec utiq; ad minutissima usque geometria opera descedarmon comoedum in pronunciando mec saltatore i gestu facio : quae si omnia exigerem: suppeditabat tamen tempus Aonga est enim quae dicit aetas: S ego non de tardis ingeniis loquo TDeniq: cur in his omnibus quae discenda oratori futuro puto: eminuit Plato: qui 115 contentus disciplinis quas praeliare poterant Athenaemo pythago reorum ad quos in Italiam nauigata erat: aegypti quoq; sacerdotes adiit: atque eorum archana perdidicit. Difficultata S patrocinia praeteY1mus segnic1e.Neque enim nobis Operis amor est : nec quia sit hones a atq; rerum pulcherrima eloquentia: petitur ipsa: sed ad uilem usum & sose didum lucrum acci 1mur. Dicat sine his in foro multi 5c acquirat: dusit locupletior aliquis sordidae mercis negociator: dc plus uoc1 suae do beat praeco me uelim quidem lectorem dari mihi: quid studia referat

computaturum. Qui uero imaginem ipsam eloquentiae diuina quadamente conceperit: quiqr 1llam ut ait Sophocles non 1gnOb1lis tragicus reginam rerum orationem ponet ante OctilOS : fructumq) non ex stipe aduocationum : sed ex animo suo dc contemplatione ac scientia petet

perpetuum illum : ne fortunae subiectum facile persuadebit fibu ut te pora quae spectulis campo tesseris: ociosis denique sermonibus: ne dicasomno oc conuiuiorum mora conterunt: geometriae potIUS ac musico

impendat quanto plus delectationis habiturus Q ex illis 1eruditis uo luptatibus. Dedit enim hoc prouidelia hominibus munus: ut honesta magis iuuarent. Sed nos haec 1psa dulcedo l6gius duxit. Hactenus ergo de studiis quibus ante q maiora cap1at puer instituenduS e .PrOXImus liber uelut nouum sumet exordium: dc ad rhetoricis officia transib1t.

M. FABII QUINTILIANI DE INSTITUTIONE ORATORIA AD VICTORIUM LIBER PRIMUS FINIT FOELICITER.

65쪽

114RCI FABII QUINTILIANI DE INSTITUTIONE OR,

TORIA LIBER SECUNDUS INCIPIT.

Quindo Rhetori sit tradendus puer.

ENUIT CONSUETUDO QUAE QUOTIDIE

magis inualescit : ut praeceptoribus eloquetiae latinis

quidem semper : sed etiam graecis interim d1scipuli serius q ratio postulat traderetur. Eius rei duplex est

causa: st 5c rhetores utiqr nostri suas partes omiseri: Ac gramarici alienas occupauertit. Na 1lli declamare modo δc scientiam declamandi ac facultatem tradere offic11 sui dicunt: idq; intra deliberatinas iudiciales': materias. nam caetera Ut professi oesua m1nora despiciunt. Et hi noti fatis credunt excepisse quae derel1cla

erant quo nomine gratia quoqa his habenda est s d ad prosopopinas

iisq; dc ad suasorias in quibus onus dicendi: tret maXrmia e irrumptat. hinc ergo accidit: ut quae alterius artis prima erant opera : facta sint alterius nouissima : ix aetas altioribus iam disciplinis debita in schola minore subsidat: ac rhetoricen apud gramaticos exerceat laqr quod est maxime ridiculum : non ante ad declamand1 mag1strum mittendustridetur puer: q declamare iam sciat. Nos statam cuiq: Pfessioni modii demus: dc grammatice: quam latinum rransferentes litteratura voca Uerunt: fines suos norit praesertim tantum ab hac appellationis suae paupertate: intra qua primi illi constitere prouecta Nam tenuis a fote assumptis poetarum historico ruqr uiribus: pleno iam satis alueosuit: cum praeter rationem recte loquedi non pariam alioqUin copiosa PDe

omnium maXImartim artilam scientiam amplexa sit: dc rhetorice cui

nomen uis eloquia1 dedit: officia sua non detractet: nec occupari gati deat pertimente ad se laborem: quaedu operae caedit: iam pene possessii one depulsa est. Nec ificiabor aliquem ex his qui gramaticen .ps te mi eo usque mentiae progred1 posse riit ad haec quoque tradenda sufficiat. Sed cum id aget: rhetoris ossicio fungetur non suo . Nos porro quaeri mus: quadO 1iS quae rhetorice praecepit percipiendis puer mattarus esse trideatur. In quo quidem non id est aestimadum cuius qui': sit aetatis: sed quantum in studiis iam effecerit. Et ne diutius disseram quado se trhetori tradendus: sic Optime finio credo cum poterit. Sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione. Nam 5 grammatices munus Usque ad

66쪽

persuasorias quae sunt apud rhetore materiae 1nter rud1menta dicendi prorogatur tardius rhetore opus est. Si rhetor prima officia operis sui non recusata narrationibus stati:& laudand1 uituperandiq; opusculis: cura eius desideratur. An ignoramus antiquis hoc fuisse ad augendam

eloquentiam genus exercitation1S: ut thesis dicerent:& comunes locos: dc caetera citra complexum rerum personarumq;: quibus uerae fictaeque

controuersiae continentur Ex quo palam est: q turpiter deserat ea par tem rhetorices institutio: quam 5c primam habuit oc dis solam Quid autem ex iis de quibus supra dixi: q, non cum 1n alia quae mi rhetorii propria: tum certe 1n illud iudiciale causiae genus inc1dat an ἀon i foro narrandum est: qua in parte nescio an sit uel plurimum nune laus ac

Uimperatio certaminibus illis frequenter inseritur . Num c inmunes

loci siue qui sunt 1n uitia directi: quales legimus a ciceroni positos: seu quibus quaestiota generaliter tractantur: quales sunt editi a Qu1to quoq; Hortensio: ut sit ne paruis argumentis credendum:&Ptestibus oc in restes:1n medias litium medullis uersatur Arma sunt haec quod a modo praeparada semper: ut iis cum res poscat utari S. Quae Q pertinere ad Orationem non putabitris ne statuam quidem incohari credet: Cum eIUS membra rundentur. Neq; hanc ut al1qui putabunt festinat1onem meam sic quiri calumnietur: ta4 eum qui sit rhetori tradendus abdu cendum protinus a grammaticis putem. Dabuntur illi tum quoque tempora sua: neq; erit uerendum ne binis praeceptoribuS Oneret puer. Non enim crescet:sed diuidetur qu1 sub uno miscebatur labor: S . erit

sui QR; operis magister utilior: quod adhuc optinent graeci:& a latin somissu e . Et fieri uidetur excusate : quia sunt e labori isti successerint. DE Moribus de ossici1s praeceptoris

ERgo cii ad eas in studiis uires peruenerit puer: ut quae prima esse

praecepta rhetorum dix1mus mete consequi possit: tradetius eius artis magistriS erit. Quorum in primis inspici mores oportebit: quod ego non iccirco potissimum in hac parte tractare sum aggressus: quia non in caeteris quoq; doctoribus 1de hoc examinandum qd1ligentissme putem: sicut testatus fum libro priore: Sed st magis eius rei necessaria in mentionem facit aetas ipsa discentium. Nam di adulti fere pueri ad hos praeceptores transferuntur:& apud eos iuuenes etia facti pseuerat. Ideoq; maior adhibenda tamen cura est: ut teneriores annos ab inIUria fanc21tas docentis custodiat :& ferociores a licentia grauitas deterreat. Neque uero sat1s est summam praestare abstinentiam misi disciplinae

67쪽

scii eruate contrementati quoq; ad se mores astrinxerant. Sum antig ruranie omnia parentis erga discipulos suos animiam ac succedere se in eorum locum: a quibus sibi liberi tradatur existiment pse nec habeat tutia nec ferat: non austeritas eius tristis: non dilioluta stit comitas ne inde odium: hinc contemptus oriatur. Plurimus e1 de honesto ac bono sermo fit. Nam quo saepius monuerit: hoc rarius cast1gabit: minime iracliduSinon tamen eorum quae emendanda erunt: distimulator: simpleae in docendo: patiens laboras: assiduus potiusq immodi stanterrogantibus libenter respondeat: non interrogantes percontectar Ultro tanlaudadis disc1pulorum dictionibus nec malignus nec efius has quia reSaltera tedium laboris:altera securitatem parit. In emendando quae cor rigenda erUnimon acerbUs minimeq: contumeliosus. Nam id quidem

multos a proposito studendi fugat: quod quidem sic obiurgant: quasi

oderintripse aliqd imo multa quotidie dicat: quae secti auci ita reserat. Licet enim facis exemplorum ad mutandum ex lectione suppeditet: tame uiua 1lla ut dicitur uox alit pleniUS: praecipueqr praeceptoris: quedilcipulisti modo reci e sunt instituti dc amant haerentur. 1X aurem dici potest quanto libentius imilcm Ur cOS qUil HS fauem US . qua me Uero permittenda pueris: ut fit apud plerosqrnassurgendi exultandique in laudando laeticia. Quin etiam IUUcnum modiciam esse: m audiet testimoniu debet. Ita siet Ut ex iudicio praeceptoris discipultis pedeat: atq; id se dixisse recte:quando ab eo probabitur credat. Illa uero Uitio sistima quae iam humanitas uocatur inuicem qualiacunque laudandi cum e indecora & theatralis 6c seuere in1 1tutis scholis aliena tu studi orum perniciolissima hostis. Superta acua enim uidetur cura ac labore parata: quicquid effuderint laude. Vultum igitur praeceptorIS Intueri: tam qui audiunt debet: qipse qui dicit. Ita enim probanda atqr imo banda discernent: sic stilo iacultas continget auditioni iudiciu . At nil cproni atq; succisti ad omnem clausulam non assurgunt modo: UerVm

etiam eχcurrunt: S ni IndecoraeXUltatione conclamant Id mutuum

cst dc ibi declamationis fortuna . Hinc tumor oc vana de se perluatio usq;adeo : ut 1llos discipulorum tumultu i flata: si parum a praeceptore laudentur: ipsi de 1llo male sentiant: sed ie quoq; praeceptores intente ac modeste audiri uelint. Non enim iudicio discipulorum dicere debet

magister: sed discipuli magistri. Quin si fieri potes h intendedus almus in hoc quoq: ut perspiciat: quae quisq) oc quomo laudet:S placere quae

bene dicet:no suo magis q eorum nomine deleel etur: qui recte 1Udica bunt. Pueros adolescentibus sedere permixtos non placet m1h1 . Nam ctiam si uir talis qualem esse oportet stud11s moribusque propositum:

68쪽

mod stam habere potesto etiam iuuentutem : tamen uel 1nfirmitas a robustioribus separandae:& carendum non solu crimine turpitud1nis: uerum etia suspicione. Haec notanda breuiter existimaui nam ut abstitab ultimis uitiis ipse praeceptor ac schola: ne praecipi edum qde credo. Ac siquis est qui flagitia manifesta in deligendo filii praeceptore non

uitet: Iam hic sciat: caetera quoqr quae ad utilitatem iuuetutis compo, nere conamur: sibi esse hac parte omissa superuacua. AN Protinus praeceptore optimo sit utendum.

N illorum quidem persuasio silentio transeunda est: qui etiam

cum 1doneos rhetori puerOS putaUertant: non tamen continuo

tradendos eminentis Isimo credunt. Sed apud minores aliqd1u detinet: tanq instituendis artibus: magis sit apta mediocritas praeceptotis : cuad intellectum atq; 1m1tationem facilior: tum ad suscipiendas eleme torum molestias minus superba. Qita in re mihi non arbitror diu la borandum: ut ostendam quato sit melius optim1s mu1: quata 1 eluedisqtiae semel insederint vit11s difficultas consequatur: cum geminatUm Onus succedentes premat. Et quidem dedocendi grauius ac privse dorcendi. Propter quod Timotheum clarum in arte tibiarum ferunt: dupl1ces ab h1s: quos alius instituisset: solitum exigere mercedes : q si rudes traderentur. Error tamen e in re duplex: unus P interim sufficere 1llis minores exist 1mat: oc bono sane stomacho contenti sunt. Quae qq6c ipsa reprehensione digna securitas: tamen ess& utcunq; tolerabilis: si eiusmodi praeceptores minus docerent: non peius . Aliter error ille etias requentior: q, eos qui ampliorem dicendi facultatem sint consecuta:

non putant ad minora descendere. Idq; interam f1er1: quia fastidiant:

praestare hac inferioribus curam .interim: quia omnino non post R. Ego porro eum: qui nolit:.In numero praecipientatam non habeo : posse autem te se uelit:.Optimum queq; contendo: primum P eum q eloquetia

caeteris praestet. Illa quoq; per quae ad eloquentiam peruenitur: diligo tissime percepisse credibile est. Deinde quia plurimum in praecipiendo ualet ratio: quae doctisssimo cuiq; plenissima est: postremo quia nemos C in maioribus eminet ut etam minora deficiant: nisi forte Ioue qde Ph1d1as optime fecit. Illa autem quae in ornamentum cIUs operis acce diui: al1us melius laborass&: aut orator loqu1 nesciet: aut leuiores mombos curare no poterit praestantissimus medicus. Quid ergo no equaedaeloquecia maior: Q ut eam intellectu consequi puerilis infirmitas possit. Ego tuero confiteor: sed huc disertum praeceptorem prudente quo J:

69쪽

oc non ignarum docendi esse oportebit: submittentem se ad mensuri

discetis ut uelocissimus qs:si forte iter clam paruulo faciat: det manu:dc gradum suum minuat: nec procedat ultra st comes possit. Qiud si

plerunq; accidit: ut faciliora sint ad intelligendum dc lucidiora multo: quae a doctissimo quoq; dicu tur. Nam dc prima est eloquentiae uirtus perspicuitas: dc quo quisqr ingenio minus ualet: Hoc se magis attol Le8c dilatare conatur : ut statura breues in digitos eriguntur:& plura in firmi minatur. Nam tumidOS: Si corruptos:5 tinnulics: S quocunque alio cacozeliae genere peccares certiam habeo: non uirium sed infirmi tatis uitio laborare : ut corpora no robore: sed ualitudine istici oc recto

1 cinere lapsi plerunq; diuertunt. Erit ergo etiam obscurior: quo quis deterior. Non excidit mihi scripsisse me in libro priore: cum pota Orena in scholis eruAicionem esse: Q domi dicerem: libentius se prima studia tenerosq; pronectus ad Imitationem codiscipulorum: quae facilior e Tre: erigere. Quod a quibusdam sic accipi potest: taq haec quam nuc tueor sententia priori diuersa sit. Ida me procul aberit: nanque ea causa uel maXlma e: Cur optimo cuiq; praeceptori fit tradendus puer: quod apud eum discipuli quoq; melius 1nstituta:aut dicent quod inutile non sit

imitari: aut siquod errauerinta statim corrigentur. At indocinis ille etiaprobabit fortasse uitiosa.& placere audientibus iudicio suo coget . Sit ergo tam eloquentia q moribus praestancissimus: qui ad phoenicis ho merici exemplum dicere ac facere doceat. DE Primis apud rhetorem exercitationibus.

Inc iam quas primas in docendo partes rhetorem putem tradere

incipia dilata parump illa: quae sola uulgo uocasarte rhetorica. at mihi Opportunus maxime u1des ingressus ab eo: cuius aliqd simile apud grammaticos puer didicerit . Et quia narrationum : excepta quam causis utimur irre accepimus species : fabula: quae uersatur 1 tragoe diIS atqr carminibus: non a ueritate modo: sed etiam a forma Ueritatis

remotam. Argumentum quod falsum: sed uero simile comoediae figui. Historiam in qua est gestae rei expositio : grammatic1s eciam poeti S dedimus: apud rhetorem in1rium sit h1storica tanto robustioriquanto uerior. Sed narrandi quidem quae nob1s optima racio uideatur: demo strabimus: cum de iudiciali parte dicemus. Interim admonere 1llud fatest: ut sit ea nec arida P us: nec ieiuna. Na quod opus erat titu studiis laboris impendere: si res nudas atq: inornatas 1ndicare sat1s uideretur neq; rursus sinuosa accersitis descriptionibus . in fis pleriq: imitatOe

70쪽

poeticae licetiae ducunt :lasciuiant uitiuutruqarpeius tame illud quod ex iopia: q quod ex copia uenit. Na in pueris oratio persecta nec exigi :nec sperari potest: melior autem est indoles laeta:generosiqr conatus: oculi plura iusto concipiens interim spiritus mec unil me in his discetis animus offendat: iquid superfuerit: qn ipsis doctoribus hoc esse curae

uelim: ut teneras adhuc menteS more nutricum mollius alat:& satiati

ueluci quodani iucudi oris disciplinae cibo lacteq; patiantur. Erit illud plenius interim corpus quod moX adulta aetas astringat. Hinc spes ro boris in aciem idq; oc infirmitatem i posterum minari solet: protinus Oibus mebris expressus 1fans. Audiat haec aetas plura Sc 1 ueniat:& iuet1s gaudeat sint licet illa non satis sicca interim ac seuera. Facile remediuest ubertatis: sterilia nullo labore uincuntur. Illa mihi in pueris natura minimum spei dederit in qua ingenium Iudicio praesumitur. Materia esse primum uolo uel abundantiore: atq; ultra q oporteat fusa : multu inde decoquent anni: multum ratio limabit: aliquid uelut usu 1pso de teretur. S1t modo unde excidi possit: oc quod exculpi. Erit autem si noab inicio tenuem min1rnum laminam duxerimus : oc quam caelatura altior rumpat. Quod me de his aetatibus sentire minus mirabitur: qui apud C1ceronem legerit. Volo enim se efferat in adolescente feruditas. Quapropter in primis eviradus:& in pueris praecipue magister aridus: non minus Q teneris adhuc plantis siccum & sine humore ullo solum. Inde fiunt humiles statim:& uelut ad terram spectates :q n1hil supra quotidianum sermonem attollere audeat. Mac1es 1llis pro sanitate: S 1udicii loco infirmitas est: dc dum satis putat uitio carere: in id ipsum Insidunt uitium: l Virtutibus carent. Quare mihi ne maturitas quideipsa festinet: nec musta 1n lacu statim austera sint. Sic & annos ferent de uetustate proficient. Ne illud quidem quod admoneamus indignitestringenia puerorum nimia 1nterim emendacionis seUer1tate deficere: nam & desperant de dolent:& nouiss1me odertit:& quod maX1e nocet: dum Omnia timent nihil conantur: quod etiam rusticis notum est: qui frondibus teneris non putant adhibendam esse falcem : qa reformidare ferrum uidetur:& nondum cicatricem pati posse. IucunὰUS ergo tamemaxie debet esse praeceptor: ut remedia qUze alioqin natura fiat aspera: molli manu oc leui leniatur: laudare aliqua: ferre quaedam: mutare etia: reddita cur 1d 11at rationentium 1nare 1nterponendo aliquid sui . Nonnunq hoc quoq; erit utile: totas ipsum dici are materias qs-1mitetur puer:& interim tanq suas amet At si tam negl1gens ei stilus fuerit: ut emendationem non recipiat:exptuS sum prodesse : quotiens eandem materraim rursus a me retractatam scribere de integro 1ubere posse eni