장음표시 사용
221쪽
litia blandiente alium ex sese procreauit: non aliter ex amicitiae die laetissimo in Veri siue morum ciuitate, hic natus eis quartus de vice limus, qui est de amicitia inaequalium. Quem diem auctor ingreditur celebrare bonis verbis, nempe laudibus amicitiae. Hanc enim esse ait qua societas hominum inter ipsos,& vitae quasi communitas continetur, eaque sublata,vitam fore non minus insuauem, ac si lucidus orbis solis ita in
oceano mari extingueretur,ut accendi amplius non posset. Commenti enim poetae sunt Solem obire in mari, ex eoque rursus emergere. Poetis
nempe ut Homero & priscis philosophis, Oceanus suit horizon siue linea finiens ut Geographus docet lib. i.& Eustathius interpres Homeri
ad Iliad. lib. v.Theo Alexandrinus ad Arati Phaenomena. Nugator autem homo L. Florus c. xvi. lib. H. narrans de expeditione D. Bruti in Lusitanos & Callaeciae populos, peruenisse Brutum est, non quidem eo, ibi mures ferrum rodunt, sed ad formidatum militibus flumen Oblitiionis, peragratoque victorem Oceani litore,non prius signa conuertisse, quam ι ad ni in maria Solem, obrut: mque aquis ignem non sit ne quodam sacrilegii metu , C horrore deprehendi stet. Neq. minus ad Fabulinum De uni ableganda persuasio illa, quam profert C.Tacitus in Germania sua. Trans Suionas, sonum Solis emergentis audiri, forma que Deorum, radios capitis,adppici, S c. Bene scriptum,emergentu. Opponit nempe Cornelius, Solis orientis sonum , & formas Deorum, & capitis radios, lolis cadentis uigora, in ortus edu ranti,&c.Neque accedendum opinor v. c. Iullo Lipso, legenti, se me gentis. Etiam Moameth in Corano suo apud Euthymium in Saracenicis S, cpκαν δες-υ ρ υ b βα. liho, τῶ τε λ τῆς iam tires , o λυο, ον tiei ορβον ὐ Solem, ait, in aquam calentem δε- mergi ad extremum Hesperis siue Hi paniae: deinde totum ascendere mane, Groriri, occ. Hem,alterum ex homine illo, scilicet Floro,hum n. itum dicas. Sed de Moametho nihil miramur, Arcadico germine, & in cuius άνυ - ῶ λιτο mioc ingenium aut mentem quaerere,iondere asinum est,
ad ulcerto scio, inquit Comicus,
Cum manducatur. Neq. Poetas moramur ut Iuvenalem cuius
illud est Sat. xi V. Sed longe Calpe relicia, Audiet Herculeo stridentem gurgite Solem Tali autem ianua in descriptionem huiusce diei auctor ingressus, pergit laudare amicitiam, &inherere illam ait in voluntate animi humani siue habitum es le voluntatis, qui animum ita instituit,& ad omne adiuersus amicum ossici j munus instruit, ut ipsius commodis nihilo minus gaudeat quam suis, solaque opinione quam de amici virtute habet, arctissime cum eo quasi vinculo & nexu copuletur.
Prouerbi j vice usurpari solitu,Vt apud Arist. c. iv.& ix. lib.ix. ad Nic.
Et magnis morat. lib. ii. Laert. Zenone. Cicer. Laelio, Et epist.v. lib.vii. ad famil Ortum autem a Pythag. synesius epist. xc Ix. ἔπι, α ρροις, γι λοία Si tatis: I. Pyth agoras definiuitia cum esse alterumst sum.
222쪽
Tantarum virium esse amicitiam,vt s Onures eam colere' ellent legitimae iustitiae imperium quasi consulare dictatorio tolleretur, fieri tqui paucitate litigantium, herbis,ut dici solet enatis, sorum ipsum ac ii dicium siluesceret, ut in urbe amplissima & ornatissima Syracusis contigisse olim adnotauit Plutarclaus in Timoleonte. Neque dissimiliter inliteris sacris, Macabaeorum historiae c. iv. lib. i. Et apud Dionem in Euboica.PvRPUREos VIGILAX INDAGINE.
Aliud argumentum laudis, amicitiam esse quiddam praestabile vehementerque expetendum, quoniam quidem minus optabile sit, honore assici quam diligi. Honor enim propter aliud expeti solitus, amicitia ipsa per se. Deinde aut virtus amicitia est, aut non sine virtute Sic
enim Aristoteles principio lib. rix. ad Nicom. Ubi ae. es
ἡ μετ' Amicitia aut virtus quaedam est: aut cum virtute. Et Tullius in Laelio. me sine virtute amicitia esse ullo pacto potes. Et ibidem. Virtutum enim amrcIIa adiutrix a natura data est. At honorem esse virtutem nullus dixeris. Optabilius item diligere quam diligi. Nam illud nostri arbitruest hoc autem alieni. Quo ipso etiam inlustratur dignitas amicitiae, quoniam eius rei semper compotes sumus, quae in amicitia excellit. Nam ut honorem tribuere, sic diligere in nobis situm est: diligi autem& honore adsci est in potestate aliena. Haec taliaque Aristoteles c. lix. lib. ti x. ad Nicona.& Tullius in Laelio Noes s I MIHI COMMODET OMNES. Magnisca superlatione laudes amicitiae conclusi. Famam ipsam linguis suis omnibus fatis digne laudare non posse Amicitiam, aut so mam eius, faciemque satis, etiamsi oculea tota est, contemplari. I A M ALACREs PROPERANTER E RV O S. Quasi hymno Amicitiae dicto, vergente Sole in meridiem,cum Regina ingreditur Aristoteles in alteram molem, quae sedes ac regio est Amicitiae illorum qui stortis naturaeue conditione inaequales. 'PvLCHER IN HAC PRIMVS. Amicitiae imparis exemplum Alexander Magnus & Hephaestio quem, ut est apud Plutarchum, Alexander nominare solitus fuit φιλα- λάζανθον quasi amicum Alexandri, ut Crateria in φει σιλ α siue amicumros. Ita ue illum valde amare uolitus: hunc autem reuereri. Hephaestionem vero auctor cum galea pingit, in cuius apice cristae loco est ramus ilici glandibus aureis incuruiscens, eiusque rami cauum, apicularum examine compleri fingit, cuius admurmuratione disertim expressium
hoc verbum exaudiri possit, Non tuasta te , arborem scilicet ipsam
223쪽
BAR T. DEI BEN. 20 cordi sibi esse,non ad quentes in ea glandes
Subiungit exempla naturalis amicitiae, ut parentum in liberos,& liberorum aduersus parentes. Item fratrum inter se, & coniugum cari
Exemplum caritatis in liberos & parentes ponit Aneam Troianum, cuius celebratissima in historiis pietas in patrem Anchisen & filium Ascanium. De qua item AElianus in Variis c. xxii. lib.m.
Exemplum amicitiae maritalis Euadna, quae desderium viri sui Capanei exstincti non serens, in rogum eius ardentem se coniecit, ne a vi ro suo morte ipsa diuelleretur. Itaque sic loquitur apud Ovidium. Accipe me Capaneu cineres miscebimus,inquit, Iphias in medios desiluisq. rogos. Nec m inus cleganter illud auctor nunc enunciauit, Mariti Infisiliisque rogum , m cumulauit funere funus uale illud Poetae Lucreti j lib. vi. cumulabat funere funus. Notum autem ex fabulis, alteram item Euadnen fuisse Neptuni & Pitanae filiam. Sed nunc de Euadna Iphidis sita sermo est, quae primum dicta fuit Iantra. Interpres hoc Pindari narrat in Olympia.Oda vi.
Inlustre ceti λαδος si sue amicitiae fraternae specimen Pollux, cui ne immortalitas quidem sine fratre optabilis visa eslataq. rogatu suo impetrauit a Ioue ut sibi liceret immortalitatis praemium illud cum fratre
partiri.Vnde ε re me ς Vocat Homerus Odyss. xi.quas altemis morientes SED PICEos Nox IVNGIT E Qvos.
Nox Dea etiam priscis nota ut Homero, Hesiodo,Orpheo sed currum ei iunxere bigas scilicet Poetae neoterici siue posteriores Homero, ut Theocritus Idyll. it. Apollonius Argonauti lib. m. in eaque loca id Graeci obseruauere interpretes. Imitati post etiam Latini ut Tibullii qeleg. i. lib. D. Ex quo hic Poetae nostri locus imitatus videtur.
224쪽
BART. DELBEN. Tramite Uirtutis recto, verseque V O LU PT ASDum vice, melle suo, caca caligine odis ilibus a tali' reuocat, vel in arria blande e follibus imperiis, alacres inuitar honesti. Talia cui melli est contendere in atria, misit
Isti hub sapido latisi a pectore UIRTUS, TUM ut esse potest locuples eriam i a VOLUPTAs
Parturiens veluti cum in florem se induit arbor, Fructiferum lato se tegmine Erodit amictus. Hinc venit Cr maior virtuti graria, fronde OArbor vlifelix, - formas decore iuuenta Lua niter, hac oculis specie se gratior infert. Atque eadem studiis rectistitata VOLUPTAS, Jndole frentes prodit iuuenalibus annis,
Florea ceu vestis promittit in arbore poma. re vero aut acer, aut confuse DoLοxE VOLUPTAs
uis hac in fine, velut comes alienafrauis Qua studiis sedabit multo perfusa relinquens Pectoris in tacito hensu vestigia mella Hincexesso itaque, hinc procul, editus urbe Cyrenis cyaneo Aristi pus quam condidit impia secta,
Carmine Sirenum quouis feralior, ausa omne VOLUPTArVM discrimen tollere: Gla e VOLV PTAT Es meras fine . beata Dicere ineu turpeου illa, Veneri . ministravitque Gula , siue ingeni, de sonte, . honesti
Pro uerent animi: qua nunc sapientia summa est. Nec minus exsensi, quos victis inlita Medis
Forticus argute nugantes audiit olim, Omne UOLUPTATUM nullo discrimine recti
qui praui genus ex animis qui posse putarim Stirpitus e di, neq. non posse DOLORIS, Si saperent, homines intactos vivere senses.
Ista Tromethida 8 sapientia stulta repugnes
Ingenio nimium quantum, sic collige: Fecit Scilicet hic lapides iaciens post terga, renatim ferent homines: illi lapidesere contra Velle docent homines.Tanta est vecordia caeci Tectoris, Sophia quod gaudet imagine vanae. Propterea nostram trepidant suitare per urbem
Bis seni adsidue bifido discrimine riui.
225쪽
1is CIVIT. VERi Nempe decem dulces, totidem ustantur amari: tque decem nitidi per costra, vallibus imis Torbiduli totidem fluitant , D OLOR AH. UOLUPTAS Vt mitiis comes is, vel β coniungit honesto. Sed medio cali iam limite Cynthius axes Jncipit aurigare suos: monet hora diei Scandere in hanc arcem ,sedes ubi Vita beata Constituit, tacito Nisens ste tamine rerum.
Omnia nunc memori mea Aectore dicta repone Rerina, sedis regiones disce beatae. 2tiisque patet cepamscalis adscensus in arcem , Bis densque Icatent ima de margine rivi, Signa Voluptat is variae, vari'. DOLOR ILAntra sub his scalis: ibi vis latet abdita, quiduis
D P ET E RE, atque aliquo seno qua carpere gestis.sbrise,. I s trina sedet rupis radici ima Cum E ses inter graduum devortia. Earum Trima τiden oecies perceptas quolibet ante Adripit a sensu, atque omni regione viarumD. vii ima ccipit has , gitque premens dehinc altera fictasginaxrix, Formata . diu ,sibi tertia Zolligit omnes,
MEribit, I a 'a instemma retro vestigia peri
nteriora nihil curans, semperq. sorori. q. inuisa est. Summa rutilantis in arce
Lampadis, hae se per solita in statione sorores
Tergemina velut ancilla ,siua pensa mini an Illi ceu domina. Ego no rae mentis imago, Cui census venit, fundata pecunia sensis est. uinq. etiam a portis, quina regione viarum ,
Iuster ad rant aura, accenduntq. fouemq.
Flamam, qua rutilat siupremo in culmine saxi Lucidior sed enim longeq. citatior illa, Surgit ab his auris, qua summa postibusarc Puriter a quinis templorum, limites ranc, uaeqsuo: quorum hic agitatus lib. ignis
6Adsidue, caelum pervadit, aurea caeli
Sidera stellati, G penetrabilis omnia lustrat. Sed siua iam Titan subducens lumina, mentiae Non patitur nitido de lumine plura moueret .
226쪽
LV s T R A T I s omnium virtutum moralium & vitiositatum hos pitiis, peruenit iam Regina cum Aristotele, ad molem marmorea illam, quae media, & quasi umbilicus est ciuitatis huiusce,&per quam adscensus patet in rupem excelsam cui templa quinque imposita sunt, dicata virtutibus Intelligentiae sue Mentis Sic Lucret. lib.v. Humanum inpectus,templaque mentis, dcc. Eo respiciens quod Mens Quiritibus Dea. Sed ante huiusce puluini marmorei siue molis adscensum, dies oritur in Veri ciuitate,materia quidem ipsa voluptatis ac doloris partim serenus partim pluuius: sed tractatione pulcherrimus ac plenus serenitatis. Ingeni j enim sui luce & quasi radio auctor hilariorem fecit omnem philosiophiae moralis locum illum, qui est de voluptate,atque inimica eius
aegritudine siue dolore,quarum utraque materiam virtutis & vitii, habitumque ipsum,atque ipsam adeo Beatitudinem, ut corporibus umbrae comitantur. Nam& omne id in quo virtutes & vitia exercentur, molestum aut iucundum est: & actiones virtutum & vitiorui molestiam pariunt aut delectationem: & Beatitudo jpsa, postquam virtutib. aequisita suerit non est sine sensu voluptatis,ut Aristotelis c. m. lib. lax. de Republ. c.vn. lib. x. ad Nicona. sed hodierno die in Veri ciuitate, voluptas & dolor spectabitur potissimum, ut comes virtutis & viiij. Uoluptas enim & dolor cum virtute si copuletur laudi est,si cum vitio vituperationi. Quemadmodum disserit Aristoteles cap. xl. lib.vii. ad Nic.
c. xii.&deinceps lib.vi. ad Eudem. , Quemadmodum autem virtuti vitioque sint comites dolor & voluptas exemplis fiet planius. Munifici ac liberalis viri animus laetatur cum benigne facit bene merenti contraque auarus percipit voluptatem siquid sordide ac inliberaliter fecerit,
ut ille apud Horatium. Sat. I.lib. I.
Populus, inquit messibilat, at mihi plaudo,
si domi simul ac nummos contemplor in arca.
Aliaque ex parte munifici dolent, facultatem sibi deesse bene merendi. Vnde illa Titi principis notis lima vox apud Suetonium, mici diemserdidi: auaris contra nihil acerbius quam occasio de necessitas aliqua argiendi Exprimit ergo nunc Aristoteles voluptatem ac dolorem de-sgnari in ciuitate morum viginti rivulis scaturientibus ex rupe illa quae in ciuitate quasi umbilicus ell, moli siue puluino marmoreo vitae politicae impositus. De his autem viginti rivulis decem turbidi sunt & amari, totidemq. dulces & perlucidi,ita ut turbatione illa & amaritie declaretur dolor,dulcedine autem & claritate voluptas. Decem autem rivuli nimirum dulces ac puri adluunt ciuitatis huiusce quinque colles, ita ut virtutum aedes quasi interamnae sint, siue inter illos fontes mediae & interiectae: reliqui vero decem rivuli in valles influunt, stagnisque turbidis incingunt domicilia vitiorum.
227쪽
A. Magna moles & quasi rupes,in rotunda planicie, in eam q. adscenditur viis quinque, quarum initia sunt a portis quinque vi bis Veri. B. Gradus scalaruna quinq. in rupe incis, quibus in summum adscensius est. Inter gradus autem ipsos parte intima essigies , a laeua S N svs COM- M v N i s S Vis i M A G l N A T R I C I s: a dextra MEMORIAE. C. Flama quae in cadum adscendit, splendore suo denotat MENTEM s 'eINTELLic ENTiAM : calore VOLYNTATEM. D. Templum SCIENT 1 AE. E. Templum AR Tt s. F. Templum P Ru D E NTI AF. G. Templum IN TE LOCENT 1 AF. H. Templum S A PI LN T 1 AL
228쪽
Noctis caligo tris filiam parit ut apud Ovid. lib. u Remedii, Fa tum
Deciam. ccxcii. Nox, inquit,est tempus doloris, contraque Solis splendor adfert hilaritatem. Unde apud Orpheum Hymno Soli ς, in his A. Sol iucundus animalium auo ius. Et Iphigenia apud Euri Ita si, inquit, E ιν D. Iucundum enim est, a picere tu ,&c. IErgo nunc, cum quasi crepustulo matutino auctor initatu erct depingere Dolorem ac Voluptatem, tali principio exorsus est, ut petat primum a Nocte ipsa quae nondum plane discesserat, ut pennis suis atris & colore tristifico sibi adsit in descriptione Doloris: deinde Solem oratiam alia in parte cassi emergentem,ut quoniam parens laetitiae est, in Voluptatis, quae ipsius filia est, descriptione sensibus suis praelucere velit. Noctem vero stellarum matrem voca vi &Tibullus eleg. i. lib. tr. currumque sequuntur Matris , lasciuo sidera fulua choro. Tibullus autem ex Orpheo cuius illud in Hymno Astrorum. r
I ne aetherii Noctis pia pignora nigrae. Etiam Euripideς ita Electra.
Quippe Nox stellas parere videtur, quia noctu adparere incipiunt. Diei autem quoque Nox mater apud Hesiodum Theogonia , siqui- deni illa Hesiodi est. Hinc Apuleius lib. xi. Dira inquit, qui dies ex ista
nocte nascetur. S ci Ari stoteles vero etiam ipse c. vi. lrb. xH. Sapientiae, notauit suisse aliquos sapientes G. νυκυς γε οἷ- -.b id est, qui ex nocte
Laudi sunt voluptates & dolores si comites sint virtutis: turpes autem ac ituperabiles si adiuncti vitio c. XI. lib.vu. ad Nic. c. xu. & dein ceps, lib.uti ad Eudem.
Similitudine declarat voluptatem quae ex honestis actionibus capitur indicem esse virtutis,ut flores in arbore, sertilitatis. Vt cum is qui largitate muniscentiaque utitur in bene merentes,laeto id animo & hilari vultu facit, eo ipso liberalitatis habitum testatur,& munus suum quasi cumulo & commendatione auget. Nam aspere quidem datum beneficium praeclare Fabius Verrucosus , panem esse dixit,lapidosum, quem Ou-nenti accipere necessarium sit, dare acerbum. L. Seneca c. via. lib. H. de beneficiis. Concinneque Ovid. fabular. lib. tax. Super omnia vultus accessereboni. Et Catullus, siue quiqui ille est, epithal. Pclci Dona ferunt prae se , testantur gaudia vultu.
229쪽
NEC VERO AUT ACET.Voluptates comites virtutum, distinguit a voluptatibus gagitiosis, ut illis Bacchi & Veneris. Nam voluptates honestae permanentem &solidam laetitiam pariunt turpes autem fugitivam & inanem,& cui statim comes poenitentia & aegritudo. Itaque non sapienter minus quam acute Aristoteles ipse apud Valerium praecipitCH. lib. vii. ut voluptates
abeuntes consideremus. Bene & Horat. Epist. v. lib. I. Nocet empta dolore voluptas. HINC EX Es To ITA HINC PROCUL.
Pergit paucis refellere insanas multorum opiniones de voluptate&beatitudine. Ac primum Cyrenaicorum & Epicureorum damnat insanientem, ut Horatius dixerit, sapientiam, siue ut Gregor. Na Zian Z. orat. I. contra Iulianum AOqγον ο uis, qui contenti in voluptate finem bonorum posuisse, non curarunt distinguere sordidas&flagitiosas voluptates, a synceris & honestis. Itaque impie ac nefarie neruos omnes vir. tutis inciderunt,&philosophiam quasi mi mulam aut saltatriculam habuerunt,non ut magistram virtutis & sapientiae. De multiplici autem discrimine voluptatum, sapientiae magister ipse Aristoteles cap. xii. &deinceps lib. vi. ad Eudemum c.v. lib. vlt. ad Nic.
Resellit iam Aristoteles Zenonis siue Stoicorum sectam, quae in aliam partem peccauit, damnans voluptates omnes generatim, neque distinguens illiberales &obscoenas a liberalibus & laudatis. Horum philosophia quasi annus sine die festo est, aut quasi dies omnino expers serenitatis. Itaque sapientia talis non facit ad Veri siue moruni ciuit tem, in qua ut in Elysio Virgili j. solemque suum , sua odera norunt. Sed hoc etiam ipsum,nempe Zenonem ab Aristotele refelli, anticipatione siue poetica accipiendum est. Zeno enim A stotele posterior fuit: quemadmodum quidem etiam Epicurus, & tempore posterior & morib. id est nequior. Bene autem Poeta noster, Stoicidaudocere homines lapidescere. Sic enim & Plutarchus lib. pro Nobilitate. Chrysippum,vocat Stoicum Lapitham,atq. ex adamante compactum.
Descriptio riuulorum xx. quorum deni honestarum voluptatum ac dolorum: totidem turpium significationem habent ut ante diistum die
Signiscat iam Aristoteles Reginae tempus esse in ciuitatis huiusce puluinum illum, siue molem marmoream illam adscendere, ad quam
230쪽
BAR T. DELBEN. mdirectae sunt urbis quin ueportae totidemque viae& colles, in quibus virtutum hospitia fiunt a quibus portis,& viis, S collibus, spirare inquit auras, iisque gradus pernari rupis illius excelsae, cui templa imposita virtutum Intelligentiae siue mentis, flammamque illam quae inter quinq.
templa elucet, mentissique imago est, foueri. Quo commento auctor declarat, virtutum actionibus mentem foueri, omniumque rerum cognitionem a sensibus quasi internuntiis, ac praecipue a sensu oculorum &auditu ad mentem siue intelligentiam deserri. Itaque M. Cicero lib. 1. de sinibus, Quicqui inquit,animo cernimus id omne oritur asensibus, Et Epicurus apud Laertium , Πῶς μαγόνος α θησεων ηα ται. OuInIs,inquit,
ratio apta est a sensibus. Etiam ipse philosophiae princeps Arithoteles c. i v. lib. iii. de anima. Mentem absque sensu, ait videri essectam' τραμματέοις μώἐν inritaret άνδελεχία γεγραμμύον, tanquam tabellas in quibus persiriptum adhuc nihil fuerit sed perscribi omnia possint. Hanc enim recipiendi omnia facultatem declarauit Aristoteles, adiectione verbi απελ dota Neque dissimili ratione idem philosophiae totius auctor & magisterposuit cap. rix. lib.1. de demonst. illum qui aliquo sensu orbatus fueriti scientia rei alicuius haud dubie cariturum. Similia quaedam Plutarchus C. xi. lib. iv. de philosophorum decretis, & M. Cicero lib. i. Academicarum quaest. Contra tamen Caesar Scaliger venit, Exercitatione cccvH.S xlix. Qui si ad Euangelij formulam examinetur, ferri potestis ad naturae cognitionem, fallitur. Deinde si naturae trincipia spectemus : non pellime Scaliger si conclusiones, non optime. Neque enim hae sine sensuum adminiculis. Sed longus hic,neque unius dieculae sermo est. QUIN PATEΤ CELSA M. His ita expositis,nunc Aristoteles in ciuitatis molem illam ascendit cui imposita rupes, siue arx ipsa,& quasi άωπιλις. In rupis autem huiuste cliuo, Reginae ostendit philosophus tres imagines. Prima significationem habet Senses communis, altera imaginati Icis, tertia Memoriae. Has auctor sic notis propriis insignes fecit, itaque coloribus suis pinxit,ut actum agere sit, copiosius eadem velle interpretari. In clivo autem rupis hae imagines sensuum interiorum positae, quia sine horum opera non existiunt virtutes mentis,Vt Scientia,& ceterae, quarum tem