장음표시 사용
351쪽
nam sepelit. Eadem aestate Marcellus ab Nola, quam praesidio obtinebat, Crebras e X ursiones in agrum hirpinum et Samnites Caudinos iacit: adeoque Omnia ferro atque igni Vastavit, ut antiquarum cladium
XLII. Itaque extemplo legati, ad Hannibalem missi simul ex utraque gente, ita Poenum alloquuti sunt ris Hostes populi ro inani, Hannibal, fuimus primum
M per nos ipsi, quoad no Stra arma, noStrae Vires nosia tutari poterant. Postquam iis parum sidebamus,M Pyrrho rogi nos adiunximus ; a quo relicti paccindi, necessariam necepimus , fuimusque in ea per nn a nos prope quinquaginta, ad id tempus, quo in ,, Italiam v nisti. Tua nos non magis virtus fortuna a que, quam unica comitas ac benignitas orga Civos a nOStros, quOS captos nobis. remisisti, ita conciliavit , tibi , ut, te salvo atque incolumi nnaico, non mo-M do populum romanum, sed ne deos quidem iratos ,, si dici fas est ' timeremus. At, hercule, non Solum ,, incolumi et victore, sed praeSente te, quum Plo- 1, vatum prope coniragum ac liberorum nosti orum dia exaudire, et flagrantia tecta Posses conspicere, ita ,, Sumus aliquoties hac aestato devastati, ut M. Mar- γ, cellus, non Hannibal, vicisse ad Cannas videatur;
Cap. XLII. r. Pacem necessariamia Vimus ann. Vrb. 48o. - id lemyu . quo in Dialiam omisti V. 534. Hi ne h. l. tigeriduin videri Perannos Prom LX, iam monuit Sigon. . idque eo probabilius esse, qiri ni a te gatis omnia oratorie in maius omentur , ut mox: Per centum ProPe annos eum myulo rom. bellum gessimus et c. Nam bellom illud fuit uti an . Vrh. 412-48O, adeoque per annos PYDI'
LXX, ut rei te dicitur XXXI, 3 i.
a. Vnieri comitas; vide ad I, at,n. 3. - Non modia PVuliam rem ., sed ne deos quidam, et mox non soliam incolumi, sed praesente te; vide ad I. 4 , n. I. Quum Ploratυm Prope coniugum etc., Pleriti ie MSS. et edd. ante Drah. qui dedit: praesente le comyloratum Proire ... -n'ic re . ita sumus etc. Livius amat quidem eiiismodi parentheses: sed ita potius dixisset Poleras conspicere, ιPiuin m.
352쪽
M glorienturque Romani, te , ad unum modo .ictum is vigentem, velut aculeo emisso, torpere Per cen a tum prope annos, cum populo romano bellum gesis simus, nullo externo nili uti nec duce, nec cxerci-
D tu : nisi quod per biennium Pyrrhus nostro magis
D milite suas auxit vires, quam Suis viribus nos de-M sendit. Non ego secundis rebus nostris gloriabor, H duos consules, ac duos Consulares exercitus a no- is his sub iugum missos et si qua alia aut lacta autis gloriosa nobis evenerunt. Quae aspera adversaque M tunc acciderunt, minore indignatione referre possura mus , quam quae hodie eveniunt. Magni dictatorcsis cum magistris equitum, hini consules cum binis conis sularibus exercitibus ingrediebantur sines nostros;
M ante explorato et subsidiis positis, et sub signis ad D populandum duccbant. Nunc proprii unius et parviis ad tuendam Nolam praesidii si praeda sumus Iam a ne manipulatim quidem I, sed latronum modo,
3. Te ad unum modo lettim Misentem , Melut a leo perperam iaώιlo edd. ante Gron. emisso: ων Pree inusta metaphora. ab apibus desiim-Pta , qua etiam usi sunt, a Grou. iam
Iaudati , Curi. IV. 34. n. 33 ; Cic. P. Flacco ret, et Plut. in Periele, Pug. I i. Locum Platonis addit Victor. var. leci. III, 16. Malim tameia amisso aculeo , ut apud Curti Ioeo laudato in Oinnibus libris legitur. Ceterum alii olim putabant, aculeis infixis amise isque apes statim mori. alii vero, ea ita fucos fieri et torpere, pariterque et nocere eL prodesse destinere; vide Plin. XI, 28, seu Aristot. H. Λ.
4. Per centum Prue annos etc. Cl. not. I. - non ego a. r. n. gloria r p
uam unus ligatorum loquitur . sed nomine utriusque gentis, Praecipue S
innitium. S. Dtior constitia ... sub iugum ma-εos; vide IX, t seq. - nae ea loria.
to; vide ad I. 4 , n. go. - Subsidias posuis; vide ad II. 2O. n. a. Sub signis ad reputandum ducebant; vide
ad I, 23. n. 4 , et XXIX, 3. u. a.
6. Nurio promit unius et Paret .... praesidii, quod nul tantum urhi tueu-dae subsicit, .et ρδ' rium vel destiuatum est; Iae. Grouov. Antea in edd. Pro e Pro νι rii, et recte sorso, legebatur. Ceterum coutea Ptim haec dicta de exercitu Marcelli. 7. Ne mani tilatim quidem si meta acie, ut VIII. 8, vel potius ut instru-eto agmine II. 49, agmine ire
353쪽
is percursant totis finibus nostris negligentius, quam
M si in romano vagarentur agro. Causa autem haec
is est , quod neque tu defendis, et nostra iuventus, a quae, si domi esset, tutaretur, omnis sub signis
D militat tuis. Nec te . nec exercitum tuum norim, υ nisi, a quo tot Tomanas acies fusas stratasque esseis sciam, ei sucile esse ducam opprimere populatores a nostros vagos , sine signis, palatos, quo quemque M trahit, quamvis vana, praedae spes. Numidarum a paucorum illi quidem praeda erunt, Ρraesidium-D que missum nobis et Nolae ademeris η, si modo, a quos, ut socios haberes, dignos duxisti, haud in-α, dignos iudicas, quos in fidem receptos tuearis. D LIII. Ad ea Hannibal respondit: Omnia simu acere Hirpinos Samnitesque ; et indicare clades suas , et petere praesidium, et queri indefensos se neglectosque. Indicandum autem fuisse primum , dein petendum Praesidium; postremo , ni imPetrairetur, tum denique
querendum , frustra Opem implorasam. Exercisum sese non in agrum hi inum famnium , ne et ipse oneri
s. Praesidiumque missum a Roma nis novis et Nolae ademeris i iis omnes sere MM. et edd. nisi quod
Nogunt. et cet. ante Drah. post nobis Pemeram erit inseruere, et Drah. r posuit ademerit, prob. mer. , ut sensus sit et et praesidium , quod nolis miseris , et . Etiam, Nolae ademerit .ae. Praesidium, h. e. Nolam simul a praesidio, quod nune hanc urbem tenet , liberaverit. Idem vir doetus coni. P. m. et nobis et Iolae aderit. li. e. opem seret. Neutrum mihi arridet. et in Strothio restitui ademeris: sed . quod lectio optimi cod. Put. Praest-- liumque simul nobis firmare videtur.
rePonere malim: Praesidiumque scit. illud, de quo vid. n. ε, eui Marcellus
Praeerat, quodque et Nolam tenebat, et Samuitium agros populabatur simul nobis et Nolae, vel Nolanis ademeris . eo et nos et Nolanos liberaveris. Dukerus monet , in vulg. scriptura non ineptam esse sententiam: duas res esseceris, et Praesidium nobis a te missum erit, et ab eo caesis populatoribus agri nostri, qui Paucorum Numidarum praeda erunt, dolao praesidium ademeris. Sed uleu latere, ex varietate scripturae colligit. C p. XLIII. i. Indicandum autem fuisse primum , scit. qiui cludes acce
pissent. Sed sorte legendum: Indiωnqdam eludem sitisse Primum.
354쪽
esset, sed in Proxima loca sociorum ρ ρuli romani aiducturum. Iis populandis et militem Suum repleturum se, et metu Procul ab iis submoturum hostes. Quod ad bellum romanum allineret, si Trasimeni quam Trebiae, si Cannarum quam Trasimeni Pugna nobilior esset;
cannarum se quoque memoriam obscuram maiore et clariore victoria facturrum. Cum hoc responso muneribusque amplis legatos dimisit. Ipse, praesidio modico relicto in Tifatis, proscctus cetero exercitu ire NO- Iam pergit. Eodem Hanno ex Bruttiis Cum suppi mento Carthagine adve to atque elephantis, venit. Castris haud procul positis, longe alia omnia inquirenti comperta Sunt, quam quae a legatis sociorum audierat: nihil enim Marcellus ita gerebat, ut uulfortunae, aut temere hosti commissum dici posset. Explorato cum sirmisque Praesidiis, tuto receptu,
praedatum ierat; Omiliaque, FcIut adverSus praesentem Hannibalem , Cauta provisaque suerunt. Tum, ubi sensit hostem adventare, copias intra moenia tenuit: per muros inambulare senatores nota nos iussit, et omnia circa Explorare, quae apud hostes fierent. Ex iis Hanno, quum ad murum Successisset, H Pennium Bassum et Herium Pettium β, ad colloquium ovocatos , permissuque Marcelli egressos , per interpretem alloquitur. Hannibalis virtutem fortunam lito extollit: populi romani obterit Senescentem cum viribus maiestatem quae Si Paria rasent, ut quondam
355쪽
l. ID. X tu,' Al . 43, 44 fuissent, tamen ex Perus, quam grave romanum i eritam sociis, quiaritu indulgentia Hannibalis etiam in captisos omnes statici nominis fuisset, Punicam romanae societatem atque amicitiam praeoptandum esse. Si ambo nsules cum suis exerci Gus ad Nolam essent. tamen non magis pares Hanntibali futuros, quam ad Nnassissent: nedum praetor unus, Cum Paucis et noris milusius, Nolam tutari possit. Osorum , quaAHannibalis, interesse 7 , capta an tradita Nola Potiretur. Potiturum enim , ut GPua Nuceriaque Potitus esset rsed, quid inter Cavuae Nuceriaeque fortunam interesset. ψSos prope in Medio sitos Nolanos scire. Nolfe Ominari, quae cutae urbi. cessura fremi: sed potius spondere, si Marcellum cum praesidio ac Nolam tradidissent, neminem alium, quam ψSos. legem , qua in societatem amicitiamque Hannibalis Denisent, dicturum. XLIV. Ad ea Herennius Bassus respondit: Multos annos iam inter romanum nolanumque Populum ami Dtiam raset, cuius neutros ad eam diem Poenitere; et sibi si cum fortuna mutanda fris fueras η, sero iam esse mutare eam. Dedituris se Hannibali non fuisse arces-Sendum romanum praesidiam: cum iis, qui ad se tuendos Denissent, omnia sibi ei esse consociata, et ad uitia
mum fore. Iloc colloquium abstulit spem HannibaIi
ut XXIV, i S; apud Cie. Verr. V, x, non in primis, et in MSS. magis ante
et Div. I. 16. Similiter deterere et aι- φιam insertum. Sed vide ad I , a S, a. lerere. Iunguntur etiam obter ere et eatiare libertatem et maiestatem XXXIV, 2. n. 2, h. e. 1Pernere Prop. insultiare, ut πατιιs, quae dictio petita est a victore , hostem devictum taeentemque calcante; vid. ad
lem , fat. X, Vers. 86. 7. Ipsorum , quam Hannib. . inter- eue: in edd. a Mogimi. ad GIol DF.,
I . - tid inter Camae . aporate traditae. Nuceriaeque ae same ad deditionem compulsiae ,frtumam in teresset; vide ere. 7 Pr. et L .8. Camae urti cessura, eventura.
C p. XLIV. r. Mutan sid. fuerat,
sarte fuerit, serram ele., Gronovin . - ridum curona circ. ; vide II, 7, u. 3.
356쪽
V. C. ,3 . 'per proditionem resipiendae Nolae: itaque oppidum corona circumdedit, ut simul ab omni parte moenia aggrederetur. Quem ut successisse muris Marcellus vidit, instructa intra Portam acie, Cum magno tumultu erupit: aliquot primo impetu perculsi Pesique sunt; dein, Concursu ad pugnantes facto, aequatisquo viribus, atrox coepit esse Pugna. Memorabilisque inter paucas suisset, ni ingentibus procellis effusus imber diremisset pugnantes. Eo die, commisso modico certamine, atque irritatis animis, in urbem Romani.
Poeni in castra sese receperunt: tamen Poenorum
prima eruptione perculsi ceciderunt haud plus quam
triginta, Romanorum nullus. Imber Continens per noctem totam usque' ad horam tertiam diei insequentis tenuit: itaque, quamquam utraque pars avidi certaminis erant β, eo die tenuerunt sese tamen munimentis. Tertio die, Hannibal partem copiarum praedatum in agrum nolanum misit. Quod ubi animadvertit Marcellus, extemplo in aciem copias eduxit: neque Hannibal detrectavit. Millo sere passuum inter urbem erant castraque: oo spatio et sunt omnia campi circa Nolam concurrerunt. Clamor, ex parto utraque sublatus, proximos ex Cohortibus iis, quae in agros praedatum exierant, ad proelium iam commissum revocavit. Et Nolani aciem romanam auxerunt:
E. Ser continens . contium s ....
tenuit: vide ad II. 3. n. s. Vertia Praee. ita emendavit Gron. haud plusiniam trecenti, Romani, vel Romano. rum quinquaginta. Vox niatio abest ab optimis NSS., et Put. habet Romani Liber. h. e. Romani L. imber ete. 3. Vtraque Pars aindi o. erant; vidend I, 41. n. I. Nox e.lιιcil soliis Drah. titillii addita librorum auctoritate; Str. Mille svi e pastiuim inter urbem eram castraque, sorte Passus arat erat, nisi cum Gronovis subintelligendum putes camo; Em.έ. Et sunt omnia eampi eirea Nolam; Doering. Sie ete et passim Pro
nisi se legend. .eI num ponitur, in Pr. in Parenthesibiis. v h. l. XXIV, 7. n. 3; XXIX, 23, et saepis in eo pud Taeitum I vide ad Tae. Λι n. l. IS. ti 6.
357쪽
quos collaudatos Marcellus in subsidiis stare, et Saucios ex acie esse Pre iussit; pugna ubstinere, ni ab se signum accepissent.. XLV. Proelium erat anceps: sumina vi et duces hortabantur, et milites pugnabant. Marcellus victis ante diem tertium, sugatis ante paucos dies a Cumis, pulsis priore anno ab Nola ab eodem se duce, milito
alio, instare iubet. Non omnes esse in acie; Praediantes pagari in agro: sed, qui Pugnent, minc re camρα-na luxuria δ, Mino , et scortis, omnibυSque lu4tris Per totam hiemem confectos. Ahirae illum tam Digoremque, dilusa esse robora comorum animorumque, quibus Pyrenaei Alpiumque suPerata sint iuga; reliquias illorum Misorum, uix arma membraque sustinentes, Pu
gnare r Capuam Hannibali Cannas fuisse. Ibi Dirtutem bellisam, Oi militarem disciplinam, ibi Praeteriti tem- Aoris famam , Ei vem futuri exstinctam. Quinti haec
exprobrando hosti Marcellus suorum militum animos erigeret, Hannibal multo gravioribus probris increpabat 4 signaque eadem se noscere, quae ad Trebsem Trasimenumque , Postremo ad cinnas Diderit halueritque. Militem alium profecto se in hiberna Capuam duxisse, alium inde eduxisse. ει Legatumne rota manum, et legionis unius atque ut ac i magno cer-
socios vide ad V, Io, u. 6 . ut P. Cie. Phil. II, 3. Liastra sunt latebrae. iihi. qui in Veneris palaeStra se exercent, velut serae in locis deviis, delitaserint; tenebrae apud Catuli. LV. et, δε loeia latebrosa apud luaui. Baecli .lli, 3, Ni cubi lustrari bomiues dieit Pseiid. IV. 7. 6. et Cas. II. 3, h. l. libido, quae ibi exercetur D-π.
ide ad VII, 29. u. 3.3. GnaMior. pr. rasire abat; vide ad III. 3, 1. I. . Legionis unius at a alae; vide ad X, έo, i . 7,-xxv. a , n. 4. Tirone miliιe; vide ad I, 34 , ri. . Intilitis nos iam iterum lacessit, nos. iiii prili aut cla lem, ad Nolatu eau-
358쪽
is tamine vix toleratis pugnam, quos binae acies Conis sulares nunquam sustinuerunt ' Marcellus, tirone
is milite ac nolanis subsidiis, inultus nos iam iterum M lacessit 8 Vbi ille meus miles est, qui erepto ex is equo C. Flaminio consuli caput abstulit 3 ubi, quiis L. Paulum ad Cannas occidit2 Ferrum nunc hebet'
is an dextrae torpenty an quid prodigii est aliud8 Qui
is pauci plures vincere soliti estis, nunc paucis plures,1 vix restatis β. Romam Vos expugnaturos, si quis ,, duceret, sortes lingua si, iactabatis. Enim minoris est res; hic experiri vim Virtutemque volo: expura gnate Nolam, campestrem urbem 7, non flumine, ,, non mari septam. Hinc Vos ex tam opulenta urbo a praeda spoliisque onustos vel . ducam, quo voletis,
XLVI. Nec bone, nec male dicta profuerunt ad
confirmandos unimos. Quum omni parte Pellerentur, Romanisque crescerent animi, non duce solum adhortante, sed Nolanis etiam per clamorem, favoris indicem, accendentibus ardorem pugnae; terga Poeni dederunt, atque in castra compulsi sunt: quae ΟΡ- pugnare cupientes milites romanos Marcellus Nolam
dem Meeptam vid. cap. 36ὶ, non dum ulti sumus. - Ereyto ex equo, α suspicari possis dermio. i. e. detra
6. Fortes lingua. non manu , δα elabatis . gloriabamini. - Enim mi. nor est res; ita anti. edd. et optimi ΜSS. Alii quum minor et elenim minor : edd. Vallae et ceterae ante Str. Vn nune minor est res ; vide ad III,
8. Sententia est : scilicet minoriata res est, nempe Romam capere ἐut saepius apud Plautum, v. e. Most. V, 2, 22. Enim ab initio et plerumque ironiae causa ponitur; Stroth. Immot Iam vero minoris negotii estres, Nola tantum , non Roma ex Pugnanda est; Doeting. Cons. infra ad XXXIV. 32. n. io, ubi Enim pro vulg. At enim in omnibus NM. legitur, et Gronov. pluribus Plauti exemplis probavit. Particulam enim inter dum a fronte orationis induere vim adversativae, et eadem vi poni, qua
iunctim nlias al enim vel sed enim. 7. Cam . urb. ἔν. XXXVI, IO, n. 3.
359쪽
LIB. XX III, C P. 46Peduxit, cum magno gaudio et gratulatione etiam plebis, quae ante inclinatior ad Poenos suerat. Hostium plus quinque millia caesa eo die, vivi capti sexcenti, et signa militaria undeviginti, et duo elephanti: quatuor in acie occisi. Romanorum minus mille intersecti. Posterum diem, induciis tacitis, sepeliendo utrinque Caesos in acie, consumpserunt. Spolia hostium
Marcellus, Vulcano votum, cremavit. Tertio post die ob iram credo aliquam, aut spem liberalioris militiae mille ducenti septuaginta duo equites, mixti Numidae IIispanique, ad Marcellum transfugerunt: eorum sorti fidelique opera in eo bello usi sunt sae
pe Romani. Ager Hispanis in Hispania, Numidis in
Africa post bellum, virtutis causa, datus est. Hanni-hal, ab Nola remisso in Bruttios Hannone, cum quibus venerat copiis, ipse Apuliae hiberna petit, circaque Arpos consedit. Q. Fabius, ut prosectum in Apuliam Hannibalem audivit, frumento ab Nola Neapolique in ea castra convecto, quae super Suessulam βerant, munimentisque firmatis, et praesidio, quod per hiberna ad tutandum locum satis esset, relicto, ipse Capuam propius movit castra, agrumque CamΡanum serro ignique est depopulatus: donec coacti sunt
Cap. XLVI. r. Hostium yttis quam Str. . inserta vox Ialus. quam delevi, vide ad IV, ba, n. 6 quinque millia quia a MS. Put. duohumile aliis abest, quatuor elephanti in aete occisi; et Livio talis κακορωvta laetis darus ita et Plutarch. in Mareello, p. 3o . haud obtrudenda videt r. In reliquis Utile o retram quod fuerat, nisi NSS. pro latus legitur Deus. quod
leg. Mota. restitutum a Str. sed ab h. l. alienum a. Liberalioris militiae, Plura spon- est. Iudice Doer. leg. Ivitis acceptus)dentis eommoda. Liberale opponitur est, et eliciendum datas, tanquam necessario et parcor unde liberalior interpretamentum τοὐ latus.
Mictus XLI. a exti- Mille CCLXXII
aquites, apud Plutarchum, loe. laticl. 3. Quae suster Suessulam erant; v. υπρο υς -κοσιους uisi poli ad cap. 3r, D. 3. Nox optimi NM. τους exeidit; Sigon. Mox aute datus petendum pro tutandum: uude tenen- est in omnibus editioni hus, praeter mim crini. Gron.
360쪽
Campani, nihil admodum viribus suis sidentes egredi
I Fortis, et Castra ante urbem in aperto Communire.
Sex millia armatorum habebant, peditem imbellem; equitatu Plus poterant: itaque equestribus proeliis
lacessebant hostem. Inter multos nobiles equites campanos Cerrinus Iubellius, erat, cognomine Τaurea re ivis indidem erat, longe omnium Campanorum somtissimus eques; adeo ut, quum apud Romanos militaret, unus eum Romanus Claudius Asellus gloriae I uestri ae Iuaret. IIunc Taurea quum diu perlustrans oculis si obequitasset hostium turmis, tandem facto silentio, Mi esset claudius Asellus, quaesivit, et, quoniam perbis secum de Dirtute ambigere solitus esset, cur non ferro decerneret; daretque Uima volia' rictus,atis Mictor caperet ' XLVII. Haec ubi Asello nuntiata sunt in castra, id
modo moratus. ut Consulem Percunctaretur, liceretne extra ordinem in provocantem hostem Pugnare, Pe missu eius arma extemplo cepit: provectusque antestationes equo, Tauream nomine Compellavit, con-
xv. a S; XXV u. ta, ab; XXVIII. 1; XXXIX. ia; h. l. ex eadem hac
gerate oriundus civitatem roman. ade Plus, seu cibis romaniis erat; Stroth. Cons. DroLenti. ad XXV. IS. Malim Ii g. ro: ciMis idem Dramianus , vel eι at
eiderit. s. nunc Taureia octilia perlustrans, ubique quaerens. circumIatis in omnes partea oeulis; DuL. Em. et mering. Durioe est Suolliti et Creverti ratio , qui putabant vo Huic iungendum esse verbo quaeririt, et ex hoe ad verba tibi esset M. Asellias repetendum rogilans , ad perlustrans oculis inteli. exaeqq. hostium turmas. Idem vero ianimonuit, non placie negligeudam esseleetionem plurimorum, quamvis non optimorum , MM. et edd. ante Λld. Irio Taurea 7. Daretque opima volis etc., . ad I. I. , u. 3.