장음표시 사용
41쪽
36 qui , quae alii prebensando qtuerunt, potius rescere quam ultro , ut quidquam adipiscatur, solitus sit ela
borare. Neque enim cum in Divi Dominici familia numeraretur , atque in eo coetu viveret , ubi omnes pene curationum atque honarum consequutus es gradus , lubens ac valens eos es umquam adeptus ; sed quibus eorum dispensandorum potesas data erat , ii vel invito summa quaeque obtrudebant. Summo etiam totius Amplissimi Senatus Veneti consensu , in nostro
crae postea Theologiae exponendae provincia ei tradita fuit : ad quod sane munus eum patius evacatum sem- ter atque accersitum , quam sua umquam sponte ac-ecisisse omnes novimus. Cui porro dubium , quin cum Irimum Pius IV. omnium hominum o maximus oesapientissimur, de reparanda Christi Dei Ecclesia , baeresibus tollendis , erratisque iis , quae superioribur Pontificibus conniventibus, in eam defluxerant , amovendis cogitavit , vel primis fui Pontificatus mensibus hunc ad se duxerit addi candum p Vidi quae ad eum Summi Pontificis nomine datae fuerunt literae :quam honorifice Romam fuerit invitatus cognovi: sum ipse locupleti simus resis r nibit es quod hac omninori re quidquam dubitem. Caeterum quid deinceps efffectum es y nonne oe summa apud Pontificem in Θο-nore habitus e nonne in maximis rebus ejus opera maxime opportuna e nonne apud ejusdem Pontificis nepotem , Alustrissimum atque Reverendi Vmum Borromaeum Cardinalem , duos annos in summa animi tranquil- Iitate visite Quod cel ob eam in primis caussam factum es , quoniam qualem maxime optabat , nastus
erat. τrrata hele Intellige, non ad fidei, oscitantiae . aut populorum, illis perturba ant motum doctrinam spectantia, quae hais iis temporibus, improbitati, quam pontiis resum nomine statim antea desienata sunt, si cum conniventiae adscribere Fastolus de sed ad abusus. & eonsuetud nes pertinen- siet. si qua verius inferiorum Adm. i hic Iulia
42쪽
erat Principem. In eo namque vera religio , eximia pietas , omnis jussilia , madesis , affabilitas , temperantia; nullasve, quae in eo non penitur elucesceret, intus. Cujus actiones , atquc cogitationes , cum ab omni virtutum genere proficiscerentur , ecquis jam vereri potes , quin cum incredisili quadam beatitate fuerint conjunmo e Non possum certe non vehementiI Ame mirari , cum , qua es dicendi lenitate atque copia , Uielmium persaepe audio de summis atque innumerabilibus amplissimi hujusce viri laudibus atque ornamentis praedicantem. Cujus nutu oe voluntate etiam 1 actum scimus , ut a Pontifice Maxima ejus avunculo ad hunc etiam dignitatis gradum perductus fit a in quo set ipse Pontifex , licet omnium J- premus , atque is Deum Altissimum sine ulla dubi-
ratione reperitur collocatus. Episcopus itaque effectus , eique animarum cura , qua nulla aut majar , aut proantior , tradita es. Luibus ornatuς atque auis
Eius insignibus , Tridentum ad illum tot Episcoporum coetum mi ssus . Iudicavit enim optimus atque famemtissimus Pontifex eo in loco iis viris , qui doctrina , probitate , religione , atque maribus maxime praesarent , maxime opus esse. Ut igitur unde digrestus pene sum , eodem revertar , sua quidem caussa , suoque nomine is recusabat , quod fudisserum psea mibi gratia ab eo concessum fuit. Futurum namque ei pollicebar , atque adeo omnino pollicitus sum , summam secum haec ejus scripta aliatura utilitatem. Quibus pro se to fiet , ut in posterum diligentius Divi TRm.escripta , qua tam multa, tamque varia atque copiosa sunt , explicentur, excutiantur , evomantur, o in manibus habeantur. sui expostoris nomen jure adeptus es ; cujusque libros tot vel priscorum Graecorum , vel Recentiorum quorundam ab Italia o mente , D
43쪽
33 eis penitus sejunctorum voluminibus , solos habemus ,
quos, paria paribus reddentes, objiciamus . Fateor igiatur factum esse meis vel precibus , vel cohortationibus , ut duo fi libri foras dati sint : qui optima quidem mente vorae utilitatis ergo id feri volui ; qui ejusdem etiam apologeticam orationem , olim quidem me etiam audiente habitam , vobisque conc6sam , sed solam incedentem , iis adjungendam curavi. Vos , ut bonos decet , quidquid bona mente factum es , boni consulite ; meque bonarum semper in republica trirer aria partium , bonorum juvenum bene sudiosum ,
ni par atque conveniens es , vera animorum vorarum benevolentia prosequimini : ac Deum Optimum Maximum mecum orate , ut eruditissimo huic viro tantum concedatur O vitae ct otii , ut qme parata sunt permulta , commode absolvere, atque ad exitum queat
perducere. Facile namque fiet , ut illis , qui re ipsa Chrisiano nomine digni sunt , non parum vel fructus , vel laetitiae , quae ab hoc fonte manabunt , sint alla-
Datum Patavii Idibus Septembris MDLXIV. HIE
44쪽
DE D. THOMAE AQUINATIS' DOCTRINA ET SCRIPTIS
AD IOANNEM DELPHINUM ANDREAE FILIUM
Patritium venetum, Amplissimum Torcelli Episcopum .
PRAEFATIO. SI de D. Thomae Aquinatis doctrina & scriptis recte de
sentirent omnes, & loquerentur, non ego, P R AE s U LA M P L I s s I M E , ea nunc laudanda sumpsissem ; neque frustra, quantae sint praestantiae & utilitatis in Ecclesia Christi, ut Theologiae studiosos ad illa accurate evolvenda di cognoscenda excitarem, pluribus conarer ostendere. Iure enim Antalcides Spartanorum Rex Sophistae cujusdam operam esse supervacaneam existimavit, inim laudationem Herculis quem magnopere venerabantur omnes, de scripto Ieingere appararet, ecquis illum accusaret, salse interrogans. Et merito Iureconsulti docent, suod notorium est, a probationis onere releυare. Etenim di Aristoteles non probat manifesta, ct communiter concessa; qualia illa sunt, Naturam rise , Fortuna nonnulla menire, Locum esse immobia Iem , Tempus ubique gentium idem numero esse: explorata enim & comperta omnibus cum sint, ridiculum arbitratur ostendere illa esse. Uerum cum caecitas quorumdam tantast , ut intueri Ecclesiae Solem hunc minime possint , di improbitas haereticorum eo progressa sit , ut hunc sapientiae limpidissimum , atque uberrimum fontem inquinare spurcissimo caeno , & velliti obstruere magnopere nitantur: non erit inutilis, spero , S ingrata sudiosis haec nostra opera , qua di vindicabo pro virili hujus Doctoris monimenta a maledicorum hominum calumniis; & quod ei debeo, oiscium utcunque persolvam. Nam studiorum meorum Ducem di Antistitem summum post sacras Literas, aliorum multorum doctrinis diligenter quoque inspectis ,
45쪽
tui , & diurna ac nocturna versare manu non cestb ; nequis ignoto Deo aram me erigere dicat, aut verba illa Domini in me detorqueat : vos adoratis quod nescitis: ut ingratissimus merito dicendus sin , nisi omnem meani ope ram di studium , meas omnes vires & diligentiam in eo defendendo adhibeam. ostendam itaque priore loco, errare toto caelo eos , qui illius scripta in universum vel contemnunt , vel negligunt eorumdemque tum maledicta , tum rationes , qualescumque tandem sint , multis argumentis S testimoniis refellam: posteriore vero, scripsisse illum volumina propemodum innumerabilia , quorum noninnulla, sive subjectam materiam spectes, sive artem S modum scribendi : & cum veterum Theologorum quibusvis scriptis conferri ,& recentiorum libris longo intervallo anteponi possint. Ac praecipua quidem & magis conspicua , quantum potero, pressius examinabo;& in universum omnia in suas classes & loca ita distribuam, ut non admodum aegre studiosi in tabulas redigere ea possint , ct scriptores, ac typographi in sectiones, si maluerint, concinne digerere : quemadmodum quoque Vincentius Iustinianus Ordinis Praedicatorum Generalis Μagister, vir prudentissimus atque doctissimus, fieri non modo magnopere cupit, verum etiam pro viribus satagiis I9. Et quamquam imparem humeris meis provinciam me suscepisse intelligo, hujus tamen Sanctissimi Doctoris ope fretus, quam humilis di supplex
imploro , majorem etiam obire non recusarim. Etenim , ut D. Gregorii Nagiangeni verbis utar : suemadmodum vi-
ια praeceptorem, S doctrinae magi rum , cu quidquid bonesti quis dicere possis , oe ab initio statui , O nune sisti ο ς oe si
quis rerum illius Iaudator es , aut mecum est , aut post me Iωictus adeo ab illius plerare , eminentique doctrina sum et ita illius praesidium mihi non defuturum esse confido. Te vero, Io ΛNNEs DELPHINE , PRAE su L OPTIME ET AMPLIssIME , libellis his ultro alloqui , eosque tibi dicare volui , testes non modo mei erga te grati animi diobservantiae , verum etiam illius Opinionis , quam de tua eximia cruditione , probitate , S in D. Thomam pietate habeo certe singularem. LIBER
t 39 Iam tum Romanam meditabatur rum I. Iliomae, quam anno subinde 33 o. Iustin anus acculatiorem editionem ope. sel citer ad exitum perdusit.
46쪽
oo sunt hominum genera , qui Divi Τhomae
Aquinatis libros vituperare , & quas de loco suo dejicere conantur ; haeretici nimirum omnes , dc factiosi alii quidam , qui vel imperitia adducti, vel caecitate coacti, vel invidia commoti, tantam lucem aegris oculis ferre non possunt. Sed de prioribus quorsum attinet verba facere λ Sunt enim mali genii , perfrictae frontis, indocti, corruptae mentis, Praeclarae cujusque Philosophiae hostes , Reipublicae Christianae perturbatores , dc qui , ut ait o Hieronymus , nobiles evadere conantur in scelere. Quorum sane Dux di auctor superiori auate Lutherus, mirum quam impudenter, quam procaciter , ac falso Thomam vocare quoque ausus est Phialam irae Dei; di a stirmare , eumdem non modo Haeretica multa scripsisse , oe auctorem fuisse regnantis Aristotelis, piae doctrinae vastatoris , quin etiam fontem , O sentinam omnis haereseos , errorisque , ct extinctionis Mnngelii. Quibus verbis quid aliud , quaeso, agit, nisi quod animi sui impotentiam, pus, & virus omne si tamen illud immensum pe1tiferi veneni pelagus exhauriri potuit in hunc castissimum , sortissimumque fidei catholicae propugnatorem & antesignanum effundit λ Cumque communis haris reticorii in mos semper fuerit catholicos magistros vocare haereticos , & Christianum populum probris , scommatibus , ct contumeliis dehonestare , sibique , di sectatoribus suis praeclaros & gloriosos tituIos arrogare , & libros huc illuc circumferre, quos e caelo decidisse asserant: nemo tamen umquam majori procacitate , di petulantia , quam nequissimus hic , & mortalium omnium scelestissimus in Ecclesiam Christi universam debacchatus est. Montani sectatores, in primis vero Tertullianus, suos Spirituisses vocabant, nostros vero Psic cos; quod naturae appetitus, occonditio postulare videatur, ut , cum alter conjugum deincesserit , secundis nuptiis , liberisque procreandis homines dent operam: quod Ecclesia a Scripturis edocta improbandum esse non censuit. Origenistae autem, D. Hieronymo te ste,
47쪽
teste, Pelusiotas, Lutheos , animalesque S carnales orthois
doxos omnes contumeliae causa nuncupabant ; quia credi- mus, nos a Domino , cum volet , cum lais ipsis ossibus , carne , & artubus excitandos fore a mortis somno. Faustusque Manichaeus , ut narrat Divus Augustinus , Semia christianos nos appellabat quia Vetus Testamentum pari
veneratione, ut aequum est, cum novo recipimus. Quemadmodum S insignis a postata Iulianus Galilaeos , Salvatoremque nostrum Galilaeum, D. D. Gregorio Nagiangeno, ae Cyrillo testibus ; quod a Narareth nihil boni proficisti posse sacrilege cum Iudaeis existimaret. Iconoctastae vero nos IdololaIras , non modo priscis temporibus , sed his etiam turpiter , incestoque ore appellant , quod Christi, sanctaeque Dei parat , Divorumque imagines pie veneramur. Et Pelagius , Caelestius , & Capuensis Iulianus , quia gratiam Dei esse nobis non modo utilem quod illi quoque inficiari non audebant , sed necessariam prorsus
confitemur, ut secundum Deum recte & velimus,& operemur , Manichaeos nos esse affirmabant. Ut Arrianos praeteream , qui Eusatianos nos , Nicephoro teste , AIbanasianos , Cbr Uomianos, & ejusmodi, ab Episcopis sanctissimis Dei cultoribus , quos majores nostri sequebantur , atque etiam Omousianos , quod unum essentia Deum Patrem, Filium, & Spiritum sanctum supplices adoremus , vocitare solebant. Verum esse haec levia facile quisque inistelliget , mitiusque nobiscum egisse illos veteres haereticos arbitrabitur , qui vel Lutheri libros legerit , vel Ioannis Coclhaei, nostrorumque commentarios evolverit , in quibus portentosa illa maledicta, ct sacrilegas voces commemorant , quas in Pontificem Christi Vicarium, & universalis Ecclesiae Pastorem , in acumenica Concilia , in sacratissimos Episcopos , in amplissimos Principes , in clarissimos Doctores , in celeberrimas Universitates , in Omnem denique ordinem , sexum , aetatem , tamquam de plaustro , evangelicus videlicet homo , di antiquae Religionis nostrae instaurator effudit. Quo sane nihilo meliores sunt , aut modestiores Philippus Me Iancton , Calvinus , Brentius , dc recentissimi ejus a sectae, qui Ecclesiasticam Historiam in Centurias partitam nuperrime evulgarunt. Etenim di Christianae Reipublicae lumina omnia , priscos Diuitigod by Corale
48쪽
priscos videlicet Patres , successores Apostolorum , Ecclesiae magistros, & Spiritus sancti praeclara organa suis imposturis & figmentis , tamquam quibusdam nebulis obscurare nituntur ; naevosque , di cicatrices catholica eorum dogmata vocant , errasseque contendunt , ubi pietatem avitam, & catholicam docent; ut nemo mirari, aut ab illis sciscitari debeat , cur S. Thomam , non modo adversus illos fortissimum malleum , sed validissimam quoque securim, ipsi animaraim scarii di homicidae tam vehementer oderint. Ita enim Religionis Christianae dogmata Aqui-Mas edocuit, ita explicavit, ut omni se egisse studio ostenderit, quod D. Hieronymus se factitasse etiam prodit, ut Eccla'siae hostes omnes, suos quoque faceret inimicos. Quamobrem & cathoIici quoque omnes egregii viri calamitosis hisce temporibus , quibus haeresum pelagus in Ecclesiae navim fremit, ad hu)us Doctoris scripta, tamquam ad tutissimam stationem, & sacratissimam anchoram sese receperunt : nam ct communis eorum sententia est, vix fieri
Posse , ut qui jugi , accurataque lectione versatus in illis fuerit, in perniciosos errores tamquam in scopulos elidat di si secus evenerit, fecisse ille dicendus sit naufragium in Portu. Ergo tantum abest , ut Lutheri , caeterorumque haereticorum in Thomam maledicta obscurare ejus doctrinam Possint , ut contra multum splendoris , S gloriae ei Potius afferant , certissimumque & ampli mimum sint il-ιius praestantiae testimonium. Unde & nos possumus S. Doctore in eisdem verbis in praesenti alloqui , quibus olim D. Augustinum alloquebatur in quadam Epistola D. Hie- onymus ; Macte virtute cinquit P in orbe celebraris e ca-δbolici te conditorem antiquae rursum fidei venerantur, atques piciunt; oe, quod signum majoris gloriae est , omnes haere-ιici detestantur. Hem l intelligis quanti catholici faciunt
haereticorum maledicta pSed commune haereticis est , tamquam circaeis quibusdam poculis, se, cum volunt, in seras mutare , hominesque, & caeteras cicures persequi, ac devorare, si possunt.
Qxiamobrem , illis omnino spretis , ad factiosos quosdam
c a calcaria videlicet in carbonariam 9 nunc me converto, qui cum S. Thomae lucubrationes vel nequaquam legerint, V l certe quasi praetereuntes, aut etiam tamquam canis,
49쪽
iit ajunt, Nilum attigerint , mirum minime est , si minus quanta sit ejus scriptorum dignitas intelligunt, di si temerarii, cum stylum in illa stringunt, ab illius alumis
nis vocantur. Redarguit Epicurum Cicero, quod, cum literarum Geometricarum Archimedis nihil intelligeret , disserere adversus illas nihilominus impudens auderet : α ipsi temerarios illos non vocabimus di impudentes , qui fractis modestiae repagulis , in Doctorem hunc nobilissi mum, quem vel non legerunt , vel non intellexerunt , impotenter insurgunt 8 Vah , quae haec est impudentia quae procacitas Θ quae malignitas 3 Numquid lex nostra inauditum judicat quemquam ἰ discant primum , ait Zosimus , deinde dicant. Sed factionum natura , ait orbis quidam censor, haec eme videtur , ut unaquaeque Principem suum suspiciat plurimum , & praeserre aliis studeat, atque aegre ferat vehementer, qui in ea major est, cum repugnari instituto illi perspexerit , cui semel se addixit. Fateor profecto ita esse , nec factum omnino improbo , cum ommnibus hominibus , etiam iis , qui illiberales , ct sordidas artes exercent, in more positum sit & receptum , ut pro uniuscujusque ingenio, eum suae artis principem laudibus singuli ei serant, quem in ea excellere judicaverint. Qua minobrem id etiam impulsu , & excitatione quadam naturae e mei non negaverim , atque adeo inteIligentiae non errantis consilio, quae alicujus boni gratia perenniter opera tur. Ita enim virtuti suum redditur praemium ; siquidem omnes praecellentem quempiam in aliqua re suspiciunt , ac venerantur e babet enim venerationem justam inquie
Cicero P quidquid excessit e S D. Hilarius : suod sensum
atque opinionem ingenii communis excellis , id per admirationem sui meretur Iaudem. Rursum reliqui candidati hac priestantissimorum virorum gloria , tamquam calcari quodam , ad metam virtutis attingendam feliciter urgentur et ad studia enim quique accendimur gloria. Amplius , fic Iet illum quilibet , quem magis probaverit , ducem sibi proponere, quem in ea disciplina, & facultate sequatur, cui navare operam cupit quinimmo & exemplar , quod imitari ad vivum ac exprimere studeat. Solet enim quae institutio praevium non habet Praeceptorem ac ducem ,
sallax esse , di omnino incerta. Quamobrem & Plato ,
50쪽
mundi fabrum exemplar quoddam imitatum fuisse scribit:& Mosem sancta Scriptura refert, tabernaculum, instar Ec di exemplaris sibi in monte demonstrati, Dei jussu aedificasse; ut proinde quoque D. Hieronymus ad hunc modum quem- D . ra. dam monuerit: Habet unumquodque propositum Principes suos. Romani Duces imitentur Camillos, Fabritios, Reyulos , Seipiones : Pbilosopbi proponant sibi 'thagorana , Socrarem , Platonem , Aristotelem 2 Poetae aemulentur Hom rum, Virgilium, Menandrum, Terentium: Historici Tabaeiadidem, Salthium, Herodotum, Liυium: Oratores Lasiam, Gracchos, Demosthenem , Tullium e , ut ad nostra veniamus , Episcopi ,'praessereri babeant in exemplum Apostolos , oe Apollolicos viros , quorum bonorem po dentes , babere nitantur os meritum. Nos autem habeamus propositi nostri Principes Paulos , Antonios , Julianos , Hilariones , Macarios e S , ut ad Scripturarum auctorit atem redeam , noster Princeps Helias , noster Heliseus , nostri Duces silii Prophetarum. Non igitur improbandum est , cum sibi bonarum disciplinarum cultores antesignanum aliquem deligunt , quem sequantur , & quem pro viribus laudent. Verum nemo cum aliorum injuria honorandus est , Scum praxiari viri inter se conferuntur , sunt propius , Saccuratius inspiciendi: quae enim procul cernimus, parva nobis esse videntur 9 suntque eorum vel facta , vel scripta aequa ingenii lance ponderanda. Plutarcus Graecos, ct Romanos Imperatores , Aristoteles in Poetica Homerum , PE schilum , S Sophoclem , ct in politicis Spartanorum , Cretensium, di aliarum urbium leges ,& mores; Georgius Trapezuntius, atque Cardinalis Bessarion, fere Patrum nostrorum memoria , Platonem , & Aristotelem ; & nostra Joannes Echius, atque Erasmus Hieronymum , & Augustinum ; eodemque ferme tempore Longolius Budaeum re Erasmum ; aliique alios in re aliqua prarcellentes viros odiose cui mihi quidem videtur in sed graviter tamen , judicio di rationibus hinc inde adductis , inter se compararunt. At vero ii factiosi , praesertim autem qui e scholis
Praematuri egrediuntur, suos duces se pulchre efferre existimant, cum caeteros quosque celeberrimos Auctores, qui alias scholas vel instituerunt , vel certe reXerunt , probris dehonestaverint , di inani quodam fastu contempserint