장음표시 사용
241쪽
A. Templum A R T I s ex materie myrrhina, sue lapide myrria ino.
E. Eo Es T A s. Sed FORTUNAE, VOLvPTAT Is & Ec EsTATIs eT-gies pictor non rectissitne expressit, neque designauit caelias septem arteium,quae in templi circuitu.
242쪽
plantis, in media illa templorum planitie. Itaque hac praelucente Aristoteles cum Regina pergit nunc ad templum Artis, quod minus sirmiter sundatum esse ait, minusque praeclarum illo Scientiae: sed ipsum tamen per sepulcherrimum:Nam Scientia quidcm rerum est, quae necessariae uniuersaeq, sint, sium mel constantes: Artis vero materia mutabilis, siue ut loquitur Caecilius, profluuia est, quemadmodum etiam illa Prudentiae. Nam utraque re e rationis admonitu in rebus singulis exercetur: illa in esciendis, haec in agendis. Sed ipsis tamen per se generatim ac sine materia singulari siue ratione formae suae, expcrtes sunt
mutationis &inconstantiae. D. Thomasi .ii. Quaest Lura. Art. II i. SCILICET HOC ARS DIVA COLIT.
Templum artis depingit substructum materie myrrhina cuius pretiualiquanto est vilius quam sapphiri, ingens tamen: SI nitor autem eius verius, quam splendor aliquis. Ingeniose l. hoc Pocta commentus et . Sapphiri color caeruleus conueni ens Scientiae: myrrhini color variantibus maculis est, itaque artis similis, quae de ipsa variare solita propter varietatem materiae. Operaepretiu est audire. C. Plini j ex c. ii .lib. xxxv H. verba de myrrhinis. Splendor his, inquit, fine viritus, nitorque. verius quam splendor. Sed in pretio varietas colorum, circumagenti b. st maculis in purpuram candoremq. cm tertium ex utroq. igne centem, velutpertransitom coloris purpura rubescente,aut lacte condescente,&c. Hinc illud Martialis lib. x epigr.xxc. Maculose pocula myrrhae. De ortu autem myrrhinorum,aliqui coti a Plinium imperite disputant,sed hoc agere nunc vel l aliud agere esset Tripliciq. artificio id templum exaedificatu esse. Quippe ars disyngendis siue
aliter fingedis, aut ordine alio disponendis materiae partib. 3 ut in aug da materia minuendaue exercetur. De hoc artiti discrimine nimiris eas in materiae aut mutatione versari,aut additione, aut deminutione, aut compositione, aut appositione, aut adglutinatione , aut mixtura simul &adpositione, &c. exsertim Alexander Aphrodis Problem. x Lix. lib. i.
In adyto ipso templi Artis, essetae statuae Delectationis sue Volu-litatis, & Inopiae: quarum illa quasi blandiendo inducit: haec vi de neces altate cogit homines ad industriam-artis tractationem. Media vero inter has imago Fortunae,quae consors&socia est Artas. Nam utraque in rebus singulis est. Itaque ut geminae germanae sorores vicistim sese amplexari videntur: vereque Aristaenetus in epistolis, Artem egere Fortuna, Fortunam Artis indu tria exornari. , inquit, iam ea cirrtiori λαλοσμέα τας ιις,&c. Quam ex Agathonis Poetae versu γύψω imitatus est, queAristoteles profert c. iv. lib.vi. ad Nic. Neq. dissimiliter de mixtura virtutis & artis. Valerius c. in . lib. ii. agens de P. Rutilio. INTERIORE NITENT
Septem in artis templo sacella constituit artium singularum. Ac primum Arti militari adsignauit:alterum Arti Pocticae: tertium Rhetoricae quartum Medicinae:quinctum Architecturae sextum Grammaticae: septimum Agriculturae.
243쪽
Transit Aristoteles a Martis & rei bellicae se cello ad si celli alterius descriptionem videlicet Artis Poeticae, in quo statua Homeri & Virgiiij faciaque digressione opportuna.dignum hoc studium esse ait,in quo
excellentibus a natura praediti ingeniis homines, de A fusarum, ut Varro loquitur, Pompil versentur. Hanc enim artem illam esse, quae diuorum& hominum bene de re communi priuataque merentium laudibus adhibenda sit, non autem flagitiosis cantilenis,& Veneris vocabulis, quibus tanquam fescenninis aures,non nouae nuptae, sed ut Varro loquitur, acerbae virginis redurentur. Laudabilis quidem Persiarum mos de quo narrat Herodotus lib. i. & Nicolaus de moribus gentium apud Sto-baeum. Serm. cxLv. GOG ιτςm πιιέ ν tam , τ χ λεν ν εξες i.
Quaecunque illis facere nefas, ea neque dicere fas est. Eiusdemque modi et hillud Sophoclis praeceptum, apud Stobaeum. ' ὐ γγ αία, et μηΛ δρῶν καειν. Quae turpe feri est, ea profarier nefas.
HERBIs, SIVE OPVs EST UERBIS. Paragrammatissimi, Herbueret et D .gramine carmine. Sic Marcellus
Empiricus Carmine ad Theodosium A. Gramine seu malis aegro praestare medelam Carmine seu potius,&c. Et Gausti dus Abbas Altaecumbae in vita S. Petri Tarentasij. Pocula verbis oe herbis infecta, &c. Duplex nempe Medicina olim, Rationabilis una: altera Physica. Et duo remediorum genera. Rationabilia, herbis, siue gramine: N Ptifica, verbis siue carmine. Passimque ita diuidit Maria cellus Empiricus, comes ossiciorum Theodosij. Tangit quoq. D. Augustinus hoc discrimen c. xx. lib. ii. de doctrina Christiana, sapientermollendit, quo astu talia remedia vocarint olim Physica, & disserit.hanc medicinae partem recte, non solum ab Ecclesia , sed a medicis quoque ipsis condemnatam effr.
244쪽
gcr A rubesebant orientis lumine Phoebi, Humanae dux regnas ubi TRUDENTIA et ita fit domina. Hoc Senior templum pros exit, inde Orsus praefari breuiter. Aluam candidus iste Dixit, in orbe dies oritur, quam Phorbus amico Ore iacit nudios terris: Nitidisiimus alti Rex rati merito meus audit Cynthius, omnes Uni sic hilarans. Sed non minus ille corusicumo Sol, facit humano sub pectore lumen honesti, emores qui regere, γ rectae rationis habenis
Aurigare monet, certas TRUDENTI A metas ,
Rebus in humanis statuens, quas sectere nos fiscum Um est vita variara negotia: rectas Inquirens quoque cauta vias, quibus itur in arcem
Lumine qua Emper rutilas pos a bearo. Ignis ab hoc ille eg τeluti scintillati Sole , Vnde suis vim pius in inure sigillis Surripiens potuit, sollerti corde Prometheus. bella est, memorant quod inani carmine vateου, E curru rapuisse faces inperione nati. Callidus hoc faceret quamuis, vulpio furtum
Japoro genitus, So LI Z videt omnia soLVs Terris quas agitant homines, aethere Diuionthius, atque audit, neque Solem est fallere cuiquam. Vita hominis a AT 1 ο est, atque hoc velut igne Prometheus sessurans homines, tunc interlustra ferarum Atintivagos ,simile . feris, torvumque tuentes Tanquam ursos bipedes, animauit lumine rectae e gentis, humanae docuit commercia vitae.
Scilicet a brutis homines, secti . ferinis,
Separit haec virtus animi PRUDENTI A recti. i. Fluct,bus ista docer mediis educere vita Nostra, animi cymbam tuta subducere terra, Remigio nixos virtutum, collibus in
245쪽
ii. Haec eadem vitae cum sunt placida aequora ventis, Praecipere instantes animo iuberante procestas. ii l. Cumq. mari defuit hiems, creberq. procellis
Africus, O densi veniunt ad littora suctus,
In monet constare animo, clauumq. tenere i v. Blanda voluptatum Histinuitamina, tanquan
Carmina Sirenum scopulis qua figere acutis Tentant, auriculis surdis audire. Serenis v. Nubila tristitia, tempestate . doloris, Tosse venire hiemra quoniam praesciuerat ilias. vi. Quaeque colunt homines fluxa miracula Fostris Regna σ σω, dulces grata de coniugepunoo: mue soler natura parens impendere, vires, Egregis θeciem forentem corpore, magnunia
Ingenium, seruat rarionis luce, vel auget. vii. Strenua se mersans eadem ciuilibus undis Purior emergu, commercia vultus ii X. Consilio aurigans, rartimque perita bonarum
Sistere profluuium, vario velut Euripus a gua ferri solita. Necnon tamen hac quoq. FORTIS
Excipit interdum vesana corpore tela, Sed minus atq. alia, quas inferiore locaui
Vrbe, sevo priui seclusis liminetectis
I X. Lumine vi accensaequas omne, dirigit, una, X. Omnibus una in concilio est. Ubi rectus honesti, Varus utitii sit limes docta monere ex i. gua bona qua mala sint, quo distent candida nigris. Utque malis leuiora, bonis meliora praeoptes: xo. Induat vita ut varios humana colores. Laudibus his animum cumulas celeberrima Virtus, Limina nunc cuius radio perfusa virent
Lustrare est animus. Viden ut, Regina, toparcio Exstructiu paries circum est, oculά . relucens Aducit intrantum viridi restatque nitore pstuinque micis circum castis penurale. 6 q. Trina sua est lampas, vario discrimine lucis: '. sua effigies nullo discrimine, cauta Talladis comitum sacris operata e finerua Statiuxtim manus, atque sevis variata figuris aualibet. Hae caesiae referunt , P RV DE N T I A virtus
246쪽
Auam facie sit multiplici. PRUDENTI A prima est piudε est a leges stouit populis ac gentibus aquas. iςῖ φ . Hanc referens velut occipiti est oculata inerua Effigies, bimns ceu Januae. Fronte Lr CVRGV Me t errore videt Dea , seriore SOLONEM.Alterius casia domina est PRUDENTIA SANI sINCLΥT A C o N S I LI Is, rebus Dea callida vita Incertis certare . vias, O tangere metam. Atq. ea consiliis comites stilegit amicos,
Vt Pgarc LEM , qui olim sterioso nomine Iusti
Clarus M a I sT I DE s, ingratis lumen εAthenis. Hinc DEA qua LITES DIRIMIT dans iura ,foroq. Prudelia
Pr sidet Adsistit caperata fonte seuerus Udicialis A Nos σRHADAMANT HO , humo sisa lumina figens
Velati . toga manibus, ne munera captent . Luarta MINERVA DOMUM curat, privo . penates, Prudelias 'niugiumq. fouer gratum, paruo . Quirites Sufficit, Gr bene quaesitis sua regna susuri
Ultima CAUTA SIBI SOLI sapiens. e VINERVA est, Et citharista canit velut uim e maius, intus Omnia, nil curans alij sudent, periant
4Algu, dum sibi proueniant fatis omnia rem. Omnia qua simulacra vides sub fornice templi, Sunt tristique supercilio, facieque senil
ulla iuuentutis genialistonte renident . In iuuenum, praecox nisi qua est , PRUDENTIA nunquam Pectore constituit hedes.Temerarim Hos Error agit, neque longa dies, quaesitaque multis bus, actores rerum experientia fecit. Pensitis a cilla I chnm laquear dus aureis Tergeminus , clareq. micans cuiusque, fidele
que satellitium facit, . comitatur euntem Nunc animi Solem, veluti sua sidera Phoebum . CONsILII prima est BONITAs ,scitissima rectas Vestigare vias, quibus in portum itur honesti, Altera quae meditans hera quid TRUDENTIA rem Imperet, atq. illi qua sint contraria SENTIT. T retia consiliis SENTENNA,siquid acerbis Lenit, . in melius dure conssita retractat, Ut locus, aut tempus varians, perstaue poscit. Torro etiam Domina hoc templum qua possidet, una
247쪽
Est murina soror simul oe cognominis, illa
Luam ATURAE parem, pne CONsVETUDINE Tanquam patre parat, S OLLE RTI A. Lumen oe ista Menti aliquam praefert , sed quo duce, plurimus error obiicitur, nidia suam TRUDENTI A lucem Iunxerit. Haud secus ac Luna sub luce maligna Est iter, aut dubia sub prima crepuscula tuus, Sustenso pede, Cr ambages muuente viarum Et lapsus faciles, oculi q. horrentibus umbras: Ut nostros iam Noctis equi caligine terrem Vicina picei, postquam sua lumina Titan, Heriit ad uesterium sero iam vestere, littus.
CERTAT in Veri ciuitate, pulchritudine dies diei ac sequens pri
re laetior semper inlucescit, ut hodiernus Prudentiae dies, quem . auctor ipse concinnc sic ingrcstus est describere, ut a poetarum de Prometheo fabula exorsus, eam vere sapientuque ad Prudentiae laudem accommodarit. Neque enim illum qui oculis cernitur, sed Prudentiae solem fuisse ait, de cuius radio sumpserit igniculum Prometheus olim, ut hominis formatam e luto imaginem animaret, ipsoque id Promethei nomine declarari ait,nam esse Um τησα πιλίαι quae Latine prout dentia siue prudentia est, radius nimirum ipse dc quasi acies animi humani, qua qui orbati sunt, ij persimiles Cyclopis sunt illius, qui indi
ci tur ab Euripide, cum Vlyxes oculum ei effodisset, velle quidem corripere Vlyxena, sed in scopulum incurrere amens ac lamentari. Sic apud interpretem Apollonij Argonaut. lib. H. Theophrastus censet, Prometheum fuiste virum sapientem, qui primus generi humano impertitus philosophiam : atque hinc fabellam ortam de igne hominibus opera eius dato. Hinc Prometheus callidus apud Horat Oda xlix. lib. ii. Sosserti corde Prometheus apud Catust l. epith. Pelei. Et movi σί ia inu. Hesiodo est, a versuta & varia mente. in hanc sententiam iucunde Hyginus in fabellis suis c. ccxx. narrauit Curam Deam fuisse quae prima finxerit hominem .Et Anaxagorae discipuli Prometheum esse dixerunt νου, siue metem, ut posuit Georgius Cedrinus in compendio historiae. De hominibus autem ex luto sistis a Prometheo fabella, est apud AEschylum in
Prometheo. Proterr.eleg. V. lib. iri. Horat. Odax i. lib. i. Ouid. Met
morph. lib. i. Hesiodum Dier. de Oper. lib. i.& in Theogonia. Apollodor. Biblioth. lib. .Cic. Tuscul. v. Lucia n.in libro . Prometheus es in dictis. Seruium ad eclog.vi. Claudian. alios.
248쪽
Templum P Ru DENTIAE, structum penam a topaziO. Caelia P Ru DENTIAE legitimae, siue leges ferentis in Republ. PRvDENU A deliberativa, quae Rempubl. regit consilio. PRvDENTIA Iudicialis, siue res iudicans. PRvDENTIA Domestica, siue in re familiari. PRvDENTI A singularis siue ut vocant aliqui Monastica. In qualibet caelia tres lampades. Sed pictor parum apte, modo tres, modo plures paucioresue expressit: ut neque sat recte in caelia Prudentiae legitimae Mineruam quasi habitu virili,vnaq. fronte pinxit,non ut auctor voluit, bifrontem.
249쪽
2 OPergit enumerare aliqua Prudentiae ossicia,& eleganti comparatione vim Prudentiae declarat. Hac scilicet una, vitae nostrae quasi nauiculam gubernari, & feliciter in portum adpelli. Perinde ut Titinnius olim poeta comicus de sapientia dixit, Sapientia gubernator nauim torque haud Valentia. Et adiungit Prudentiam moderatricem esse Fortunae. Et vero sapieti tissimi homines Fortunam aliud nihil esse quam prudentiae & consilii penuriam, totumque hoc nomen esse inane suspicati sunt. Ex quo illud Appi j Caeci in carminibus apud Sallustium orat. i. de Rep. ord. Fabrum
esse suae quemque fortunae. Ex Appio deinde Plautus Trinum. Nam sapiens quidem pol ipse fingit fortunam stibi. Ex eodem Cornel. Nepos in Attico.
Sui cuique mores Munt fortunam. Ex sapiente Poeta idem Tullius Parad. v. ubi sapiensio et a ille Appius,ut arbitrati alij,ut ego, Plautus. Eiusdem modi & illud L. Senecae. Valentior omni fortuna est animin,&c. Neq. dissi- mihi ter Satyricus. Nullam numen ab is sit Prudentia sed nos,
Te facimus Fortuna Deam, caeloque locamus. Bene sic locus ille apud Lactant. c. xxix. lib. Mi. Ab eadem vero mente etiam illa Epicuri. κυώα: οξα. β ιχέα σο τι τυχη -ρεμπίπὶ . Quod imterpretatus Cicero. Fortuna exigua interuenit sapienti. lib. I. 5c ra.definibus. Proseri & L. Seneca cap. xv. lib. ii. de Tranquill. & Plutarch. lib. de For
Descriptio templi Prudentiae pulcherrima. Primum parietes eius topazio gemma totos constare,neq. id temere. Nam topaeon verbo,Troglodytarum lingua significationem quaerendi subiectam esse, inquit Iuba rex apud Plinium c. lax.hb xxxv l. Proprium autem est munus ossi-citimque Prudentiae, rationes quaerere ac pervestigare conducentes ad felicitatem politicam siue actuosam, ut iam explicatum est die tertio. Cum autem perquirit has vias sive rationes Prudentia, dilectum atque disserimen adnibet, salutaria atque praeclara secernens a pestiferis ac nocituris, totaque in usu,& vita communi, & rebus iis quae deliberatione habent versatur. Deinde templum totum auctor conlustrari ait lucernis quindecim,a Prudentiae sole accensis.
Pingere pergit interiora templi,& quas adyta, quae distincta esse ait, quinque caeliis, in quibus omnibus e sigies sit Mineruae, sed alia atque alia specie& ornatu. Imaginibus autem illis declarari quinque species Prudentiae. Quarum prima est Legitima, siue illa quae leges ac iura ciuitatibus describit, quamque νομαλακαῖ Aristoteles vocavit, eandemque
άρχουcetoli καί quasi ducem vitae ac magistram Uyciorum. Atque haec principis & legislatoris prudentia est. Altera est Deliberativa siue quae
250쪽
BAR T. DEI BEN. 2 iquae speciatim de singulis rei publicae negotiis deliberationem haber,
qualis prudentia est consiliaris. Tertia est iudicialis siue te gibus, generatim descriptis utitur, ceu normis singularum in ciuitate actionum, eaque prudentia est iudicis. Quarta est Prudentia domestica οικονομική, illa quae rei familiari ac domesticae prouidet,quaeq. coniuges, liberos, de familia tuetur: eaq. patris familias prudentia est. Quincta est prudentia singularis, siue ut D. Thomas loquitur, Monastica, qua sibi quisque consulit ac prospicit,eaq. hominis industrij prudentia est, quasi intui omnia struentis,& intus canentis,ut Aspendius olim citharista. Ad summam igitur quinque species prudentiae sunt, Legitima, Deli-benatiua,Iudicialis,Domestica, bingularis.
Prima species Prudentiae Legitima, cui tanquam satellites adiunxit Lycurgum & Solonem. Horum ille Rhetris suis siue institutis, Lacedaemoniorum ciuitatem optime temperauit: hic autem leges Atheniensibus exaratas in tabellis dedit,quae dictic fuerunt Amnes. Ex gemino autem illo quasi fonte Romanum ius ciuile haustum putant, sed alij quoque illius multi sontes. Nam ex omnium pene iis temporibus bene institutarum siue ἰino ciuitatum legibus & iustis collectum fuisse illi sciunt, qui non prorsias πιι μητοι.
Altera species Prudentiae, Debberativa, stipata Pericle, Aristide, hominibus in Atheniensium ciuitatis administratione olim ad consilia prudentissimis.
Tertia Prudentiae species Iudicialis comitata Minoe, Rhadamantho, . qui si1mma in rebus iudicandis aequitate fuerunt, ita ut Iouis diuino semine suscepti viderentur,eosque auctor persimiles inducit statuis Thebanis, de quibus commemoratum est die xix. ARTA MINERVA. Quartum genus Prudentiae Domesticum,cui adiuncti agricolae & homines rusticani. Haec enim augendae rei familiaris siue ratio integerrima est.
Quinctavrudentia est Singularis, quam perurbane solam finxit, ac nihil habentem sodali iij aut clientelae , praeter sacculum suum & a cam. Est enim haec illa Prudentia, qua praediti homines, quasi Epicurei sapientes , omnia sua causa faciunt, eamque vulgus imperitorum arbitratur silmmam esse Prudentiam. At contra quidem disputauit