장음표시 사용
251쪽
iam olim Aristoteles c. rix. lib.vi. ad Nic. & D. Thomasii. II. Quoaeae vii. Artic. x. sibi sapere,genus quidem Prudentiae unum esse,non autem optimum, aut fetae caeteris expetendum. Sed vulgi opinio mutari vix potest,ad eamque ingeniosi etiam saepe tanquam ad Sirenarum scopulum aliquem adherescunt.
His autem prudentiae generibus, D. Thomas Prudentiam quoque adiunxii Militarem. Sed verum si quaerimus, ea partim ad Legitimam, , artim ad Debberativam & Iudicialem referri potest. Nam & pacis & beli sunt leges,ac Prudentia Legitima, temporis utriusque est domina &moderatrix :& in utroque deliberationes quaedam & iudicia sint neces se est. Itaque ut Iustitia, sic Prudentia,& pacis & belli est. .
Ait in templo Prudentiae statuam nullam esse iuuenilem sed omnes seniles, quoniam Prudentiae & consili j magnitudo senum propria sit.
aut aetatis maturae. Vsu enim rerum, experientiaque nititur, quAnisi temporis diuturnitate, & aetate matura vel ingrauescente non fere existit. Eademque causa est cur iuuenis aut puer geometriae, aliarumq. rationum mathematicarum sciens euadere possit, Physicae vero siue naturalis philosophiae.& Sapientiae siue philosophiae primae, non item :vide . licet, quia in Physicarum , ta earum quae poli physica , philosophiarum principiis experientia opus est & usu: in mathematicis non item quia principia earum a rebus abstracta sunt c.ux. lib.vi . ad Nic.
Singulas prudentiae caelias tribus lucernis,tanquam stellis conlucere atque inlustrari ait, quibus declarentur illae tres virtutes quasi administrae & comites Prudentiae. Primum Bonitas confiiiij, siue sue ut alij loquuntur, bona consiuitatio. Deinde Celeritas intelligendi ea quae bene consulta fuerint, siue μυεσις. Postremo. Sententia sue Ac Bonitas quidem consilij est, qua excogitantur honestae ratione quibus ad finem laudabilem & quidem opportune siue no alieno tempore peruenitur. Eaque dissert a prudentia, non ipso consilio siue delitaberatione, sed vi praecipiendi. Nam bona consultatio boni consilij inuentio est: Prudentiae vero sunt partes non modo considere, verum etiam costilia imperare at ae exsequi. Intelligendi autem celeritas siue σαυέαις ea est quae de rebus a Prudentia imperatis existimat, siue aut comducibilia esse illa sentit, aut quae his contraria sint, videt este inutilia vellierniciosa. Prudentia enim,quasi doctor est praecipiens: celeritas inteligendi siue σαιεσκ tanquam discipulus, praecepta sue dinata intellia gens & laudans. Sententia denique sive γνω i, illa est quae consulta interpretatur benignius ac lenius, eaque temperat pro Varietate, temporum, locorum, per narum:estque talis sententia in deliberatione, qualis aequitas in iure. Ad summum igitur, bona consultatio, ad inueniendum refertur:
252쪽
BAR T. DEI BEN. 3 intelligendi celeritas siue est iudicii: sententia est aequitatis.
Bona vero consultatio , celeritas intelligendi, de sententia, ecquid partes prudentiae sint, praeclare D. Thomas enucleauit, H. it. Quaest. x L ii x. Partes nimirum prudentiae tanquam totius integri esse, memoriam , intelligentiam, docilitatem solertiam, rationem, prouidentiam , cim cum stellionem , cautionem. Partes autem prudentiae tanquam generis
siue species quinque illas posuit, de quibus iam dictum est, Legitimam,
deliberativam,iudicialem , domesticam, O singularem, siue solitariam. Partes vero prudentiae potentiales, ut ipse loquitur, id est quasi adiumenta quaedam esse, nitatem consilii, celeritatem existimandi de consilio, sententiam, siue aequitatem in existimando.
Adiungit de Prudentia naturali quae dicitur ab Aristotele Hνι ,: c.
xui. lib.vi. ad Nicomach. quam interpretati aliqui Sollertiam, ut DionycLambinus parum apte, ut i τυμον ipsum huiusce nominis inspectanti, δε-cile patescet. Et vero iis auctorum locis quae ille profert naturale vestiugium artis declaratur magis, quam prudentiae. Ego acumen dicere malim. Hoc enim a natura est, & oculi instar habet, quemadmodum philosopho c.v. lib. m. ad Nicomach. ἰυφυiα est, ωαπερ Et cxm. lib. vi. διιται quasi ιψu. Δ ,ορος nempe est A*υία comparatione ad Prudentiae virtutem .Eυφυiae nempe est duplex , Videlicet practica una, quae ut dixi tractatur comparatione ad Prudentiae virtutem: altera theorica, de qua philosophus c.vit. lib. rix. Top. & fine lib. prioris de Demonstr. Practi cain boni, theorica in veri electione versatur, ut Topicis loco eodem, ἡ κατ αλ, αν λως ελειοῦ τ αλη ἰς,,ςυγέν ε ψευδε
Bonitas naturae ad teritatis finem, est posse verum cligere, oe fugere falsum,Sc. Atque huiusmodi ευηγοὶ est duplex αα , siue facultas celeriter inueniendi med ij siue argumenti: & ἰυς ο α, siue facultas , facili coniectura adsequendi quid sequatur ex medio siue argumento , siue
conclusionem lib. i. de Demonst. loco eod. Eaque lumen quidem situm praefert animis, est enim Δεωρος, facultas videndi, Gκ τίνων δε λατον τέ-νem τ αροκτυα Quemadmodum qui I. in rebus agendis feri positit. Magnis moralibus c. xxxv. lib. I.c. x H. lib. vi.ad Nicomach. sed quo lucente , nihilominus aberrare pollini a semita felicitatis, nisi prudentiae usus consuetudoque accesserit. Nam facultate quidem aliqua naturali alios aliis magis inclinari ad virtutem, sed talem felicitatis hanc viam esse, Quale per incertam lunam sub luce maligna, Est iter in silvis. Beneque philo phus c. xu.lib. V i. ad Nico m. qualis scopus reum nς:talis & ipsae Laudabili enim fine proposito, laudabilis & ipsa est: malus autem si finis & scopus . iam calliditas illa,& -νουργία est. At vero prudentiae lux nunquam falliti nunquam est sine comitatu
253쪽
omnium virtutum, Ut quidem vere Iuuenalis in Ialyra Nullum numen abest si sit Prudentia Neque obliuione unquam prudentia deleri potest,ut artes. i am setis quidem exercitationi saepe locus non est: at nulla vitae pars vacare poteli prudentia. Itaque conuenienter hunc vitae nostrae Solem adpellauit.
Adssicie q. nouum nudiose scandere Solem orbe. Quis hoc Phoebi dixit, iubar institit aureum ' neque connivens, alio neque pupula se o Auertens oculi maneas defixa, nec hilum a Perpetua incipiant mergi caligine noctis' Aut qua mens animi potis es vim discere, fontis Quo fluit adsidue hic radiorum lucidus amnis' Sed minus cir mcntem facile est comprendere magna ,stua maria σ terras implet, caelumque profundum , Cuius in omnimodis lucer sapientia rerum Vultibus, mittens quasi de se praedicati a Voces adsidue, inqsui mortalia sena titiam tacito iaciens hortamine ducit..c neque per causam fas cuiquam scire, latentes cotitias Dius, cuiuου nunc visere templum Ingredior. Vide sis ut circum quaque renidet De nitido structum Iob q. adamante sedi a Caerula convexi res tendet imagine caeli Testudo, vario famarum sidere, tota Inter cita micao: media regione meantis 'figies Phoebi rutilat, TharHq. sororis, Et staria Errantim varie distantia quinq. Vnde trahit prima variarum semina rerum otitia mens nostra, quibus dotam, viger
254쪽
BAR T. DELBEN. Tergit oe in causas inquirere, σ omnia porro Per causas eastire, parens Icarum patere se ira voluit, caeco gremij neque cauta recessu bdidit, mulca circum caligine cinxit. Templi etiam tectum lorica perastylos ambit.
Imposita effigies, defixis lumen Ol Ni
d iciunt oculis, terrae negocia sternunt . Interiiss mediis templi penetralibus aurea Eriis vates Nodopeius enitet, olim Primula qui cecinit mundi primordia, Diuum Cultus instituit, mente . cupidine cab, Restutas ε prius, incendit, nec originis alta Jnmemores, passus turpi languere vererno.
Et statua basis hoc inscripta est carmine plana Vna quod ut comitum Regina dicere iussa est,
Explicuit tinctam mestis dulcedine vocem ,
Jnsimul cithara percurrens pectine sti.
Terra quid vestras, uomines, moratur JUis mentes,pedibus terenda' fur leves cordi est agitare raco
Fectore curas/ontis inuitant iuga vos beati, Flatibus nullis agitata venti, AVFf uec velant nebula, nec Musiri Verberat imber.
Sed uri 1 εs semper Tea laeta oummae E p potens rupis, faciemque caeli Gr
ordis humani varios recessus, ' . . Fronte serenat.
Ipsa vos nutu Dea blandientis citat ultus, facilesque sto et Rupis adscenses, proprikmq. celsi Limen Olympi.
255쪽
2 6 CIVIT. VERI Ite, nec terra trepidos retarder una conarus, quid amica terra est Aura , si mentes dociles Ohm
vo . per cliui turicum rigentis Repitis qui iam Laeus, in larentes Valli subtemet insidias referri Spernite longe. Culpa in exemplum mea sit, meam qui Perdidi caram Eurydicen , tueri Dum volo, gaudens oculos refecto in Pone sequorem . Scrupeum dorsi hoc iter est, oe binum Sentibus , ed mox veniens V o LV pr AsEt sita I ES, summa regione, pascum
Semitam vobis RArio praeibit T E CT A per cliui nebulas, suamq. Praeferet lucem Jugis'. longe
Illa pertingens radio quadrinas Per plagas mundi stemiatur: ipsum
Sed nimis ratum penetrare paruo Lumine tendens,
Icari farum me tuo, liquaris Sole qui pinnis nimium propinquo,
Decidit praeceps ,pelagoq. nomen Fecit oe omen.
IA M paene solstitium ipsum N dies in veri ciuitate longissimus est:
quo die cum Regina ingresturus Intelligentiae templum Aristoteles, a solis descriptione quadam elegati exorsus est. Depingit enim radium eius tanta lucis copia fluentem, ut oculis eam defixis acritet intueri nemo possit: quemadmodum etiam Dei praepotens atq. cxcellens natura animo dc cogitatione nequit comprehendi. Id autem huic diei, quo
256쪽
A. Gmplum INTELLIGENTIAE. B. Statua Orphei. C. Tabella in qua inscriptum quasi canticum Orphei, hortatorium ad contemplationem caeli. A C. Puella de comitatu Reginae, canticum illud canens monitu Ari. stotelis, & iussit Reginae.
257쪽
de Intelligentia agitur, conuenientissmum exordium est. Intelligentia enim habitus siue scientia principiorum est,quam Tullius quoq. Mentem vocat,ut Aristoteles νο-: uterque ambigue. Mens enim est quoque in qua inest mens illa siue scientia principiorum. Sic enim nomine scientiae communiter accepto, habitus omnes mentis,non male scientias nomines. Sed principiorum notitiae habitum, philosophus ipse nominare solitus μας, G, siue, principium scientiae, proprie videlicet
acceptae,utc. xxvi. lib. I. c. Vlt. lib. I. de Demonstr. At nomine uno hunc
habitum haud facile dixeris. Antiquissimum vero principium &τένε λον est , omni dignitate princeps,natura diuina. Quaeque conditio principiorum est ut demonstratione scientiaq. comprehendi non possini,haec in Deo praecipue cernitur, quia seipso tantum plene potest intelligi. optimus igitur hic diei de Intelligentia exorsus est. Nec vero ineleganter Dei cum Sole comparatio facta est. Imagines enim Dei geminae mens humana, & radius solis,ut est apud Philonem Herennium libro de somniis.
Tanquam in transcursu attingit qualis Dei cognitio sit: ex reb. enim illam a Deo essectis ac procreatis efforescere, non ex causa, cum ipse causarum sit omnium prima & antiquissima. Quod etiam AEgypti j olim volentes innuere, Mineruae suae sue Isidis templi vestibulo inscripsere. quas praedicantis de seipsa Isidis verbum. Eb ειμι -ν ό γε γνοι, ψ , ψ ε μενον:YS πεπλον His et Ego sum id omne quod fuit, quod est, quod futurum est, oe peplum meum nultas adhuc mortalium in is Plutarchus lib. de Iside. Peplum scilicet, Dei, siue ut literae sacrae loquuntur, ' quae post Deum, vident homines,non autem faciem eius. VIDE sis , UT CIRCUM MA Descriptio templi Intelligentiae siue Scientiae principiorum structi adamante, in fornice autem siue testudine templi stellarum similitudi nes cerni errantium atque inerrantium, quarum specie animi excitentur ad contemplationem causarum caelestium, & cognitionem diuinitatis. Adamas autem lapis huic templo idoneus fuit. Intelli sentia enim habitus principiorum, principiis vero perinde ut adamante lapide, nihil constantius, nihil firmius.
Recte illi apud Suidam in on ε νοιαι. ἰ i , inquiunt, P χη mi μιης. Mens principium Scientiae. Et principia siue υινας α νοίας, vocant ἰναλ -
, ,ου. simulacra mentis. Et, Γνῶ χ- ωάσι cis . Mentis adumbrationes. Cic
ro 1. legum. Rerum plurimarum ob curas oe necessarias intelligentias, quasi fundamenta quaedam scientiae, occ. CAECO
258쪽
In medio Intelligentiae templo siue in ipso penetrali, siue adyto, st tua est Orphei vatis Theologi, cuius nomine inscripti etiam nunc de laudibus diuinis hymni esse creduntur qui tamen nouit ij alicuius Omphei sunt. Eiusdem quoque in aes incisum esse fingitur in hoc templo carmen. adfixumq. ad basin Orphei statuae. Quod carmen ut adspexit Aristoteles,ait Reginae,dignum esse quod decantetur itaque Regina id ita fieri voluit. Vna igitur nunc de puellis Reginae suauissimam vocem explicans, canit canticum illud conscriptum quidem a Poeta nostro, sed conclusum definitione illa, qua praestantis aeternaeq; naturae conditionem quodammodo expressit Orpheus,cum inquit Deum esse diem bnoctem. Ex rebus enim effectis Deus perillustris,& quasi dies:ex causa vom & vi naturaque sua menti humanae perobscurus,& instar noctis. Orphei autem dictum illud est in Iouis hymno,quem Proclus alisq. Platonis interpretes attulerunt.& plenius ceteris Eusebius lib. m. Praeparationis Euangelicae, in quo Iupiter inter caetera esse dicitur,
Ignis, aqua, . testus, oe carum, noxq. die .
Hymni principium quasi ' κλυας quaedam & cohortatio,qua inflammentur animi ad capessendum iter in supremam felicitatis arcem,quae sapientiae ac veritatis.
Inuitat mentes Orpheus in fastigium montis Olympi, in quo recti csme Orpheum auctor fingit haec ita commentari. Nam Pieria, Olympus, Pimpla,& Libethrus olim loca Thraciae, Orpheus autem Thracius fuit. Atque haec ita esse Strabo disputauit lib. x. Deinde quia vertex Olympi aptissimus animis ist veritatis contemplatione defixis. Com. menti enim poetae sunt, nullis eum ventis aut tempestatibus agitati pro pter excelsitatem,de qua Solinus c. xiv.
SED Q VI Es s EMPER DEA LAETA.
Intelli i vult summam Felicitatis positam esse in contemplatione, ut copiose disserit Aristoteles c. vii. lib. x .ad Nic. Contemplationis autequasi soror,Quies a negotiis. Corporis enim labor & agitatio aduersa iria est cogitationi c. iv. lib. ii x. de republ. Getem vero Deam Disse Romanis patet D. Augustini cxvi. lib. iv. de civit. Dei. Et salutarem Deum,
259쪽
vocat Anani. Marcellin. lib. xix. Quieti & contemplationi etiam cognata Democriti Eυε de qua Suidas.
A seipso exemplum sumit Orpheus, quo nullum fingi potuit, accommodatius. Nam quod ipse in Euridica uxore ab inferis educenda seruare debuit, ne retro ad illam respiceret, hoc tenendum esse omnibus eximiae selicitatis iter ingressis, ne rursus velint Politicae vitae molestis operosisq; negotiis implicari, aut rescrri ad inimicum rationis adpeti
tum, de obscoenas vitiorum valles.sc Ru PEUM CLIVI.
Perdissicile quidem iter esse in arcem philosophicae felicitatis, sed laborem praemio felicitatis uberrimo compensari. Vt in adytu Olympi montis,uenti ac nubes molestiam pariunt, sed voluptati est tranquilla in vertice planicies. Ex quo intelligi vult,quanto sit contemplationis s licitas excellentior politica siue actuosa, quae nihil aliud quam iter &quas adscensus est in arcem felicitatis illius supremae,quae laetissima, ex
veri contemplatioue essiorescit. Bene autem Poeta iunxit Voluptatem& Quietem. Comes nempe utraque Beatitudinis. De Quiete iam dixi: de Voluptate autem res protrita ex Aristotele, utc. m. lib. rix. de Rep. ubi
Voluptate omnes autumant esse. Ac verbis fere iisdem c. xi. lib. vii. ad Nic ubi & illud notauit, μακάρων id est beatum,dictum esse, quasi sui arices o, id est,valde ga dentem.
Adiungit Orpheus humanae sapientiae radio non fatis viam muniri ad veram cognitionem diuinitatis: sed praelucente illo,volitare quidem posse mentes ad verticem utrumque caeli, & a sole oriente ab obeuntem resque omnes intueri: sed si altius efferre se diuinaque ipsa conten plari perrexerint, Icari eis exemplo pertimescendum esse,ne in errorum pelagus immensum deiiij ac praecipites serantur. Familiae Pythagoricae Symbola olim fuit, ita τα λυγγείων α ευ ψω ας μ; De mysteriis Pytha-δoricis, fine luce ne loquitor. Refert Iamblichus Symb. Pythag. xui. Bene hoc in plerosque nunc ieceris parodice. DAebus diuinis ine luce ne loqui-tor. Commemoratione dignissimum quod ex Aristotele profert Romanus ille Stoicus, Natural .Quaest. c.xxx. lib. Vii. Egregie, inquit,Aristot les. Nunquam nos verecundiores esse debere, quam cum de Diis agitur,dcc.
260쪽
SAPIENTIA.ο N alias loto se purius extulit ore Cynthius, haec lustro dum urbis pomoeria nostrae,
Quam nunc mane novo, nitidus flexi . capillis Exoritur, dixit Semor. Celeberrimus omnes
I te dies inter, stestas ut Luna minoreου Enitet, atq. talaris festiuo lumine terras. Scilicet illius hoc Timn largitur honori, Visere nunc cuius sancti penetralia templi Jngredior. Dia bis stargit S A p IENTI A lucem, Praevia quae menti est ad Solis regina seu emi Jllius, hic radians quem Phoebus imagine terris Jnferiore refert. Templum hoc penerrabile menti est,
In regione prius virtutum exercita curis, 'Dua iam pura nitor, quarum alta palatia olendent collibus imposita his summa sub moenibus arcis. Vita beata illic in agendis strenua ret
Rebus: hanc pars Hem colit, cui firmior aetas, Et valido vegeta superant in corpore vires. Carula Sapphiro solida est adamante beatio ateries templi , imiq. imitam nitorem Carruleum fani, σ candentia limina quarti. Et a quidem stant tecta tui PRUDENTIA templi, muribus m circum caelus rutilantia: caelo Sed domus hac quam dia colit S A P IENTI A, longe otior est, min, ' domina exagitata superbis Fortuna imperiis, Sapiens si binam vi satis unus Semper, insensa nucurans murmura plebis, Plaudat in hoc vita mimo anneexsibilet, utrum Ladere vulgus iners, an sit laudare paratum, Non mage resticiens campo quam fortis aperto Curat equus, quantum ad se stulta canicula latrec ut veluti Rhodopes, aut celsi culmen Milonis, Jn vaga non metuit salientes littora fluctus. Mente pia semper, nulla ue erroribus acta,