장음표시 사용
11쪽
De moda aut 'm quo peret pilur smittim in genero, non ita sibi eonsentiunt Philosophi : Besear es . Mallebranche . Rossuet , Fέneson . et plures alii celebres auctores contondunt finitum inge uero esse duntaxat negationum infiniti, sicut tenebrae sunt ii gatio tu: s , morbus negatio sanitatis , debilitas negatio tartitudini . ete. Docent igitur infinitum actu Per ideam positivam cognosci , quod sic exprimit mouet sit. Dieunt: persectum nequaquam est :. persectum nihil est aliud, quum idea nostri spiritus , qui sibi eum exhibet de imperfecto , quod quisque suis oeulis remnit usque ad perfectionem quandam . quae realitatis nihil hubει ,
quam in mente. Ita in suo insano pectore ratioe inari vellet impius qui haud meditatur , persectum, et in se , et in nostris ideis primum esse ; e contra imperfectum in omnibus operibus nihil aliud esse , quum de gradu dejectionem. Ouoeso , anima mea, quomodo
nihilum intelligas , nisi ab esse' quomodo privationem intelli9as, nisi id a forma est , qua illa eareι ' quomodo imperfectionem , nisi id est a persectione , e qua illa deeidit 'Locte vero 2ὶ es presse dicit . et laso probare intendit, ideam siniti sub ratione liniti esse positivam, et infinitum nogativo ta tum cognosci posse : at de solo infinito potentia loqui videtur ,
sic ino Cartesianorum opinioni non evidenter contradicit.
P. Buster 8ὶ assi ruiat nullam proprio loquendo dari ideam ae-
euratam inlinili acιu, alque Deum , ut insinitum potentia tantum cognosci . quia mens sinita persectiones iusiuitas concipere non potest. Non negat lamen , in o dari supponit veram . sed non adaequatam ideam infiniti actu seu absoluti. Forto illi auctores praecise sibi non contradicunt : si enim idea infiniti spectetur quoad realitatem objecti . est positiva , cuin nihil inagis positi um esse possit, quam ens supremum; si vero consideretur quoad exhibitionem persectionum entis infiniti in monte nostra, eSi ne gativa , siquidem repugnat mentem nostram persectiones actu in finitas formaliter, et positive sibi exhibere.
ment entenδε-tu la privation , si te n' est par la forme doni in prive ' eomment P imperseetion , si ea n' est par in perseelion i hi pelle de holir
12쪽
id tu Id sit, eortum est veram dari ideam infiniit actu: et mitia de illo cogitamus , et loquimur , circa illud rati inamur ἔνι tires proprietates ei tribuimus, v. g. necessitatem existendi .irido Pol dontiam , Omni Pol Elatiam , etc. illud a quovis alio ento secernimus : porro haec Omnia lacero non possumus . quin do illi, eram habeamus ideam. Non necesse QSi oulom inlinilas persectiones conet pero, ut in-li Ditum actuale percipiatur: sussistit, ut primarias ejus proprie latos . V. g. neceSSitatem exi filendi , indopeinlotitiam , et summam iri tolligentiani noscamus; ex his iiii miluo altributis infiniitido Pu sccii inum nece-sar o sequitur : ergo eic. Unde l.' aliud ost ruino liquam intelligere . seu illam sibi ro praesentare in mente ; etoli ad eam comprehendere , id est eam adaequato cogno cere 2. 'unquam noganda sunt clara Propter obscura, quae objiciuntur. Sola enim lacultas infinita cunctas persectiones eniis infiniti a-e aequale a hi repraesentare potest.
Multa nimis subtilia, et prorsus inutilia hic tractare olim go- Iebant Metaphystei ; nos vero aliquas notiones' tantum breviter
Uuaecumquου ens in suo esse constituunt vocantur ejus pr Prietates , quia ipsi sunt propriae. Alias sunt essentiales, sine quibus ens nec esse nec eoncipi potest , ut rotunditas in circulo ἔ aliae promat mi ιes , quae ex essentia Dialis necessario nuunt, ut aequalitas radiorum in circulo ς et aliae aecidentales , quae od essentiam rui non portinent, nec ex eΝSentia ejus nocessario fluunt , ut existentia physica circuli , rius materia . quantitas , Iocus , duratio , etc. Dicuntur etiam attributa essentialia , attribula durivata , et accidentia. Aliae sunt absolutae, et aliae relativae: do his, et illis qua dam seorsim dicenda sunt. De proprietatibus entis absolutis. Proprietateg absolutae sunt illae, quae uni onii in so specla loconvcniunt. I res numerantur : unitas , veritus . et bonitas. Dicuntur etiam communes . quia cuilibet enti realiter existenti computrint.1.' Unitas. Adco clara est vox illa , ut nulla ratione ex Pli- eari possit , quia simplicior ex prossio non existit. Si quis PMierui a me quid significet vox mille , facito responderem nutile Diqitigod by Corale
13쪽
rum millo resolvendo : at unitas resolvi non pote't. cum nocin seriora, nec partes habeat. Sic tamen definiri solet: Unita ostiis quod in se indivisum est . et a quolibet alio divisum. Dicitur l. ' in se indirisum , id est , quod dividi non potest in idura alia , quae talia sint quale est ipsum. Sic Petrus est indivisus , quia in Petros dividi non potest. Ide iren est indiria
durim. Dicitur 2.' a quolibet alio divisum : seeus non esset ensu num . Sed pηrs alterius entis. Unitas est metaphysteη . physica , vol moralis. Unitas metophysica on est qua se omnem multiplicitatem pamlium Omnemque eompositionem excludit . et ideo solis spiritualibus competit. Initas phyriea est illa, quao consistit in unione plurium partium, quatenus totum officiunt physicum . id est, extensum: igiatur solis corporibus propria est. Unitas V oralis est collectio plurium a se revera distinctorum. quae . iuxta communem aestimationem hominum . lanquarn aliquid unum constituentia spectantur , ut ex 'rcitus . civitas , sa- milia . etc. inter unum, et uni eum hoc datur discrimen , quod unum Oxistentiam altorius in eadem specio non Dx ludat : unicum vero excludit. Unde Petrus est unus homo , et non unicus Deus econtra esst unicus: unicus est rex in Gallia , etc.
su Omnis elis verum est ἰ repta at quippo ens aliquod cum suis attributis constitutivis non tonsentire. Si ergo ens aliquod dicatur salsum . hoc intelligendi im est relativo ad nos , quia salso judicamus . uon vero relativo 88 se. Sic aurichalcum Verum est in So , ut salsum respectu nostri quando pronuntiamus illud esse aurum. Veritas igitur entium ab eorum archetypis in mente Dei aeternalitur ac invariabiliter existentibus oritur. Undo mens nostra Virritatem alicujus eritis assequens. sub huc respectu divino
sp cit intellectum , et ructu desinitur . corum aptitudo ad finem
suum assequendum. Eo sui isti omnia entia , metaphysico spectata, bona su sit, ct optima ; physico considerata bona Sunt, si a chetypis suis concordent. et ad finem, cui destinantur. apte ordinata. Unde legitur in Gonesi 1 , 31 : Viditque Deus euncta quaeste ruι , et erunt valde bona. Sic artifex qui opus suum juxta imaginem praeconceptam accurato secit , illud demiratis dicit honum , ,el Optimum esse. Suprema Dei voluntas . ab ordine aeterno deflectere non valens . nulla meat entia . nisi secundum eoru in essentiam: ea igitur semper bene sacin.' Singulis necessario proprios assignat filio Diuitigio by Coo e
14쪽
proximos . intermedios . remotos, et unicum pro omnibus finem ultimum. Vult, ut Omnia ad proprios sinos totidant. et ad communem finem ultimum , nempe ad seipsum simul conspirent. ideo lue, ut intelligentiae creatae iis non utantur, nisi modo ad hos fines, ot denique ad unicum finem ultimum conducento. Hinc nascitur ordo moralis . Videt iecti comploxio legum naturalium notus humanos dirigentium , et voluntas Dei eas servari jubentis. Voluntas ergo humana, quae bene lacii, voluntati DPi concordat, et bona est; si melius, aut perlaetius facit. melior vel por-foctior est . quia votivitati divinae uulgis concordat: si male agit. plus minusve a divina voluntate discedit, et peccat. Unitati opponitur multiplicitas, voritati salsitas, et bonitati malitia , seu malum. De proprietatibus entis relativis. Propriolates relativae eae sunt, quae onti non conveniunt nisi comparato ad aliud , ol ideo vocantur relationes. Igitur relatio
in genere definiri potest: occasio quam praebet objectum do alio cogitandi. In qualibet relati uno tria distinguuntur . nempe sui joctum, terminus, ut sundamentum. Subjectum est illud, quod ad
aliud refertur, terminus est res ad quam altera refertur, ut fundamentum est ratio propter quam res una ad aliam refertur; v. g. si dicatur Petruui statura aequalem osso Paulo , Petrus cst subjectum Paulus est terminum. oi statura est fundamentum ,
Reu noxias , quo extrema corro lata sunt.
Pluros Philosophi olim doctior uuὲ rotationem quamdam esRo entitatem entibus advenientem: nam . inquiebant, relatio est objectum ideae : ergo est quid reale. Νuve vero omnes contendunt
Telationem esse duntaxat operationem inoritis unum ad aliud roserentis . et nihil reale Mutibus addere. Etenim si Petrus compa- Totur Paulo rationo Riaturae , nonne haec comparat io est solummodo actus mentis quis dicet aequalitatem cum eodem Paulo aliquid reale addere Petro et sic de caeluris relationibus. Relationes sunt essentiales , vel acciduntates : essenιiales illa o sunt, quae ab ipsa rerum ossentia sitiunt et ab ea separari noqueunt; tales sunt relationes creatoris. Et creaturae, patris, ct lilii, generali in causae, et essectus. Fundamentum hujusmodi relationum tolli non potest , quin ipsum rotationis subjectum destruatur. Relationes Vero sunt accidentales . si carum fundamentum sit quid accidDntale subjecto; quales sunt relationes magistri, et discipuli. regis, et Subditi. etc. Duo extrema dicuntur correlata, quia ad se invicem reseruntur. Omnia in tota natura ita sunt connexa, ut nullum sit ens sinsaliqua relatione ad aliud , ut innumera entia multas habent relationes diversas. Entia ipsa, Porum ac ei dentia, et universae ru-
15쪽
latio nos . tum ossentiales, tum accidentales, objectum philos phiae constituunt. Ad relati inses pertinent identila' , ct distinctio. t.' Mentitus ost perseverantia rei in eodem statu. Ros enim dicitur eadem . quando nullam subiit mutationem :quapropter identitas aliquam perseverantiam rei in eodem statu
semper includit. Alia ost ph Ssi ea , et alia moralis. Identitas physica ea est quae
omnem mutationum , quoad substantiam , excludit: eo sensu corpora viventia non diu sunt eadem . quia in ipsis jugis est partium habitarum fluxus, et novarum partium accessio. Identitas moralis non omnem removet mutationem , sed sensibilom tantum ; nam juxta communem aestimationem , res dic tur eadem , quando talis sensibus nostris apparet : hanc idonti- talem servant eorpora viventia, licui post aliquot annos ut hil eis supersit ex partibus quibus antea PonAiabant. 3. ' Distinctio. Distinctio ost identi talis negatio: ea quippe sunt distincta, quae non sunt unum, et idem, sed plura, siVe ejraia m. sive divorsae speciei. Verum datur discrimen inter distinetionem, est diversitatem: quaecumque sunt diversa. sunt disi incia, sed non ice V DPRR, V. g. coelum, et terra sunt diversa, et distincta; at Petrus, et Paulus sunt distincti, non vero diversi. Distinetio igitur identitatum , et diversitas similitudinem . excludit.
Spatium , scii extenueio in genoro . est capacitas suscipiendi corpora. t Iacc capacitas , in se spretata . est omnino illimitata, ae proinde nulla ratione mensurari polosi. si relativo ad corpora iura existetitia consideretur variis modis commonsurari solet . v. g. per lineas , pollices , Pedos , sex pedas . stadia, millia, leucasElc. nunc BPud nos, Per m ira, dei ametra . hectometra , chil metra , mTriametra , Et descendondo . per decimetra , centune-tra , millimetra. Si spectetur quatenus ost inter duo corpora relative ad se invicona. voeatur distantia; iulo est spatium inter Cenomanum, ut Andogavum Oxi Atens: si autem spectetur relativo ad corpora circumstantia : appellatur lorιs ; si vero relativo ait
corpora possibilia . dicitur spolium imaginarium , quia in sola imaginatione existit , saltem juxta sententiam sere omnium: cir- ea illud operantur geometrae theoreiici. Spatium ab entibus Oxistentibus . vel possibilibus distinctum . non videtur esse aliquid corporeum , fguratum . divisibile aui
16쪽
mulabile , nec quidquam aliud extra mentum realiter existens . quamvis subtilissime de illo di eruerint Philosophi uuid sit ergo spatium in su spectatum, quid extensio in genere hucusque desilire non potuerunt PhiloSOphi , aut saltum nihil nisi obscurum , ut valde incertum dixerunt. Certum ust corpora extensa in spatio Qxistero , sinu Spatio DSSO non posse , ut tam n R Spatio esse distincta , sicut motus , qui non potest esse nec concipigino corpore, et spatio, ab utroquo nihilominus distinguitur. Vi
Duratio alicujus cntis nihil aliud est, quain ipsius cxistentia Persuxerans, ut continuata : quod enim existit , duraro intelligitur , et statim atque cessat existero . duraro desinit. Duratio mensurari potest , -ei monsurata vocatur, tempus , velaetus. Molus apparens solis eirca terram, utpote uni rinis, constatis , et sensibilis , clectus est apud omnes genius . ut prima mensura temporis, seu aetatis. Conversio illius per duodecim signa Zodiaci essieit annum ; ejusdem sensibilis evolutio circa terram ah orientu ad occidentem , dicitur dies. Dies postea dividitur in horas. et minuta; annus in menses, et dies: anni vero multiplicati iaciunt secula. Duratio quae initium non habuit, nec finem habitura est. dicitur aeternisas et si habuerit initium , et sine in non sit habitura, appellatur immortaliιas: talem suturam csso mentis humanae durationem postea Os tundemus. De natura durationis , et temporis , alte , scite . et commu- Dius obscure disserunt Philosophi nomino celebriores , inter quos
Tempus in se spectatum non est aliquid extra moni in rcaliter exisicias, et ab ontibus durantibus distinctum, inquit Bullier 3ὶ Mihi est idea alieujus entis , quatenus ipsum esse non desiniι ἰ id Milicet est quod a me Duratio iappellatur.
17쪽
Mihi est idea hujus durationis, quatenus ipsa a regulari remoris eo lusione , aut ab interrullis hujus erolutionis mensuratur pquod appellatur tempus. Tam elarae mihi hae notiones videntur . quantum feri potest : et qui praeterea eas dilue idare quaerit , δε mo mehercule tanti judieii propemodum est, ut qui declarare vellet, qua ratiens bis duo reddunt quatuor , sed minime quinque.
Vox pneumatologia a Wγε' - , spiritus, ct Vocibus graceis , oriens , idem significat ac sermo de spiritu. Omnis spiritus qui excogitari polost, est increatus, vel creatus Solus Deus ostspiritus increatus: mens humana ost substantia spiritualis, tit infra probaturi sumus, et creata. Item Angeli sunt spiritus creati. Pneumatologiam igitur in tros partes dividemus : prima erit dθDeo, et ejus attributis; secunda de Angelis, ct tertia de merito humana , ejusque facultatibus ac proprietatibus.
DE DEO , ET IPSIUS ATTRIBUTIS .
cum ex actuali proposito nostro praesentes Philosophicae Institutiones alumnis Seminariorum praecipuo sint deSlinatae . et velut exordium ad Theologiam esse debeant, de tribus pneuma-tologiae partibus modo assignatis juxta Scripturam , traditionem. et rationem simul traetaturi fiumus. Duae quaestiones gravis pondoris hic pertratiandac occurrunt. quor tun prima de existentia Dei , et secunda de ejus altribulis. Disiti geo by Gooste
18쪽
Dei existentiam astruere nos cogit detestanda pervorsitas qnorumdam hominum , qui, spreto rationis lumine, et exeusso ominnis religionis jugo , ut cupiditatibus liberius indulgeant , in in-μipienti corde suo exclamaro non erubescunt: Non est Deua si . Isti homines athei dicuntur, id est, sino Deo. Qui ero existentiam Dei agnoscunt, vocantur theistae; dicuntur etiam Deistae sed posteriori hoc nomino pessimi alii designantur homines, qui, Deum admittentes, quamlibet religionem revelatam audacter rejiciunt Quando do existentia Dei tractaro intendimus , non supponimus illum ignorari , et ope discussionis exquirendum esse . sed . iido in ipsius existentiam jam data . ot manenio firmissima , in- Vestigamus argumenta, quibus ipsius existentia, et attributa astrui, et ordinari possint. Primum dispulari polusi, an revera sint athei speeulatiri, qui Sophismatibus decepti . persuasum habeant Deum non existero ;Sed luctuosa experiuntia constat multos dari atheos praesie . id CSt, qui eodem modo vivunt, ac vivere possent, si certum osset Deum non exiStere. IIis Notatis, praesentem quaestionem in duo dividemus eapita: in primo de thoismo, et allicismo inter se comparatis dicemus. et in secundo praecipua reseremus argumenta, quibus existentia Dot demonstratur.
I E TMEISMO, ET ATHEISMO INTER SE COMPARATIS.
Quinquo institui possunt quaestiones circa theismum, et allistismum , videlicet: 1.' an quis prudenter manere possit indisserens circa Dei existentiam ; 2.' an ex allicismo sequantur incommoda ; 3.' an theismus praestantior , ut optabilior sit a thoismo ;..' an tutior; :i.' an allieismus pol Stheismo sit prior. Has quaestiuires in totidem articulis solvemus.
Cuin certum sit multos esse a theos practi eos , qui , terrestribus inhaerentes , no oculos quidem ad Duum stri levant , eo imo
19쪽
eonstat multos osso circa existentiam Dei indisserentes : eontra quos sit.
Prorsus insipiens esι . qui manet indisperens circa theismi , et atheismi Oeritatem s6. Prob. Neino , nisi plano desipiat , manum potest indisserotis
e rea id, ex quo pendet si inina ipsius solicitas, vel miseria' atqMirx veritate thoismi, aut albeismi summa uniuscujusque selici tris, vel miseria pendet; si cnim Oxistat Deus summo justus , criminum vindex , virtutis remunerator , supremus hominum Dominus, hene saetor, ut judex, quam excusationem habebit, qui circa rem tanti momenti stulto manserit indisserens ' contra vero . quantam renumerationem ab illo expectaro potuisset , si eum debito modo agnoscere , honorare , et propitium sibi reddere studuisset i Ergo etc. Praeterea. ut stultisqimus prosecto haberetur, qui cunctos videns homin s doctos, et sapientes , alicui negotio sibi communi tanquam gravissimo incumbentes , in tanta nihilominus maneret indisserentia, ut ne quidem expendero Vellet, an eorum genteutia aliquam mereretur diligentiam : porro longo dementior est qui circa theismi, et atheismi veritatem manet indisserens' Sic eum,
seipsum alloquentem , inducit Pusest 2J.
Quis me in mundo posuerit , nescio ; quid sit mundias, quis Pg inet . nescio. Horum omnium terribili versor ignorantia r nescio , quid sit meum eorpus , quid mei sensus . quid mea anima , et eadem haec pars mei , quae meditatur quae dico . quae ad omnia , atque ad semetipsam attendit : de reliquis nihil amplius eognoscitur. Terrifiea haee uninersi spatia intueor, quae me obsepiunι . et adhaereo angulo hujus late patentis estentionis , nesciens, quare in hoc potius, quam alio collocor loco, nec quare perbrere hoc temporis spasium, quod mihi ad vitam eoneeditur, in hoe potius mihi statuitur, quam alio puncto aeternitulis, quae me antecessit, et eju3ιυtae , quae me Sequetur.
6 Plus moralis, quam dogmatica est propositio ista, non tamen inordinate hic exponitur.
20쪽
Nihil aliud aspicio . quam undiqua infinitates , quaε ms abso
Derit quasi clomum , atque umbram . quae Punclo temporis durat, meque postea redit. Omne quod cognos ud unum refertur. me illiso supremum diem obire debere : sed quae pleraque ignota mihi sunt , ad hunc ipsum obilum reser in Iur . quem eritare nescio. Et nesM . unde verito p ita , quo rado nescio I hoe unum scio,ine ex hoc mutido egredientem . in nihilum . vel in manus Dei imVitaii perpetuo incidere . nescientem , uirum hane e ditionem ad me spectare in aeterntim. En metis status . miser, instabilis . obseurus. Et ex his insem mihi vitam Omnem esse agendum , quum nec animadrertam, quae mihi evenire debent; et nisas propensiones inconsulto. atque quieto me sectari tantum debere . omnia agentem . quae Neeessaria Funt, tit in aeternas aerumnas ineidam , dummodo , quod dicitur , Omne sit rerum.
Fieri potest, ut meis dubiis explanatiomem aliquam reperire possem p at de hoe laborare . neque ad eam quaerendam nolo gradu incedere ἰ et , e tenipsim eos habens , qui hae eum laborant , t more prouredi malo , et tam tum eventum impavide tentare, nec non in itieertitudine mei susuri status me ad mortem molliter duet sinere. etendue . sans Saroir pourquoi je suis pistδι plate en re Iietiqu' enun Guire , ni pOurquoi te peti de remps , qui m' est donne a vir re.