Quintilianum eloquentiae fontem

91쪽

no laboramus ex rrere: j j apud HCm 'ru etia praecep rorem phen1cem: tum agendi tu ecid eloquia1: dc oratores pilares:& Omne in tribus duci bus o Onis gentis :& certamina qUOq: pposita eloqUentam Iter uiuenes inuenimus qn caelatura clipe1 Achillis:& l1tes s D t S actores. Illud enim admonere facis est: Omnia quae ars consumarit a natura inma duxisse: aut tollat medicina quae ex obseruarione salubriu atq: h1s cotrariorum repta e: θ ut qbusdam placet tota constat experiment 1s Na 5c uulnus deligauit aliquis: ante q haec ars ess&:& febrem qete: dc abstinetia monquia ratione uidebat: sed luia id ualitudo ipsa coegerat mitigauit. Nec fabrica sit ars. casas enim primi illi sine arte fecerunt . Nec musica camtatur ac fallatur p Omnes gentes aliquo mo: Ita si rhetorice uocar1 debet. sermo qctiq;: fuisse eam anteqesset ars cofitebor. Si uero no qs s loqe Orator e: oc tu non tanq Oratores loquebantur: necesse es: oratore factuarte: nec ante artem fuisse fateanc. Quo illud quoq; excludit quod di cut: no esse artis 1d quod faciat qui no didicerant dicere aute hom1nes Ac Q non didicerint. Ad cuius re1 confirmatione asserunt Demade Re migem:& Eschyne: Hypocratem oratores fuisse falso . Na neq; orator

esse qui non didicit potest:&hos sero potius qnuq didicisse sis dixerit:

qq Eschynes ab inrtio sit uersatus ilitteris quas pater eius etia docebat. Demande neq; no didicisse certum snt:& continua dicendi Gercitatio potuerit tantum quatus ciaq; postea fuit fecisse. Nam id potetissimum dicendi genus est. Sed adhuc praestantiorem : si didicisset furta fui redicere licebit. Nec en1 o ones scribere ess ausus: ut eu multu invaluisse dicendo sciamus. Aristoteles ut solet quaered 1 gratia qUaeda subtilitatissmae argumenta excogitauit in glyrio sed idem de arte rhetorica in s libros 1 cripsit:& meoia primo no artem solia ea fatet: sed ei port1Ucula ciuilitatis: 1cut dialecticis assignat. Multa Critolaus cotra multa rho 'dius Athenodorus. Agnon quidem detraxit sibi 1 scriptione ipsa fidem: qua rhetorices accusationem Psessus e. Nam de Epicuro edisciplinas om&-: nihil miror . H1 coplura dicunt: sed ex paucis locis ducta.

Itaq; potentissimis eo breuiter occurra: ne 1 infinitu qUXmo euadat. Prima hiS argumentario ex materia e . Omnes enim arteS aiunt habere

materiam: quod est uenim: rhetorices nullam esse propria: quod esse falsum in sequentibus probabo. Altera calurn nia nullam artem Dissis assentire Opinionibus: qa costitu1 sine praeceptione non possit: quae sepuera sit: rhetoricen assentir1 falsis: non esse igit artem. Ego rhetoricam nonnuq dicere falsa pro ueris cofitebor. Sed non ideo in falsa quoque esse opinione conceda: qa longe d1uersum essebi ipsi qd uideri:& ut alii uideatur efficere. Nam oc imperator falstis utis aepe ut Hannibal cum

92쪽

1ii usus a Fabio sarmentis circu cornua boum deligatis incensi a pernoctoe in aduersos moles agens armenta: specie hosti abcutis exercitus dedit: sed illum fefellit: ipse quid uerum esset non 1gnorauit. Nec ueros neopopus lacedaemonitas: cu pinutatao cum uxore habitu e custod 1aut mulier euasit: falsa de se opionem habuit: sed custodibus praebuit. Item orator cum falso uteretur pro uero , t esse falsita eoq: se pro uerouci: non ergo falsam habet ipse opinionem : sed fallit alium: nec Cicero cum se tenebras offudisse iudicibus in causa Cluent11 gloriatus e: nihil ipse uidit. Et pictor cum VI artis suae efficit: Ut quaedam eminere 1 Ose: quaedam recessisse credamus: ipse ea plana esse non nescit. A1iit et1am omnes artes habere finem aliquem propositum ad quem tendat: hunc mado nullum esse in rhetorice: m6 non praestari eum qui promittatur: n eatiun Nos enim esse finem iam ostendimus: S quis est dc dix1mus. praestab1t hunc semper orator: semper enim bene Licet. Firmes aut hoc quod opponitur aduersus eos fortasse sit :q psuadere finem putauest. Noster orator arsq; a nobis finita non sunt possita in euentu . Tendit quidem ad uictoriam qu 1 d1cit: sed cum bene dixit: et1a si non uincat id quod arte continetur: eff1cit. Nam 8c gubernator uult salua naue 1nportum peruenire: si tamen tepestate fuerit abreptus: non ideo minus erit gubernator: dicetqr notu illud dum clausi rectu tenea. Et med1cus sanitatem aegri petit: si tame aut ual1tudinis Ui: aut intemperatia aegri: alioue quo casu fuma non coni t: dum ipse osa secundum racionem fe erit medicinae fine non excidet: Ita orator1 bene dixisse s nis e. Nam

est ars ea ut post paulum clarius ostendemus : in actu posita non in effectu. Ita falsum erit id ad quoq; quod d1cit: artes scire quando ssint finem consecutae rhetoricen nescire. Na se quis': bene dicere itelligit.

Uri etiam uit11s rhetoricen quod ars nulla faciat criminantur: quia ocfalsum dicat: dc affectus moueat: quo neut m e rurpe : cum eX bona rone 4 ficiscitur: ideoq; nec uitium. Na & mendaciti dicere ecia sap1eti aliquando cocessum cst: oc age stus sti aliter ad aequitatem pduci 1udex non poterit: necessario mouebit orator. Imperiti enim Iudicant. Et qui frequenter in hoc 1psum fallendi sunt ne errent. nam si mihi sapientes iudices detur: sapientum conciones: atq; omne consilium in1hil 1uid1a

ualeat: nihil gracia: nihil opinio praesumpta: falsique testes: p quam sit

exiguus eloquentiae locus: ea prope in sola delectatione ponat. Sin ocaudientium mobiles anim1 dc tot malis obnoxia ueritas arte pugnadii est: dc adhibenda quae prostat: nec enim qu1 resta uia depulsus e: reduci ad ea nisi al1o flexu pol. Plurima uero ex eo cotra rhetoricen cauillatio est: quod ex utra causae parte dicatur. Inde hoc nulla esse arte c6traria sibi

93쪽

rhelotica esse contrariam sib1 mullam artem destituere quod effecerit: accidere hoc rhetorices Operi. Ite aut dicenda eam docere aut nod1ceda:

ita uel p hoc no esse arte quod non dictaa praecipiat: uel per hoc quod

cum d1cenda praeceperit:etia contraria his doceat. Quae omnia apparci de ipsa rhetorice dici quae sit a bono uiro atq; ab ipsa u1rtute seiudici talioqn ubi 1niusta causa estribi rhetorice non e adeo ut uix admirabili quod a casu possit accidere ex utraq; parte orator Ide u1r bonus dicat. Tame quonia hoc quoqa in remi natura cadit: ut du' sapietes aliquado iustae causta 1n diuersu trahant: quado etia pugnaturos inter se eos : si racio ita duxerit: credunt: respondebo propositis: atq; Ita qde ut appa reat: haec aduersus eos quoq; frustra eχcogitata: q malis moribus nomeo ratoris indulgent. Nam rhetorice non est contraria sibi causa em cucausamon illa secu ipsa c6ponit . Nec si pugnent 1nter se qui 1de didi cerit: iccirco ars quae utriqa tradita eno erit: alioqn nec armoF: qa saepe gladiatores sub eode magistro erudiri inter sec6ponunt: nec gubemadi quia naualibus proedus gubernator est gubernatori aduersus . Nec im

peratoria: quia sparor cum im Patore contendit. Item non euerrit Opus

rhetorice quod efiicit: nec eni positum a se argumetu soluit orator: sed ne rhetorice qdem: qa aphad eos qui in psuadendo finem putat: aut si qs ut dixi casus duos iter se bonos uiros c6posuerit Verisimilia quaeret Non aut siquid est altero credibilius rid ei contrariti equod fuit cred1 bile : nam ut candido c: indidius 5 dulci dulcius non est aduersum: ita nec Pbabili probabilius . Nec praecip1t unq non dicenda: nec d1cend1s contraria. Sed quae in quaq; causa dicenda sunt: non semper aut etiamsi frequentissime ueritas tuenda erit: sed aliquado exigit cois utilitas: ut ecia falsa defendat. Ponunt hae quoq; 1 secudo Ciceronis de oratore libro contradictiones : artem ea' re' esse quae sciant: oratoris Cmnem adtionem opinione no scietia contineri: P dc apud eos dicat: Q nesciat: dc 1pse dicat aliqua lo quae nesciat Ex his alle'. i. an sciat iudex de quod1catur n1h1l ad oratoris artem:alteri respondendum. Ars earum remi est quae sciuntur: rhetorice est ars bene dicendi: bene autem dicere scit

orator.Sed nescit an ue' sit quod dicit: ne hi qdem q ignem aut aqua

aut quattuor elementa: aut corpora insecabilia esse rex qbus res omminicium duxerunt tradunt: nec qui interualla sede': dc mensuras solis ac terrae colligunt disciplina tamen suam artem uocant. Quod si ratio efficit: ut haec non opinari: sed Ppter uim ἔ,bat1onu scire uideant':eaderatio idem praestare. oratori p6t:sed an causa uera sit nescit. Ne medi

cus quidem an dolore capitis habeat:q hoc se pat1 dicet: curabit tametanil id uerum sit:& erit ars medicina. Quid quod rhetorice n5 uti

94쪽

pi opositum habet semper uera dicendi: sed seperuerisimilia: scit auteelse uerisiinitia quae dicit. Adiiciunt his q contra senciunt i saepe quae

1ia alus litibus 1mpugnarunt actores causa': eade in alus desedat: quod non artis sed hois est uicium. Haec sunt praecipua quae cotra rhetoricen dicas al1aoc minora& tame ex h1s fontibus derivata. Confirmatur aut eam esse artem breuiter. Nam siue ut Cleantes uoluit: ars est potestas Uiam istarne efficiens esse certa uiam atqr ordinem in bene dicendo nemo dubitauerat: 1ae 1lle ab omnibus fere approbatus finis obseruat: artem constare ex praeceptionibus co sentietibus oc coexerc1tatis ad fineu tale uitaeriam ostendemus nihil non ho' in rhetorice esse. Qiud quod dc 1 speetione Zc exercitat 1oe: ut artes caeterae c6stat mec pol ars no esse

si est ars dialectice: quod fere constat: cum ab ea specie magis q genere digerat. Sed nec illa om1ttenda sunt: q i re alius se sartificialiter: alius artificialiter gerat in ea esse arte: ix in eo quod q didicerit melius faciat q qui non didicerit esse artem. Atqui non solum doetus indoetiim: denam doctior doctum in rhetorices ope superab1tmec essent eius al1ter tam multa praecepta: taqr magni q docerentndq; cu omnibus costeduest: tum nobis praecipue q rone dicendi a bono Varo non separamus. GEneralis diuisio arcium di ex qbus sit rhetorica. Vm sint autem artium aliae positae in 1speetione idest cogniticteoc extimatione reru qlis est astrologia: nultu exigens aectum: sed ipso rei: cuius stud1um habenintellectu contenta: quae thetorice uocat: aliae in agendo quaru in hoc finis est:& ipso actu pficitur mihilq: post actum Opis relinqt: quae praetice dicitur: qt1s est saltat1o: aliae i effecto quae operis quod oculis subiicitur commatione non finem accipiunt: qua poeticen appellamus: qtis e pictura: fere nidicandu est rhetoricen in actu consistere . Hoc enim quod est officu sui perficit:atque 1ta ab

hom1n1bus d1ctram est. Mihi aute u1detur etiam ex illis caeteris artibus

multum assumere. Nam dc potest aliquado ipsa res per se 1 cspect16eesse c5tenta. Erit eni rhetorice in oratore etia tacente: 5 si desierat agere uel pposito uel aliquo casu ipeditus: non magis desinet esse orator qmedicus Q curandi fecerit finem. Na est aliquis ac nescio an maximus eciam ex secretis studiis fructus:actum pura uoluptas littera' cum abaci u id est opere recessest:& contemplatione su1 frutitur. Sed egestiue

quoq; aliqd simile scriptis ofonibus uel historiis quod 1psum opus in

parte oratoria merito ponimus CSsequetur. Si tamen Una eX tribuS an

tibus habenda sit: quia maximus eius usus actu contines: atq; e in eo frequetissima dicatur activa uel administrativa. Nam de hoc eiusdem xei nomen est.

95쪽

VTrum plus conferat eloquentiae an am: an natura

Cio quaeri etia natura ne plus ad eloquentia coferat an doctr1na: quod ad .ppositum qdera nostri Operis nihil pertinet. Nec enimc5sumatus orator nise ex utroq; fieri p6t: plurimu tame referre arb1tror:q esse quaestionem in hoc loco uelimus.Nam si parti utrilibet omn1no alteram detrahas: natura eciam sine doci rina multum ualebit: doctria esse sine natura poterit. Sin ex pari coeat in mediocribus qde utrius*ma1us adhuc naturae credam esse momentu . consumatos autem plus

doctrinae debere q naturae putabo. Sicut terrae nulla fertilitate habenti nihil optimus agricola profuerit: e terra uberi utile aliquid etia nullo colente nasce Et 1n solo foecundo plus cultor q ipsa per se bonitas soli efficiet Et si Praxiteles signum aliquod eae molari lapide conatus estateXCulpere parita marmor malle rude. At si 1llud 1dem artifex expolistis:

plus 1n manibus fuiss& q in marmore. DenIque natura materiae r ars doctrinae est. Haec fingit illa uero fingit: nihil ars stine materia. Materiaeetia sine arte precium est. Ars suma materia Optima melior. AN uirtus sit rhetorica.lLLa quaestio est: maior ex mediis artibus: quae neq; laudari per se neque uituperari possunt: sed utiles aut secus secundum mores utenti si fi ut habeda sit rhetorice: an sit uic turibus etia philosopho' placet uirtus. Equidem illud quod in studiis dicendi pleriqa exercuefidc exercent:aut nullam artem queatechnxa notatur puto. multos enim

uideo sine oracione sine litteris qua uel impudentia uel fames duxit ruentes: aut mala qsi artem quam cacotechnia d1cimus. Nam fu1sse multos oc esse nonnullos existimo: qu1 facultatem d1cend1 ad hominupCrniciem Conuerterunt, quoqr est q uaedi idest superuacua ams 1m1tacio: quae nihil sane nec boni nec mali habeat: sed uanum laborem: qualis 1llius fuit: qui grana ciceris ex spacio distantem1ssa in acu continue sine frustracione inserebat. Que csi spe stasset Alexander: donasse eum dic1tur eiusdem leguminis modio Quod qde premium fuit illo opere dignissimum. His ego coparandos existimo: Qin declamatonibus: quas esse ueritati dissimillimas uolui: aetate multo studio ac labore c5sumunt. Ve' haec qua instituere conamur:& cuius imaginem animo concepimus: quae bono uiro conuenit: quaeq; est uera rhetotico uirtus erit:quod 1psi quidem multis dc acutis c6clusionibus

colligunt. Mihi uero etiam planiore hac optieq; nostra *bati5e uidet esse perspicuum. Ab his haec dicunt. Si c6sonare sibi in faciendis ac n5 faciendis uirtutis est : quae pars eius prudencia uocas eadem 1n dicedis ac n6 dicessis erit. Et si uirtutes sui: ad quas nob1s etia ate q doceremur:

96쪽

inicia quaedam ac semina sunt concessa natura: ut ad iustitiam e cuius ruitias quoqa ac barbaris apparet aliq imago: nos certe sic esse ab iitio

forinatos: ut possemus orare pro bonis si non perfecte : tamen ut in essent quaedam ut dixi semina eius facultatis manifestu e . non eadem autem his natura artibus est: quae a uirtute sunt remotae. Itaq; cu duo sint genera orationis: altera ppetua quae rhetorice dicitur: altera cocis aqaae d1aleetice: Quas quidem Zenon adeo coniunxit: ut hac c6presse in pugnum manus illam explicitae diceret similem:et1am d1sputatrix uirtus erit: adeo de hac quae speciosior ati aestior tanto est nihil dubselabi Sed plenius hoc idem ait apertius 1 tueri ex ipsis operibus uolo.

Nam qu1a orator in laudando faciet: nisi honesto' ac turpui peritus saut in suadendo: nisi utilitate perspecta saut in iudiciis : sti iustitiae stit ignarus Quid non fortitudinem postulat res eadem: cum saepe contra turbulentas populi minas: saepe cum piculos a potentium ossenta non nund ut uuicio mitoniano: inter circuius a militum arma d1cendu sit: ut si uirtus non est ne piacita quidem esse possit oratio. Quid si ea in quoq; aialita e uirtus qua praestat caetera uel pleraq;: ut in leone 1petus:

in equo uelocitas: holem porro ratione atq; ΟρOne excellere caeteris cer tum e: cur non in In eloquentiaq in rone uirtutem eius esse credamus sreecteq; haec apud Ciceronem dixerit Ciasius. Est en1m eloquentia una qciaeaam de summis uir rutibus. Et ipse Cicero: cum sua piona: tum ad B utu i epistolis: tum etiam alus locis uirtutem ei appellet. At primua quado Sc narrationem dicit malus homo:& argi menta: sic ut nihil sit in his reqrendum. Nam oc latro pugnabit acrIzer: uirtus tamen erit fortitudo:& tormenta fine gem1tu feret malus seruus: tolerantia tamedo oris laudesua non careb1t:multa f1unt eadeia: sed aliter. Sufficiant haec quia de utilitate supra tractavimus.

QUAE materia eius . s. rhetorices.

MAteriam rhetorices quidam dixeit esse oratione : quam fetetiam ponit apud Platone Gorgias : quae sI ita accipi ut seimo q Φde re compositis dicatur oratio: non materia: sed opus est: ut statuatii statua . Nam dc oratio efficit arte sicut statua. S1 uero hac appellati6e

uerba ipsa significari putamus:n1h1l haec sine reru substantia faciunt. Quadam argumenta persuasibilia: quae dc ipsa in parte sui opis: dc arte

fiunt Ac materia egent. Quidam ciuiles quaestiones: quoF op1mo non qualitate sed modo errau1t. Est enim haec materia rhetorices : sed non 1 ola. Quidam qa uirtus sit rhetorice: materia eius totam uitam uocat. Alii quia non omnium uirtutum materia sit tota uita: sed pleraeqa ea' uersentur 1 partibus: sicut iustitia: forcitudo: concinetia:Pprus ossicitar

97쪽

& suo fine intelligunci rhetoricen quoque dicunt in una aliqua parte

ponedam: eiq; locum in ethice negocialem assignant. I. pragmaticon. Ego nec sine auctoribus materia esse rhetorices Iudico: omnes resqUincunq; ei ad d1cendu subie me erui. Nam Socrates apud Platone dicere Gorgiae uvieturmon in uerbis esse materia: sed in rebus. Et in phaedropalam no iudiciis modo & cocionibus : sed in rebus etiam priuatis ac domesticis rhetoricen esse demostrat. Quo mamfestia e hac opionem ipsius Platonis fuisse. Et C1cero quodam loco materia rhetoriceS uocatres: quae subieetae state1. Sed certas demit putat esse sub1ectas: alio uero de Oibus rebus oratori d1cendum arbitrat his quidem uerbis. Quan' uis oratoris .psessio l: 1psa bene dicendi hoc suscipe ac polliceri uideat: ut Omni de re quae qaPposita ornate ab eo copioseqa dicatur . Atque adhuc al1 . Emmuero oratori quae sunt in hominum uita: quadoqde

In ea Versat orator: atq; ea e ei subiecta materia . Oia quaesita: audita: lecta:disputata : tradiara: agi tata esse debet. Hac aute qua nos materia vocamus. i. res subiectas: qdam modo infinit mo no Ppriae rhetorices esse dixest: eamq: artem circum currentem uocauerunt. quod in omni malecia dicer&: cum qbus mihi minima pugnae . Nam de Oi materia dicere eam fatetur. propria habere materiam:quia mul ripliceni habeat negant. Sed nec infinita esto etiam si est multiplex:& aliae quoque artes minores habent multiplicem materram uelut arch1teoctonice. Naq; in omnibus quae sui aedificio utilia uersa z: Et caelatura:quae auro: argeto: aere: ferro opera efficit. Na sculp mraeciam lignu: aebur: marmor: uitrurgemmas pnaeterea quae supra dixi: c6plera it. Nec Prinus non e materia rhetorices si s eade uersat & al1us. Na s 1 qti aera quae sit materia statua

rii: dicesaes: si quaeram quae sit ex focis idest eius fabricae: quam graeci uocant similiter aes esse respondeant. At qui plurimus fatuis digerunt vasa: nec medicina: ideo non erit ars : quia Unetio doexcrcitatio cum palaestrica: ciborum uero qlitas etiam cum c o Gorum

ei sit arte cois . Quod uero de bono utili iusto disserere philosophiae officium esse dicunt non obstat. Na cum philosophu dicuChoc accipi

uolunt uiru bonum. Cur igitur oratorem que a bono uim non separo:

in eadem materia uersari mirer Cum praesertim primo libro ia ostede ram philosophos: omissam hanc ab oratoribus partem occupasse: quae rhetorices propria semper fuisset: ut1li1 potius i nostra materia uerset. Deniqr cum sit dialectices materia de rebus sub1estis d1 putare: sit aut dialeetices oratio c6cita cur no eade perpetuae quoq; maretiae uideat:

Solet a qbusdam oc illud poni omni u 1 sartiti petitus erit orator: si de omnibus ei dicedum e :posse hic Ciceronis respondere uerbis:apud

98쪽

qac hoc inuenio. Mea cidem fetentia nemo esse poterit os laude cumulatus orator nisi erit Orum remi magna' atq; artium metia cosecutust sed inihi fatis e eius esse oratore rei: de qua dicit no inscium . Nec en1

omnes causas nouit: Zc debet posse de omnibus dicere: de quibus ergo

dicetcie qbus didicit. Simil1ter de arcibus quoq: de quibus dicendum

erit 1 tecim discet:& de quibus didicerit dicet. Quid ergo non faber aut de fabrica melius: aut de musice musicus si nesciat orator: quid sit de quo quaeratur: plane melius. Nam oc litigator rusticus 1llitteratusci ecausa sua melius Q orator qui nesciet: quid 1 lite sit. Sed accepta a mu sico: a fabro: sicut alit1gatore meliuS OratorqIpse qui docuerit. Verum& faber cum de fabrica: oc musicus cum de musica : si qd c6firmatio 11 3m desiderauerit dicet: non erit quidem orator: sed faciet illud quasi

orator. Sicut cum uulnus imperitus del1gauit mon erit med1cus : sed

faciet ut medicus. An huiusmodi res nec 1 laudem: nec 1 deliberatione: nec in iudic1Um ueniunt Ergo cum de faciendo portu host1essi delibe

ratum esto: non debuit dicere sententiam Orator: atqui opus erat rone arcia1 testorum. Livores oc tumores 1 corpore cruditatis: an ueneni signa fini: non tractat orator At est id ex rone medicinae: circa mensuras ocnumeros non vers 1tur d1camus has geometriae esse partes. Equidem omnia sere posse credo casu aliquo uenire in officium Oratoris r quod 1 no accidet mo erunt ei subiecta. Ita sic quoq; recte diximus materia rhetorices esse oes res ad dicedu e1 subiectas . Quod qde 4 bat ecia sermo comunis. Nam aliquid de quo d1camus accepimus : posita nobis esse materiam: frequenter etiam praefatione testamur. Gorgias quide adeo rhetori de omnibus putauit esse dicendum: iit se in auditoriis inter

rogari pateretur qua quisqa de re uellet. Hermagoras quoq: dicendo

materiam esse in causa oc in quaestionibus omnes res subiectas eratc5plexus. Sed quaest oes si neget ad rhetoricen pertinere:dissetita nobis. Si autem ad rhetoticen pertinent:ab hoc quoq; adiuvamur . Nihil est enim quod non in causa aut in quaestiones cadat. Aristoteles tres fati endo partes orat1onis: iudiciale: del1beralitia: dem6st ratiua: pene S ipse oratori sub1ecit omnia: nahil enim non in haec cadit. Quaesitu a paucise simis etiam de instrumento e. Instrumentum uoco sine quo formati materia 111 1d quod uelimus effici opus non possit. Veru hoc ego non artem credo egere: sed artificem . Neq; eni scieria dessederat 1 strumctu:

quae potest esse c6sumata: etia si n1h1l faciat: sed 1lle opifex ut caelator caelii Ac pictor penicilla. Itas haec in eum locum quo de oratore dictuti

99쪽

MARCI FABII QUINTILIANI LIBER TERTIUS INCIPIT FOELICITER.

DE Scriptoribus arcis rhetoricae.

UONIAM IN LIBRO SECUNDO QVAESITu

lest quid ess& rhetorice: dc quis finis eius: arte quoque

lesse ea 6c utilem Ac uirtute: ut uires nostrae tute toste 'dimus: materiai e1 res oes de qbus dicere oportere, Tubiecimus. Iam hinc unde coeperit: quibus constet: tuo quaeq: In ea modo inuenienda atq; tradi adassent exequar. Intra quem modum pletiq; scriptores artiu cos 1 teit: adeo ut

Appollodorus c6tentus solis 1udicialibus fuerit. Nec sum ignarus hoc a me praecipue: quo J hic liber incohat opus studiosos esus desiderasse: Ut i quisicione opinionu: quae diuersissimae fuerunt longe dissicillimuIta nescio: an minime legentibus futus' uoluptari: quippe quod prope

nudam praeceptorum traditionem desideret. In caeteris ent aclinis cetetemptauimus aliquid nitoris: non iactanda ingenii gratia: nanq; in id eligi mater1a poterat uberior. Sed ut hoc ipso alliceremus magis iuUS tutem ad cognitionem eo' quae neces ,r1a studi 1s arbitrabamur: si du/di 1 iucunditate aliqua lectionis libentius discerent ea quoru ne ieiuna atqr arida traditio auerter& animos oc aures praesertim cam delicatas radem uerebamur. Qua r6nc se Lucretius dicit praecepta philosophiae carmine esse c6plexum. Naq; hac ut est notum similitudine utitur : Acueluti pueris absinthia tetra medentes : Cum dare conantiar priUS OT

pocula circum: Aspirant mellis dulci flavoqHiquore. Et quae sequunc Sed nos nunc ueremuta ne parum hic liber mellis:&absinthii multum habere uideatur: sitq; salubrior studiis q dulciori quinetiam hoc timeo ne ex eo minorem gratiam ineat: qUOd pleraq: non inueta per me: sed ab aliis tradita continebit. habeat etiam quosdam qui contra sentiand& aduersense propterea st plurimi auctores: quis eode tederet: diuersas tamen uira inuenerunt: atq; in suam quisq; induxit sequentes Alli aut probant qualecunq; ingressi sunt iter. nec facile inculcatas pueris p suasiones mutaueris: quia nemo n6 d1d1cisse mavult q discere. Est autem ut procedente libro patebit inf1n1ta dissensio auctorum. Pr1mo ad cactruata atq) imperfecta adhuc erant ad 1ic1entibus: quod inuenisset: scri/ptoribus mox: ut aliquid sui uiderene asserre et1am recta mutantibuS. Na primus post eos quos poetae tradideit movisse aliqua circa rhetori cen Empedocles d1citur. Arrium autem scriptores aliqu1ssimi Coram dc Thysias sicut 1:quos insecutus est uir eiusde 1nsialae Gorgias Leontinus

100쪽

Empedoclis ut traditur discipulus. Is beneficio longissimae aetatis. Vacetum dc nouem uix1t anos cum multis simul floruit. Ideoq; oc illo' de quibus supra dixi fuit aemulus: dc ultra Socratem usq; durauit. Tra symachus Calcedonius cu hoc de Prodicus chius 8c Abderites*tagoras: a quo dece mil1bus denario' didic1sse artem quam edid1t Euathlus d1 catur:&Hippias Eius:& quem Palamaede Plato appellat Alcidamas Eleates Antiph5 quoq; dc primus omnisi olonem se ipsit:& n1h1lominus artem 5c 1pse c5posuit Jc pro se dixisse optie est creditus etia Pol

crates: a quo scripta reta Socrate diximus olone. EtTheodorus Biracius: ex his de 1pse quos Plato appellat logodaedalos. horum primi comunes locos tractasse ricuntur Protagoras : Gorgias . Prodicus &Trasimachus: Cicero in Bruto negat ate Periclem scriptu qcq: quod ornatu oratoriuhabeat: eius aliqua ferri: equidem non reperio quicq tantae eloquentiae fama dignu. Ideoq; minus miror esse: Q nihil ab eo scriptu putet. Haec autem quae feruntur ab alias esse composita. His successere multa: sed clarissimus Gorgiar auditor Isocrates eo de praeceptore eius Iter a tacto, reS non conuenit. Nos aute Aristotel1 cred1mus : hinc uelut diu rsae se cari coeperunt u1ae. Nam 8c Isocratis praestatissimi discipul1 fuerunt momni studio' genere: eoq; iam seniore octauu enim & nonagesimUm

impleuit annu)post meridianis schol1s Aristoteles sempe arte Cratoria coepit: noto Oem illo: ut traditur uersu ex Phylocteta freqυenter usus Turpe esse tacere:& Isocrate pati dicere: ars e utriusq;. Sed pluribus eam libris Aristoteles coplexus est. Eodem tempore Theodectes fuit:de cu1us opere supra dictum est.

Theophrastus quoq; Aristotelis discipulus deletorice diligerer scrip sit: atq= hinc uel studiosius philosophi q rhetores : praecipueqr stoico

rum atq; pipateticoru principes fecit. Deide uelut Ppria Hermagoras uiam quam plurimi sunt secuti. Cui max1me par atq; aemulus uidetur Atheneus fuisse. Multa post Apollonius molon: multa Areus: in utra Cecilius de Halycamaseus Dyonisius: praecipue tame i se contierterus studia Apollodorus pergamenus: qui praeceptor apollomae Caesaris au

gusti fuit:& Theodorus gadareus qui se d1ci maluit rhodium : quem studiose audisse: cu in eam insulam secessiss& dicitur Tiberius Caesar. Hi diuersas opiniones tradiderunt: appellatiq: 1ndoollodorei 5 the dores:ad morem certas i philosophia sectas sequendi. Sed Apollodoti

praecepta magis ex discipulis cognoscas: quo' diligetiss1mus i tradedo latine fuit .valgius graece Atticus . Nam ipsius sola uides ars edita ad mattiu: qa caeteras missa ad Domitium epistola non agnoscit. Plura scripsitTheodorus: cuius aud1tore Hermagora sui quidest. Romano