P. Virgilii Maronis opera

241쪽

Quum densis pastor pecudes cogebat in umbris. Has procul adspexit luco recubare virenti, Delia diva, tuo: quo quondam victa surore

Venit Nyctelium fugiens Cadmeis Agaue

Infandas scelerata manus e caede cruenta;

Quae gelidis bacchata iugis requievit in antro, Posterius poenam nati de morte datura. Hic etiam viridi ludentes Panes in herba, Et Satyri, Dryadesque choros egere puellae, Naiadum et coetus Tantum non Orpheus Hebrum Restantem tenuit ripis silvasque canendo, Quantum te pernix remorantem, diva, chorea, Multa tibi laeto Andentes gaudia vultu. Ipsa loci natura domum resonante susurro His dabat, et dulci fessas refovebat in umbra. Nam primum prona surgebant valle patentes Aeriae platanus inter quas impia lotos, Impia, quae socios Ithaci maerentis abegit, Hospita dum nimia tenuit dulcedine captos. At, quibus insigni curru proiectus equorum Ambustus Phaethon luctu mutaverat artus, Heliades teneris implexae brachia truncis Candida pandebant lentis velamina ramis. Posterius, cui Demophoon aeterna reliquit

Perfidiae lamenta, dolis quae flevit inultis: Perfide Demophoon, multum deflende puellisi

Quam comitabantur, satalia carmina, quercus, quercus ante datae, Cereris quam semina, itae: Disitigo by OO JIC

242쪽

Illa Triptolemi mutavit sulcus aristis. Hic magnum Argoae navi decus, edita pinus Procero decorat silvas hirsuta per artus; Appetit aeriis contingere frondibus astra. Ilicis et nigrae species, nec laeta cupressus, Vmbrosaeque patent sagus, hederaeque ligantes Brachia, fraternos plangat ne populus Ictus. Ipsae succedunt ad summa cacumina lentae, Pinguntque aureolos viridi pallore corymbos: Quis aderat veteris myrtus non nescia fati. At volucres patulis residentes dulcia ramis

carmina per varios edunt resonantia cantus.

His suberat gelidis manans e sontibus unda, Quae levibus placidum rivis sonat acta liquorem; Et circum geminas avium vox obstrepit aures. Hinc querulas reserunt voces, quis nantia limo corpora lympha fovet sonitus alit aeris echo, Argutis et cuncta fremunt arbusta cicadis. At circa sessae passim ubuere capellae Excetiis subter dum is, quos leniter adflans

Aura susurrantis possit confundere venti. Pastor, ut ad sontem densa requievit in umbra, Μ item concepit proiectus membra soporem,

Anxius insidiis nullis; sed lentus in herbis

Secur pressos somno mandaverat artus;

Stratus humi dulcem capiebat corde quietem: Ni Fors incertos iussisset ducere casus. quum solitum volvens ad tempus tractibus isdem

243쪽

Immanis vario maculatus corpore serpens, Mersus ut in limo magnos subsideret aestus,

Obvia vibranti carpens gravis aera lingua, squamosos late torquebat nexibus orbes. Pallebant aurae liventis ad omina visus. Iam magis atque magis corpus resolubile volvens Attollit nitidis pectus sulgoribus, et se Sublimi cervice rapit dum crista superne Edita purpureo lucens maculatur amictu, Adspectuque micant flammantia lumina torvo. Metabat late circum loca tum videt anguis Adversum recubare ducem gregis. Acrior instat, Lumina diffundens, intendere, et obvia torvus

Saepius adripiens infringere, quod sua quisquam

Ad vada venisset matura et comparat arma. Ardet mente, surit stridoribus, intonat ore, Flexibus et versia torquetur corpus in orbes; Manant sanguineae per tractus undique guttae Spiritus et rumpit sauces quo cuncta parante, Parvulus humoria pastorem exterret alumnus, Et mortem vitare monet, per spicula namque,

Qua diducta genis pandebant lumina gemmas,

Hac senioris erat mature pupula telo

Ιcta levi. Sic prosiluit furibundus, et illum obtritum morti misit; cui dissitus omnis

Spiritus excessit sensim . Tum torva tenentem Lumina prospexit serpentem comminus inde Impiger, exanimia vix compos mente, refugit, Disjtigo by OO JIC

244쪽

Et validum dextra truncum detraxit ab orno. Qui casu sociarit opem, numenve deorum; Namque illi dederitne viam casusve deusve, Prodere sit dubium voluit sed vincere talem:)Horrida squamosi volventis membra draconis, Atque reluctantis, crebris foedeque patentis Ictibus, ossa serit, cingunt qua tempora cristae. Et quod erat tardus, somni languore remoto, Nescius adspiciens timor obcaecaverat artus: Hoc minus implicuit dira formidine mentem. Tum, postqmi Vidit caesum languescere, sedit. Iamque atro biiuges oriens Erebo cit equos Nox, Et piger aurato procedit Vesper ab Oeta: Quum grege compulso, pastor, duplicantibus umbris, Vadit, et in requiem sessos dare comparat artus. Cuius ut intravit levior per corpora somnus, Languidaque infuso requierunt membra sopore

Essigies ad eum Culicia devenit; et illi,

Tristia ab eventu, ecinit convicia mortis.

Inquit Quid meritus, ad quae delatus, acerbas Cogor adire vices Tua dum mihi carior ipsa

ita sui vita, rapior per inania Averni: Tu lentus refovea iucunda membra quiete Ereptus tetris e cladibus. At ineamanea iscera Lethaea cogunt tranare per undas. Praeda Charontis agor. Video, ut flagrantia taedis Limina collucent infernis omnia templis Obvia Tisiphone serpentibus undique cincta Disitigo by OO JIC

245쪽

Et flammas et saeva quatit mihi verbera Poena; Cerberus et diris flagrat latratibus ora, Anguibus hinc atque hinc horrent eui colla reflexis, Sanguineumque micant ardorem luminis orbes.

Ecquid ab ossicio digressa est gratia, quum te Restitui superis leti iam limine ab ipso' Praemia ubi pietatis ubi pietatis honores'

In vanas abiere vices; et rure recessit

Iustitia, et prior illa Fides Instantia vidi Alterius, in respectu mea sata relinquens; Ad pariles agor eventus sit poena merenti, Poena fit exitium modo sit dum e rata voluntas t

Exsistat par ossicium Feror avia carpens, Avia Cimmerios inter distantia lucos; Quos circa tristes densentur in omnia poenae. Nam vinctus sedet immanis serpentibus Otos, Devinctum maestus procul adspiciens Ephialten; Conat quum sint quondam rescindere mundum: Et Tityos Latona, tuae memor anxius irae,

Implacabilis ira nimisi iacet alitis esca.

Terreor ah tantis insistere terreor umbris, Ad Stygias revocatus aquas Vix uimus amni Restat, nectareas divum qui prodidit escas, Gutturis arentis revolutus in omnia sensu. Quid, saxum procul adverso qui monte revolvit, Numina contemsisse dolor quem vincit acerbus Otia quaerentem frustra Belive puellas, Dira quibus taedas accendit pronuba Erinnys Disjtigo by OO JIC

246쪽

Sicut Hymen praesaga dedit connubia mortis),

Atque alias alio densat super agmine turmas 'Impietate sera vecordem Colchida matrem Anxia sollicitis meditantem vulnera natis 'An Pandionias miserandas prole puellas' Quarum vox Ityn ingeminat, quo Bistonius rex

Orbus epops maeret volucre evectus in auras.

At discordantes Cadmeo sanguine fratres Iam truculenta serunt in sestaque lumina corpus Alter in alterius iamque aversatur uterque, Impia germani manat quod sanguine dextra. Eheu mutandus numquam labori Auferor ultra In diversa magis distantia flumina cerno: Elysiam tranandus ago delatus ad undam. Obvia Persephone comites heroidas urget Adversas perferre saces Alcestis ab omni Inviolata vacat cura, quod saeva mariti Ipsa suis fatis Admeti sata morata est. Ecce Ithaci coniux Laertiadae Icariotis Femineum incorrupta decus manet et procul illa Turba ferox iuvenum telis confixa mariti. Quin misera Eurydice tacito maerore recessit,

Poneque respectantem et nunc manet Orphea serum.

Audax ille quidem, qui mitem Cerberon umquam Credidit, aut ulli Ditis placabile numen; Nec timuit Phlegethonta surentem ardentibus undis,

Nec maesta obtentum Ditis serrugine regnum, Defossasque domos ac Tartara nocte cruenta Disitigo by OO JIC

247쪽

obsita, nec faciles Dictaeo iudice sedes, Iudice, qui vitae post mortem vindicat acta. Sed sortuna favens audacem secerat Orphea.

Iam rapidi steterant amnes, et spissa ferarum Blanda voce sequax insederat arva corona; Iamque imam viridi radicem emoverat alta Quercus humo, sequiturque comes situ eque sonoros Sponte sua cantus rapiebant cortice amara.

Labentes biiuges etiam per sidera Luna

Pressit equos; et tu currentes, menstrua virgo,

Auditura lyram tenuisti nocte relecta. IIaec eadem potuit Ditis, te vincere, coniux, Eurydicenque viro ducendam reddere non fas, Non erat, invitam divae exorabile numen. Illa quidem nimiummane experta severos Praeceptum signabat iter nec rettulit intus Lumina, nec divae corrupit munera lingua. Sed tu erudelis, crudelis tu magis, Orpheu, oscula cara petens rupisti iussa deorum. Dignus amor venia, parvum si Tartara nossent Peccatum agnovisse. Sed et vos sede piorum, os manet, heroes, contra nemus. Hic et uterque Aeacides, Peleus una et Telamonia Virtus, Per patris secura locantur numina quorum Connubiis genus et virtus iniunxit honorem. Hunc cepit serva; ast illum Nereis amavit.

Adsidet his iuvenis, foeta quem gloria, sortis,

Acer inexcussus, reserens a navibus ignes

248쪽

Argolicis Phrygios torva seritate repulsos. quis non repetat talis divortia belli, Quae roes videre, viri videreque Graii 'Teucria quum multo manaret sanguine tellus,

Et Simois, Xanthique liquor; Sigeaque, propter,

Litora quum Troas, saevi ducis Hectoris ira, Videre in classes inimica mente Pelasgas Vulnera, tela, neces, Ignes in serre paratos. Ipsa iugis namque Ida patens frondentibus, ipsa Ida faces altrix cupidis praebebat alumnis, Omnis ut in cineres Rhoetei litoris ora Classibus ambustis flamma superante daretur. Hinc erat oppositus contra Telamonius heros, Obiectoque dabat clipeo certamina et illinc Hector erat, Troiae summum decus acer uterque, Fulmineus caelo veluti fragor editus alio: Ignibus hic taedisque surens, si classibus Argoa Eripiat reditus ille a vulcania ferro Vulnera protectis depellere navibus instat. Hoc erat Aeacides alter laetatus honore, Dardaniaeque alter fuso quod sanguine campis Hectoreo victor lustravit corpore Troiam. Rursus acerba fremunt, Paris hunc quod letat, et huius Alma dolis Ithaci virtus quod concidit icta. Huic gerit aversos proles Laertia vultus, Et iam Strymonii Rhesi victorque Dolonis

Palladio laetatur ovans, rursumque tremiscit Iam Ciconas, iam rursum atroces Laestrygonas horret. Disjtigo by OO JIC

249쪽

Illum Scylla rapax canibus succincta Molossis, Aetnaeus Cyclops illum Zanclaea Charybdis,

Pallentesque lacus et squalida artara terrent.

II 1 et Tantale generis decus, amplus Atrides, Adsidet, Argivum lumen quo flamma regente Doris Erichthonias prostravit funditus arces. Reddidit heu Graius poenas tibi, Troia, ruenti, Bellespontiacis obiturus reddidit undisi

Illa vices hominum testata est copia quondam, Ne quisquam nimium Fortunae munere fidens Tenderet evectus caelum super omne propinquo

Frangitur invidiae telo decus. Ibat in altum Vis Argea petens patriam ditataque praeda Arcis Erichthoniae comes huic erat aura secunda Per placidum cursus pelagus Nereides undia

Innabant pars inflexis superata carinis: Quum seu caelesti sato, seu sideris ortu Indique mutatur caeli nitor omnia ventis, Omnia turbinibus sunt concita iam maris unda Sideribus certat consurgere, iamque superne Corripere et soles et sidera cuncta minatur; Ac ruere In terras caeli fragor. Hic, modo laeta, Copia nunc miseris circumdatur anxia fatis, Immoriturque super fluctus et saxa Capherei, Euboicas et per cautes, Aegaeaque late Litora tum Phrygiae passim vaga praeda peremiae Fluctuat aequoreo iam omnis male naufraga trae tu.

Hic alii sidunt pariles virtutis honore

250쪽

Heroes, mediisque siti sunt sedibus omnes, Omnes Roma decus magni quos suspicit orbis: Hia Fabii, Deciique, hic est et oratia virtus. Hic et fama vetus nunquam moritura per aevum, Curtius, in mediis quem quondam sedibus urbis Devotum tetri consumpsit gurgitis haustus; Μutius et prudens ardorem corpore passus; Hic Curius, clarae socius virtutis et ille Fabricius, cessit cui fracta potentia regis. Iure igitur tales aedes Pietatis honorat.

Illic Scipiadaeque duces, devota triumphis Moenia quos rapidis Libycae Carthaginis horrent. Illi laude sua vigeant ego Ditis opacos Cogor adire lacus, viduos a lumine Phoebi; Et vastum Phlegethonta pati quo proxima inos conscelerata pia discernit limina sede.

Ergo iam caussam mortis me dicere vinctum Verberibus saevo cogunt sub iudice Poenae: Quum mihi tu sis caussa mali; nec conscius adsis: Sed tolerabilibus curis haec immemor audis; Haec vana ut rapidis dimittens somnia ventia. Digredior numquam rediturus. Tu cole sontes, Et virides nemorum silvas, et pascua laetus: Et mea diffusas rapiantur dicta per auras. Dixit et extrema tristis cum voce recessit. Hunc ubi sollicitum dimisit inertia somni, Ingemuit graviter mentem aeger nec tulit ultra

Sensibus insusum Culicis de morte dolorem.