Fuldensium antiquitatum libri 4. Auctore R.P. Christophoro Brouuero Societatis Iesu presbytero

131쪽

m xilianu. Rhabanus ad Hei stol-rbum Atehiepiscopum Mogunt.

In absida Occidentali, ubi martyr Bonifacius quiestit.

Tars Uc ecce loci est,quo christus ad astra petiuit, Traesepis partem continet ara aeei haec. SIndonis,mense,peluis,partemque svu se Frincipis 6, Fetri sacra tenet spolia. BaptiIIa c γ Ῥomini Uc, artinus,Hilariusique est. φHic Leo,blueger, atque iton ius. α uos tumulo hic sacra Bonifacius adsociauit, Albanusque suus tar' filianus adest.

In crypta eiusdem absidae.

Hanc Tenedicte pater cryptam,tutaberis aram;

Saneius Honoratus hunc simul ipse colit. Hicque columbanus fixa stat rite columna , Martyris ω tumulo subsidiaapta feret. Absida lite repetita toties, Graecis Latinisque absis est, se nicis curuatura; quo sensu Plinius, cubiculum in absidaxuria uatum, dixit. Et adposite ad huius aetatis usum Natastidiis Strabo de rebus Ecclesiasticis cap. v I. absidam describit eam basilicae partem, quae lumen acceptum per arcum intromittit. Cuiusmodi partes cum temporis iniuria plures Fuldensi basilicae detraxerit, absidarum Eunc situm aegre est ut iam tibi in conspectiam reducam. Porro Auctorem huius consecrationis Hrabanus ceu remunerans, m libros de Institutione cleric rum Haistulpho dicat,addit versus facti memores: Nam quia tu templum dedicasti Mart ris Emi, Ter seruum donum hoc an r stre ipsi dedis.

Nam est nonus decimus octingentesimus annus, Ex quo Saluator venit in arua pius.

Coronidem addo tamquam annulo gemmam, ex ipsius Rha-bani martyrologio , quod Tomo v I. Lectionis antiquae ex S. Galli nobili monasterio clarissimus I Q Henricus Candius in lucem extulit: talendis Novembrib. Eodem die in monasterio Fuld, Haecatio Ecd siae S. Eonsucsj, ω translatiis corporis eiusdem sancti Mart in C AP Vr

132쪽

a paratu huim De stationis. translatione corporis S. Bonifatij.

Ov i N basilicarum dedicationes iam inde ab efflorescentis Ecclesiis primordiis longe fuerint & caerimoniarum grauitate, &praesulum frequentia, concursuque Omnis aetatis atque ordinis hominum celeberrimς,apud temporum scriptores mero meridie lucet clarius. Traditumque morem a Latinis in Gullia Germaniaque mordicus Franci genae retinuerui, princlare orthodoxi. Rem Fuidae gestam Candidi verbis explicatam dabo: cum haec γ' alia multa diuersarum specierum ornamenta,in templo Domini Megil Abbas conlocasset, accepto trum con- Ful insilio,misit epistolam ad Heloiphum Archiepiscopum, ut dignaretur lenire ad dedicandam Ecclesiam sem laudem Dei omnipotentu constructam; quatenus per baec piae operationiis officia, miri que aleo merces maneret in futuro, ac benigna memoria sanctae orationis apud homines siequentaretur in mundi. Venit igitur Archiepiscopus,iux- 2 2μ. ta petitionem EAbbatis, tempore sibi condicito. Venerunt nihilominus

ali j quam plurimi Episcopi,Abbates, Presbyteri, bomites,ab Abbate ob Iu-Σ

monasse, si honorifice inuitati. Insuper,etiam famά Nocante, vulgus or- is inferioris,ad templi huius dedicationem e diuerso memens con - πη- fluxit in unum. Interea quoque et nerat alma dies dedicationis i mstratus lis perpetui luce corusca. Processit Tontifex cum omni ornatu ecclesiae, in dedicauit templum in monasterio Ful laedonstructum in honorem sancti Saluatoris, Dei vid licet, Domini noIiri I E s v hi LEt transsatum eIi corpus Mart ris bristi Tomsacis, in locum quem praeparauerat ei pater Aegii, una cum tribo si V, dcc. IV δε- ώ

Acutione υero templi populus ici decantabat Deo laudem, ω in ore .... eorum dulcis resonabat sonus; m erat iucunditas magna in ecclesia Dei in eius nomine coneruata , ciumque igitur opus Dei perficeretur, fur Praesul inuitabatur admensam,ut refecIus cibo durit an, propter m*- A mitatem corporis reficeretur in carnali. Erat cnim ibi ad mensem citata limo legis Dei; interdum intermivia quaestio lectioni: aaiis.

sane perlect oriebatur inter eos Aut erantgraues,animoque inguet, : .

133쪽

ai FvLDENSIUM ANTIQv ITA Tu Moon utitia i iritalu diuerse et tilitates Ecclesiarum iei, multia pliciter apud eos agebantur. Post refectionem merosurgentes a mensa dixerunt versum. Hinc Vejertinis lauditus celebratu, complo toris tosmno capti quieuerunt. Miteia quoque die duas Ecclesiae

secrauit; atque omne opus ipsim diei, aeui sibi auctoritate commissum,cumsummόreuerentia timoris Dei, reuerenter expleuit. cuius nimirum dedicationis die tempus,numerum, annum,simul etiam es Sanctorum nomina, quorum reliquiae ibidem platat unt,disiciplinabiliter litteris inserendo, Rhabanus magister memoriae commedauit. Porris,quia in cadem hac dedicatione,venerandum Martyris S. Bonifach pignus,intempli hemisphςrium occiduum insigni pompa translatum est;placuit Candidi versibus rei gestae fiὸem & hic subiicere, quorum epigraphe est: Dedicata basilica,& transtatum corpus Martyris

Christi Bonifacij.

Uenerat alma dies radio id rata corusio Solis perpetui, Praesul processis ad aulam

Sacrangam. tandem relliquiae toltantur in altum, condendae interius. praecesserat ordine claro Pontificans apex; rubra vexilia triumphi Regis magnisci pariter toltantur in auram Luminibus roseis. apte stipata deinde Turba Sacer totum,monachum,comitumque potentum, ordinis atque etiam clamanspost terga minoris consequitur, christumque Ῥocans ter voci tonantem.

Inuitatur enim Γhristus virtute potenti, JUaque sancta Dei genitrix virgo Maria,

sempelgantur in auxilium caelestia votis e mina Sanctorumque; dehinc exercitus omnis. umque etiam his precibus ternos expleuerat orbes Praesul, in ipsesequens pariter laeto agmine turba, Protinus ante oculos plebis oraque Nirorum Regi virtutum,Regispraecone iubente, victorique Deo patuerunt limina templi: Jngreditur Prasuldiuino numine ductus,

134쪽

Presisterique simul intrant,amaeque mini i ore suo interius acturi iussa potentis.

Importantur enim titis iactata choreis Sanctorum spolia . ius; nam cetera turba Insistens precibus altis exclusa re pectat, Donec cuncta bonus. Has,altaria Praesul onsecrat, altithroni Regispraesentibus,dsique Auinis,quae mihimet iterum memoranda relinquo Protinus interea rursus ictore iubente Panditur alta atque alma Dei domus omnipotentis; Inruit agmen ouans. c. Ecclesiasticus hinc atque hinc collictus in unum. Martyris ad tumbam extemplo conuertitur ordo, AEuae tunc noscitur in medio con siilere templo.

Plebs quoque testis adest,praesens sit testis oe ipse

Londitor omnipotens, qui maiestate perenni Semper ubique manet,eiusque exercitus omnis, aeuod eadem ipsa hora,aduentus tunc numinis alti,aeua rapitur 6brini Mart deside priore, Per Istue insectamultis innotuit aula. Praeselis interea insist meneranda vetus

Hassislsi precibus foris solaminapsceni,

Ut opus inceptum aluino munere sacrum

cum sociis sacro positi concludere sine. Hi posthaec propius christi tutaminefretus,

Idem Fraesuliens,lolgi venerabile corpus Jnstruxit: leuat ipsi prior hunc voce malenter H mnum magnifico lavd is nidore resertum. Omissa quae sequebatur paraphrasis Hymni,

Te Deum laudamuae. ore

Hunc hymnum subito trepidus susicepit ab i Ponti cis forte simul ecclesiassicus ordo,

Mitithrono corans alto modulamine laudem.

Na m feretrum loculi sacra qua Martyris almi Membra inclusa iacent,in prima fronte gerentes Ambo graues,amboquestues, Heipsus Aegii Scilicet; a tergo pariter monachusique sacerdos Ρ Σ

135쪽

Ibant aequali numero, fori tamquaciebant, cum quibus admixta pars hinc atque inde piorum

Presbterum,turbaque premens cum lumine circum Vi multa loculum gaudet contingere dextra'. Regia quippe mapanuis candemibus apte, Resis perpetui magnum quae ducit ad altar, Strata fuit: illac i2em, quos ipse sacerdos Er anbertus ouans, bripti deuotus,amore arturis exhibuit, rapeplu Me rigentem, Jnsuper accumulans auxi proseque suisquo. His ita perceptis gres perrexit ad aram Ponti Pallas apex, magno comitatus honore, se parte Occidua Romano more peractum. Eleuat interea populari voce repenteoAduena plebs Lyris elison, sit clamor a astra se rasticolis, ardem penitu eruore recenti uminis infusi. verum mirabile dictu, Tuscis,no obto laudis mox omnibus aequa Escitur: lucri mas profundunt gaudia mentis; Laetitia ac mae in cantus miscentur in unum. Haec tum quippe diis celsae iubilatio vocis Personuit, donec saxoso membrasepulchro Jncludunt clausaque dehinc pausanda rebnquunt.

Hoc namque occidua martyr tumulatus honore, Mitithroni Regis compta iacet altus in tria.

obsida quam super exstructa namque imminet ingens, uamque egomet quondam Christi nutritus in aula, Presbter in monachus Trium milisque magister Depinxi ingenio tenuiparuaque Minerus Formans expres nos ferrugine vultus. Neque praeterierim hoc loco S. Liobae eximiae Virginis MAntistitis corpus, per huius structurae nouae oportunitatem .. mutasse quoque sedes,&ex Septemtrionali migrasse in Austra Iatus: quam rem Rudulphus in eius vita lac commeminit:

136쪽

annos nonpaucos, a rectoribus loci sisti ecclesia augustius κῶ usu, is. ficu , cum futWae consecrationi praepararetur, Megil Abbas cum si r' '' centia Mistu=bi Archiepiseopi,ossa eius transsulit, in in Austrab pom sticu, iuxta memoriam S. I viij mari is possit,ubsepulchro condita miraculis misitqgloria. Verum, & eodem Rudulpho teste, huius virginis veneranda ossa a Rhabano inde in ecclesiam montis S. Petri transsata s L . m.- sunt, ubi hodie ue in cryptoporticu cenotaphium extat, cum virginis memoria,praesenti saepe & prodigioso pellendis infantium morbis auxilio : sed recepta demum inlecuriora, nunc temporis in aedis primae sacrario tumbae inclusa asseruantur. Et quia Rhabanus in basilicam Fuldensem ornamenta quoque sua congessit, satis habeam monuisse multiplicis elegantiae turritum opus,eo loco ab i pso collocatum, quo S. Bonifacius olim quieuit: illudque illustrasse non tam pretiosis auri argentique metallis,quam nobilibus Diuorum arcis & lipsanothecis.

De carmeterj iueris Ecclesim.

ABiεRANT anni circiterquatuor a basilicae primariarn ua structura, quando Aegil Abbas aream satis amplam

in colle Septemtrionario, coemeterio & monachorum sepulturis descripsit; & in ea operis elegantis ecclesiam, figura rotunda, construxit: cuius ad hanc diem, licet obruta vetustate v stigia, in s. Michaelis arde supersunt. Structurae genus fuit: Σ ciuscemodi, ut a crypta subterranea moles assurgeret arcubus circumdata ; mediamque columna fulciret unica. Supra cryptam hanc fabrica attollebatur octonis in orbem columnis . Huius corona fornix, quem efficiebat grande saxum pro vertice parietibus summis incumbens. de quo in Poemate suo Candidus: Fratrum consilio paruam qua corpora fratrum Hinc defuncta iacent deuote namqueὶ rotundam condidit ecclesiam , latitans qua peruia crypta Sub tectare iacet, una quae rite columna

137쪽

Jncipit, ac supra octonis subiecta columnis Perpulchri in summo lapide concluditur uno. Mysterium huius fabricae Candidus aperit: nam vitii templi Cnristianorum ecclesiae quamdam imaginem sibi proponens

Aegit,unica columna totam sustinente molem,Christum D minum nostrum significare voluit; cui ceteri quidem laquam columnae firmius innexi, si modo virtutum actionibus iis magistro suo se commendarent, quas octo beatitudinum insigni praeconio Christus ipse complexus esset. PQrio opus uniuersum, uno deinde superimposito saxo consummatum dedisse; quo memoriam posteris resticaret,illum,qui canestium munerum fons & auctor opus bonum inchoasset, eumdem & in caelis id persecturum, non simplici quadam beneficentiae gratia, sed magna quadam & ubere bonorum omnium exaggerati ne, quae per orbis figuram adumbrata. Ceterum Haisiolsum 1-ἀT ai Moguntinum Archiepiscopum , cum pro muneris sui condia ι - ,.M. tione Thuringiam obiret,anno DCCCXXH.hanc rursus ecclecta ii. stam S. Michaeli Archangelo,cuius titulum adamasse S. Boni- facium liquet multis argumentis,dedicasse perhiben una cum tribus altaribus, quae Aegii indidem erexerat. Consecrationis memoriam & altarium epigraphas Rhabanus, teste Candido,

sic descripsit: Descriptio Ecclesiae dedicatae,quam coemeterium vocant Hrabant magistri.

Versus eiusdem. Hoc altare Deo dedicatum est maxime Γhrigo, uisu hic tumultu nostr epulchra iuuat.

138쪽

Pars montis Sinai, o si memoratio digna Hse christi lumini est,ω genitale flum. Hse Michael Princeps; Domini Ommi Ioannes, Victore uesci tres simulWpueri. Privatuι mari lariter ω Habundius ipse

Suscipiunt vota,atque Deo reserunt.

Sulpitius Fraesiui simul confessir Amandus,

Hic monachus mammas,hic ovat in Simeou.

um quibus hksemper motis ad si precamur, Virgo sacrata Deo mainyr Anastasia. Item eiusdem. Hὰ cinianus adest, martyr Desiderius atque Rex Si undus ouat Genesimque simul. Tu quoque Christophore nostris pie mentibus adsis, Cumque tuis seriis ipse iuuato preces. Item eiusdem.Do

Paulinus praesul Brisius quoque, Perρetuusque Sanctus E reus, mari: latasque pater, Hanc aram meritis semper vivacibus ornant, Adsistunt precibus,quaspie quique dabunt. Tomo VI. lectionis antiquae, reperio claram huius coemet rij consecrati memoriam in Martyrologio Rhabani ad XvIII. Kalend. Februarij: In monasserio Fulde dedicatis ecclesiae S. Micha lis in caemiserio fratrum. At trisaecli interuallo, opus nouum a clade an ruina, non proditur in huic Aegilis structurae succreuit;quo templi huius quantum fuit,a Volramo Mindensi Episcopo dedicatum de novo, cum quinque altaribus humi, sub P 'limi positis; conditisque Sanctorum lipsanis in Christi Domini cruce & sepulchro. Verum in hoc opere, ut ipsa quoque ru- .dera testantur, antiqui templi nitor &venustas non reuiXit. rant, qui His Conseruata tamen huius dedicationis epigraphc:

139쪽

XΡI SCAE DEI GENITRICIS ET SEMPER VIRGINIs MARI AE ET S. MICHAELIS ARCHANGELI ET OMNI v Mss. ANGELORUM ET ARCHANGELORUM.

De secundat reparation Euldensis Basilia Hada

'RisTiΑ inde & peracerba, imperio Germanico imp

2 sita vulnera, ab immani Hungarorum gente ; quae tamquam humanitatis omnibus exsoluta vinculis, per crebras i Ilumarara ruptiones, Alemanniae, Franciae, Thuringiaeque prouincias ca seritate incursabat, ut obuia quaeque serro flammaque obter ret. Iam tum saeculo Christi ineunte nono, iteratis caedibus Thuringiorum ducum,qui fortiter eorum barbariem oppos tu corporum excipiebant,noui hisce locis terrores additi; anno Lambrat. quippe Domini DCCCC v III. Luitpoldi Ducis,mox sequenti, κά. u. Burchardi occidione se cruentarunt. Hinc inter magni Ore Μ- -- nis vix adulta sceptra,turbatis iam rebus ubi Boij ac Sueui,hac paene populationis procella obruti, Fu ldam usque penetrant, omnia humana diuinaque inimico animo proculcantes. Degebat Ouotum Herolses idiae Abbatia Fuldensi gemina, Mitineris diei non totius interuallo apud Fuidam amnem ab hac nostra dissita, quando monasterium hoc cum ipsa basilica a cepit , luctuoso periisse incendio. Memorant tristem hunc casum ad annum DCCCCXXXVII. Veteres Chronographi: neq. - Πι- tamen igni hostili an sertuito basilica conflagrarit, satis expli--a-''' cant. Exustam quidem plerique consentiunt, quo tempore Hunni Buchoniam persultantes, Fuldae, vicinisque locis, magnam utique vastitatem & litudinem importabant. Et pria uatis quoque litteris annotatum,de caelo fuisse tactam. Atque

hic illa famosi templi interitus, quem recolis in Hadamari Abb iis pr. econio, a Nilichindo Saxon icarum rerum scriptore litteris proditum. Et Hadamarus sane instaurati templi simul aemonasteri j, maioreque splendore cumulati reportauit ingens decus:

140쪽

decus unde in temporum libris, propria laude celebratur, o qui monasterium Furu mgnifico opere construxit. Porro cum tantae molis, cuius hodieque, licet & aliis cladibus attritae, monumenta visuntur,exstructio, vix ipsius monasterij licet praepotervis coaluerit impensis, satis ex ipsa dedicatione colligitur, Ottonem Magnum,de Fuldensi monasterio ceteroqui praecla et , ire meritum, huius magnificentiae tenuisse primas. id quod ex .iansire, . e

Frodoardi Francici scriptoris fide digni Chronico, testatubemus . Is quippe Marini Apostolici Legati rebus pellis ena

ratis,po: quam Franci ς regnum de Rhemorum ecclesiam male pacatam,variis tradit composuisse Synodis,denique,ait,Tr uiris conuentu peracto, inde Ottonis Magni iussit accersitum in Saxoniam, anno salutis DCCCCXL viii. ad ecclesiam Ful--ε-id; densem dicandam,recens iam tum aedificatam. Frodoardi ora tio est: His ita gestis Episcopi reuertuntur in siua. Luitupus autem capedamu Ottoris, marinum vicarium deducit ad Regem suum in Saxoniam, ubi consecraturus fuerat ecclesiam Fuldensis monasterii, si cuius consecrationem,idem Marinus exacta hieme Romam reuem 'titur. Hactenus ex publicis Annalibus. Sed venit in manus inde liber membraneus Reliquiarum de Indulgentiarum maioris ecclesiae Fuldensis, varietate picturae tamen insignior quam antiquitate; in quo legebatur haec ipsa dedicatio, Imperatore Ottone, de magno Pontificum populique Christiani praesente coetu peracta,ipsa die Sanctorii omnium , quae hodie'. mercatu magis & annua nundinatione,ritu encaeniorum,quam religione templi frequentatur. Fatentur autem hic librari j, paru in se per bellorum de incendiorum casus dedicationis huius exploratam habuisse memoriam , cum dc Martini Papae nomen, pro Marini Papae Legati,non semel usurpant, veterum'. condonationum aiunt obliteratos suisse codicillos. Verba sunt illorum : Scire debent posteri nostri, quod,licet hoc venerabile Ful ense monasserium in. ' Martinus Tapa praesente Othone Imperatore, sudio Hadamari Abbat,is,in magna aeraebitorum ac populi Christiani frequentia, rite dedicauitis die omnium Sanctorum; ω ex antiquacsuetudine ipsa die,hoc in loco, populus Delium conssueret, deci quia tamen probare non poteramus libris vel litteris apud nos praeae H die

Indulgentias aliqua quibus moderni algici flent inueniri,supplicaui-