장음표시 사용
44쪽
mpiam Lactis Lunaeibi delitescentis Moonloch. id est Caverna Lunaris
nuncu pata. mae tab. t. sit.A. Haec eavema sita est in praerupto angulo,quem duae excelsis rupes non multuminfra summum montis eacumen efformant. Ingressus altus est pedum ei tersexdecim, latus vero novem, equo indein
sinenter, nitidissimus, & a decidentibus d fornice guttulas conflatus rivulus gratissimo marmure decurrit. Crupta post decem passus in amplissimum antrum excavatur turis ejusd. ML scommis. B. videre est in cujus di, meter se ad viginti passus extendit, altitudine et . pedes superante. Quod iterum Septentrionem verius angustius factum ultra trecentum passus montem penetrat, ubi tandem in immanem , 8c stupendam cavitatem dilatatur, quam pastoribus ob praeruptas vias huciisque experiri non licuit. Per hanc montis eavitatem usque ad radicem ejus porrectam vapores aqueia calore interno ex latente aqua . quam nroculdubio Pileatum cingens Lacus Lucernensis per labierraneos hiatus 1uppeditat, excitati ascendimi, dc undique sonuci quipei totum sui tractum, excepto anim commeminram pendente, quati arcu velato, inhiantem, senumque magis angultatam fissuram C ad summum montis culmen usque abeuntem desinit applicantur, qud mmc poros saxi subeundo, salemque in iis contentum iolvem ,& imbibendo materiam terrestremi viscidiusculam & albicantem post se linquunt, nunc rimas rupium altius penetrando integra fiagmenta lapidea laparant, B sibique eam ingentes cavernas etlamant. - Intema caventae superficiesre vinni parte, &quidem pluribus in locis ad pedis unius in em Lacte Lunae obducta est, & sicuti a constanti aquarum lapsu indesinenter absumitur, ita aperpetu, vaporum , qui intra ca--Memacata ipsi quae non parum augentur, destillatione continuo re
Decimo nono Augusti I 3. ingressus 'm aliam Cavernam Lunarem
excavatam in monte praealto seu liminis appellato ejusdem ditionis ex meris rupibus congesto; eujus ostium minore, quam prioris Cavernae aditusaret. sensimque angustatum post triginta passus deducit in cryptam sama lamismice acum malo ob velatam, e qua alia via prima longe demissior Tecindimr, &tractu viginti p assuum expanditur in vastam cave nam anim Cavernae Lunaris montis Pileati nec spatio, nec quantitate La tis Lunae hinc inde adhaerentis minim8 cedentem , ubi tres novae viae a parenr , quarum duae declives sunt, & tertia sursum tendit, ob stequentes amrem 3c profundas rupium fissuras ulterius progredi non placuit ,ne delapsam forte saetorumfragmetum viam nobis occluderet, & sic recessum impediret.. Per dictas rimas constanter aqua limpidissima guttatim destillat , nec non per alia Bramina subrotunda, diametro suo spithamam colligentia in istis cryptis. passim obvia, quae intus a decidente aqua valde laevigata tortu so, multisque flexibus sinuoso duini versus apicem montis porrecto altissime montem pravadunt, donee sensim contracta prorsus obliterentur ;aqua per has tauras & Bramina defluens ab annosa nive summitates momtium occupante, & a calore aestivo istuta suggeritur, quae poros saxorum penetrando paulatim eos exedit, sibique rates vias ad intemas cavitares parat, ubi continuo suo halitu α vapore superficiem saxorum e limam
solvit, & in substantiam Lactis Lunae conuem' - A I Praeter
dura tum Caverna Lunaris montis
Cuius a qua ab aenis uosa Nisa Iummira
45쪽
rae L a Praeter commemorata in praescripta Caverna observare licuit Lac Lunae area a ino ingresses Cav rnae proximum, aerique masis expositum facillime iterum expositum induere naturam lapidis, sine dubio ob nitrum aereum illi de novo com facili er mixtum, a quo Megantes figuras acquirit; nam si ab intenis stigore per irem modum crystallisationis sutato indurεtur, in puleberrimas stiriolas mutes: νηr Hliolis haud dissimiles excrescit; si vexd paulatim condensetur, insupere ficie lapidum eleganti sti vim opus reticulare ei mat, eodem ferme -- μ' do, quo haedera suis ramusculis hinc inde dispersis, sibique incumbent, hus muris adhaerere ibi er . Utrum hujusinodi lapides e substantia Lachis L, Gaiactites nae producti Galactatae nomen mereantiir, vertatioribus in hac mpteria do
DUeri tib E quibus pater, Lac Lunae esse: Terram post lapidum per aqneos vapores:
Lactis sale exhausto re titionem residuam, albam , levem, friabilem, earum nai viscosam. apoIII subdulari, sine odore internis lapidois parietibus , som, ci cavemarum subterranearum fiammis in montibus sitarum ad erentem Differentiae Lactis Lunae stitit, quod unum sit dcfaecatius altero, magis ileve, α candidius ; minus defaecarum cognoscimrὰlirus & maculis su D: Iuleis hinc inde per substantiam dispetas, nec non, quM sit longe gravius.
durius, & tenacius, & propterea nec in medicina tantis viribus poller. . . Lac Lunae ab ua dissolvitur, eamque colore lacteo'tingit, dein cum Et proprie- aceto mixtum effervescit, & fi spiritinus ataeis majori assimc ellar scin. Irates. tia exeditur, sed cum spiritu vini nec tumultuatur, nec dissolvirur, quaed notant,subtantiam Lactu Lunae pretrum es terulium, siccare sine morsi rabstergere, acichiambibere, acria eduli orare 'pictasque morbis ab us prorvenientibus mederi; & on parvam Lac Lunae anter, &Bolum Anneimu
deprehendi affinitatem, cujus potiores vires possidet. It II. . ι
. . . Usus Lactis Lunae vel e memus, vel cxtemus. Interne prodest in da ...ti &ructu nidoroso, gnImis apRuinis dissolvendis, nec non inhaemorthagiis, serrenus i in a Ore urinae, & iqui eius a n in lorein nephriticum sedat, & armulas e renibus pestit, earumque generiis i , ' tionem impedit. In colica, diarrhaeaet dysserueriae praesentane mestreme dium, quod nonnulli etiam ita febribus malignis & pestilentralabus cum structu exbibent. Demam lac mulierum lactantium copiose auget propina Itum cum crystallo praeparata, semine istaculi, Uusque specificis. .l m. Externe Lac Lunae consere ad acidum occultum ulcerum a Mendum usus ex- imprimis cibialium, quae mire porificat, conglutinat, & ad cieatricem rare- . perducit. Multi illud loco nibili albiscolliciis, assitant exsiccanda oculo-i rum uicera ,:eorum'ue defluxiones acres inhibendas. Veterinarios quo . ii . . que notaus m vaetus rumoribus id applicare asserit Celesin Hagmin με.
nia , . . Ex dictis facie colligitur. . Qbstantiam Lactis Lunae non conflaria ra
46쪽
De Uμου Terreriri, vissido, o ramoso Lapidum causa secundari. .
LIquor terrestris viscidus&ramosus ad generationem lapidum requi- . a milius est substantia pinquior terrae, seu sulphurea sese, quae in Visceri- Σ' ,.-bus terrae vi caloris subterranei, succorumque fermentatione ela- ν. borata per ejus internas cavernas & meatus distribuitur, partimq; aeri, par- snis,. tim etiam aquae commiscetur, crudiore ejus portione luto terrestri inhae-
rente, quae deinceps faciliter salem subeuntem cum spiritu lapidifico suis ramusculis involvit, & ad firmitatem , duritiemq; induendam dispin
bd autem hujusmodi Liquor terrestris & viscidus revera detur, ultra experimenta inferius in descriptione Lapidum Figuratorum adducenda Silura M. evincunt manifeste silices Augustani cujuslibet figurae&magnitudinis imter se conglomerati & agglutinati, sibiq; licet saepius sese in minimo puncto tantum tangantὶ tam firmiter cohaerentes ut nulla vi separari queant,& ipsi silices, etiamsi durissimi sin, potius rumperentur, quam unus ab altero divellatur. Occurrunt ante Poriam Gemingianam in loco declivi ab , .... turbe media leuca distante prope viam, quae ducit Mindet hemium. PPraeterea tam in aere, quam in aqua & terra habentur luculenta hujus L, o asamoris terrestris viscidi indicia: in aere enim illum manifestant faciles fila- jώamplis mentorum concretiones, quae potissimum in Autumno per aerem Vol, Ima Da tantia observantur, dein ipsiae concretiones nivis ac grandinis, nec non nomena ralalgura tempore aestivo qualibet nocte aerem illuminantia, ac pluviaet in aera nactusculae& pingues tempore vernali ex Athmosphaera decidentes latens imis aere sulphur seu succum terrestrem viscidum ac ramosum luculenter myu produnt. In aqua vero manifestatur a bullis & spuma in omni aqua obviis, quae sine concursu hujus succi produci non pol sent, non secus ac ipsa glacies ab intenso frigore inducta. Pinguedo demum terrae in quolibet campo, ac prato apparens succum hunc in ea delitescere abunde persuadet. Α tenuitate & depuratione hujus liquoris lapidum persectio dependet, nam ad constituendum Adamantem, & Crystalltim, aliasque gemmaS ,i 2 ,. tellucidas ,& pretiosiores requiritur liquor depuratissimus, quem reliqui sm..ue ..apides opaci, & communiores non exigunt; quo colore, quem plerimae do.nder. a subtilinimarum particularum metallicarum admisceta derivare volunt , quamvis potius a diversa particularum Liquorem terrestrem constituen- steat, o tium miscela&dispositione dependeat, hic liquor erit tinctus, tali omnes color. lapides, qui ex eo conflantur, tinget, nisi nova salium, sparitu': lapbdifici admistio ejus tincturam aut immutet, aut omnino invertat.
47쪽
configura rarum mutuum eontactum tria requi runt r. Conditio nes auformari nem lapiadis requi
CAPUT QUINTUM ;De Partium Configuratione , ct coaptati rura La
dum causa occasionali .. AD Ebita partium configuratio & coaptatio est earum versus se invicem
talis proportio, qua mediante sibi faciliter applicantur, & ita cop-junguntur, ut Inde firmitas & durities duae inseparabiles lapidum proprietates ortantur. Sic quadratum quadrato faciliter applicatur, comvexum cavo inscritur&c. cui si accedunt particulae ramosae &visci comjuncta corpora irretientes, nexus firmior erit. νAd mutuum istum&immediatnm partium contactum, ac nexum tria prae requiruntur, line quibus difficulter debita mixtio comparabitur. Pr,mo fluiditas omnium, ut levis aliqua agitatio, &digestio praecedat. S eundd fluidorum pondus, quod partium, quae satis inter se conveniunt, applicationem non parum iuvat. Tertio compresso circumfusi aeris, quae la duo marmora optime laevigata per simplicem contigilatatem planarum superficierum it i connectit, ut non nisi magna vi divelli queant. Ex lluc usq; dictis de lapidum qu υς- ι A., eorum; prineipiis in genere patet, ad coagulationes lapideas requiri .' Primo spiritum lapidifi cum . Secundo debitam salium quantitatem per materiam diffusam. Te tio liquorem terrestromviscidum totam in assam Irrigantem, salesqi irretieniatem. Quarto denique materiam debite proportionatam, nimirum, cujus partes sint fluidae, consigura a , dc luilo pondere donatae, quibus si accedat compressio circumfusi, aequoq; calore, aut frigore imbuti aeris necessario talia materia in substantiam lapideam converti debet. t :
H Ine collisitur. Primo. Omnem lapidum generationem per aliquam condensationem fieri, inductam ab aere ambiente materiam in lapidem convertendam comprimente. Secundo. Hanc condensationem sine aliquali partium materiae constriactione,humiduatasa;superfluae expressione, aut evaporatione non posse fieri Tertio. Hinniditatem superfulam laepius versus centrum materiae pe- trificandae pelli, nonnunquam etiam Versus peripheriam, prout nimirum p. trificatio a centro, vel periplaeria incipit. Quarth. Hanc humiditatem potiremo quoq; in substantiam lapidis transmutari, si sit rite disposita, dc sufficienti spiritu lapidifico impraegn, ta, atq; ex ea plerumq; nasci lapides pretiosos, aut crystallinos intra lapides inclusos, vel eorum superficiei extimae inhaerentes, nonnunquam tamen etiam ex ea lapides figurati alterius speciei generantur , prout nimirum magis veI minus fuerit defaecata Quintd. Si autem haec humiditas majori quantitate sulphuris , quam salis imbuta sit, tunc aliquali viscissitate donatur', quae ad extremitatem la
48쪽
pidum propulsa, ei subsorma tunicae splendentis inhaerebit, armatura'; ni- Aut intentes in eorum superficie producet, aut si intra ipsam lapidis substantiam picturar. hinc inde dispergatur, vel confluat, varias figuxas pictas in ea efformabit. Sexto. Si dentque dicta humiditas praeter magnam sulphuris quantita- A t tem copiosa parte terrestri imbuta sit,& tunc inde per substantiam lapidis di- p stribuatur, ac confluat, venas hinc inde per lapidem sine ordine excurren- ' 'tes constituet. Haec conjectura ex eo potissimviri confirmatur, quddm, teria in lapidibus venas constituens nunquam sit tantae duritiei, sicuti est reliqua lapidis substantia, &consequenter semper magis istabilis; cujus unica causa esse videtur major partis terrestris in materia petrificanda latentis copia, quam a sale, & l iquore rerrestri viscido debite irretiri, & ad modum reliquae substantiae lapideae durioris figi potuit. Septimo. Si vero hujusmodi humiditas nullam prorsus dispositionem Aut evm ad petrificationem habeat, spirituq: lapidifico omnino destituta sit, illa pyrex. Vel sensim exsiccabitur, vel sed raris vicibus j intra substantiam lapidum aut A-ς cor- sub forma aquae limpiti, aut pulveris terrestris prout nimirum aqua, vel γε se terra praedominabatur j inelusa observabitur, cujus rei veritatem plures Π
Crystalloriim species corroborant, ut ex earum enumeratione patebit. I 'OctaVci. In productione lani. ii , mori materiam simul dc semel . in subitantiam rapiaean converti, sed primo magis dispositam, deinde minus aptam, primamq;; dum lapidescit, constrictione sua secundam liquidio- Tui' ἡ
rem, & ad indurationem minus dispositam quaquaVersum per apertos po' duratων. ros pellere, donec aut prorsus eliminetur, aut sensim simul induretur , aut corpus suae eciei constituat. Nono. Valde dubiam esse hypomesim Georgii glivi, omi Tract. Gm- Lapides nogetatione lapidum vult, lapides herbarum more crescere, & nutriri: etenim plantarum hae non solum suas habent radices, in quibus succus nutritius elaboratur , more cre- sed insuper Obtinent vasa, per quae in omnes plantarum partes distribuitur, seMn , nuut taceam, substantiam plantarum in omnem dimensionem ab irruente suc- ux Mn co nutritio expandi polle, quod substantia lapidum concreta dc indurata omnino respuit, & praeterea nec radicibus, nec vasculis ad succi nutritii distributionem instructi sunt.
Decimo . Nec majus veritatis specimen praeseserre illorum Opinio- Eies nem , qui contendunt, omnes lapidum species e minimis arenularum bis, particulis tanquam principiis lapidum simplicissimis produci , cum ipsae arenulae minimi lapilli sint ex iisdem principiis , & eadem materia conflati. Hoc tamen minime negandum est, inpius a conglomeratione, A mediante succo terrestri viscido ac lapidescente plurimarum arenularum seu minimorum lapillorum conglutinatione lapides generari , etenim in plurimis silicis speciebus venulae conglomeratae adhuc observantur,& faciliter distinguuntur, e quibus integra eorum substantia conflata est . Sic in Hammite seu Ammonite arenulae & minimi lapilli ova piscium prae- N gel seserentes clare conspiciuntur, non secus ac in aliquibus rupibus vulgo : θ'
ge uisenoder geldissen lapilli seu silices minores mediante succola- 'ik le' pidescente inter se uniti, de hujusmodi rupes constituentes distincte ς'
Undecimo . Omnes lapidum tam pretiosorum quam reliquorum c. Colores t B a Iores
49쪽
Sulphuris dependent. Et nitis a
Veteliis stein. Causa odoνis Misius lapidis.
Ioles a peculiari sulphuris in succo terrestri viscido contenti dispositione dependere, & non ab exhalationibus metallicis , prout potior Philosophorum pars contendit; nam plerumq; lapides pulcherrime colorati in i cis a mineris quam longissime dissitis, &ad quae exhalationes metallorum pertingere nequeunt, generantur, &inveniunmr. Si vero lapidibus printer colorem nitor quidam accedat, probabile esse, hunc a sulphure liquoris terrestris viscidi cum aliquo sale in fluorem veris,qui sulphuri illum splendorem communicat, intime unito, ac saturato derivare. Haec sunt principia seu primaria Historiae meae Lapidum Figuratorum sundamenta, ratione ,& longa ex perientia comprobata, supra quae unive sa subsequens de lapidibus doctrina sundabitur, & per quae omnia phaenomena in lapidibus obvia, &hucusq, observata laciliter & ciare explicari poterunt.
De Disserentiis Genericis Lapidum , quorum nonnulla θώ--δεε liaris edi admiranda qualitatis bremiter describuntur.
EXposita lapidum productione ad eorum differentias descendimus,
quas omnes huc acklucere nimis amplum seret, cum lapidum differentium in Helvetia infinitus detur numerus, brevitati itaque strudens, tantum eas describere conabor, sub quibus nonnullae lapidum species observantur, quae ob p uliarem aliquam adjunctam qualitatem sol, citi Philosophi attentionem merentur. Inter quas primo occurrit saxum lapidis ignobilioris maximum, Ec frequentissimum genus, ortum ex impuriore materia lapidescente, colore vario, obscuro tamen, & ingrato, imtegros montes & rupesconstituens. Cuius notanda species est Lapis odore violas reserens vulgo : Einmielisuis. Magnitudine, & figura varia, coloris potissimum est caneret, maculisq; quibusdam nigris de puniceis cum micis aureis interspersi, rudis alioquin, impolitus, &aequalis. Nacibus as motus suavem spirat violae odorem, qui calore acuitur. Non ipsius lapidis liunc odorem esse, sed musci cujusdam rufi ei acta,rentis jam pridem notavit Agricola lux. I.Fossilium c. 3. qui desectu nutrimemti, accedente tam acris, quam pluviarum humiditate putrescit, colin remque suum album naturalem in croceum commutat, vulgaria exaltati sulphuris indicia, a quo suavissimus hic odor praecipue dependet, propterea reliqui lapides ejusdem speciei tala musco destituti nullum Omnino fumdunt odorem, &tantum ex ea parte redolent, cui praedictus muscus inhaeret, unde VHormii Lapidem odore violas reserentem sine musico; sicut&saxum Sutheriandis Celeb. apud Edinburgenses Bolanici, de quo mihi scripsit Amicissimus Luidius, quod muscus saxo odorem debeat, & non saxum musco, alterius speciei esse oportet, e quibus utiq; fornaces in hypocaustis exstrui possent, quae byeme totam domum grato odore replerent, attritu
50쪽
croceus iste color in flavum convertitur, & materiae, qua sticabatur, ul- exstruitra quatuor dies una cum fragrantia infixus manet. Muscum hunc naturae possunt, a
demulcentis & valde balsamicae esse judico , cujus tinctiira convenienti nostro dis menstruo extracta sores in phtisi , aliisque internis exulcerationibus non Dry, sine fructu adhiberetur. Occurrit pluribus in locis Helvetiae, praesertim in valle, quae ducit Al- Locu .romo ad pagum Aeet, in stiva Hercinia quoque colligitur ad ripam rivuli Alt prope S. Blasium, Min valle mortua Beatissimae Virginis vulgo. dimos dicta, aliisque adjacentibus clivis. Post saxum frequentius lapidis genus est Silex durissimus lapis, extrinsecus laevis, sine poris & angulis, ad muros & aedificia construenda in Ptus, cum calcem non bibat, varii coloris, sed obscuri & obsoleti semper. Nonnulli ab igne in calcem, nullius tamen usus, rediguntur, aliqui li--,
quantur, & plerumque foris albi sunt, & translucidi, quos Aristoteles ..ti puli 'rimachos vocat, Germani Hus in, odermisser Kinis in ; bos suin stein,odee
editat torrens noster Emma dictus, leucam ab urbe Lucerna distans, as VUeisseeuensque auro, quo ipsum Rhenum ditat. In Bohemia prorsus diapha- Κislin. nos reperiri scribit Boet. qui in gemmarum sormam a gemmariis sculpum stein.
tur, ac pro Adamantibus Bohemistio a. , - - -- - Pliares autem nec ab igne, Locus.
nec a vetustate consumuntur, e quibus sormae, in quas aes funditur, 1mi- Ex eoAdae
ride confici solent. Aliqui aquam, in qua Pyrimachi candentes ter extincti m Ufessunt, contra nephritidem non sine fructu bibunt, imo nosco nob. maia G semicitronam Lucernae, quae usu hujus aquae ab ea totaliter liberata suit. Silicis peculiarem habemus speciem, quae perforata est, alioquin vul- garis, & calcaria. Mid. b. 2.Id. I. Tab sSilex Persoratus magnitudine variat, coloris est subcinerei valde obscu- ,ri, foramen, quod oblique eum perVadit, minimumque digitum admit- ε o. tit, nullum proprium observat situm, & ό latiore principio Versus finem s ripis
Bubulci superstitione ducti vacearum papillas lactis loco sanguinem Vire .
undentes huic foramini immittoni, & emulgent, ut lac corrigatur, um Lapis egde Silicem Perseratum Lapidem Vaccinum vocant, vulg5 xuehinis . nus.Κueh-An foramen huic lapidi connaturale sit, dubitare licet; Sic enim om- stela. nes hujusmodi lapides ex eadem terra , & eodem in loco concreti perso- rati esse deberent, quod tamen non observatur, quamobrem causa hujus C UAE. D. Braminis adscribenda erit alicui materiae externae acri, rodenti, & tam missi quam menstruum lapidem sensim sine sensu exedenti, quam ZViculae, Vel - . - . alia insecta mediantibus suis excrementis suppeditant : Vid. Tab. a. n. ausit αἰ p 'RDA. quae supra substantiam lapidis deposita , & a pluvia liquefacta suo sale 'μ '
volatili, &corrosivo poros silicis facillime penetrant, eumque solvunt, &sibi tale foramen excavant: prout mihi causam hujus phaenominis majori diligentia indaganti saepius laces nigricantes &cylindriacae avium excre- CH tu, mentis haud absimiles lapidi huic inhaerentes apparuere, quae coitati jam in solam sermatae, decoloris lutei, quo pleraque soramina obducta sunt, firmiter tur. agglutinatae erant. Utinam praedictae taces eundem effectum in corporibus nostris calculo vexatis praestarenti
De hac silicis specie mentionem quoq; facit solertissis rerum Helveti- Loeus.